1 ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑ Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Του ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΘΕΜΑ : ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ : ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΠΙΔΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ 2008

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (1/1) Ψηφιακή βιβλιοθήκη που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη πηγών ανθρωπιστικών επιστημών για επιστημονικά και μη επιστημονικά ακροατήρια. Συνδυασμός ψηφιακών πηγών από μελετητές που ανήκουν σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους με σκοπό να τις ολοκληρώσουν και να τις παρουσιάσουν. Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες μεγαλώνουν (μέγεθος, οργανωτική πολυπλοκότητα) κάνοντας ανέφικτη την παραδοσιακή μέθοδο εκτεταμένων σημειώσεων με το χέρι.

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (2/2) Περιγράφεται η προσέγγιση στην πρόσθεση της μουσικής συλλογής στο Πρόγραμμα Θερβάντες. Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες αναπτύσσονται καθιστώντας την περιήγηση στις συλλογές της βιβλιοθήκης δύσκολη. Καθιστούν τις πολύτιμες πληροφορίες διαθέσιμες στους αναγνώστες μέσω μιας πλούσιας ποικιλίας πηγών πολυμέσων και εγγραφών που διαθέτουν.

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (3/3) Είναι επιβεβλημένος ο συνδυασμός αυτών των συλλογών με εργαλεία και στρατηγικές οργάνωσης πληροφοριών. Αυτόματη ενσωμάτωση πολλών τύπων εγγραφών που προέρχονται από πολλές πηγές, τα οποία έχουν συνταχθεί από ανεξάρτητους μελετητές και απευθύνονται σε διαφορετικά είδη αναγνωστών.

5 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ Ανάπτυξη πηγών σε απ’ ευθείας σύνδεση (on- line) με θέμα τη ζωή και τα έργα του Miguel de Cervantes Saavedra ( ) του συγγραφέα του Δον Κιχώτη. Ανεξάρτητοι ερευνητές έχουν συνεισφέρει ποικιλοτρόπως με τον καθένα να επικεντρώνεται σε ερευνητικά ερωτήματα στενού πεδίου δράσης.

6 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ Το έργο στο συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να χωριστεί σε έξι κατηγορίες:  Βιβλιογραφικές πληροφορίες  Μελέτες κειμένων  Ιστορική έρευνα  Μουσική  Θέματα και βιβλιοθήκες  Εικονογραφία κειμένων

7 Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ Περιγράφεται η προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί σε σχέση με την παρουσία και την επιρροή της μουσικής στα έργα του Θερβάντες. Τα στοιχεία γι’ αυτό το πρόγραμμα συλλέχθηκαν από τον Δρ. Juan Jose Pastor ως μέρος της Διατριβής του πάνω στην αλληλεπίδραση του Θερβάντες με την μουσική κουλτούρα της εποχής του και τις μετέπειτα μουσικές ερμηνείες των έργων του.

8 Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ Η συλλογή οργανώνεται σε πέντε κύριες κατηγορίες: όργανα, τραγούδια, χοροί, συνθέτες και βιβλιογραφικές εγγραφές. Περιέχει αποσπάσματα από τα γραπτά έργα του Θερβάντες, ιστορικές και βιογραφικές πληροφορίες, τεχνικές περιγραφές, εικόνες, αρχεία ήχου και παρτιτούρες από τραγούδια. Επέκταση της συλλογής με νέες παρτιτούρες, εικόνες και έγγραφα που εντοπίζονται συνεχώς από τους ερευνητές.

