Οι εξελίξεις στην οικονομία και στην κοινωνία (7ος-12ος αιώνας)

H γένεση και η διαμόρφωση της βυζαντινής αριστοκρατίας συνδέεται: 1) με την εμφάνιση και επέκταση των οικογενειακών επωνύμων (στην αρχαιότητα και τον πρώιμο Μεσαίωνα δεν υπήρχαν επώνυμα, ο καθένας προσδιοριζόταν από το μικρό όνομα του πατέρα του) 2) με τη διαδικασία συγκέντρωσης της γης στα χέρια των γαιοκτημόνων

Εξαφάνιση της παλιάς αριστοκρατίας (λόγω εχθρικών επιδρομών ) Εξαφάνιση της παλιάς αριστοκρατίας (λόγω εχθρικών επιδρομών ) Νέα Αριστοκρατία της γης ( ή επαρχιακή) + Αριστοκρατία των αξιωμάτων ( ή αστική) Συγχώνευση σε ενιαία τάξη (με επιγαμίες), τους ΔΥΝΑΤΟΥΣ 7οςαι. 8ος-9ος αι. 10ος αι.:

Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 1 Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 1 Από τον 9ο αι.: α) Φορολογική πίεση στους φτωχούς αγρότες. β) Συγκέντρωση της γης στα χέρια των μεγαλοκτηματιών είτε νόμιμα (αγορά ή κληροδοσία ή ως υποθήκη δανείου) είτε παράνομα (απειλές, βία…) Άρα, κίνδυνος εξαφάνισης αγροτικής κοινότητας

Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 2 Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 2 Κοινωνική δομή Δυνατοί : πολιτικοί ή στρατιωτικοί ή θρησκευτικοί άρχοντες διαχειριστές περιουσίας κρατικής, αυτοκρατορικής, εκκλησιαστικής, μοναστικής Πένητες : ελεύθεροι γαιοκτήμονες ή ακτήμονες γεωργοί (ενοικιαστές γης) ή πάροικοι («δεμένοι» με τη γη, σχεδόν δούλοι αλλά δεν αγοράζονται/πωλούνται)

Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 3 Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου 3 Τρόπος ζωής δυνατών : πολυτελής Εισοδήματα από: α) μισθούς ως αξιωματούχοι β) από έσοδα των καλλιεργιών στις διάσπαρτες εκτάσεις γης τους (χωρία ή προάστεια) όπου εργάζονταν ελεύθεροι ενοικιαστές ή πάροικοι Επειδή ήδη ζούσαν μέσα στη χλιδή, δεν ενδιαφέρονταν να επενδύσουν για τη βελτίωση των εγκαταστάσεων, των μέσων άρδευσης, των τεχνικών παραγωγής, των καλλιεργούμενων ειδών. Αγροτική παραγωγή στάσιμη

Κοινωνία και οικονομία των πόλεων 1 9ος αιώνας: Ανάκαμψη Εκχρηματισμένη οικονομία (όχι πλέον ανταλλακτικό εμπόριο) Άνθιση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (ναυτιλίας, εμπορίου, βιοτεχνίας) Δημογραφική ανάπτυξη (ίδρυση νέων πόλεων, ανάπτυξη παλιότερων – παρηκμασμένων πόλεων, μετατροπή αμυντικών κάστρων σε εμπορικά κέντρα μιας περιοχής)

Κοινωνία και οικονομία των πόλεων 2 10ος αιώνας: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΚΜΗ Επιχειρήσεις επεξεργασίας και εμπορίας ειδών πολυτελείας (μετάξι, μπαχαρικά, πολύτιμοι λίθοι, αρώματα, βαφικές ύλες) Επεξεργασία= Βιοτεχνίες Οι τεχνίτες ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες ή επαγγελματικά σωματεία (συστήματα), όπως όριζε το «Επαρχικόν βιβλίον» (10ος αι.) Για να μην υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους προκαθοριζόταν η ποσότητα της παραγωγής και οι τιμές. Κύριο αντικείμενο βέβαια παραμένει η παραγωγή ειδών διατροφής. Εμπόριο Αναβίωση εξωτερικού εμπορίου : Βουλγαρία (εκχριστιανισμένη πια) Ρωσία (εκχριστιανισμένη πια) Ιταλικές πόλεις ( Βενετία…) Χαλιφάτο (Εκτελωνισμός: Τραπεζούντα)

Κοινωνική δομή των πόλεων Δημιουργία μεσαίας τάξης (εμποροβιοτέχνες, ναύκληροι, τραπεζίτες, οργανωμένοι σε συντεχνίες) που εκκινεί εξεγέρσεις κατά των ευγενών. Στον 11ο αι.: απόγειο της κοινωνικής και πολιτικής επιρροής της Δήμος (η κατώτερη τάξη): φτωχοί, περιστασιακή εργασία ή ανεργία. Συμμετέχουν στις εξεγέρσεις που υποκινεί η μεσαία τάξη. Από τον 10ο αιώνα:

Τραπεζούντα