Γενικό Λύκειο Νεστορίου Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής ΜΕΤΕΩΡΑ Ένα γεωλογικό και θρησκευτικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Γενικό Λύκειο Νεστορίου Σχ. Έτος 2012-2013 Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής Α’ και Β’ Λυκείου

Ο Μ Α Δ Α Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΟΥΡΖΟΥΛΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΟΥΤΣΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΑΝΔΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΙΑΡΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΙΩΣΗΦΙΔΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΠΑΤΑΣΙΔΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΡΖΙΓΚΑ ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΠΑΛΤΣΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΙΟΥΠΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΙΟΥΠΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΑΝΔΑΝΗ ΣΤΕΡΙΑΝΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΗ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΡΙΣΗ ΖΩΗ-ΜΕΛΙΝΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΡΗΜΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕ09 ( Υπεύθυνος προγράμματος ) ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕ12.01 ΜΠΑΣΤΑΚΗ ΑΘΗΝΑ ΠΕ01 ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΠΕ02 ΣΙΔΗΡΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΕ19 Συνάντηση ομάδας: Τρίτη – Πέμπτη 14:05 – 14:45 ΓΕ.Λ. Νεστορίου

Α΄ ομάδα Τα μετέωρα ως γεωλογικό φαινόμενο Γούτσας Δημήτρης Ζιάρα Μαργαρίτα Κωστοπούλου Χριστίνα Παρζίγκα Μαρία

Σύμφωνα με τη θεωρία του Γερμανού γεωλόγου Φίλιπσον, που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκόλιθων οφείλεται σ΄ ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία. Οι γεωλογικές μεταβολές των αιώνων ανύψωσαν και αποσφήνωσαν το τμήμα αυτό, όταν αποτραβήχτηκαν τα νερά στο Αιγαίο.

Πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια και για εκατομμύρια χρόνια μετά, ένας μεγάλος ποταμός που κυλούσε στα σημερινά βουνά των Χασίων παρέσυρε και απέθετε πέτρες, άμμο και λάσπη σε ένα στενό θαλάσσιο κόλπο που εισχωρούσε βαθιά μέσα στην ξηρά. Τα υλικά αυτά συνενώθηκαν και σχημάτισαν έναν ενιαίο όγκο.

Όταν, αργότερα, τα νερά αποτραβήχτηκαν, ο όγκος χωρίστηκε εξαιτίας της διαβρωτικής δράσης του νερού, των ανέμων, των ραγδαίων βροχών και των σεισμικών δονήσεων. Το αποτέλεσμα ήταν να σχηματιστούν λόφοι και βράχοι σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, που αποτελούν τους σημερινούς βράχους των Μετεώρων.

Το φαινόμενο αυτό δεν έχει μελετηθεί σε βάθος και έτσι οι απόψεις σχετικά με τη διαμόρφωση των βράχων αυτών ποικίλλουν. Γενικά θα λέγαμε ότι οι βράχοι αποτελούνται από δυο γεωλογικά στρώματα Κροπαλοπαγών πετρωμάτων, που σχηματίστηκαν πριν από περίπου 25-30 εκατομμύρια χρόνια. Η βάση των βράχων αποτελείται από κροκάλες μαρμάρων, σχιστόλιθων, ασβεστόλιθων και άλλα θραύσματα μικρού μεγέθους, ισχυρά συγκολλημένα με συμπαγές, ψαμμιτικό, αμμώδες υλικό.

Β’ Ομάδα Η ιστορία του μοναχισμού στα μετέωρα. Γιούπα Γεωργία Γιούπας Θανάσης Δανδάνη Στέλλα Παρίση Ζώη

Από την ίδρυση μέχρι τον 14ο αιώνα Μετά το Αγ. Όρος, τα Μετέωρα είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μοναστηριακό συγκρότημα στην Ελλάδα. Είναι άγνωστο πότε κατοικήθηκαν για πρώτη φορά οι βράχοι των Μετεώρων απo αναχωρητές. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για αναχωρητές που, αναζητώντας ψυχική και πνευματική γαλήνη, αναρριχήθηκαν σε αυτούς, παρακινημένοι από την πίστη τους στο Θεό.

Δοσμένοι ολοκληρωτικά στο βασανιστικό εξαγνισμό του σώματος, ως προϋπόθεση για την αθανασία της ψυχής, αποκομμένοι συνειδητά από κάθε κοινωνικότητα, αδιαφορούσαν παντελώς να αφήσουν οποιαδήποτε καταγραφή για τους μεταγενέστερους.

