Γιατί υπάρχει έλλειμμα περιβαλλοντικής πολιτικής; ΚΕΠΠ, 5.6.2007 Κίμων Χατζημπίρος Επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ

Καμπύλη Kuznets (1955, 1992)

Θεωρητική στήριξη από καμπύλη Kuznets Αποσύνδεση (decoupling) οικονομικής μεγέθυνσης - περιβαλλοντικής επιβάρυνσης Θεωρητική στήριξη από καμπύλη Kuznets Δυνατότητα τεχνολογικά ρεαλιστική Μόνη εφικτή προοπτική Κύριος στόχος περιβαλλοντικής πολιτικής

Αποσύνδεση στην πράξη Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βιοκλιματικά κτήρια, θερμομονώσεις, ηχομονώσεις Ανακύκλωση απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή Βιολογικοί καθαρισμοί λυμάτων Οργανική γεωργία (συμβολή και της βιοτεχνολογίας) Τεχνολογίες αφαλάτωσης, εξοικονόμησης νερού Σύγχρονα μέσα μαζικής μεταφοράς Παρακολούθηση του περιβάλλοντος (δορυφορικές φωτογραφίες κ.λπ.) Εφαρμογή κατάλληλων οικονομικών εργαλείων

Η Αποσύνδεση προϋποθέτει Περιβαλλοντική Πολιτική η οποία στηρίζεται σε Κοινωνική Μέριμνα για το Περιβάλλον (environmental concern)

Κοινωνική μέριμνα για το περιβάλλον Έρευνα σε 26 χώρες (Γερμανία, Καναδάς, Ρωσία, Μπαγκλαντές κ.λπ.: 1993 και 2000 Αυξημένο ποσοστό πολιτών πλουσιότερων χωρών προτιμούν περιβαλλοντική προστασία από οικονομική μεγέθυνση Αύξηση πλούτου => ζήτηση για ποιοτικότερο περιβάλλον, δυνατότητα διάθεσης πόρων για προστασία Ανεπτυγμένες χώρες => περιβαλλοντική μέριμνα λόγω (πολιτιστικής) αλλαγής αξιών

Ισχυρό το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την περιβαλλοντική προστασία Ισχυρό το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την περιβαλλοντική προστασία Διεθνείς περιβαλλοντικές συμβάσεις Μη κυβερνητικές οργανώσεις Δραστηριοποίηση εθνικών διοικήσεων Νέα Ευρωπαϊκή Συνθήκη Εκθετική αύξηση ευρωπαϊκής νομοθεσίας Σημαντικές ευρωπαϊκές πολιτικές Πράσινα κόμματα Οικολογικό καταναλωτικό ρεύμα

Κατάσταση στην Ευρώπη Περιβάλλον: προτεραιότητα των Ευρωπαίων πολιτών Συνεργασίες σοσιαλδημοκρατικών και πράσινων κομμάτων Προωθημένες Κοινοτικές και εθνικές πολιτικές Αξιόλογες προοπτικές αποσύνδεσης

Διεθνής θέση της Ελλάδας 22η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ΑΕΠ 15η θέση ( ΑΕΠ 2003) στην Ε.Ε. των 27 Έλλειμμα περιβαλλοντικής πολιτικής δυσανάλογο προς το οικονομικό επίπεδο

Αναμενόμενη υψηλού επιπέδου μέριμνα της ελληνικής κοινωνίας για το περιβάλλον Λόγω καμπύλης Kuznets σε συνδυασμό με το υψηλό ελληνικό ΑΕΠ Λόγω της πολλαπλής πίεσης από Ε.Ε. Λόγω της οικονομικής αξίας του περιβάλλοντος σε μια κατ’ εξοχήν τουριστική χώρα

Διεθνής θέση της Ελλάδας ως προς τη μέριμνα για το περιβάλλον Διεθνής θέση της Ελλάδας ως προς τη μέριμνα για το περιβάλλον Υψηλό οικολογικό ενδιαφέρον στις σφυγμομετρήσεις Ανεπαρκής πραγματική γνώση των προβλημάτων Χαμηλό επίπεδο willingness to pay Περιορισμένη διάθεση για μη οικονομικές θυσίες υπέρ του περιβάλλοντος Έλλειμμα περιβαλλοντικής πολιτικής: αιτία ο κίνδυνος αυξημένου πολιτικού κόστους με μικρό πολιτικό όφελος

