Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «(Δια)Τροφή για σκέψη» Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «(Δια)Τροφή για σκέψη» Σχολικό έτος 2012-2013 Δ.Σ. Χαλανδρίτσας

Ξεκινώντας… Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Παναγιώτα Σπανού Τάξη:Β Αριθμός Μαθητών:22 Αγόρια: 13 Κορίτσια: 9

Για την εφαρμογή του προγράμματος δημιουργήσαμε τέσσερις ομάδες (τρεις με έξι παιδιά και μία με τέσσερα παιδιά). Κάθε ομάδα είχε το φακελό της, όπου αποθήκευε τις εργασίες της. Από τα χρώματα τον φακέλων και από τα φρούτα οι μαθητές επινόησαν τα ονόματα των ομάδων τους. Έτσι, είχαμε τους Μπανανάδες (κίτρινος φάκελος), τους Μανταρινοπορτοκαλάκηδες (πορτοκαλί φάκελος), τους Μηλένιους (κόκκινος φάκελος) και τις Αχλαδόφατσες (πράσινος φάκελος).

ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΥΤΟ… Αφορμή για την επιλογή του θέματος στάθηκε το υγιεινό πρωινό που φάγαμε όλα τα παιδιά μαζί στο πρώτο δίωρο, στα πλαίσια των καλών πρακτικών που εφαρμόζει το σχολείο μας. Έτσι, στις 23/11/2013 στις 9:00 το πρωί πήγαμε στην τραπεζαρία του ολοήμερου και πήραμε το υγιεινό μας πρωινό με τρόφιμα που είχαν φέρει τα παιδιά από το σπίτι. Μέσα από τη συζήτηση που ακολούθησε με τα παιδιά, αποφασίσαν ότι θέλουν να μάθουν περισσότερα για το πώς μπορούμε να τρεφόμαστε σωστά και υγιεινά και έτσι ασχοληθήκαμε στην Ευέλικτη ζώνη με το θέμα της Υγιεινής Διατροφής.

Η Δραση μαΣ… Το πρόγραμμα διήρκησε τρεις μήνες. Γινόταν κάθε Τετάρτη στο δίωρο της Ευέλικτης ζώνης. Στα πρώτα επτά μαθήματα ασχοληθήκαμε με την Διατροφική πυραμίδα. Στήσαμε μια διατροφική πυραμίδα στον τοίχο και σιγά σιγά την συμπληρώσαμε με διάφορες τροφές από περιοδικά. Έπειτα, ασχοληθήκαμε με κάθε βαθμίδα της πυραμίδας διαβάζοντας σχετικά κείμενα και ιστορίες, παρακολουθώντας video, ακούγοντας σχετικά τραγούδια και κάνοντας φύλλα εργασία (σταυρόλεξα, ακροστοιχίδες, ασκήσεις αντιστοίχισης, κ.α.). Ακόμα δημιουργήσαμε το βιβλίο των παροιμιών, το βιβλίο των αινιγμάτων και το λεξικό της διατροφής. Φυσικά, κάθε φορά στο τέλος γευματίζαμε…(ψωμί με λάδι και αλάτι, φρουτοσαλάτα, γιαούρτι με μέλι, κέικ, κ.α.)

Η πυραμίδα της διατροφής και το λεξικό της διατροφής

Τα γεύματά μας

Στη συνέχεια ασχοληθήκαμε για τρία μαθήματα με τις πέντε βασικές ομάδες θρεπτικών συστατικών. Κατασκευάσαμε τα κολάζ των διατροφικών ομάδων, το κολάζ των υγιεινών και των λιγότερο υγιεινών τροφών, καθώς και το κολάζ των πληροφοριών που παίρνουμε από τις συσκευασίες μας. Παίξαμε το παιχνίδι της γεύσης, φτιάξαμε το διατροφικό μας πιάτο, τα κολάζ των πέντε βασικών γευμάτων και τον δεκάλογο της σωστής διατροφής. Κατασκευάσαμε το δικό μας «Φιδάκι της Διατροφής» και τη «Κυρά Σαρακοστή» με όσπρια. Τέλος, φάγαμε πρωινό, δεκατιανό και μεσημεριανό όλοι μαζί.