9 Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ Είναι αναγκαίο να σχεδιαστεί μια σύνδεση (διεπαφή) έτσι ώστε νέες πηγές να μπορούν εύκολα να προστεθούν και να δημιουργηθούν αυτόματα οι συνδέσεις μεταξύ νέων και παλαιών πηγών. Έχει αναπτυχθεί ένα αυτόματο σύστημα σύνδεσης που καθορίζει τη σχέση μεταξύ πηγών που βασίζονται στην δομική οργάνωση της συλλογής και σε διάφορα πεδία μεταδεδομένων που σχετίζονται με μεμονωμένες εγγραφές. Μια σύνδεση ενός εκδότη επιτρέπει στους χρήστες να προσθέσουν εύκολα νέες πηγές στη συλλογή και να καθορίσουν το ελάχιστο σύνολο μεταδεδομένων που απαιτείται για την υποστήριξη παραγωγής συνδέσμων. Παρέχεται ένας σύνδεσμος αναγνώστη ο οποίος αναγνωρίζει τις αναφορές μέσα σε κείμενα και σε άλλα στοιχεία της συλλογής και δυναμικά δημιουργεί συνδέσμους πλοήγησης.

10 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η ανάπτυξη ενός συστήματος για την ενσωμάτωση πηγών στη συλλογή απαιτεί προσοχή σε τρία βασικά ερωτήματα:  Τι είδους αλληλεπίδραση αναγνωστών (και συγγραφέα/συντάκτη) πρέπει να υποστηριχθεί;  Τι είδους πληροφορίες και συνδέσεις πρέπει να προσδιοριστούν;  Πως αυτές οι πληροφορίες θα προσδιοριστούν και θα παρουσιαστούν στους αναγνώστες; Μια έρευνα σχετικών προγραμμάτων θα βοηθήσει να τεθεί το πλαίσιο για τις αποφάσεις σχεδίασης.

11 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΣΕΥΣ Ανάπτυξη ενός αριθμού πολύπλοκων στρατηγικών για την αυτόματη δημιουργία συνδέσμων. Χρήση πυκνών συνδέσμων πλοήγησης. Ανάπτυξη γλωσσολογικών εργαλείων που συνδέουν λέξεις με γραμματικές αναλύσεις, λεξικά και με άλλα εργαλεία γλωσσικής υποστήριξης βοηθώντας τους αναγνώστες να τα κατανοήσουν.

12 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ SCALE (Services for a Customizable Authority Linking Environment Αναπτύσσει υπηρεσίες αυτόματης σύνδεσης οι οποίες συνδέουν λέξεις-κλειδιά και φράσεις με συμπληρωματικές πληροφορίες. Αναπτύσσει υποδομές για την υποστήριξη αυτόματης σύνδεσης για συλλογές μέσα στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εθνικών Επιστημών.

13 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ DLSI (Digital Library Service Integration) Χρήση λεξικολογικής ανάλυσης και δομής του τεκμηρίου για τη διάκριση δεσμών για τους όρους κλειδιά μέσα σε μια εγγραφή. Μόλις διακριθούν οι δεσμοί παράγονται αυτόματα σύνδεσμοι προς τις διαθέσιμες υπηρεσίες.

14 ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗΣ Μέσα στο πλαίσιο της μουσικής συλλογής Θερβάντες, έχει επιλεγεί η εστίαση στην αναγνώριση της αλληλεξάρτησης μεταξύ των δομημένων στοιχείων της συλλογής με σκοπό την παροχή αυτόματης υποστήριξης της συντακτικής διαδικασίας.

15 ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗΣ Οι πηγές της συλλογής έχουν χωριστεί σε κατηγορίες δομημένων πληροφοριών (π.χ. όργανα, τραγούδια, συνθέτες). Κάθε κατηγορία περιέχει ένα σύνολο στοιχείων (π.χ. ένα συγκεκριμένο τραγούδι ή συνθέτη). Κάθε στοιχείο αναπαριστάνεται από ένα δομημένο σύνολο εγγραφών. Κάθε στοιχείο αναγνωρίζεται από το όνομά του και από μια λίστα ψευδονύμων.

16 ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗΣ Το σύστημα αναγνωρίζει τις αναφορές αυτών των στοιχείων σε όλες τις πηγές που εντοπίζονται στη συλλογή. Η παρουσίαση πληροφοριών στον αναγνώστη χρησιμοποιεί μια αναπαράσταση προσαρμογής συνδέσμων. Λόγω της πολυπλοκότητας του αντικειμένου που συνδέεται, μια πολυπλοκότητα που αντανακλά τα πολλαπλά είδη χρηστών που αναμένεται να χρησιμοποιήσουν τη συλλογή. Πρόσβαση στη συλλογή από εξοικειωμένους και μη εξοικειωμένους χρήστες.