Απ’ όσα γνωρίζουμε με βεβαιότητα, μπορούμε να τοποθετήσουμε στον 11ο αιώνα την αρχή της "μοναστικής πολιτείας" των Σταγών, όπως ονομαζόταν στους Βυζαντινούς και Μεταβυζαντινούς χρόνους η σημερινή Καλαμπάκα. Τότε ζούσαν σε κοιλώματα και βραχοσπηλιές διάσπαρτοι ερημίτες, αρνητές των ανθρώπινων πόθων και εκστασιασμένοι από θεϊκό πόθο.

ΤΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ Τα Μετέωρα δεν είναι ορατά, διότι κρύβονται από τις δύο ενότητες βράχων που βρίσκονται κολλητά στις παρυφές της οροσειράς των Αντιχασίων η οποία εκτείνεται βόρεια. Εκεί πάνω είναι χτισμένα όλα τα γνωστά Μοναστήρια. Ο δρόμος που οδηγεί στα Μοναστήρια δεν προδίδει τι υπάρχει στο εσωτερικό τους.

Από τις ιστορικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι μονές των Μετεώρων ήταν στο σύνολό τους τριάντα. Από τις τριάντα αυτές μονές οι έξι λειτουργούν έως σήμερα και δέχονται πλήθος προσκυνητών. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρότερα μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί στον 14ο αι.

Γ΄ ΟΜΑΔΑ Οι Μονές των Μετεώρων και η ιστορία τους Γουρζουλίδης Γιώργος Δανδάνης Γιάννης Ιωσηφίδης Λάζαρος Καπατασίδης Πέτρος

Η Ι. Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Αθανάσιο το Μετεωρίτη, στον μεγαλύτερο βράχο που ονομάστηκε Πλατύς Λίθος. Στο ιερό του καθολικού υπάρχουν σημαντικές τοιχογραφίες της Μακεδονικής σχολής, ενώ οι αξιόλογες τοιχογραφίες στον κυρίως ναό και το νάρθηκα θεωρούνται ότι ανήκουν στον Τζώρτζη, μαθητή του Θεοφάνη του Κρητός.

Η Ι. Μονή Βαρλαάμ Ιδρυτής της είναι ο ασκητής Βαρλαάμ στα μέσα του 14ου αιώνα . Το καθολικό της Ι. Μ. είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Αγίων Πάντων και το έκτισαν οι αδελφοί μοναχοί Θεοφάνης και Νεκτάριος το 1541-1544. Οι τοιχογραφίες του καθολικού είναι κυρίως του Φράγκου Κατελάνου από την Θήβα.

Η Ι. Μονή του Αγίου Στεφάνου Ήταν αρχικά ανδρική, αλλά από το 1961 εγκαταστάθηκε σ' αυτή γυναικεία αδελφότητα Κτίτορες είναι ο όσιος Αντώνιος στις αρχές ως και τα μέσα του 15ου αιώνα και ο όσιος Φιλόθεος, ο οποίος στα μέσα του 16ου αιώνα ξανάχτισε τον ναό του Αγίου Στεφάνου. Περίπου στον 16ο αιώνα τοποθετούνται και οι πρώτες τοιχογραφίες του ναού. Κατόπιν το 1798, επί επισκόπου Σταγών Παϊσίου από τον Κλεινοβό Καλαμπάκας και ηγουμένου Αμβροσίου, κτίστηκε το σημερινό καθολικό στη μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους, του οποίου η κάρα φυλάσσεται εκεί ως το πιο ιερό και θαυματουργό κειμήλιο. Οι τοιχογραφίες στο καθολικό γίνονται από τον πιο σημαντικό ίσως σύγχρονο αγιογράφο Βλάση Τσοτσώνη.

Η Ι. Μονή Ρουσάνου Ήταν πρώτα ανδρικό μοναστήρι, ενώ τώρα είναι γυναικείο. Ο πρώτος ή πρώτοι κτίτορες έκτισαν το μοναστήρι τον 14ο με 15ο αιώνα. Την σημερινή μορφή την πήρε στις αρχές του 16ου αιώνα από τους αδελφούς ιερομόναχους Ιωάσαφ και Μάξιμο από τα Γιάννενα. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Επίσης τιμάται και η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας. Οι τοιχογραφίες είναι αξιόλογες και έγιναν από άγνωστο ζωγράφο επηρεασμένο από την Κρητική σχολή επί ιερομόναχου Αρσενίου.