Τα κολάζ «Οι πέντε βασικές ομάδες θρεπτικών συστατικών» και «Υγιεινές-Λιγότερο υγιεινές τροφές

Ο Δεκάλογος της σωστής διατροφής και η Κυρά-Σαρακοστή

Το κολάζ με τις πληροφορίες που παίρνουμε από τις συσκευασίες των τροφίμων

Τα πέντε βασικά γεύματα της μέρας 1

Τα πέντε βασικά γεύματα της μέρας 2

Το «Φιδάκι της Διατροφής»

Κολάζ «Το διατροφικό πιάτο»

Κολάζ «Από την ελιά στο λάδι»

Στα δύο τελευταία μαθήματα του προγράμματος ασχοληθήκαμε με την υγιεινή φροντίδα των δοντιών μας. Διαβάσαμε παραμύθια με το θέμα αυτό, κάναμε δραματοποίησή τους, είδαμε video και κάναμε κολάζ το γερό και το χαλασμένο δοντάκι και την επίσκεψη στον οδοντίατρο. Ακόμα φτίαξαμε το δικό μας παραμύθι για τη στοματική υγιεινή και το καθημερινό πλύσιμο των δοντιών.

Το κολάζ «Επίσκεψη στον οδοντίατρο»

Τα Ασπρέικα και τα Μαυρέικα στο στόμα της Φωτεινής Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κοριτσάκι, η Φωτεινή. Στη Φωτεινή άρεσαν πολύ τα γλυκά και οι λιχουδιές. Γνώριζε το κακό που κάνουν οι τροφές με ζάχαρη στα δόντια, αλλά δεν μπορούσε με τίποτα να αντισταθεί. Τουλάχιστον, έπλενα πότε πότε τα δόντια της… Ένα βράδυ η Φωτεινή, άκουσε μια τρομερή φασαρία μέσα από το στόμα της. Ήταν τα δόντια της μου μιλούσαν και διαφωνούσαν. Ξεχάσαμε να σας πούμε πως τα δόντια της Φωτεινής ήταν χωρισμένα σε δύο γειτονιές. Τα Ασπρέικα και τα Μαυρέικα. Τσακώνονταν, λοιπόν, αυτές οι δύο γειτονιές για το τι θα φάνε. Τα Μαυρέικα, που ήταν τα χαλασμένα δοντάκια, θέλανε να φάνε γλυκά, παγωτά και πατατάκια. Τα Ασπρέικα, από την άλλη, που φοβόντουσαν μη γίνουν σαν τα Μαυρέικα, ήθελαν να φάνε φρούτα, λαχανικά και τυρί. Και ο καυγάς είχε για τα καλά αρχίσει… Επειδή, δεν μπορούσαν με τίποτα να βγάλουν μια άκρη αποφάσισαν να δώσουν το λόγο στη Φωτεινή και να την αφήσουν αυτή να αποφασίσει τι να φάνε. Τα Μαυρέικα ήταν σίγουρα πως η Φωτεινή θα διάλεγε τροφές με ζάχαρη, ενώ τα Ασπρέικα ήλπιζαν σε μια ευχάριστη αλλαγή. Η Φωτεινή δεν ήξερε τι να διαλέξει. Φοβόταν μη γίνουν όλα τα δοντάκια της μαύρα, αλλά της άρεσε τόσο η ζάχαρη. Τελικά σκέφτηκε να τα συνδυάσει τις επιλογές της και έγαφε μια πάστα με φράουλες!

Όταν έπεσε για ύπνο, όμως, τα πράγματα δυσκόλεψαν Όταν έπεσε για ύπνο, όμως, τα πράγματα δυσκόλεψαν. Άρχισαν να την πονούν τα δόντια της. Όχι, όμως, τα δόντια της από τη γειτονιά των Μαυρέικων, όπως θα περίμενε κάποιος, αλλά τα δόντια της από τη γειτονιά των Ασπρέικων. Περίεργα πράγματα δηλαδή. Σηκώθηκε, λοιπόν, και πήγε στο καθρέφτη να δει τι συμβαίνει. Και τι να δει. Τα Μαυρέικα προσπαθούσαν να ξεριζώσουν τα Ασπρέικα για να μην επηρρεάζουν τη Φωτεινή και αυτή να τρώει μόνο τροφές με ζάχαρη. Η Φωτεινή τότε πανικόβλητη άρχισε να τρέχει πάνω κάτω στο δωμάτιο και να ιδρώνει. Τι κακό! Θα έχανε τα δόντια της! Ξαφνικά, πάνω στον πανικό της όπως έτρεχε γύρω γύρω έπεσε πάνω στη ντουλάπα. Και…μπαμ! Ξύπνησε και βρισκόταν στο πάτωμα. Όλα αυτά ήταν ένα κακό όνειρο. Ένας εφιάλτης. Έτρεξε γρήγορα στον καθρέφτη και είδε πως όλα της τα δόντια ήταν άσπρα, άσπρα, εκτός από κανά δυό μαυράκια πίσω πίσω και στη θέση τους. Σκέφτηκε τότε, πως επειδή ξέχασε να πλύνει τα δόντια πριν πάει για ύπνο, είχε δει αυτό το άσχημο όνειρο. Αυτό ήταν! Από αύριο θα έπλενε τα δόντια της μετά από κάθε γεύμα και θα επισκεφτόταν σύντομα και τον οδοντίατρο για να της φτίαξει τα χαλασμένα της δόντια. Δεν ήθελε με τίποτα να μείνει χωρίς δοντάκια. Γιατί μετά πώς θα έτρωγε;