17 Καθώς αναπτύσσεται η μουσική συλλογή Θερβάντες βασικός στόχος είναι να ικανοποιηθούν οι ανάγκες δυο κύριων ομάδων αναγνωστών: Επιστήμονες και ιστορικοί μουσικής που ενδιαφέρονται για την έρευνα των έργων της μουσικής του Θερβάντες Μη ειδικοί που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν είναι εξοικειωμένοι. Πρόσβαση σε ένα πλούσιο και διαφορετικό σύνολο πηγών.

18 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Μελετώντας ο αναγνώστης ένα κείμενο του Θερβάντες συναντά μια αναφορά σε ένα όργανο με το οποίο δεν είναι εξοικειωμένος Κάνει κλικ στο σύνδεσμο και εμφανίζεται ένα μενού που δείχνει συνδέσμους προς τα διάφορα είδη εγγραφών που βρίσκονται στη συλλογή και αφορούν το συγκεκριμένο όργανο. Οι εγγραφές έχουν τη μορφή «δείγμα εικόνας», «δείγμα ήχου», «δείγμα εισαγωγικού κειμένου».

19 Εικόνα 1. Σχετικοί σύνδεσμοι και δείγμα εικόνας για το όργανο sonaja

20 Εικόνα 2. Μαθαίνοντας περισσότερα για την άρπα

21 Εικόνα 3. Φυλλομετρώντας ένα τραγούδι στον προσαρμογέα (Interface) του συντάκτη.

22 Εικόνα 4. Προσθέτοντας τον συνθέτη Francisco Fernandez Palero.

23 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Οι πληροφορίες στη συλλογή οργανώνονται σε ιεραρχικές ομάδες. Στο υψηλότερο επίπεδο, το υλικό της συλλογής χωρίζεται σε οκτώ κατηγορίες. 1.Όργανα : Πληροφορίες που αφορούν τα διάφορα μουσικά όργανα που έχουν αναφερθεί από τον Θερβάντες στα έργα του. 2.Τραγούδια : Πληροφορίες που αφορούν τα διάφορα τραγούδια που έχουν επηρεάσει τον Θερβάντες. 3.Χοροί : Πηγές που αναφέρονται στους χορούς που έχουν αναφερθεί στα έργα του Θερβάντες.

24 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 4.Συνθέτες : Οι συνθέτες που έχουν επηρεάσει τον Θερβάντες και το έργο του. 5.Βιβλιογραφία : Βιβλιογραφικά λήμματα που σχετίζονται με όργανα, τραγούδια και χορούς που έχουν αναφερθεί στα κείμενα του Θερβάντες. 6.Μουσική υποδοχή : Βιβλιογραφικά λήμματα για μουσικές συνθέσεις που έχουν επηρεαστεί από τον Θερβάντες ή αναφέρονται στα έργα του.

25 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 7.Κείμενo Θερβάντες : Πλήρη κείμενα των έργων του Θερβάντες. 8.Γύρος εικονικής πραγματικότητας : Σύνδεσμοι σε εικονικά μονοπάτια, που δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας τα “Walden’s Paths”. Αυτό επιτρέπει στις πληροφορίες να κατηγοριοποιούνται και να παρουσιάζονται με διαφορετικούς τρόπους, λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα διαφορετικών μελετητών και συνεπώς ανοίγοντας μοναδικές ερμηνευτικές προοπτικές για την ψηφιακή βιβλιοθήκη.

26 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Οι περισσότερες κατηγορίες υποδιαιρούνται περαιτέρω σε στοιχεία.  Ένα στοιχείο καθορίζει μια μοναδική λογική οντότητα ως κατάλληλη για το είδος της κατηγορίας.  Τα τεχνουργήματα που σχετίζονται με κάθε στοιχείο διαιρούνται σε διαφορετικά θέματα όπως εικόνες, ήχοι και κείμενα.  Τα τεχνουργήματα ομαδοποιούνται σε θέματα τα οποία με τη σειρά τους ομαδοποιούνται σε στοιχεία και αυτά σε κατηγορίες.

