Έλενα Αναγνωστοπούλου ΓΛΩΦ 165 - ΣΥΝΤΑΞΗ Έλενα Αναγνωστοπούλου 2002

Μαθήματα 10ο/11ο Ιεραρχική Διάταξη των Φράσεων: Σύνταξη του Χ-Τόνος 2002

Θέματα προς συζήτηση Κύρια σημεία: Επίπεδες δομές Δομές με ιεραρχία Ενοποίηση όλων των φραστικών κατηγοριών κάτω από ένα γενικό σχήμα Σύνταξη του Χ-τόνος Παράμετρος Τοποθέτησης της Κεφαλής 2002

Επίπεδες Φράσεις Ρ ΟΦ ΠροθΦ Μέχρι στιγμής οι δομές που δίνουμε για τις φράσεις είναι "επίπεδες" (flat structures): ΡΦ 9 Ρ ΟΦ ΠροθΦ έγραψε ! 5 Ο στον κήπο γράμματα Το παράδειγμα προέρχεται από το "Συντακτικό της Νέας Ελληνικής" (ΟΕΔΒ) που, όπως γράφουν στον πρόλογο οι συγγραφείς του, "…στηρίζεται στην πρακτική των Συντακτικών της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, όπως και εκείνα στηρίζονταν στα διδάγματα του αρχαίου Τυπικού". 2002

Φράσεις με Εσωτερική Ιεραρχία Στη Φραστική Δομή που θα προτείνουμε τώρα, οι φράσεις έχουν εσωτερική ιεραρχία, δηλαδή Α) Υπάρχει ένα συστατικό μικρότερο της φράσης και μεγαλύτερο της λέξης Β) Η σχέση της κεφαλής με τα συμπληρώματα είναι στενότερη από ό,τι με όλα τα άλλα στοιχεία 2002

Συμπλήρωμα-Προσάρτημα Είδαμε ότι στο λεξικό η κεφαλή επιλέγει το συμπλήρωμα ή τα συμπληρώματα. Αυτή η σχέση δεν υπάρχει με τους προσδιορισμούς/προσαρτήματα. Το δέντρο στην διαφάνεια 4 δεν το αποτυπώνει αυτό. Στο δέντρο αυτό το συμπλήρωμα και το προσάρτημα έχουν την ίδια ιεραρχική σχέση με την κεφαλή: και οι δύο κατηγορίες είναι αδερφές της κεφαλής. 2002

Αδελφότητα κεφαλής-συμπληρώματος Στο παρακάτω σχήμα μόνο το συμπλήρωμα βρίσκεται σε σχέση αδελφότητας με την κεφαλή: ΡΦ 3 ? ? ΠροθΦ 3 5 Ρ ΟΦ στον κήπο έγραψε ! Ο γράμματα 2002

Αδελφότητα κεφαλής-συμπληρώματος Το ίδιο και για την ΟΦ: ΟΦ 3 το ? ? ΠροθΦ 3 5 Ρ ΟΦ στον κήπο γράψιμο 4 των γραμμάτων 2002

Αδελφότητα κεφαλής-συμπληρώματος Το ίδιο και για την ΕπιθΦ: ΕπιθΦ 3 πιο ? 3 Επιθ ΠροθΦ πιστός 4 στους φίλους του 2002

Γενικεύοντας Χ Συμπλήρωμα ΧΦ : Χ=Μεταβλητή Κατηγορίας, Έχουμε ένα γενικό σχήμα: ΧΦ : Χ=Μεταβλητή Κατηγορίας, 3 δηλ. Ο, Ρ, Επιθ, Προθ [ Λειτουργ. Κατ. ? ή Υποκ.] 3 ? Προσδιορισμός/Προσάρτημα 3 Χ Συμπλήρωμα Η θέση στην οποία βρίσκεται η Λειτουργική Κατηγορία ή Υ λέγεται θέση Χαρακτηριστή 2002

Αδελφότητα στη Σύνταξη/Υποκατηγοριοποίηση στο Λεξικό Στο παραπάνω σχήμα: Ό,τι υποκατηγοριοποιείται στο λεξικό από την κεφαλή, είναι σε σχέση αδελφότητας με την κεφαλή (κυριαρχούνται άμεσα από τον ίδιο κόμβο). Οι λειτουργικές κατηγορίες (άρθρα, συγκριτικά) ή τα Υποκείμενα κυριαρχούνται άμεσα από τον κόμβο με την ετικέτα της φράσης, που λέγεται "θέση χαρακτηριστή" Τα προσαρτήματα/προσδιορισμοί κυριαρχούνται από τον κόμβο ? και έχουν αδελφό τον κόμβο ?. 2002