Τέλος, συμμετείχαμε σε διαγωνισμό ζωγραφικής με θέμα «Τα παιδιά αγαπούν τα φρούτα». Στη συνέχεια πλαστικοποιήσαμε τα έργα μας και θα τα χρησιμοποιήσουμε σαν σουπλά. Παρακάτω είναι ενδεικτικά κάποια από τα έργα μας.

Μας επισκέφθηκαν… Στα πλαίσια των προγραμμάτων για τη Διατροφή που εφαρμόστηκαν φέτος στο σχολέιο μας από τις τάξεις Α’, Β’ και Γ’, καλέσαμε τη διατροφολόγο κα Αικατερίνη Σπιλίρη, να μας μιλήσει για τη Μεσογειακή διατροφή, την παιδική παχυσαρκία και τα οφέλη που έχουμε από την υιοθέτηση ενός υγιεινού μοντέλου διατροφής από την παιδική ηλικία.

Σταματήσαμε τον πλανόδιο ψαρά και τον πλανόδιο μανάβη που περνάει από το σχολείο μας και τους πήραμε συνέντευξη για τις διατροφικές επιλογές των συγχωριανών μας. Παρακολουθήσαμε στην Αίσουσα Εκδηλώσεων του σχολείου μας παράσταση Καραγκιόζη με θέμα «Ο Καραγκίοζης Φούρναρης» και στο τέλος πήραμε συνέντευξη από τον Καραγκίοζη για τη διατροφή του. Παρακολουθήσαμε στην Αίθουσα Πληροφορικής του σχολείου μας την ταινία κινουμένων σχεδίων «Ο Ρατατούης».

Η παρουσίασή μας… Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε τις κατασκευές και τις εργασίες του προγράμματος πραγματοποιώντας, μάζι με τις άλλες τάξεις που εκπόνησαν ανάλογα πρόγράμματα, μια έκθεση στην Αίθουσα Εκδηλέωσεων του σχολείου. Η έκθεση αυτή θα λειτουργήσει από τις 10 Ιουνίου μέχρι τη λήξη του σχολικού έτους. Οι μαθητές, που δημιούργησαν τις κατασκευές της έκθεσης, θα ξεναγήσουν τους υπόλοιπους μαθητές στα έργα τους, υπό τη μουσική υπόκρουση τραγουδιών που συλλέξαμε, σχετικών με τη διατροφή και τα τρόφιμα. Η έκθεση θα είναι ανοικτή για το κοινό στις 13 Ιούνιου, την Πολιτιστική Ημέρα του σχολείου μας, παράλληλα με τις άλλες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν.

Ας αξιολογηθούμε… Το πρόγραμμα αυτό της Αγωγής Υγείας άρεσε πολύ στα παιδιά. Η Τετάρτη έγινε η αγαπημένη τους μέρα γι’ αυτή τη χρονία. Τους άρεσαν ιδιαίτερα τα video που παροκουλουθούσαμε και οι κατασκευές που κάναμε. Φυσικά λάτρεψαν και τα γεύματά μας! Στο σύνολο των παιδιών δεν παρατηρήθηκε τόσο ιδιαίτερη αλλαγή στις διατροφικές τους συνήθειες, όσο επαγρύπνηση στα θέματα της διατροφής και μια περεταίρω γνώση πάνω στο τι τρώμε και στο τι είναι ωφέλιμο για τον οργανισμό μας να τρώμε. Ωστόσο σε κάποια παιδιά είδαμε και αλλάγη διατροφικών στάσεων.

Από τη μεριά μου, ως εκπαιδευτικός, θα μπορούσα να πω ότι το πρόγραμμα είχε επιτυχία τόσο στην επίτευξη των γνωστικών του στόχων, όσο και στην επίτευξη των συναισθηματικών και ψυχοκινητικών στόχων, που είναι και το πιο σπουδαίο. Λόγω του ότι τα παιδιά στα οπία εφαρμόστηκε το πρόγραμμα είναι μικρά (Β’ τάξη) έμαθαν με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο, να συνεργάζονται και να λειτουργούν αρμονικά μέσα σε μια ομάδα. Να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν ιδέες και να εκφράζουν απόψεις. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό κέρδος από αυτό τα πρόγραμμα, κάτι που θα ενισχυθεί και την επόμενη χρονιά με την εφαρμογή άλλων προγραμμάτων.

Κλεινοντασ… …το ταξίδι μας στον κόσμο της γεύσης και της σκέψης θα θέλαμε να τονίσουμε πως «Όποιος τρώει σωστά, κοιμάται σωστά, γυμνάζεται σωστά είναι γερός και δυνατός»!

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Τα Video που παρακολουθήσαμε κατά τη διάρκεια του πράγράμματος: Αγωγή Υγείας – Μεσογειακή διατροφή (https://www.youtube.com/watch?v=el-PpAcn_lE) Μεσογειακή Διατροφή ΟΛΟ ΥΓΕΙΑ (https://www.youtube.com/watch?v=LllrsHTL8K8) Ψωμί Δημητιακή Υγεία Ζωή Διατροφή (https://www.youtube.com/watch?v=w-TEdSmpHuQ) Το ψήσιμο του παραδοσιακού ψωμιού στην Κύπρο (https://www.youtube.com/watch?v=WtOxg3Iy7lM) Ρομποτικό σύστημα για την τροφοδοσία ψωμιού του τοστ (https://www.youtube.com/watch?v=xFtjE36bwVk) Το πιο γλυκό ψωμί (https://www.youtube.com/watch?v=9cxHS85NQIs)

Η ιστορία των ζυμαρικών, πώς γίνονται τα φρέσκα ζυμαρικά (https://www.youtube.com/watch?v=_8cRK6k17mE) Πώς γίνονται τα φρέσκα ζυμαρικά (https://www.youtube.com/watch?v=2QIXShpBC-Q) Δέντρα ζυμαρικών (https://www.youtube.com/watch?v=bUcctPxmwIY) Ζυμαρικά και βιομηχανοποίηση (https://www.youtube.com/watch?v=FRMxV4JMrWg) Φρούτα και λαχανικά υγεία στη διατροφή (https://www.youtube.com/watch?v=1nkkd29mlsU) Η καλή μας αγελάδα (https://www.youtube.com/watch?v=KXSf_xZHYYw) Η ιστορία του γιαουρτιού (https://www.youtube.com/watch?v=m77tmn2MIxs)

Διαδικασία παραγωγής τυριών (https://www. youtube. com/watch Διαδικασία παραγωγής τυριών (https://www.youtube.com/watch?v=bP6NPA_SpwQ) Πώς γίνεται η φετα (https://www.youtube.com/watch?v=v6yHcIAMb2U) Πώς παράγεται το γιαούρτι (https://www.youtube.com/watch?v=eZeBvje2MSI) Τα όσπρια στη διατροφή μας (https://www.youtube.com/watch?v=IFUvW4ElAyE) Η διατροφική αξία των ξηρών καρπών (https://www.youtube.com/watch?v=BxPC9-5xZTY) Το ταξίδι της ελιάς (https://www.youtube.com/watch?v=7T2Wca7dIVw) Πώς παράγεται το λάδι (https://www.youtube.com/watch?v=BgFy9eGewHc)

Μύθοι και συμβολισμοί της ελιάς (https://www.youtube.com/watch?v=-pyZDpTVEj0) Η ιστορία της σοκολάτας (https://www.youtube.com/watch?v=5ZdPEUt8KP4) Σοκολάτα, ο ινδιάνικος ζωμός (https://www.youtube.com/watch?v=D7wHjGGlaRg) Σοκολάτα, από το δέντρο στο σπίτι σας (https://www.youtube.com/watch?v=mrkUAwn02fo) Μια πολύ πεινασμένη κάμπια (https://www.youtube.com/watch?v=Z7hTGCs9QJY) Η διατροφή στην παιδική ηλικία (https://www.youtube.com/watch?v=IOyOwWLn1IE) Αγωγή Υγείας Υγιεινή των δοντιών (https://www.youtube.com/watch?v=F5k2OvNxTgo)

7 Βήματα για έξυπνη παιδική διατροφή (https://www.youtube.com/watch?v=1oNuAD8MUWI) Το μουσείο με τα λαχανικά (https://www.youtube.com/watch?v=xpYiJ0IVgiw) Μάγειρας, Φραγκούλης-Μαμαλάκης (https://www.youtube.com/watch?v=HcEOyDnUNWk) Οι σωματοφύλακες της κατσαρόλας (https://www.youtube.com/watch?v=8SncjBxRLA0) Το τραγούδι του κυρίου Λαίμαργου (https://www.youtube.com/watch?v=6Hlva-iA_84)

Τα βιβλία που διαβάσαμε αλλά και συμβουλευτήκαμε κατά τη διάρκεια του προγράμματος: Παραμύθια να τα φας στο πιάτο, Β. Ηλιόπουλος Γνωρίζω την υγιεινή διατροφή, Ε. Δεσύπρη Γνωρίζω το ψωμί, Ε. Δεσύπρη Γνωρίζω την ελιά, Ε. Δεσύπρη Μαθαίνω να τρώω σωστά Ψωμί-Δημητριακά, εκδ. Σαββάλας Μαθαίνω να τρώω σωστά Γάλα, εκδ. Σαββάλας Μαθαίνω να τρώω σωστά Κρέας, εκδ. Σαββάλας Μαθαίνω να τρώω σωστά Φρούτα, εκδ. Σαββάλας Μαθαίνω να τρώω σωστά Λαχανικά, εκδ. Σαββάλας Το φαγητό δεν είναι μόνο για να χορταίνουμε, Ε. Χαράτση-Γιωτάκη

Χτίζω σωστά εμένα, Ε.Μαραζιώτη Σοκολάκης και Ζαχαρούλα Τρυπιοδόντη, Α. Ράσελμαν Ο Μάκης Ενζυμάκης και η μάχη στο στομάχι, Α. Ράσελμαν Ο ωραίος δαρείος, Σ. Ζαραμπούκα Των οσπρίων η γιορτή, Γ. Μασσαβέτας Πέντε σωματοφύλακες κρυμμένοι στο ψυγείο, Α. Βερούλη, Ν. Μιχαλόπουλος Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας, Ε. Τριβιζάς Ιππόλυτος Ιπποπόταμος, Σ. Ζαραμπούκα Έχω μια τρυπίτσα στο δόντι, Τζ. Γκριν Ο κροκόδειλος που πήγε οδοντίατρο, Ε. Τριβιζάς Ανθολόγιο Α’-Β’ τάξη δημοτικού, Ο.Ε.Δ.Β. Ανθολόγιο Γ’-Δ’ τάξη δημοτικού, Ο.Ε.Δ.Β.

Τα τραγούδια που ακούσαμε και χρησιμοποιήσαμε για τη δημιουργία CD που δόθηκε στους μαθητές ως ένα αναμνηστικό του προγράμματος: Ζεστό μπισκότο, Λίανα Παπαλέξη Καραμέλα, Χρήστος Θηβαίος Για τα πα τα, Ελένη Τσαλιγοπούλου Μήλο μου κόκκινο, Γλυκερία Ο χορός των μπιζελιών, Λένα Πλάτωνος, Αντώνης Κοντογεωργίου Η ντομάτα καμικάζι, Γιώργος Χατζηπιερής Τάισε με καλά, Ευτύχης Μπλέτσας Η παρέλαση των φρούτων, Σπύρος Πετρουλάκης Μάγειρας, Μάριος Φραγκούλης Ο πρίγκιπας Λεμόνης και η όμορφη Κρεμύδω

Ο γάμος του πρίγκιπα Λεμόνη Τα λαχανικά, Άγαμοι Θύται Το καρότο και η αγκινάρα, Ελεονώρα κ Γιάννης Ζουγανέλης Το πρωινό φαγητό Το φιρίκι, Σπύρος Σακκάς Το τραγούδι της Φρουτοπίας, Σπύρος Σακκάς Τόσο λάθος διατροφή, παιδική χορωδία Τυπάλδου Αβοκάντο, Ανδριάννα Μπάμπαλη Καλοκαίρι μου μυρίζει, Μαρίζα Κωχ Ιστορία από CD: Οι συμβουλές του μικρού λύκου, Σωστη διατροφή – Καλή υγεία