Η Ελλάδα μετά το μνημόνιο και Η Βιωσιμότητα του Χρέους Παναγιωτης Λιαργκοβας ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 12/11/2014

Ερωτήματα Τι σημαίνει τελειώνει το μνημόνιο; Τελειώνει η εποπτεία; Τελειώνει η λιτότητα; Είναι βιώσιμο το χρέος; Εάν όχι, υπάρχουν τεχνικές προτάσεις επίλυσής του; Ποια είναι η αποτελεσματικότερη διαδικασία διαπραγμάτευσης;

1. Τι σημαίνει τελειώνει το μνημόνιο; 1. Τι σημαίνει τελειώνει το μνημόνιο; Η δανειακή σύμβαση με την ΕΕ τελειώνει 31 Δεκεμβρίου 2014. Παραμένει σε ισχύ ο βραχίονας του ΔΝΤ μέχρι Μάρτιο 2016, εκτός εάν διακοπεί και βγούμε στις αγορές. Έξοδος στις αγορές: πλεονεκτήματα-κίνδυνοι

2. Τελειώνει η εποπτεία; Περιγραφή το νέου πλαισίου Ερμηνεία Κριτική 2. Τελειώνει η εποπτεία; Περιγραφή το νέου πλαισίου Ερμηνεία Κριτική Δυνατότητες ανάπτυξης

Οι Δύο Βραχίονες του νέου Δημοσιονομικού πλαισίου Α. Προληπτικά μέτρα Β. Κυρώσεις

Προληπτικά μέτρα Α. Δημοσιονομικοί κανόνες Κανόνας διαρθρωτικού ελλείμματος Κανόνας χρέους Κανόνας πορείας προσαρμογής

Προληπτικά μέτρα Β. Μεσοπρόθεσμα προγράμματα Οι εθνικοί προϋπολογισμοί κάθε έτους θα πρέπει να κινούνται εντός των ορίων του Μεσοπρόθεσμου, το οποίο θα πρέπει να εγκρίνεται από τη Βουλή μέχρι το τέλος Μαΐου κάθε έτους. Εθνικός νόμος θα πρέπει να προβλέπει μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης τυχόν αποκλίσεων από δημοσιονομικούς στόχους. Το δημοσιονομικό σύμφωνο ενισχύει τις διαδικασίες συμμόρφωσης, υποχρεώνοντας τα κράτη μέλη να καθιερώσουν αυτόματους διορθωτικούς μηχανισμούς σε περίπτωση απόκλισης από το ποσοτικό όριο

Προληπτικά μέτρα Γ. Ευρωπαϊκό εξάμηνο

Προληπτικά μέτρα Δ. Στενότερος έλεγχος του Π/Υ από την Επιτροπή Προληπτικά μέτρα Δ. Στενότερος έλεγχος του Π/Υ από την Επιτροπή Αν η δημοσιονομική εξέλιξη αποκλίνει από τα όρια που έχουν συμφωνηθεί για την αύξηση των δημοσίων δαπανών σ’ ένα κράτος μέλος («expenditure benchmark»), το τελευταίο θα καλείται να υποβάλλει νέο σχέδιο δαπανών και σε περίπτωση που δεν γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις θα επιβάλλονται κυρώσεις. Ο εθνικός προϋπολογισμός θα πρέπει να ελέγχεται από ανεξάρτητες εθνικές αρχές. Τέτοιες αρχές είναι τα λεγόμενα «δημοσιονομικά συμβούλια» και ειδικά Γραφεία Προϋπολογισμού που υπάγονται στα εθνικά κοινοβούλια και όχι στην εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση).

Προληπτικά μέτρα Ε. Κράτη που προσφεύγουν στον ΕΜΣ Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους μέλους. Τα κράτη μέλη υπογράφουν «μνημόνιο συνεννόησης» με τον ΕΜΣ

Κυρώσεις Α. Κράτη που υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος Τα συμβαλλόμενα κράτη που υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (δημ. Έλλειμμα > 3%, δημ.χρέος> 60%) θα πρέπει να συμφωνούν με την Επιτροπή «πρόγραμμα δημοσιονομικής και οικονομικής εταιρικής σχέσης», που θα περιλαμβάνει και λεπτομερή προγράμματα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ώστε να διασφαλισθεί μια διαρκής μείωση υπερβολικών ελλειμμάτων. Η εφαρμογή τους θα εποπτεύεται από την Επιτροπή και το Συμβούλιο μαζί με τους ετήσιους προϋπολογισμούς.

Κυρώσεις Β. Κράτη που υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών Καθιερώθηκε η «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών» (excessive imbalances procedure, EIP) για την έγκαιρη αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών που μπορεί να αποτυπώνονται στο εξωτερικό ισοζύγιο και άλλα μεγέθη.

Κυρώσεις Γ. Καθιερώνεται η νέα «αιρεσιμότητα» (conditionality) στα Διαρθρωτικά ταμεία Η εκταμίευση θα εξαρτάται από την επίτευξη των στόχων των Εθνικών Προγραμμάτων Μεταρρυθμίσεων και από την εκπλήρωση όρων μακροοικονομικής πολιτικής (macroeconomic conditionality) που θα διαμορφώνονται στο πλαίσιο άλλων διαδικασιών. Η απόκλιση θα μπορεί να οδηγεί σε αναστολή ή ακύρωση της χρηματοδότησης.