Η Ι. Μονή της Αγίας Τριάδος Από το 1362 υπήρξε οργανωμένο μοναστήρι και το καθολικό κτίστηκε από το 1456 ως 1476. Οι τοιχογραφίες έγιναν από τους αδελφούς Αντώνιο ιερέα και Νικόλαο το 1741. Στον νάρθηκα υπάρχουν τοιχογραφίες από το 1692. Στην Ι. Μ. υπάρχει το παρεκκλήσι του Τιμίου Ιωάννη Προδρόμου, μέσα σε λαξευμένο βράχο με σημαντικές τοιχογραφίες από το 1682. Τα χειρόγραφα της μονής της Αγίας Τριάδος φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς μονής του Αγίου Στεφάνου.

Η Ι. Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά Είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντάμε ανεβαίνοντας προς τα Άγια Μετέωρα. Η ίδρυσή του ανάγεται στις αρχές ως τα μέσα του 14ου αιώνα. Το καθολικό έγινε επί μητροπολίτου Λαρίσης Διονυσίου του Ελεήμονος και επί εξάρχου Σταγών ιερομονάχου Νικάνορος. Το 1527 έγινε η αποπεράτωση της αγιογράφησης του καθολικού από τον Θεοφάνη Στρελίτζα τον Κρήτα, που συγκαταλέγεται στους πιο σημαντικούς αγιογράφους της Ορθοδοξίας. Στις τοιχογραφίες διακρίνουμε την μεγάλη τελειότητα στο σχεδιασμό των μορφών και την άριστη χρωματική απόδοση.

Δ΄ ΟΜΑΔΑ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΗ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ

Ιερά Μονή Βαρλαάμ Η σημασία της μονής Βαρλαάμ στην ιστορία του μετεωρίτικου μοναχισμού, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της ακμής του 16ου αι., οι λαμπρές τοιχογραφίες, τα ενδιαφέροντα μνημεία της αρχιτεκτονικής, τα χειρόγραφα, τα υπόλοιπα έργα εκκλησιαστικής τέχνης και τα άγια λείψανα, κάνουν τη μονή, όχι μόνο το δεύτερο μεγάλο μοναστήρι των Μετεώρων, αλλά παράλληλα και ένα από τα πιο αξιόλογα μοναστηριακά σύνολα του ελληνικού χώρου. Ολόκληρη η κορυφή του βράχου καταλαμβάνεται από κτίσματα. Μετά την είσοδο ένας καμαροσκέπαστος διάδρομος οδηγεί στη μικρή κλιμακωτή αυλή που σχηματίζει ένα θαυμάσιο μπαλκόνι με θέα προς νότο, στον κάμπο και τα γύρω γιγαντιαία βράχια. Στα ανατολικά βρίσκεται το νοσοκομείο με το μικρό ναό των Αγίων Αναργύρων, στα βόρεια το καθολικό των Αγίων Πάντων, ο ξενώνας, κελιά, βοηθητικοί χώροι και ο πύργος για το βριζόνι και προς τα δυτικά το παλιό μαγειρείο, η τράπεζα, ο ναός των Τριών Ιεραρχών και κελιά.

Ιερά Μονή Ρουσάνου Όλο το συγκρότημα έχει σχήμα μακρόστενο και αποτελείται από δύο άνισα τμήματα. Στα ανατολικά – μετά την είσοδο-  υπάρχουν δύο βοηθητικά δωμάτια, ακολουθεί ένας στενός ελεύθερος χώρος και στη συνέχεια είναι το κύριο τμήμα, στο οποίο βρίσκονται το καθολικό, το ισόγειο και οι όροφοι με τα κελιά και το αρχονταρίκι. Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά Ολόκληρη η μονή είναι ένα πολυώροφο κτίσμα που κολλάει σα στρείδι  στο ανατολικό τμήμα του βράχου και αναρριχάται ως την κορυφή του. Μέσα στο κτίριο είναι ενσωματωμένα το καθολικό, που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, τα παρεκκλήσια του Αγίου Αντωνίου και Προδρόμου, η τράπεζα, τα κελιά, μια δεξαμενή, η κρύπτη και οι αποθήκες. Στη βόρεια πλευρά σχηματίζεται ο πύργος για το βριζόνι και δύο σειρές μπαλκόνια με θέα στη μονή Ρουσσάνου και τη μικρή κοιλάδα με τα αμπέλια, ενώ δυτικά στην κάπως στενόχωρη κορυφή του βράχου υπάρχει ένας μικρός κήπος, απ’ όπου αντικρίζει ο προσκυνητής μπρος στα πόδια του το χωριό Καστράκι και απέναντι την οροσειρά της Πίνδου. Η μονή με την ανάπτυξη των επιμέρους τμημάτων της σε ύψος μέσα σε ένα κτίριο είναι μια εντελώς ιδιότυπη μορφή μοναστηριακού συγκροτήματος. Στο τέρμα της λαξεμένης – σχεδόν κατακόρυφης- στον βράχο σκάλας βρίσκεται η είσοδος και πίσω της ένας μικρός προθάλαμος που ακολουθεί το σχήμα του βράχου.

