2Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΤΑΞΗ : Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2012-2013 PROJECT: Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΟΜΑΔΑ1 θεματικές ενότητες: 1.ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΟΠΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ (ΣΤΕΡEΑ ΕΛΛΑΔΑ) 2. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ (ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ)

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΟΠΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ (ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ελληνικές τοπικές ενδυμασίες έχουν πιθανά τις ρίζες τους στο Βυζάντιο. Η μορφή τους και η αφάνταστη ποικιλία τους μαρτυρά και τα διάφορα στοιχεία που δέχτηκαν από τις ξένες επιδράσεις κυρίως κατά το 17ο, 18ο αιώνα. Παράλληλα όμως αυτή η ποικιλία σε υλικά, σχήματα και χρώματα καθορίσθηκε και από δυο σημαντικές παραμέτρους, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και δεσμεύτηκε από αυτές. Με όλα αυτά τα στοιχεία έζησε και εξελίχτηκε η καθημερινή, η γιορτινή και η νυφική φορεσιά. Ειδικότερα η περιοχή των χωριών της Οίτης και γενικότερα της Φθιώτιδας σαν αναπόσπαστο κομμάτι της Ρούμελης, έχει μια κοινή πολιτιστική κληρονομιά, όχι μόνο στους χορούς και στα τραγούδια, αλλά και στις εκδηλώσεις της καθημερινής τους ζωής και τον τρόπο ενδυμασίας. Ελπίζουμε η εργασία αύτη να σας φέρει, όπως και εμάς σε επαφή με την παράδοση του τόπου μας και κατ΄επέκταση με τον πολιτισμό της χώρας μας αναπόσπαστο κομμάτι του οποίου αποτελεί αναμφισβήτητα και η παραδοσιακή στολή.

Η εξΕλιξη της παραδοσιακΗς φορεσιΑς στην ΕλλΑδα   Η εξΕλιξη της παραδοσιακΗς φορεσιΑς στην ΕλλΑδα Όπως κάθε έκφραση λαϊκής δημιουργίας, έτσι και οι παραδοσιακές φορεσιές πήραν τη σημερινή τους μορφή, έπειτα από μακραίωνη διαδρομή αλληλοεπιδράσεων και εξελίξεων, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερα, κατά τη βυζαντινή περίοδο, η εξέλιξη της ενδυμασίας ήταν επαναστατική όχι μόνο λόγω της χρήσης πολύτιμων υφασμάτων, χρυσοκέντητων και ασημοκέντητων σχεδίων και βαρύτιμων κοσμημάτων, αλλά και λόγω της στερεότητας και κομψότητας των κατασκευών. Στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, παρά την καταπίεση, τους διωγμούς και τις λεηλασίες που υπέστη ο ελληνικός λαός, μετά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, δημιουργήθηκαν θαυμαστά έργα τέχνης, βασισμένα πάνω στη βυζαντινή εκκλησιαστική και κοσμική παράδοση. Παλαιότερα, στον ίδιο χώρο, η κοινωνική τάξη, το επάγγελμα, η ηλικία το φύλο, η κοινωνική θέση, η γεωγραφία της περιοχής κ.ά., καθόριζαν τον ιδιαίτερο τύπο της φορεσιάς που έπρεπε να φορέσει κάθε άτομο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια πραγματικά μοναδική και ταυτόχρονα τεράστια ποικιλία παραδοσιακών φορεσιών Ο ελληνικός λαός παρήγαγε τα απαραίτητα για την κατασκευή των ενδυμασιών υλικά χρησιμοποιώντας την ακατέργαστη πρώτη ύλη, που ήταν κυρίως τα μαλλιά των αιγοπροβάτων.

Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ

ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ Μακρύ ως το γόνατο ήταν κατά κανόνα χειριδωτό, δηλαδή με μανίκια, που έφταναν ως τον καρπό του χεριού, όπου κούμπωναν με ένα ασημόκουμπο. Άσπρο, κάτασπρο ήταν γενικά ή μεταξωτό ή συνήθως φτιαγμένο από χασέ (άσπρο βαμβακερό ύφασμα) . Το πουκάμισο που προοριζόταν για συμπλήρωμα γυναικείας φορεσιάς, ήταν κεντημένο με άσπρες μεταξωτές οτρές (κλωστές) στη λαιμαργιά και τις μανσέτες του.