Μια γενική ερμηνεία Το σύστημα έγινε πολυπλοκότερο πιο δεσμευτικό και συνδυάζεται με αυστηρότερες κυρώσεις και ευκολότερες διαδικασίες επιβολής τους λειτουργεί και προληπτικά ενισχύεται η εποπτική λειτουργία (άρα και δύναμη) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ο Ε.Μ.Σ. γίνεται ένας δημόσιος χρηματοδοτικός θεσμός περίπου όπως το Δ.Ν.Τ.

Η κριτική Αποτελεσματικότητα των νέων κανόνων Στόχοι των νέων κανόνων Αδυναμία μείωσης του χρέους Πτώση του ΑΕΠ Αντιπαραγωγικές πολιτικές προτεραιότητες Ζητήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης Δεν υπάρχουν κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί και εδαφικοί δείκτες Η νέα αιρεσιμότητα στα διαρθρωτικά ταμεία ανεπαρκείς πόροι του ΕΜΣ

3. Τελειώνει η λιτότητα; Τα διαρθρωτικα ταμεία Το Σύμφωνο για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση Οι εισροές πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ύψους 4,2 δις ευρώ ( 2014- 2020). Στην ΕΕ η αλληλεγγύη συνδέεται με ευκαιρίες και όχι μόνο με ασφυκτικούς κανόνες. Η λιτότητα δεν τελειώνει, θα γίνει πιο ήπια. Θα υπάρχουν και ευκαιρίες για ανάπτυξη

4. Είναι βιώσιμο το χρέος; 4. Είναι βιώσιμο το χρέος; Τι σημαίνει βιωσιμότητα Από τι εξαρτάται η βιωσιμότητα

Ευρωπαϊκή λύση του χρέους Η λύση χρέους πρέπει να βρεθεί μέσα σε ένα γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο γιατί δεν αφορά μόνο την Ελλάδα Ποσοστά χρέους στο ΑΕΠ Ελλάδα: 174,9% Πορτογαλία: 128% Ιταλία: 127,9% Ιρλανδία: 123,3% Βέλγιο: 104,5% Γαλλία: 92,2% Ισπανία: 92,1%

5. Τεχνικές προτάσεις επίλυσης της βιωσιμότητας του χρέους 5. Τεχνικές προτάσεις επίλυσης της βιωσιμότητας του χρέους Η πρόταση Bruegel Η πρόταση PADRE Η ενδιάμεση πρόταση Η πρόταση του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων

Πρόταση Bruegel Πρό

Πρόταση Bruegel Blue bond Proposal: 2010 Καλό χρέος (γαλάζιο): μέχρι 60% (συνθήκη Μάαστριχτ): κοινό χρέος, έχουν όλοι την ευθύνη, πρώτης προτεραιότητας και κακό (κόκκινο): ευθύνεται το κράτος, δεύτερης προτεραιότητας Πυλώνες της νέας πρότασης Νέο πρόγραμμα μέχρι το 2030, με χρηματοδότηση ύψους €40 δις. Επιτήρηση μεταρρυθμίσεων Ευρωπαϊκές επενδύσεις μέσω ΕΤΕπ Επέκταση ωριμάνσεων στα 50 χρόνια

Πρόταση P.A.D.R.E (Paris and Wyplosz) Μη βιώσιμο χρέος είναι και αυτό που καθηλώνει τις αναπτυξιακές προοπτικές Νομισματοποίηση του χρέους μέσω ΕΚΤ ή ΕΜΣ 1. Απόσυρση από την αγορά μέρους του χρέους 2. Έκδοση ομολόγων στην αγορά (ECB motes) 3. Έναρξη αποπληρωμής του χρέους κάθε Κ-Μ (στο διηνεκές) μέσω της μη απόδοσης του νομισματικού μερίσματος στο Κ-Μ.

Μετριοποαθής πρόταση (α) Ανάληψη του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το ESM πράγμα που θα μείωνε το χρέος περίπου κατά 30 δις Ευρώ που είναι οι συμμετοχές του ΤΧΣ στις τράπεζες, ίσως μάλιστα και περισσότερα. (β) Μερική μετατροπή του δημοσίου χρέους: κάθε φορά που ωριμάζει ένα ομόλογο, η ΕΚΤ αποπληρώνει ποσοστό ομολόγου ίσο με το ποσοστό του ΚΜΝ χρέους του επί του συνολικού χρέους.

Πρόταση του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων «Αμοιβαιοποίηση» μέρους του χρέους ή ένα σύμφωνο απόσβεσης. Προβλέπεται μια ποσοτικά και χρονικά περιορισμένη κοινή εγγύηση για το μέρος του χρέους που ξεπερνά το όριο του Μάαστριχτ 60% του ΑΕΠ. Αυτό θα γίνει με αυστηρούς όρους: τα κράτη θα πρέπει να αποσβέσουν τα νέα ομόλογα σε διάστημα 25 ετών, να προσδιορίσουν φόρους, τα έσοδα από τους οποίους θα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για πληρωμές τόκων και χρεολυσίων και θα πρέπει, για να έχουν πρόσβαση στις εγγυήσεις, να τηρούν τους όρους του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

6. Ποια είναι η αποτελεσματικότερη διαδικασία διαπραγμάτευσης; Το πρόβλημα του χρέους είναι πολιτικό που έχει ανάγκη τεχνοκρατικής υποστήριξης, όχι το αντίστροφο. Κοινή-εθνική πρόταση με συγκεκριμένο περιεχόμενο και πολιτική δέσμευση για μακρύ χρονικό διάστημα Η πρόταση να βασίζεται σε ρεαλιστικά και επεξεργασμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο σενάρια