Ο κόμβος Ρ', Ο', Προθ', Επιθ' Αυτόν τον ενδιάμεσο κόμβο, που είναι συστατικό μεγαλύτερο της κεφαλής και μικρότερο της φράσης, τον "βαφτίζουμε" : Ρ', Ο', Προθ', Επιθ' ανάλογα με την κατηγορία. Γενικεύοντας, Χ' όπου Χ=Μεταβλητή Κατηγορίας Και αυτό το σχήμα φραστικής δομής το ονομάζουμε: ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ Χ-ΤΟΝΟΣ λόγω ακριβώς αυτής της ενδιάμεσης κατηγορίας 2002

Ρ-Τόνος ΡΦ 3 Ρ' Ρ' ΠροθΦ 3 5 Ρ ΟΦ στον κήπο έγραψε ! Ο γράμματα 2002

Ο-Τόνος Ρ ΟΦ στον κήπο ΟΦ 3 το Ο' Ο' ΠροθΦ 3 5 γράψιμο 4 των γραμμάτων το Ο' Ο' ΠροθΦ 3 5 Ρ ΟΦ στον κήπο γράψιμο 4 των γραμμάτων 2002

Επιθ-Τόνος Επιθ ΠροθΦ ΕπιθΦ 3 πιο Επιθ' 3 πιστός 4 στους φίλους του πιο Επιθ' 3 Επιθ ΠροθΦ πιστός 4 στους φίλους του 2002

Προθ-Τόνος ΠροθΦ 3 Προθ' 3 Προθ ΟΦ από 4 τους φίλους του 2002

Χ-Τόνος Χ Συμπλήρωμα ΧΦ : Χ=Μεταβλητή Κατηγορίας, ΧΦ : Χ=Μεταβλητή Κατηγορίας, 3 δηλ. Ο, Ρ, Επιθ, Προθ Λειτουργ. Κατ. Χ' ή Υποκ. 3 Χ' Προσδιορισμός/Προσάρτημα 3 Χ Συμπλήρωμα 2002

Κανόνες Φραστικής Δομής Κανόνας Χαρακτηριστή: ΧΦΧαρ.* Χ' Κανόνας Προσαρτήματος [προαιρετικός]: Χ' ΖΦ Χ' ή Χ' Χ' ΖΦ Κανόνας Συμπληρώματος: Χ'  Χ ΨΦ* Ο αστερίσκος υποδηλώνει ότι ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κεφαλής, υπάρχει ή όχι χαρακτηριστής ή συμπλήρωμα Ο κανόνας προσαρτήματος είναι προαιρετικός. 2002

Παραδείγματα-Ασκήσεις Να αναλυθούν με το σχήμα του Χ-τόνος οι ακόλουθες φράσεις: ο ιδρυτής του Πανεπιστημίου η παροχή υπηρεσιών η προσπάθεια διασώσεως των πληγωμένων η επίπονη προσπάθεια διασώσεως των πληγωμένων το ώριμο μήλο το μήλο μήλα ώριμα μήλα τα ώριμα μήλα στο καλάθι 2002

Παραδείγματα-Ασκήσεις Να αναλυθούν με το σχήμα του Χ-τόνος οι ακόλουθες φράσεις: ίδρυσε το Πανεπιστήμιο παρέχει υπηρεσίες στους ασθενείς η παροχή υπηρεσιών στους ασθενείς πήγε στην Αμερική με το αεροπλάνο έδωσε της Μαρίας το βιβλίο στο σινεμά παρακολουθούσε τον καβγά με μεγάλο ενδιαφέρον επιδιώκει τον καταρτισμό ενός σχεδίου εκλογικού νόμου σπουδάζει μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο μία γυναίκα με ένα παιδί 2002

Παραδείγματα-Ασκήσεις Να αναλυθούν με το σχήμα του Χ-τόνος οι ακόλουθες φράσεις: Βλέπω τη θάλασσα Βλέπω τη θάλασσα από το παράθυρο ικανός για τη θέση πιο ικανός για τη θέση ικανός ροχαλίζω με το αυτοκίνητο 2002

Προσαρτήματα και Επαναδρομή Ο κανόνας του προσαρτήματος μας δίνει τη δυνατότητα άμεσης επαναδρομής επειδή το σύμβολο που υπάρχει στα αριστερά του βέλους υπάρχει και στα δεξιά του: Α) Χ'Χ' ΖΦ Το Χ' στα δεξιά του βέλους στο (Α) μπορεί με τη σειρά του να ξαναγραφτεί ως: Β) Χ'Χ' ΥΦ Το Χ' στα δεξιά του βέλους στο (Β) μπορεί και αυτό να ξαναγραφτεί ως: Γ) Χ'Χ' ΨΦ 2002

Δέντρα με επαναδρομή Οι τρεις παραπάνω κανόνες μας δίνουν ένα δέντρο με συνεχή επανάληψη προσαρτημάτων: Με τον κανόνα (Α) Χ'Χ' ΖΦ παίρνουμε: Χ' 3 Χ' ΖΦ Με τον κανόνα (Β) Χ'Χ' ΥΦ παίρνουμε: Χ' ΥΦ 2002

Δέντρα με επαναδρομή- Συνέχεια Με τον κανόνα (Γ) Χ'Χ' ΨΦ παίρνουμε: Χ' 3 Χ' ΖΦ Χ' ΥΦ Χ' ΨΦ 2002

Δέντρα με επαναδρομή- Συνέχεια Το παραπάνω ισχύει ανεξάρτητα από το αν τα προσαρτήματα προηγούνται ή ακολουθούν το Χ' Κανόνες όπου τα προσαρτήματα προηγούνται: Α) Χ'ΖΦ Χ' Β) Χ'ΥΦ Χ' Γ) Χ'ΨΦ Χ' 2002

Δέντρα με επαναδρομή- Συνέχεια Δέντρο: Χ' 3 ΖΦ Χ' ΥΦ Χ' ΨΦ Χ' 2002

Δέντρα με επαναδρομή- Συνέχεια Μικτοί κανόνες Κανόνες όπου τα προσαρτήματα άλλοτε προηγούνται και άλλοτε ακολουθούν: Α) Χ'ΖΦ Χ' Β) Χ'ΥΦ Χ' Γ) Χ'Χ' ΨΦ Δ) Χ'Χ' ΩΦ 2002

Δέντρα με επαναδρομή- Συνέχεια Δέντρο: Χ' 3 ΖΦ Χ' ΥΦ Χ' Χ' ΨΦ Χ' ΩΦ 2002

Παραδείγματα-Ασκήσεις Να αναλυθούν οι παρακάτω φράσεις με το σχήμα του Χ': το μεγάλο βάζο το μεγάλο κινέζικο γαλάζιο βάζο το μεγάλο κινέζικο γαλάζιο διαφανές βάζο το βάζο με τις μαργαρίτες το βάζο από πορσελάνη με τις μαργαρίτες το βάζο από πορσελάνη με τις μαργαρίτες που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι το μεγάλο κινέζικο γαλάζιο βάζο από πορσελάνη με τις μαργαρίτες που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι 2002

Παραδείγματα - Ασκήσεις Να αναλυθούν οι παρακάτω φράσεις με το σχήμα του Χ' έστειλε το βιβλίο στη Μαρία την Τετάρτη αγαπώ τις Δευτέρες πάω στο σινεμά τη Δευτέρα διαβάζει την αλληλογραφία προσεκτικά συνάντησα έναν χορευτή του ταγκό στο πάρτι 2002

Παραδείγματα με αμφισημίες Προσάρτημα σε μια ή άλλη φράση: μία γυναίκα με τρία παιδιά με ξανθά μαλλιά το βάζο με τις τουλίπες από την Ολλανδία είδα τον αστυνομικό με τα κιάλια Προσάρτημα ή Συμπλήρωμα: ζωγραφίζει το ηλιοβασίλεμα τραγουδάει τη νύχτα 2002

Παράμετρος Κατευθυντικότητας της Κεφαλής Η σύνταξη του Χ – τόνος ορίζει τις ιεραρχικές σχέσεις και όχι τις σχέσεις ακολουθίας συστατικών Έχει υποστηριχθεί ότι η σύνταξη του Χ τόνος με την ιεραρχική διάταξη των συστατικών στο εσωτερικό της φράσης είναι Καθολική Αρχή. Παράμετρος είναι η σειρά της κεφαλής σε σχέση με το συμπλήρωμα ή τα συμπληρώματα. Αυτή η Παράμετρος λέγεται "Παράμετρος της Κατευθυντικότητας της Κεφαλής" 2002