ΤΟ ΜΑΝΤΙΛΙ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ Απαραίτητο συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς, ήταν μαύρο εκλεκτής ποιότητας, συνήθως από τσίπα, πολύ λεπτό, σχεδόν διάφανο και σταμπάτο, δηλαδή έφερνε στην τετράγωνη άκρη του ολόγυρα σταμπαρισμένο κέντημα, συνήθως κλάρα με λουλούδια σε απαλές και αχνές αποχρώσεις χρώματος κόκκινου, πράσινου και γαλάζιου

Το γιλΕκΙ Η ιλΕκι Μακρύ μόλις ως τη μέση, χωρίς μανίκια, ήταν ή μεταξωτό ή φτιαγμένο από ύφασμα εκλεχτής ποιότητας, γυαλιστερό, λεπτό κι ελαφρύ, μια που φοριόταν την άνοιξη και το καλοκαίρι Μονόχρωμο συνήθως, αλλά και εμπριμέ, χρώματος κατά κανόνα καφέ ή μπλε ή βυσσινί, ήταν κεντημένο στα δύο φύλλα της μόστρας του με χρυσές μεταξωτές οτρές σε οδοντωτά ή κοχλυωτά, δηλ. σε σχήμα σαλιγκαριού με λουλουδάτα σχέδια, γνωστά με τ' όνομα γκουργκλάδες.

Η φΟΥςτα Ξεκινούσε από τη μέση, όπου κούμπωνε στο πλάι με μια κόπιτσα και κατέληγε κάτω από το γόνατο. Μάλλινη ή υφαντή στον αργαλειό για το χειμώνα, βαμβακερή από χασέ ή κάμποτο (είδος αλεύκαστου βαμβακερού υφάσματος) για το καλοκαίρι και από φανέλα για τις γιορτές, που ήταν μάλιστα κεντημένη στον ποδόγυρο με κεντήματα φτιαγμένα στον καμβά (καναβάτσα) σε διάφορα σχέδια και χρώματα, ήταν συνήθως φοδραρισμένη για να πέφτει καλύτερα και να μη ζαρώνει.

Το φΟρεμα Η φουςτΑνι Σαν συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς, αλλά συγχρόνως και της γυναικείας αμφίεσης, μακρύ ως τα κότσια των ποδιών, ήταν μάλλινο για το χειμώνα, βαμβακερό ή λινό για το καλοκαίρι και μεταξωτό για τις γιορτές. Φαρδύ στο πανωκόρμι και τη φούστα του, με μανίκια επίσης φαρδιά που στένευαν, καθώς κατέληγαν στον καρπό του χεριού, όπου κούμπωναν στις μανσέτες με μια ζάβα, ήταν ή με- σάτο ή με σούφρα στη μέση

Η ποδιΑ Σημαντικό καλλωπιστικό συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς, ήταν φτιαγμένη από μαύρο ολομέταξο ατλάζι, φοδραρισμένο με εκλεχτό λεπτό ύφασμα για να μη ζαρώνει και να πέφτει καλύτερα. Κάτω κατέληγε σε φεστόνι, δηλ. ένα μικρό στενό λεπτό ανεβατό οδοντωτό κέντημα, που απαρτιζόταν από πολύ μικρά ανθάκια κεντημένα πάνω σε ένα πλισέ, φαρδύ όσο μισό φουρκί, γνωστό με το όνομα φρούτο.

ΤΟ ΣΕΓΚΟΥΝΙ Γνωστό και με το όνομα σαγιάκι-σαϊάκι ή φλοκωτό, όπως το έλεγαν στο κεντρικό Ζαγόρι, ήταν το πιο εντυπωσιακό και συγχρόνως το πιο ακριβό κομμάτι της γυναικείας φορεσιάς. Ήταν ένα είδος μεσάτου πανωφοριού χωρίς μανίκια, ανοιχτό μπροστά και ριχτό πίσω, πού δενόταν στη μέση με ένα εσωτερικό κουμπί.

Η ΖΩΝΗ η ΖΩΣΤΡΑ Ηταν προπαντός καλλωπιστικό εξάρτημα της γυναικείας φορεσιάς. Διακρινόταν σε υφασμάτινη, που ήταν ομορφότερη και σε μεταλλική, που ήταν ακριβότερη. Η πρώτη γινόταν από γκρενά βελούδο ή βυσσινί ατλάζι κι ήταν κεντημένη με χρυσές μεταξωτές οτρές και στολισμένη με αστραφτερές πούλιες. Χρυσοκέντητη και ολοκέντητη σχεδόν έκλεινε με μια χειροποίητη ασημένια φλωροκαπνισμένη αγκράφα, από την οποία κρέμονταν τρία ή τέσσερα ασημένια κουδουνάκια.