Τι μέτρα έχουν ληφθεί για τη συντήρηση των Ιερών Μονών; Από τη δεκαετία του 1960 και μετά άρχισαν σοβαρές αναστηλωτικές και οικοδομικές εργασίες στις Ι. Μονές των Μετεώρων με πρωτοβουλία και ενέργειες των μητροπολιτών Τρίκκης και Σταγών Διονυσίου, Στεφάνου και Αλεξίου. Οι εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης των μετεωρίτικων μνημείων συνεχίζονται μέχρι σήμερα με τη συμπαράσταση του μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων κ. Σεραφείμ, τους κόπους των ηγουμένων και μοναχών, τις μελέτες και κατασκευές του αρχιτέκτονα κ. Σωτηρίου Τζήμα και την επίβλεψη και βοήθεια του προϊσταμένου της 7ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Ε’ ομάδα Τα σημερινά μετέωρα ως παγκόσμιος τουριστικός προορισμός Ε’ ομάδα Τα σημερινά μετέωρα ως παγκόσμιος τουριστικός προορισμός Νικολόπουλος Αλέξανδρος Νικολόπουλος Ευάγγελος Πατσιόπουλος Ιωάννης Τοπάλτσης Αλέξανδρος

Η Καλαμπάκα είναι μια πόλη γραφική και συνάμα σύγχρονη,  που έχει να επιδείξει στους επισκέπτες της πολλά όμορφα μέρη. Ερχόμενος κανείς μπορεί να θαυμάσει τους επιβλητικούς βράχους των Μετεώρων,  που αποτελούν παγκόσμιο φαινόμενο, την πνευματικότητα και τη θρησκευτικότητα των πολυάριθμων μοναστηριών και των εκκλησιών, καθώς και τους αμφιθεατρικά κτισμένους παραδοσιακούς οικισμούς ανάμεσα στους πανύψηλους βράχους, όπως το Καστράκι.

Η θρησκευτική κληρονομιά των Μετεώρων προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι επισκέπτονται τις εκκλησίες και τα μοναστήρια που βρίσκονται σε μία περιοχή με εξαιρετικό και μοναδικό τοπίο. Ο θρησκευτικός τουρισμός συνδυάζει πνευματικά, πολιτισμικά και ιστορικά θέματα και παράλληλα αναδεικνύει την εθνική ταυτότητα της Ελλάδας.

Τον 2ο αιώνα π.Χ. οι πρώτες απόπειρες αναρρίχησης στους βράχους των Μετεώρων γίνονταν για λόγους ανάγκης, αφού κάπου έπρεπε να κρυφτούν οι κάτοικοι της περιοχής, για να προστατευτούν από τις επιδρομές των ληστών. Τον 11ο αιώνα, αναρριχήσεις γίνονταν από τους ασκητές που ήθελαν να απομονωθούν και να φτάσουν όσο πιο κοντά γίνεται στον ουρανό και τον Θεό. Στις μέρες μας χιλιάδες αναρριχητές από όλο τον κόσμο έρχονται στα Μετέωρα, για να δοκιμάσουν τις αντοχές τους σε περισσότερες από 700 διαδρομές!

Τα έξι επισκέψιμα μοναστήρια των Μετεώρων είναι σήμερα αναστηλωμένα και με συντηρημένο στο μεγαλύτερο μέρος τους τον τοιχογραφικό τους διάκοσμο. Το 1989 η Unesco ενέγραψε τα Μετέωρα στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς ως ένα ιδιαίτερης σημασίας πολιτιστικό και φυσικό αγαθό.

Φωτογραφία της ομάδας στην Ι. Μονή του Αγίου Στεφάνου στα Μετέωρα. Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2013

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Τ Ε Λ Ο Σ