Εισαγωγή στην Γλωσσολογία Επιμόρφωση των ομάδων εργασίας για την καταγραφή της κυπριακής νοηματικής γλώσσας Δρ. Χρυσόστομος Παπασπύρου, Λεμεσός, 05-06-07 Οκτωβρίου 2007

Μέρος Πρώτο: Γενικά για την Γλωσσολογία Μέρος Πρώτο: Γενικά για την Γλωσσολογία

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ Διεπιστημονικοί κλάδοι Επισκόπηση Γλωσσολογία Το υπόβαθρο της Γλωσσολογίας ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ Φωνολογία Μορφολογία Σύνταξη Σημασιολογία Διεπιστημονικοί κλάδοι Γ Ρ Α Μ Τ Ι Κ Η Λ Ε Ξ Ο

Το υπόβαθρο της Γλωσσολογίας Επικοινωνία Γλωσσικά σημεία (λέξεις) Γλώσσα Γλωσσολογία και ζωή

Μοντέλα επικοινωνίας: Επικοινωνία Είδη επικοινωνίας: Μη γλωσσικά Γλωσσικά Μοντέλα επικοινωνίας: ΠΟΜΠΟΣ Π ΔΕΚΤΗΣ Δ ΜΗΝΥΜΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Άλλα μοντέλα (πιο πολύπλοκα)

Είδη επικοινωνίας: παραδείγματα μη γλωσσικά (αναλογικά): ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΑΦΑΝΗ επαφή με το βλέμμα, έκφραση προσώπου. χειρονομίες, χρώμα φωνής, τόνος, επιλογή αρώματος, χάδια γλωσσικά (ψηφιακά): ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΑΚΡΙΒΗ φυσικές γλώσσες, μαθηματικά, χημικός συμβολισμός, μουσική γραφή

Το σώμα και η σημασία του σημείου (εσωτερική σχέση) Γλωσσικά σημεία Σημειολογία Πλευρές του σημείου Το σώμα και η σημασία του σημείου (εσωτερική σχέση) Σημείο και πράγμα (εξωτερική σχέση) Τάξεις σημείων Δείκτες Εικόνες Σύμβολα

Πλευρές του σημείου: το παράδειγμα του δέντρου ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ: λέξη: ΔΕΝΤΡΟ δέντρο ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ: η έννοια του δέντρου

Τάξεις σημείων: Παραδείγματα Δείκτες: δεικτικές χειρονομίες, δείκτες πορείας, πινακίδες τροχαίας, κύρια ονόματα Εικόνες: σχήματα, μοντέλα, μεταφορές, παρομοιώσεις Σύμβολα: λογότυπα, τύποι, νότες, λέξεις για έννοιες (νοηματικές και ομιλούμενες)

Επικάλυψη τάξεων σημείων: Παραδείγματα Έκλειψη Ηλίου Μυκήνες: Πύλη Λεόντων Γή Ήλιος Σελήνη Νόμος της κληρονομι- κότητας

Σέ τί εξυπηρετεί η γλώσσα; Από τί αποτελείται η γλώσσα; Γλώσσα Ορισμοί της γλώσσας Πώς είναι η γλώσσα; Σέ τί εξυπηρετεί η γλώσσα; Από τί αποτελείται η γλώσσα; Πού ανήκει η γλώσσα; Επίπεδα της γλώσσας Γλωσσική δυνατότητα Γλωσσικό σύστημα Γλωσσική χρήση Είδη γλώσσας Νοηματικές γλώσσες Ομιλούμενες γλώσσες

Ορισμοί της γλώσσας: παραδείγματα „Η γλώσσα είναι συμβολική αλληλεπίδραση“ (τυπικός) „Η γλώσσα είναι εργαλείο της σκέψης“ (λειτουργικός) „Η γλώσσα είναι συμβατικό σύστημα σημείων“ (κατανεμητικός) „Η γλώσσα είναι μία μορφή κοινωνικής δράσης“ (επιλεκτικός) ΧΡΗΣΤΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗΝ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: „Η γλώσσα είναι ένα σημειακό σύστημα με διπλή άρθρωση“ (δηλαδή αρθρώνεται σε 2 επίπεδα)