Πιθανές εξηγήσεις για την «ελληνική περιβαλλοντική υστέρηση» Πιθανές εξηγήσεις για την «ελληνική περιβαλλοντική υστέρηση» Η καλή κατάσταση του ελληνικού περιβάλλοντος; Η προσωρινή (;) συγκυρία του έντονου καταναλωτισμού Διαφορά κουλτούρας με τις ανεπτυγμένες χώρες

Άλλες σχετικές όψεις της «ελληνικής υστέρησης» Υψηλά ποσοστά: Καπνιστών Παχυσάρκων Τροχαίων ατυχημάτων και θυμάτων Τοκετών με καισαρική Τηλεθέασης Ωρών μελέτης εφήβων Ιδιοκτησίας ακινήτων Πνιγμών Στρατιωτικών δαπανών Αντιαμερικανισμού

Η καλή κατάσταση του ελληνικού περιβάλλοντος: ένας βολικός μύθος Περιορισμένη ρύπανση λόγω μη εκβιομηχάνισης Φυσικό τοπίο ταχύτατα υποβαθμιζόμενο (δόμηση) Ελάχιστες επενδύσεις σε διαχείριση αστικών ή φυσικών δημόσιων χώρων Ελάχιστες καταγραφές Μεγάλη σπατάλη ενέργειας και νερού Σπάταλα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια Χαμηλή ποιότητα αστικού περιβάλλοντος: απορρίμματα, ρύπανση, θόρυβος, καύσωνες, δυσκολία κίνησης πεζών Επιβλαβείς δραστηριότητες γεωργίας και κτηνοτροφίας Δεν εκπονείται ετήσια έκθεση κατάστασης περιβάλλοντος

Αιτίες και αποτελέσματα Δυσανάλογα υψηλές επενδύσεις στον ιδιωτικό χώρο σε σχέση με τον δημόσιο Περιορισμένη εφαρμογή του νόμου, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο Επιπόλαια κινδυνολογία και ρηχός περιβαλλοντισμός των e-ΜΜΕ Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν έθεσε ως προτεραιότητα μια προωθημένη περιβαλλοντική πολιτική Περιβαλλοντική φτώχεια και των νέων κομματικών προγραμμάτων Δεν δημιουργείται προοπτική σύγκλισης στον τομέα του περιβάλλοντος

Αρνητικές επιδόσεις σύμφωνα με ΕΟΠ (1) Αύξηση αερίων θερμοκηπίου Μερίδιο ΑΠΕ στην κατανάλωση ηλεκτρισμού Κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα ΑΕΠ Αύξηση εκπομπών αιωρούμενων στερεών Έλλειψη στοιχείων για νιτρικά σε ποταμούς Σταθμοί μέτρησης ποιότητας νερού ποταμών Εκπομπές όξινων αερίων Αύξηση σκουπιδιών την περίοδο 1995-2003 Ποσοστό ανακύκλωσης συσκευασιών

Αρνητικές επιδόσεις σύμφωνα με ΕΟΠ (2) Μη δημιουργία δασών Ποσοστό θαλάσσιων πάρκων Κήρυξη περιοχών προστασίας πτηνών Μερίδιο οργανικής γεωργίας στις γεωργικές εκτάσεις Θέσπιση περιβαλλοντικών φόρων

Μόνη θετική επίδοση Ποιότητα νερού σε ακτές κολύμβησης

Αρνητικές επιδόσεις εκτός θεματολογίας ΕΟΠ Κακοποίηση τοπίου Αστικός θόρυβος Παρουσία σκουπιδιών παντού Δυνατότητες πεζοπορίας και ποδηλασίας στις πόλεις Αστικό πράσινο Οχλήσεις σε τουριστικές περιοχές Παθητικό κάπνισμα

Πολιτική θεραπεία για την «ελληνική περιβαλλοντική υστέρηση» Πολιτική θεραπεία για την «ελληνική περιβαλλοντική υστέρηση» Πολιτικές ενσωμάτωσης του περιβαλλοντικού κόστους στην παραγωγική διαδικασία Φορολογική μεταρρύθμιση για αναδιανομή πόρων από υπέρμετρη κατανάλωση σε (δημόσια) περιβαλλοντικά αγαθά Ανάπτυξη οργανωμένων διαδικασιών πρόσβασης στην πληροφορία, διαλόγου και συμμετοχής Επομένως: Φιλόδοξη περιβαλλοντική μεταρρύθμιση παρεμβατικής σοσιαλδημοκρατικής λογικής