Οι νεκροί περιμένουν Της Διδώ Σωτηρίου Της μαθήτριας: Χριστίνας Κρικώνη Β2
Στοιχεία ταυτότητας Τίτλος: Οι νεκροί περιμένουν/ Μέσα στις φλόγες Συγγραφέας: Διδώ Σωτηρίου Χώρα προέλευσης: Ελλάδα Λογοτεχνικό γένος: Πεζογραφία Κειμενικό είδος: Ιστορικό μυθιστόρημα Εκδοτικός οίκος: Κέδρος Χρονολογία συγγραφής: 1959
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα... Η Διδώ Σωτηρίου γεννήθηκε το 1909 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής αναγκάστηκε να φύγει στην Αθήνα με την οικογένειά της. Τελειώνοντας τις γυμνασιακές της σπουδές, σπούδασε Γαλλική φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Το 1933 παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Πλάτωνα Σωτηρίου. Ασχολήθηκε κυρίως με την δημοσιογραφία όπου έχει βραβευθεί ενώ με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε σποραδικά. Έχει γράψει θεατρικά μονόπρακτα, μελέτες, βιβλία για εφήβους καθώς και ιστορικά δοκίμια. Απεβίωσε το 2004.
Συνέντευξη της Διδώς Σωτηρίου για το βιβλίο της: “Οι νεκροί περιμένουν” www.youtube.com/watch?v=F424hEAcN58
Περίληψη βιβλίου Ένα βιβλίο για τη Μικρασιατική καταστροφή. Ένα βιβλίο που εκφράζει τα πάθη, τις αγωνίες, τα συναισθήματα που ένιωθε και νιώθει ένας άνθρωπος υποδουλωμένος, κατακτημένος, ένας ραγιάς στην πατρίδα του. Σ’ αυτό το βιβλίο βλέπουμε τις πολλαπλές φιλίες Ελλήνων και Τούρκων που ξαφνικά… χωρίζουν, αλληλομάχονται, τσακώνονται για την πατρίδα που ο καθένας θεωρεί δικιά του. Για ένα κομμάτι εύφορης γης σκοτώνονται, σφάζονται χιλιάδες άνθρωποι. Πτώματα στους δρόμους! Και τόσοι εκατομμύρια άνθρωποι που ξεριζώνονται και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, τη χώρα τους, την πατρίδα τους και να φύγουν για μια άγνωστη χώρα. Συμπληρωματικό θέμα του βιβλίου αποτελεί η κοινωνία της εποχής και οι άνθρωποί της. Η ευτυχία τους, η δυστυχία τους, η καθημερινότητα και τα προβλήματα της εποχής. Το βιβλίο «οι νεκροί περιμένουν» μας αφηγείται τη ζωή της οικογένειας Μάγη. Τα πάθη και τις δυσκολίες που πέρασε και τα δράματα, που πέρασαν άλλοι άνθρωποι που παρουσιάζονται στο βιβλίο, με την καταστροφή.
Περίληψη βιβλίου Ο «μικρός», σχετικά, ξεριζωμός της οικογένειας από το Αϊντίνι προς τη Σμύρνη και έπειτα ο «μεγάλος» και μόνιμος ξεριζωμός προς την Αθήνα. Προσφυγιά! Ένα μεγάλο λιμάνι, ο Πειραιάς, με στοιβαγμένους ανθρώπους που μπορεί τα σώματά τους να είναι εκεί, όχι όμως και η ψυχή τους. Αυτή βρίσκεται πίσω στην πατρίδα, στα σπίτια τους, στις οικογένειές τους στους σκοτωμένους συγγενείς. Τόσοι άνθρωποι που έμειναν χωρίς σπίτι, χωρίς δουλειά με την προσπάθεια και την πίστη ότι θα γυρίσουν πίσω στην πατρίδα τους. Το βιβλίο αυτό αφηγείται τη ζωή της οικογένειας αυτής μέχρι την είσοδο της Ελλάδας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και μετά τι; Ξεχάστηκε η καταστροφή; Μα φυσικά και όχι! Προσφυγιά, εγκατάλειψη, θάνατος… Μικρά Ασία… Η ζωή τόσων ανθρώπων καταστρέφεται… αυτά είναι πράγματα που δε ξεχνιούνται… μένουν χαραγμένα στην μνήμα για πάντα…
Κεντρική ιδέα του βιβλίου: Κεντρική ιδέα του βιβλίου αποτελεί η Μικρασιατική καταστροφή αλλά και οι συνέπειές της. Προσφυγιά και ξεριζωμός επικρατούν. Οι άνθρωποι της κοινωνίας της εποχής με τα δράματά τους, τις ευτυχισμένες και δυστυχισμένες τους στιγμές αλλά και ο συναισθηματικός τους κόσμος, η ανθρωπιά και η καθημερινότητα αλλά και τα προβλήματα των ανθρώπων μας δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για την κοινωνία της εποχής από το 1918 μέχρι και την καταστροφή. Οι ήρωες ολοκληρωμένοι μας δείχνουν με τα δράματά τους την φρικιαστική εικόνα της καταστροφής καθώς ο κόσμος τους αναποδογυρίζεται. Όλα αυτά μας κάνουν να καταλάβουμε καλύτερα την ιστορική κατάσταση αλλά και τους ανθρώπους της εποχής.