Επίπεδα της γλώσσας: Γλωσσική χρήση (parole) Γλωσσικό σύστημα (langue) ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΗ Γλωσσικό σύστημα (langue) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟ Γλωσσική δυνατότητα (langage) ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΗ

Βιολογικό υπόβαθρο: Κεφάλι και χέρι Είδη γλώσσας: Επικοινωνία: διαπροσωπική αλληλεπίδραση Γλωσσική κοινότητα ΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Δράση: πιάσιμο & κατανόηση Αναπαράσταση: σύλληψη & έκφραση Βιολογικό υπόβαθρο: Κεφάλι και χέρι

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: Γλωσσολογία και ζωή ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: λεξιλόγιο & γραμματική ορθή χρήση της γλώσσας ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: διδασκαλία της γλώσσας, διερμηνεία και μετάφραση, πολυμέσα ΨΥΧΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: ανάπτυξη γλώσσας, γλώσσα & σκέψη, γλωσσικές διαταραχές ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: γλωσσικά εμπόδια, γλωσσικές ανισότητες, γλωσσικό πρότυπο ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: γλωσσικές αναστολές,παρεξηγήσεις, γλωσσικός χειρισμός ΙΣΤΟΡΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ: ιστορία των γλωσσών, εξέλιξη προτύπων γλωσσών, σημερινές ζωντανές γλώσσες

Διεπιστημονικοί κλάδοι Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία Πραγματολογία/ πραγματογλωσσολογία Κοινωνιογλωσσολογία Ψυχογλωσσολογία/ ψυχολογία της γλώσσας Νευρογλωσσολογία Ιστοριογλωσσολογία Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία

Πραγματολογία/ Πραγματογλωσσολογία Θεωρία γλωσσικών ενεργημάτων Θεωρία του κειμένου Ανάλυση συνομιλίας Εξέταση των προβλημάτων επικοινωνίας

Κοινωνιογλωσσολογία Γεωγραφική περιοχή  Διάλεκτος Κοινωνική τάξη  Γλώσσα των τάξεων Επάγγελμα  Τεχνική γλώσσα Περιθωριακή ομάδα  Ειδική γλώσσα Πολιτική ή θρησκευτική ομάδα  Ιδεολογική γλώσσα Πολιτισμική μειονότητα  Γλώσσα μειονότητας Φύλο  Γλώσσα γυναικών και ανδρών Ηλικία  Γλώσσα των νέων και των ηλικιωμένων ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ: Γλωσσικός προγραμματισμός και γλωσσική προτυποποίηση

Ψυχογλωσσολογία/ Ψυχολογία της γλώσσας (σημαντικότερα πεδία:) Απόκτηση πρώτης γλώσσας Απόκτηση ή εκμάθηση δεύτερης γλώσσας Διγλωσσία και πολυγλωσσία Εκμάθηση της γραπτής γλώσσας Διαταραχές στην ανάπτυξη της γλώσσας

Νευρογλωσσολογία Γλώσσα και κεντρικό νευρικό σύστημα Οργανικές διαταραχές της γλώσσας (αφασία, αλεξία, αγραφία κτλ.) Πρόσβαση της γλωσσολογίας στις φυσικές επιστήμες (φυσική, χημεία, βιολογία κτλ.)

Ιστοριογλωσσολογία Ιστορία των γλωσσών Ιστορική εξέλιξη των γλωσσών Γλωσσική αλλαγή Εξέλιξη προτύπων γλωσσών Ετυμολογία Ταξινόμηση των γλωσσών σε γενετικές γλωσσικές οικογένειες και γλωσσικά γένη

Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία Διδακτική της πρώτης και της δεύτερης γλώσσας (ή γλωσσών) Συγκριτική Γλωσσολογία Επιστήμη της Μετάφρασης (για διερμηνεία και μετάφραση) Επεξεργασία της γλώσσας με μηχανικά μέσα (υπολογιστές, τηλεπικοινωνία, πολυμέσα)