ΤΟ ΚΟΝΤΟ Είδος γυναικείου επενδυτή, ήταν μακρύ μόλις ως τη μέση, γεγονός στο οποίο άλλωστε χρωστούσε το όνομά του. Χειριδωτό, δηλ. με μακριά μανίκια, που κατέληγαν σε κομψά κουμίματα και κούμπωναν στα πουλτσέτια με δύο γυάλινα κουμπιά, ήταν φτιαγμένο από μάλλινα ντουμπλαρισμένα υφάσματα καλής ποιότητας, χρώματος συνήθως καφέ ή μπλε, μια που φοριόταν κυρίως το χειμώνα.

ΟΙ ΠΑΤΟΥΝΕΣ Οι πατούνες που φορούσαν οι γυναίκες είτε σαν συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς είτε σαν εξάρτημα της γυναικείας αμφίεσης παλιότερα, ήταν χοντρές άσπρες και χαμηλές ως το γόνατο, όπου δένονταν γύρω στην κλείδωσή του με μάλλινο γνέμα, με το οποίο οι γυναίκες έπλεκαν επίσης στο χέρι τα τσουράπια (κάλτσα).

ΤΑ ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ Τα τσαρούχια, βασικό συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς τα παλιότερα χρόνια, στις μέρες μας οι γόβες. Τα τσαρούχια ήταν φτιαγμένα από κόκκινο λεπτό πρεσαριστό πετσί, που ονομαζόταν τελατίνι. Χωστά έπιαναν το ποδάρι ως τα κότσια, για να μη βγαίνουν, όταν μάλιστα η γυναίκα χόρευε. Ακόμα μονά, δηλαδή χωρίς δεύτερο πάτο και χωρίς τακούνι ήταν για αυτό ανάλαφρα και κατάλληλα για το χορό και το σεργιάνι.

Η ΑΝΤΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ

Ο ΝΤΟΥΛΑΜΑΣ Ο Ντουλαμάς, είναι παραλλαγή  της φλοκάτας, είδος πανωφοριού της πρώτης και παλιότερης αντρικής ενδυμασίας. Ντουλαμάς ονομάζεται κάθε είδος μακρύ επενδύτη, ίσο ή λίγο μακρύτερο από τη φουστανέλα, από μαύρη ή βαθυγάλαζη τσόχα δουλεμένο στον αργαλειό. Είναι oλoκέντητος, με χαμηλό γιακά και τα μπροστινά του φύλλα είναι μονοκόμματα λίγο λοξά, που φτάνει έως πάνω από το γόνατο και έχει περίπου 20 πτυχές (λαγκιόλια όπως τις λένε).

Η ΦΟΥΣΤΑΝΕΛΑ Η Φουστανέλλα, είναι η  βελτίωση της πιο συνηθισμένης αντρικής φορεσιάς, της πουκαμίσας (μακρύ πουκάμισο)  από άσπρο χασέ (χονδρό βαμβακερό πανί) που έφτανε κάτω των γονάτων την οποία έζωναν στη μέση και έτσι δημιουργούταν ένα φουστανελοειδής σχήμα.

ΤΟ ΠΙΣΛΙ Το Πισλί, είναι είδος ανδρικού εξωτερικού επενδυτή (γιλέκου) με χαμηλό γιακά, μακρύ μόλις ως τη μέση και με χαρακτηριστικό, τα ελεύθερα μακριά του μανίκια που κρέμονται (αχρησιμοποίητα συνήθως) πίσω στην πλάτη .

ΤΟ ΣΕΛΛΑΧΙ Το Σελλάχι, είναι ζώνη κατασκευασμένο από δέρμα, καλοκεντημένο με θήκες, το οποίο αντικατέστησε το παραδοσιακό ζωνάρι και δένεται στη μέση του αρματωμένου με λουρίδα. Οι αρματωμένοι στο σελλάχι βάζουν  όπλα, μαχαίρια και πολύχρωμα μαντίλια. Στην περίοδο της επανάστασης στο σελλάχι  είχαν τις πιστόλες,  το χαρμπί και σε ξεχωριστή θέση στο σελάχι ήταν περασμένο το γιαταγάνι και η πάλα.