Κεντρικά θέματα του βιβλίου: Καθημερινότητα των ανθρώπων: Η καθημερινότητα των ανθρώπων με τις ευτυχισμένες και δυστυχισμένες στιγμές και τα προβλήματα της κοινωνίας.
Κεντρικά θέματα του βιβλίου: Πόλεμος: Η δυστυχία των ανθρώπων εξαιτίας του πολέμου. Η πείνα, η ανέχεια που μαστίζουν τους ανθρώπους σε κάθε πόλεμος καθώς και η σκληρότητα του. Η εξαθλίωση της κοινωνίας και ο οικονομικός αλλά και ηθικός ξεπεσμός. Ο συναισθηματικός κόσμος των ανθρώπων που διαλύεται χάνοντας τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Όλες αυτές οι ολέθριες συνέπειες του πολέμου οδηγούν στην καταστροφή. «Σαν έρθει η ώρα να πονέσει και να κλάψει ένας λαός, κανένα χέρι δεν μπορεί να τον συντρέξει. Γιατί, άμα ξαπολυθεί η συφορά του πολέμου, χέρι ανθρώπινο δεν τηνε κρατάει πια, μηδέ κι ανθρώπινη καρδιά την αντέχει. Και ψαχουλεύεις τότε να τα βολέψεις με τη σκληρότητα για να καταφέρεις να κρατηθείς στη ζωή...» (Απόσπασμα) «Γιατί πάλι αυτή η αναταραχή και η τρικυμία; Γιατί οι άνθρωποι του τόπου μας έπρεπε να τρέχουν κυνηγημένοι και να σκοτώνονται; Γιατί να καίγονται πάλι τα σπίτια τους και τα σπάρτα τους και οι ελπίδες τους; Γιατί δε βρισκόταν ένας τρόπος να ζει ο καθένας ση γη των προγόνων του και να τη δουλεύει ήσυχα και καλά είτε Τούρκος ήταν είτε Έλληνας; Να’ ταν από Θεού δοσμένο τότε, δε θα’ ταν πόλεμος, θα΄ ταν σεισμός, αστροπελέκι, πλημμύρα. Τούτη τη συμφορά ποιοι άνθρωποι να τη φτιάχναν και γιατί;». (Απόσπασμα)
Κεντρικά θέματα του βιβλίου: Η Μικρασιατική καταστροφή αποτελεί μια πληγή για τους ανθρώπους, για τον τόπο. Μαζί με αυτή την καταστροφή συνεπάγεται και ο ξεριζωμός ένας άγριος ξεριζωμός , μια δυστυχία, η προσφυγιά. Ολέθρια η καταστροφή! «Ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι βρέθηκαν ξαφνικά έξω απ΄ την προγονική τους γη. Παράτησαν σκοτωμένα παιδιά και γονιούς άταφους. Παράτησαν περιουσίες, τον καρπό στα δέντρα και στα χωράφια... Έρχεται μια τραγική στιγμή στη ζωή του ανθρώπου, που το θεωρεί τύχη να μπορέσει να παρατήσει το έχει του, την πατρίδα του, το παρελθόν του και να φύγει... Κοιμήθηκαν αποβραδύς νοικοκυραίοι στον τόπο τους και ξύπνησαν φυγάδες, άστεγοι, άποροι.... Ενάμιση εκατομμύριο αγωνίες και οικονομικά προβλήματα ξεμπάρκαραν στο φλούδι της Ελλάδας με μια θλιβερή ταμπέλα κρεμασμένη στο στήθος: «Πρόσφυγες!» Πού ν’ αποκουμπήσουν οι πρόσφυγες;... Ψάχναν και για τη ψυχή τους , να δουν αν ήταν στη θέση τους. Μ’ αυτή ήταν άφαντη. Είχε μείνει πίσω στην πατρίδα, κοντά στους αγαπημένους νεκρούς και στους αιχμαλώτους, κοντά στα σπιτάκια, στα χωράφια, στις δουλειές και στα καζάντια... (Απόσπασμα)
Περιγραφή ηρώων Αλίκη: Κύρια πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια του βιβλίου. Παρατηρούμε τη ζωή της από το 1918 μέχρι και το 1940. Ευαίσθητη και ήρεμη. Είναι η πιο προσγειωμένη από τα αδέλφια της και είναι αισιόδοξη. Παρατηρούμε συχνά συναισθηματικές εναλλαγές. Μητέρα: Αρχικά αδύναμη ψυχολογικά ωστόσο σιγά σιγά μετά την καταστροφή καταφέρνει να γίνει δυναμική και να παίρνει αποφάσεις. Συγκρατεί και θυσιάζεται για την οικογένειά της.