Παράμετρος της Κατευθυντικότητας της Κεφαλής Α) Γλώσσες που η κεφαλή πάντα προηγείται του Συμπληρώματος / των Συμπληρωμάτων: ΧΦ 3 ΖΦ Χ' Χ ΥΦ Αγγλικά, Νέα Ελληνικά 2002

Παράμετρος της Κατευθυντικότητας της Κεφαλής Β) Γλώσσες που η κεφαλή πάντα ακολουθεί το Συμπλήρωμα / τα Συμπληρώματα: ΧΦ 3 ΖΦ Χ' ΥΦ Χ Ιαπωνικά: Watasi-ga John-ga nani-o katta ka sitte iru Εγώ-ΟΝΟΜ John-ΟΝΟΜ τι-ΑΙΤ αγόρασε ΕΡΩΤ ξέρω "Ξέρω τι αγόρασε ο Γιάννης" ewa kabe ni kakatte imasu εικόνα τοίχο σε κρέμεται adam icin Τούρκικα άνδρας για "για τον άνδρα" 2002

Γλώσσες μικτές Σε κάποιες φράσεις η κεφαλή προηγείται και σε άλλες ακολουθεί: Γερμανικά: dass Hans [den Ball kaufte] ότι ο Hans [ΡΦ τη μπάλα αγόρασε] [mit dem Ball] [με την μπάλα] 2002

Ισχυρισμοί Με το παραπάνω σχήμα, διατυπώνονται μία σειρά από ισχυρισμοί: Α) Όλες οι φράσεις έχουν την ίδια εσωτερική δομή, δηλαδή μπορούν να περιγραφούν με τους ίδιους κανόνες φραστικής δομής Β) Υπάρχει δυνατότητα τα προσαρτήματα να επαναγράφονται στο άπειρο Γ) Υπάρχει ένα συστατικό μεγαλύτερο της κεφαλής και μικρότερο της φράσης 2002

Ισχυρισμοί Α και Β Ισχυρισμός Α: Είδαμε στην πράξη ότι όλες οι φράσεις μπορούν να ενοποιηθούν κάτω από το γενικό σχήμα του Χ'. Ισχυρισμός Β: Είδαμε πολλά παραδείγματα επαναδρομής 2002

Ισχυρισμός Γ: Υπάρχει ενδιάμεσο συστατικό; Δύο κριτήρια συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης ενδιάμεσου συστατικού: Α) Παρατακτική σύνδεση: Ο βασιλιάς της Αγγλίας και ιδρυτής του Πανεπιστημίου Ένας καλός επιστήμονας και πιστός φίλος Ο πρόεδρος της τάξης και αρχηγός του σχολείου Μόνο όμοια συστατικά μπορούν να συνδεθούν κατά παράταξη: * Ο βασιλιάς ζούσε σε και κυβερνούσε το κάστρο 2002

Ισχυρισμός Γ: Υπάρχει ενδιάμεσο συστατικό; Β) Υποκατάσταση με την έκφραση κάνω το ίδιο: Υποκατάσταση με την έκφραση κάνω το ίδιο για τη ΡΦ: Η πριγκίπισσα θα πάει στη Μαδαγασκάρη και ο βασιλιάς θα κάνει το ίδιο Υποκατάσταση με την έκφραση κάνω το ίδιο για τη Ρ': Η πριγκίπισσα θα πάει στη Μαδαγασκάρη την Τετάρτη και ο βασιλιάς θα κάνει το ίδιο την Πέμπτη 2002

Ισχυρισμός Γ: Υπάρχει ενδιάμεσο συστατικό; ΡΦ ! Ρ' 3 Ρ' ΟΦ(Χρόνου) 3 4 Ρ' ΠροθΦ το απόγευμα Ρ ΟΦ στην αυλή ήπιε 4 καφέ 2002

 Υποκατάσταση ΡΦ ή Ρ' Η Κατερίνα [ΡΦ ήπιε καφέ στην αυλή το απόγευμα] και ο Πέτρος έκανε το ίδιο Η Κατερίνα [Ρ' ήπιε καφέ στην αυλή] το απόγευμα και ο Πέτρος έκανε το ίδιο το βράδυ Η Κατερίνα [Ρ' ήπιε καφέ] στην αυλή το απόγευμα και ο Πέτρος έκανε το ίδιο στο μπαλκόνι το βράδυ 2002