Η ΣΚΟΥΦΙΑ Η Σκούφια, είναι εξέλιξη του φεσιού και της μαντηλοδεσιάς (που φόραγαν οι κλέφτες). Έχει χρώμα μαύρο και είναι φτιαγμένη από μεταξωτό ύφασμα οπού στολίζεται με μεταξωτά χάρσια, που ράβονται με μπερσίμι. Την όλη τους φορεσιά συμπλήρωναν και τα στολίδια τους, τα τσαπράζια ή τουσλούκια, όπως τα έλεγαν. Επειδή τα πιο πολλά τσαπράζια ήταν ζωγραφισμένα με σαββάτι, τα λέγανε σαββατλίδικα και είναι τα εξής.

ΤΟ ΚΙΟΥΣΤΕΚΙ Είναι ασημένιο η επιχρυσωμένο επιστήθιο κόσμημα(σταυρός) που φοριέται χιαστί. Το κιουστέκι αποτελείται από μία κεντρική πλάκα σε σχήμα σταυροειδή ή παραλληλόγραμμο με σφυρήλατη ή συρματερή τεχνική και ανάγλυφη διακόσμηση, οπού απεικονίζονται παραστάσεις Αγίων, παραστάσεις της Παναγίας, τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού.

ΤΟ ΦΙΣΕΚΛΙΚΙ Το Φυσεκλίκι, έχει σχήμα τριγωνικό που αποτελείτε  από δερμάτινες λουρίδες και μια θήκη. Το φορούν δεξιά και το δένουν με ζώνη από τη μέση. Αποτελείται από 3-5 σειρές στρογγυλά ή ρομβοειδή γαντζούδια στολισμένα με κόκκινες πέτρες. Κατά την περίοδο της επανάστασης  οι αγωνιστές  στο φυσεκλίκι είχαν  τα φουσέκια για τα ντουφέκια τους και στην θήκη έβαζαν, τις τσακμακόπετρες και το μεδουλάρι (άλοιμα για τα ντουφέκια φτιαγμένο από μεδούλι και άλλες λιπαρές ύλες).

ΤΑ ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ Βασικό συμπλήρωμα της λαϊκής αντρικής ενδυμασίας κατασκευασμένα από δέρμα ζώων σε χρώμα μαύρο ή κόκκινο, με μύτες γυριστές λίγο προς τα πάνω και  με πλούσιες φούντες από διαλεχτό μεταξωτό νήμα, οι οποίες συνήθως είναι μαύρες για τους άνδρες είτε πολύχρωμες για τα παιδιά.

Η ΠΑΛΑΣΚΑ Ανάγλυφα σχέδια και στερεώνονται από τη ζώνη του σελαχιού στο πίσω μέρος. Σ’ αυτές οι κλέφτες κι αρματολοί έβαζαν τα φυσέκια και τα βόλια για το καριοφίλι. Όμως την φορεσιά την ολοκληρώνουν τα άρματα που αρκετά  απ’ αυτά είναι κειμήλια και  τα φορούν οι αρματωμένοι στο πανηγύρι οπού δίνουν ξεχωριστή ομορφιά.

ΤΟ ΧΑΡΜΠΙ Το Χαρμπί, είναι ασημένια βέργα με κυλινδρικό θηκάρι και μέσα στη θήκη του, το χρησιμοποιούσανε για τον καθαρισμό και το γέμισμα της πιστόλας. Το «χαρμπί», όταν έβγαινε από τη θήκη του, γινόταν φοβερό στιλέτο (δίσκελο ή μονόσκελο). Ήταν κοφτερό και μυτερό, στρογγυλεμένο απ’ όλες τις πλευρές.

Η ΠΑΛΑ Η ΣΠΑΘΑ Η Πάλα (σπάθα), ήταν το κυρίαρχο επιθετικό όπλο των αγωνιστών, σπαθί κυρτό και πλατύ που κρεμόταν στο αριστερό μέρος της μέσης τους από μεταξωτό ζωστάρι ή με κορδόνια από την αριστερή ωμοπλάτη.