27 ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ Η διαδικασία δημιουργίας διασυνδέσμων και παρουσίασης των σχετικών συνδέσμων διαιρείται σε τέσσερα βασικά βήματα:  Διατήρηση του καταλόγου ονομάτων στοιχείων για τα οποία υπάρχουν πληροφορίες στην ψηφιακή βιβιοθήκη.  Εργασία κατά δέσμες (batch job) που βρίσκει την αναφορά αυτών των όρων σε όλα τα κείμενα που βρίσκονται στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη και αφορά τη χαρτογράφηση όλων των κειμένων μέσω ευρετηρίασης.

28 ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ Διαδικασία εκτέλεσης προγράμματος (run- time) για την παρουσίαση των όρων που υπάρχουν σ’ ένα κείμενο και τη δημιουργία συνδέσμων μ’ ένα placeholder υπερκειμένου (υπερσυνδέσμου) Εμφάνιση των σχετικών συνδέσμων με την ενεργοποίησή τους.

29 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Βελτίωση της ικανότητας του αναγνώστη να έχει πρόσβαση και να αλληλεπιδρά στη συλλογή ως σύνολο μέσω των αρχείων υπερμέσων. Σχεδιασμός πολύπλοκων ψηφιακών συλλογών ανθρωπιστικών σπουδών με αποτέλεσμα μια μοναδική πολυδιάστατη συλλογή. Ένταξη νέων πηγών στην ψηφιακή συλλογή. Αλλαγή του τρόπου με τον οποίο καταλαβαίνουμε την εκδοτική διαδικασία. Η παραδοσιακή εκδοτική εργασία εστιάζει στην ανάπτυξη μιας μοναδικής, επικεντρωμένης, συμπληρωμένης εργασίας που είναι σχετικά σταθερή ανά τον χρόνο.

30 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μετατόπιση από το βιβλίο προς τα ηλεκτρονικά μέσα. Οι εκδόσεις που παράγονται έχουν πολλές ομοιότητες με τις προγενέστερές τους Διατηρούν την έννοια ενός ολοκληρωμένου έργου που αναπτύσσεται για να ικανοποιήσει στενά καθορισμένους στόχους έρευνας. Δημιουργούνται από ένα μοναδικό εκδότη ή από τις συνδυασμένες προσπάθειες μιας ομάδας συγγραφέων που εργάζονται υπό την καθοδήγηση ενός εκδοτικού συμβουλίου.

31 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τέτοιες εκδόσεις δεν επιτρέπονται για πιο πολύπλοκα είδη πληροφοριακών αναγκών. Το πρόγραμμα Θερβάντες ανήκει στα ανοιχτά προγράμματα και είναι δύσκολο να περιοριστεί σ’ ένα κλειστό σύνολο επιστημονικών απόψεων. Νέες κατευθύνσεις έρευνας συνεχώς εμφανίζονται, συχνά από άτομα που δεν έχουν άμεση σχέση με το πρόγραμμα. Τα άτομα αυτά δεν αποτελούν μια συγκροτημένη ομάδα συγγραφέων αλλά είναι ανεξάρτητοι ερευνητές που επιδιώκουν τις δικές τους μοναδικές ερευνητικές ιδέες και κάνουν τις δικές τους μοναδικές συνεισφορές.

32 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι ερευνητές είναι συχνά μη συνεργάσιμοι εξαιτίας των διαφορετικών τους ενδιαφερόντων, ωστόσο η ερευνά τους μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στους ευρύτερους στόχους της συγκεκριμένης ψηφιακής βιβλιοθήκης. Όλα αυτά δε σημαίνουν ότι οι παραδοσιακές προσεγγίσεις πρέπει να εγκαταλειφθούν, αλλά μάλλον χρειάζεται να εξερευνηθεί δημιουργικά το πώς θα χρησιμοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία καλύτερα για την έρευνα των ανθρωπιστικών επιστημών.