Περιγραφή ηρώων Πατέρας: Υπερβολικά αισιόδοξος πάντα, ωστόσο απογοητευμένος μετά την οικονομική του καταστροφή. Προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή της οικογένειάς του οικονομικά δίχως να τα καταφέρνει όμως. Θεία Ερμιόνη: Καλή και υπομονετική, δεν εκφράζει τα συναισθήματά της. Νοιάζεται και ενδιαφέρεται για όλους και ιδιαίτερα για την Αλίκη η οποία μένει μαζί της. Θείος Γιάγκος: Σύζυγος της Ερμιόνης. Τον ενδιαφέρον περισσότερο οι επιχειρήσεις του και είναι φιλάργυρος. Προς το τέλος του βιβλίου παρουσιάζεται ο συναισθηματικός κόσμος του που δεν είναι και τόσο κακός τελικά.
Περιγραφή ηρώων Ριρή: Αδελφή της Αλίκης. Αν και καλή ως άνθρωπος, θεωρεί ευτυχία τα χρήματα και γι’ αυτό το λόγο παντρεύεται έναν μεγαλύτερό της αλλά πλούσιο. Με τον γάμο της, όμως, είναι δυστυχισμένη καθώς ο σύζυγός της είναι ζηλιάρης και εγωιστής. Στέφος: Αδελφός της Αλίκης. Απαισιόδοξος και αναποφάσιστος. Δεν καταφέρνει να παίρνει εύκολα μόνος του αποφάσεις. Ανασφαλής και αδύναμος συναισθηματικά προσπαθεί να ωριμάσει από τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στη ζωή του έπειτα από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Περιγραφή ηρώων Ινώ: Αδελφή της Αλίκης. Αρχικά είναι ένα ευαίσθητο, ήρεμο και συναισθηματικό παιδί. Μετά, όμως, από την παραμονή της στην Ιταλία γίνεται μελαγχολική, χωρίς χιούμορ, απλότητα, ευαισθησία και αυτοπεποίθηση. Νιόβη: Αδελφή της Αλίκης. Η πιο έξυπνη από τα αδέλφια της. Ικανή με ό, τι καταπιαστεί ενώ οι απόψεις της είναι ολοκληρωμένες. Ο ήρωας που μου άρεσε περισσότερο είναι η Αλίκη καθώς οι συναισθηματικές της εναλλαγές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι ανησυχίες της για τον πόλεμο και τη ζωή είναι διαχρονικές. Η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία της για διάφορες καταστάσεις είναι φυσιολογικές σύμφωνα με την κατάσταση της εποχής. Ωστόσο, πάντα νικάει η αισιοδοξία ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις.
Αφηγηματικές τεχνικές Είδος αφήγησης: Πρωτοπρόσωπη αφήγηση με αναδρομές στο παρελθόν και αφήγηση-μέσα- σε αφήγηση(εγκιβωτισμένη). Τρόποι έκφρασης: Ø Διάλογο Ø Αναδρομική αφήγηση Ø Περιγραφή
Ρυθμός αφήγησης: Γοργός Υφολογικοί τρόποι Γλώσσα: Δημοτική Ρυθμός αφήγησης: Γοργός
“Ατμόσφαιρα” του έργου: Η ατμόσφαιρα του έργου είναι άλλοτε αισιόδοξη και άλλοτε απαισιόδοξη όπως και ο συναισθηματικός κόσμος της πρωταγωνίστριας-αφηγήτριας. Πολλές φορές κυριαρχεί αγωνία για τη τύχη των πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών.
“Κοσμοθεωρία” Η συγγραφέας μέσα από το έργο της, περνάει τις ιδέες της για τον πόλεμο και τη προσφυγιά που άλλωστε έζησε και η ίδια. Στο βιβλίο αυτό, επίσης, βλέπουμε τις ιδέες της για τις κοινωνικές σχέσεις και τη ζωή, μια ελεύθερη και ειρηνική ζωή που δε θα σηματοδοτείται από συγκρούσεις και εντάσεις μεταξύ λαών. Βασική αξία που διαχέεται στο βιβλίο είναι η αξία της οικογένειας, της ειρήνης και της πατρίδας.
Τελική αποτίμηση Προτείνω αυτό το βιβλίο διότι είναι ενδιαφέρον να μαθαίνουμε για την καταστροφή αυτή που σημάδεψε τις ζωές των ανθρώπων. Εξίσου σημαντικό είναι να μαθαίνουμε για την κοινωνία της εποχής, τα προβλήματα, τα δράματα καθώς και την ανθρωπιά των ανθρώπων της εποχής. Οι χαρακτήρες, ολοκληρωμένοι, προσδίδουν στο κείμενο μοναδικότητα και δραματικότητα σχετικά με τα καταστροφικά γεγονότα της εποχής. Επιπλέον, οι αφηγηματικοί και υφολογικοί τρόποι πετυχαίνουν να εκφράσουν τις ιδέες και τις αξίες της συγγραφέας ενώ ο τίτλος είναι πρωτότυπος. Η γοργή, αλλά αγωνιώδης για την τύχη των χαρακτήρων, πλοκή, το αξιακό περιβάλλον και οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες κάνουν ελκυστικότερο το βιβλίο. Οι ιδέες και οι αξίες του συγγραφέα διαπερνούν στο κείμενο ξεκάθαρα και πειστικότατα.