Φουντες η ςκαλτςοδετες Φουντες η ςκαλτςοδετες Οι Φούντες ή Σκαλτσοδέτες, είναι ζεύγος από μαύρο φαρδύ λάστιχο ραμμένο καλτσοδέτα και κορδόνι χοντρό με φούντες, που φοριούνται ακριβώς στο γόνατο. Οι φούντες ράβονται στο μαύρο φαρδύ λάστιχο (καλτσοδέτα) μαζί με το χοντρό κορδόνι από το ίδιο νήμα. Παλαιοτέρα οι φούντες ήταν από μαύρο μάλλινο νήμα.

το χαρμπι είναι ασημένια βέργα με κυλινδρικό θηκάρι και μέσα στη θήκη του, το χρησιμοποιούσανε για τον καθαρισμό και το γέμισμα της πιστόλας. Μπροστά ήταν διχαλωτό και το μεταχειρίζονταν αντί για πηρούνι και με τη διχάλα πιάνανε και το κάρβουνο απ’ το τσιμπούκι τους

το ΓΙΑΤΑΓΑΝΙ Ήταν και αυτό ξακουστό σπαθί απαραίτητο εξάρτημα του οπλισμού των Ελλήνων αγωνιστών, κυρίως αμυντικό όπλο. Το γιαταγάνι ήταν φτιαγμένο από γερό ατσάλι και ήταν τόσο γερό που τρυπούσε λαμαρίνα και άντεχε να κόψει χοντρή αλυσίδα.

ΕΡΓΑ ΘΕΟΦΙΛΟΥ

ΡΟΥΜΕΛΗ - Η ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΔΕΣΦΙΝΑΣ

ΡΟΥΜΕΛΗ - Η ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΔΕΣΦΙΝΑΣ Απέναντι απ την οροσειρά του Παρνασσού, στη λοφοσειρά της Κίρφης, σ ένα γυμνό οροπέδιο, βρίσκεται σκαρφαλωμένη η κωμόπολη Ατής Δεσφίνας που ανήκει στο Νομό Φωκίδας με πρωτεύουσα την Άμφισσα .Η επίσημη ανδρική φορεσιά, περιλάμβανε την φουστανέλα, ραμμένη από βαμβακερό υφαντοχασέ με 250 περίπου αλλεπάλληλες πτυχές σε δυο κομμάτια που ενώνονταν μεταξύ τους με κουμπιά. Το γιλέκο με βελούδινο μπορντώ και μαύρη τσόχα, κεντημένο με μαύρη κλωστή στο χέρι χειροποίητες θηλιές, ασημένια αλυσίδα και διακοσμητικά, ραμμένα στο πίσω μέρος των μανικιών. Οι κάλτσες που κάλυπταν όλο το πόδι εκτός από την πατούσα όπου κρεμούσαν μαύρα γονατάρια από λάστιχο ή μαύρο κορδόνι που κατέληγε σε φούντα στο πίσω μέρος του ποδιού, γνωστά με την επωνυμία, καλτσοδέτες. Το ντύσιμο του ποδιού, ολοκληρώνεται με το τσαρούχι. Η επίσημη γυναικεία φορεσιά περιλάμβανε το μισοφόρι ,το σιγκούνι, το ζωνάρι την ποδιά ,την ζώνη της ποδιάς από βελούδο κεντημένο με τον ίδιο τρόπο. Το κεφαλομάντηλο, λευκές βαμβακερές κάλτσες , πλουμισμένα τσαρούχια και το χειρομάντηλο

γυναικεια Φορεσια αραχωβασ Η πανέμορφη φορεσιά της Αραχωβίτισσας στο διάβα του χρόνου έχει απλοποιηθεί ως προς τα κεντήματα του πουκάμισου και το στόλισμα της κεφαλής. Συγκεκριμένα, το πουκάμισο της παλιάς φορεσιάς ήταν άσπρο βαμβακερό υφαντό ⁻ χονδρό για την καθημερινή χρήση και λεπτότερο το γιορτινό πάνω απ’ το πουκάμισο φορούσαν τον τζάκο. Ήταν ένα είδος μπούστου με μανίκια ολοκέντητα με κεντήματα έξοχης τέχνης, τα γνωστά ως “Αραχωβίτικα”. Εκτός όμως από τον τζάκο καταργήθηκε και ο κεφαλόδεσμος. Παλιά η Αραχωβίτισσα φορούσε στο κεφάλι μικρό κόκκινο φέσι κεντημένο γύρω με Τον κεφαλόδεσμο συμπλήρωνε στη νυφιάτικη φορεσιά “η μεταξωτή σκέπη με τα “τζερτζέφια” φλουριά, “το φλωρόφεσο”. το φέσι είχε ασημένια νομίσματα, το έλεγαν “ταλαρόσκουφα”. Ο στολισμός της κεφαλής συμπληρωνόταν με την κοτσίδα, που τη στόλιζαν με νομίσματα Άλλα κοσμήματα των μαλλιών ήταν “τα πεσκούλια”, φούντες από μαύρο ή κρεμεζί μπιρσίμι και χρυσές κλωστές, που κρέμονταν από “ξενοκοτσίδα”, Στην παλιά φορεσιά οι κάλτσες ήταν μάλλινες από σαγάκι (μάλλινο ύφασμα της νεροτριβής). Δεν είχαν πατούσα και “το σκαρπίνι”, ένα σκοινί που περνούσε κάτω από το πέλμα, τις κρατούσε τεντωμένες στο πόδι. Στο στήθος “τις αλυσίδες με το πουλί (=δικέφαλος με γάντζο, που καρφώνεται στο σιγκούνι συγκρατώντας τις αλυσίδες με το χαϊμαλί). “Το αρμάθι με τα φλουριά” και “το σκοινί με τα μαργαριτάρια” ήταν, επίσης, κοσμήματα της φορεσιάς. Η παλιά “ρούχινη ποδιά” από κόκκινο ψιλονεσμένο υφαντό αντικαταστάθηκε παλιότερα απ’ τη βελούδινη βαθυκόκκινη ποδιά.

Αντρικη φορεσια αραχωβασ Όσο για την ανδρική φορεσιά, ουσιαστικά δεν άλλαξε στο χρόνο. Η φουστανέλα, η χαρακτηριστική φορεσιά της ηπειρωτικής Ελλάδας, είναι “τετρακοσαριά” ή “τρακοσάρα” (ή και στενότερη), ανάλογα με τα λατζόλια. Πάνω απ’ το λευκό χασεδένιο πλατυμάνικο πουκάμισο φοριέται “το σουκάρδ” δηλ. “το εσωκάρδιον”, γιλέκο κεντημένο με μεταξωτά γαϊτάνια. Στη μέση το πλατύ ζωνάρι. Οι άσπρες κάλτσες είναι καλοτεντωμένες με “τα τσαγγόλουρα” και δένονται κάτω απ’ τα γόνατα με “τις γονατάρες” (=καλτσοδέτες), που είναι υφασμένες στον αργαλειό με χρωματιστά μετάξια και συχνά έχουν κεντημέν το όνομα του παλληκαριού και χρονολογία ⁻ ήταν συνήθως δώρα νυφιάτικα. Τα καλά τσαρούχια με τη μαύρη μεγάλη φούντα στη μύτη και “η ατλαζένια σκούφια” στο κεφάλι, συμπληρώνουν τη λεβέντικη φορεσιά. Ομορφοστολισμένη είναι και η “δεύτερη φορεσιά” για καθημερινή χρήση . 

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ (ΗΠΕΙΡΟΥ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ)

ΠΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΤΟΛΗ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ

ΓΙΟΡΤΙΝΗ ΦΟΡΕΣΙΑ: είναι φτιαγμένη με περίσσιο μεράκι, επηρεασμένη από την ναυτική παράδοση του χωριού. Αρχικά η Τρικεριώτισσα φορά κατάσαρκα ένα πάνινο κοντό πουκάμισο για τον ιδρώτα, το ντεκοντέ. Το ντεκοντέ διαδέχονται 2 ή περισσότερες μαλλίνες , μεσοφόρια από μάλλινο ύφασμα που έχουν το σχήμα του εξωτερικού φουστανιού, με σκοπό να δώσουν όγκο στη στολή. Τελευταίο μπαίνει το μεταξωτό φουστάνι, με τις πιέτες, που το Τρίκερι τις ονομάζει ντούκες και τον χρυσοΰφαντο ποδόγυρο. Στη μέση, η Τρικεριώτισσα φορά χρυσοκέντητη ζώνη που μπροστά κλείνει με μαλαματένια κλειδωτάρια και κάτω από αυτά φορά τον τσεβρέ, ένα τετράγωνο λευκό κεντημένο μαντήλι από οργαντίνα , διπλωμένο τριγωνικά.

ΕΙΚΟΝΕΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ Η ενδυμασία αυτή έφερε παλαιότερα ένα υπόλευκο μεταξωτό πουκάμισο που στα νεώτερα χρόνια έχει καταργηθεί. Το ποδήρες φουστάνι έχει μακριά μανίκια, εφαρμοστό μπούστο και σουρωτή ψηλότατη (ψηλόμεση) φούστα. Απαραίτητο είναι το μαύρο, αμάνικο πανωφόρι, η φλοκάτα, που φοριέται σε όλες τις περιστάσεις. Η κόκκινη ταινία που στολίζει τις παρυφές της φλοκάτας αποτελεί, σύμφωνα με την παράδοση, διακριτικό γνώρισμα που παραχωρήθηκε ως προνόμιο από τον Σουλτάνο το 17ο αιώνα στους κατοίκους του Μετσόβου, για να διακρίνονται από τους άλλους υποτελείς και να γίνονται έτσι σεβαστοί. Στη μέση δένουν την κεντητή μεταξωτή ποδιά και φορούν ασημένια πολίτικη ζώνη με πόρπη σε σχήμα φιόγκου. Φέρει ιδιότυπο κεφαλόδεσμο με τα περούκλια (κοτσίδα με τον τεπέ) και αλυσίδες με φλουριά. Η ενδυμασία εξακολουθεί να φοριέται και σήμερα στην καθημερινή και γιορτινή της μορφή.

ΝΥΦΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ Το χαρακτηριστικό κομμάτι της νυφικής φορεσιάς είναι η μάλλινη κόκκινη φούστα με πτυχές, που στο μάκρος φτάνει κάτω από το γόνατο. Τα δύο βελούδινα μανίκια που ράβονται στην πολύπτυχη φούστα τα «καπάκια» είναι χαρακτηριστικό της νυφικής φορεσιάς και αργότερα έτσι φοράει την φορεσιά η γυναίκα τα πρώτα χρόνια του γάμου της. Η ποδιά η νυφιάτικη και αυτή από βελούδο στο ίδιο χρώμα με τα καπάκια. Το αμάνικο κοντό βυσινί γιλέκο «σκουρτάκα» είναι ολόκληρο κεντημένο με γαϊτάνια και στο τελείωμά του στολισμένο με πολύχρωμα κουμπιά. Στα πόδια πολύχρωμες πλεκτές μάλλινες κάλτσες «πουρπότς» Αυτό που εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα είναι ο πλούσιος κεφαλόδεσμος, που στην πλήρη του μορφή, όπως διηγούνται οι μεγαλύτερες το βάρος του έφθανε στις 3 (τρεις) οκάδες. Είναι η γνωστή κατσούλα, δηλαδή ένα κόκκινο καπέλο, που στο επάνω μέρος του φέρει το «τάσι» ένα μετάλλινο δίσκο με τον δικέφαλο

ΕΙΚΟΝΕΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΤΟΛΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΠαρΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΤΟΛΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Η γυναικεία φορεσιά της Καλαμάτας, η γιορτινή, όπως αυτή που φαίνεται σε αυτή τη φωτογραφία είναι από τις πιο κομψές και λεπτοδουλεμένες στολές που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Τα κυρίαρχα χρώματα των γιορτινών ενδυμασιών είναι το λευκό, το κόκκινο και το μαύρο, συνδυασμένα με κεντίδια πολύχρωμα . Το εσωτερικό πουκάμισο με τα μακριά μανίκια ήταν διακοσμημένο με πλήθος εντυπωσιακών κεντημάτων.  Στη Μεσσηνία στο κεφάλι οι γυναίκες έδεναν μαντήλια, και την Καλαμάτα ειδικά είχαν ιδιαίτερο πλάγιο τρόπο δεσίματος.   Οι άντρες επίσης φορούσαν μαντήλια, συνήθως μαύρα, και λευκές φουστανέλες με πολλές στρώσεις υφάσματος. Στη μέση φορούσαν ζώνη, η οποία χρησίμευε και για να κουβαλούν τα όπλα τους και στο πάνω μέρος του σώματος φορούσαν ένα είδος βαμβακερού γιλέκου περίτεχνου σχήματος, που λέγεται φέρμελη, πλούσια κεντημένο και φοδραρισμένο, το οποίο φορέθηκε πολύ από τους αγωνιστές του 1821. Οι φορεσιές αυτές χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα για γιορτές, παρελάσεις και πλήθος χορευτικών εκδηλώσεων!  

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗΣ