ΒΟΤΑΝΑ ΙΟΥΣΤΙΝΗ

Βότανα στην αρχαιότητα Στα αρχαία χρόνια πίστευαν πως ο Προμηθέας ήταν αυτός που δίδαξε τους ανθρώπους πώς να χρησιμοποιούν τα βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς. Ο βαθύτερος γνώστης όμως των βοτάνων ήταν ο κένταυρος Χείρων. Βότανα, όπως το Κενταύριον και το Χειμωνιών φέρουν ακόμα το όνομά του. Οι πληροφορίες που έχουμε για τη χρήση των βοτάνων από τα αρχαία χρόνια είναι αρκετές. Έχουν βρεθεί πινακίδες που αναφέρονται σε βότανα στα ανάκτορα της Κνωσού, της Πύλου, των Μυκηνών. Αποτέλεσαν πρώτη ύλη στη βιοτεχνική παραγωγή, στην ιατρική, στην αρωματοποιία, τη βαφική, πιθανότατα και στην κουζίνα. Ακόμα βρίσκουμε βότανα και σε προσφορές σε θεούς ή σε νεκρούς. Μερικά απ' τα βότανα που αναφέρονται είναι το κόλιανδρο, το κύμινο, το σησάμι, το σέλινο, το μάραθο, ο κρόκος, η μέντα, ο δυόσμος, το κρίταμον, ο σκίνος και πολλά άλλα. Αναφορές για τα βότανα βρίσκουμε ακόμη σε αιγυπτιακούς παπύρους και συμπεραίνουμε ότι τα χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες εδώ και 4.000 χρόνια. Επίσης οι Κινέζοι, οι Βαβυλώνιοι και οι Σουμέριοι εκτιμούσαν τη θεραπευτική τους αξία. Οι Σουμέριοι ένας από τους αρχαιότερους λαούς του κόσμου γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες 200 περίπου φυτών μεταξύ των οποίων το θυμάρι, ο κρόκος, η ρίγανη, το μάραθο, και άλλα. Οι Αιγύπτιοι επίσης τα χρησιμοποιούσαν στις θρησκευτικές τελετές, στην παρασκευή αρωμάτων, αλοιφών, για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων καθώς επίσης για τη μουμιοποίηση των νεκρών. Η χρησιμοποίηση των βοτάνων συνεχίστηκε από τότε για να φτάσουμε στην εποχή μας που η προφορική παράδοση μας κληροδοτεί τη γνώση για τις ευεργετικές ιδιότητες των φυτών της κάθε περιοχής. Οι περισσότεροι από μας αγνοούν τα δώρα της φύσης γι αυτό πρέπει να μάθουμε να εκτιμάμε αυτά που η φύση απλόχερα μας χάρισε.

Βότανα στη μυθολογία Μεγάλα συγγραφικά έργα της αρχαιότητας όπως η Ομήρου Ιλιάδα και Οδύσσεια κάνουν αναφορές στη χρήση των βοτάνων. Στην Οδύσσεια η Πηνελόπη, γυναίκα του Οδυσσέα, έδωσε στον Τηλέμαχο βότανα για να απαλύνει την λύπη του για τους μνηστήρες που είχαν παρουσιαστεί στο σπίτι της. Επίσης η μάγισσα Κίρκη έφτιαξε από βότανα ρόφημα που προκάλεσε αμνησία και λησμονιά στους συντρόφους του Οδυσσέα, με σκοπό να τους κρατήσει για πάντα αιχμάλωτους στο νησί της. Στην Ιλλιάδα αναφέρεται ότι όταν ο Μενέλαος τραυματίστηκε, ο ιατρός Μαχάων αφού τράβηξε το βέλος από την πληγή τοποθέτησε ήπια φάρμακα φυτικής προέλευσης, που ο πατέρας του Ασκληπιός τα είχε πάρει από τον Χείρωνα. Επίσης ο Αχιλλέας, βασιλιάς των Μυρμιδόνων κατά την διάρκεια του τρωικού πολέμου έδινε στους στρατιώτες του το φυτό Αχιλλέα ή Χιλιολούλουδο για να σταματήσουν το αίμα που έτρεχε από τις πληγές τους. Αργότερα αποδείχθηκε ότι όντως το φυτό διέθετε αιμοστατικές ικανότητες. Όταν μάλιστα τραυματίστηκε ο Αινείας, η θεά Αφροδίτη εμφανίστηκε και θεράπευσε τα τραύματα του χρησιμοποιώντας δίκταμο που είχε συλλέξει από την Κρήτη. Μάλιστα με το ίδιο φυτό, αφού το συνέλεξε μόνη της από το όρος Ίδη, έκανε κατάπλασμα και απάλυνε τους πόνους του τοκετού της.   Στη μάχη εναντίον των Τιτάνων, ο Ηρακλής πολεμώντας μαζί με τους Κενταύρους τραυμάτισε κατά λάθος τον σοφό Κένταυρο Χείρωνα στο πόδι. Ο Χείρων τότε χρησιμοποίησε ένα βότανο, την Κενταύρια, για να σταματήσει το δηλητήριο με το οποίο ήταν ποτισμένο το βέλος.

Βότανα στη μυθολογία Οι θεοί του Ολύμπου δεν συνδέονται με το βότανα και τα φυτά μόνο επειδή τα χρησιμοποιούσαν. Κάποιες φορές σύμφωνα με την μυθολογία είναι οι ίδιοι υπαίτιοι της ύπαρξης τους ή της προέλευσης του ονόματος τους. Για παράδειγμα, η θεά των λουλουδιών και της βλάστησης, η Χλωρίδα βρήκε μια μέρα το άψυχο σώμα μιας νύμφης στο δάσος. Το πήρε και το μεταμόρφωσε σε λουλούδι. Κάλεσε τότε την Αφροδίτη τη θεά της αγάπης και το Διόνυσο το θεό του κρασιού. Η Αφροδίτη χάρισε στο λουλούδι ομορφιά και ο Διόνυσος πρόσθεσε νέκταρ για να του δώσει γλυκιά ευωδία. Ο Ζέφυρος, ο θεός του ανέμου, φύσηξε μακριά τα σύννεφα και έτσι ο Απόλλωνας, ο θεός του Ήλιου, μπόρεσε να λάμψει και να το κάνει να ανθίσει. Έτσι δημιουργήθηκε το τριαντάφυλλο και έγινε ο "Βασιλιάς των λουλουδιών". Η Δάφνη ήταν μια άλλη Νύμφη, αφιερωμένη στην θεά Άρτεμη (θεά του κυνηγιού). Η νεαρή και όμορφη Δάφνη αρνιόταν να παντρευτεί, αλλά για κακή της τύχη μια μέρα που περπάταγε στο δάσος την είδε ο θεός Απόλλωνας και την ερωτεύτηκε. Την κυνήγησε και τότε αυτή προσευχήθηκε στον πατέρας της -ποταμό Πηνειό- για να την σώσει. Αμέσως μετά μεταμορφώθηκε στο φυτό δάφνη που φύτρωνε στις όχθες των ποταμών. Ο Απόλλωνας έκοψε φύλλα από το φυτό και έπλεξε δάφνινο στεφάνι, το οποίο αργότερα χρησιμοποιήθηκε στην στέψη των νικητών των ολυμπιακών αγώνων αλλά και άλλων ηρώων. Η Μίνθη, επίσης, ήταν μια Νύμφη του υποχθόνιου κόσμου που ο Άδης ήθελε να κάνει ερωμένη του. Σε μια καταδίωξή της από την θεά Δήμητρα, η νεαρή Νύμφη ποδοπατήθηκε μπροστά τα μάτια του Άδη. Τότε ο άρχοντας του κάτω κόσμου το μόνο που έκανε ήταν να την μεταμορφώσει σε λουλούδι που φύτρωσε στο βουνό Μίνθη της Τριφυλίας. Το φυτό αυτό –αφιερωμένο έκτοτε στον Άδη- είναι γνωστό σε μας ως Μέντα.  

Βότανα στη μυθολογία Πολλές από τις Νύμφες της μυθολογίας είχαν ερωτευθεί έναν εξαιρετικά όμορφο νέο, τον Νάρκισσο. Για τον Νάρκισσο υπήρχε μια προφητεία που έλεγε πως θα μπορούσε να μείνει για πάντα νέος αν δεν έδινε μεγάλη σημασία στην ίδια του την ομορφιά. Ο νέος όμως παράκουσε την προφητεία και συνέχισε να ασχολείται μόνο με την ομορφιά του αγνοώντας έτσι τον έρωτα των Νυμφών. Οι θεοί θύμωσαν και αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν. Μια μέρα που χάζευε τον αντικατοπτρισμό του σε μια λίμνη ερωτεύθηκε το είδωλο του με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στα νερά της λίμνης και να πνιγεί. Στο σημείο όπου καθόταν φύτρωσε ένα πανέμορφο λουλούδι και πήρε το όνομα του, Νάρκισσος. Παρόμοιο τέλος είχε και η ιστορία του Υάκινθου, ενός άλλου όμορφου νέου με καταγωγή από ένα μέρος κοντά στην αρχαία Σπάρτη. Ο Υάκινθος έπεσε θύμα του θεού Απόλλωνα. Τον σκότωσε κατά λάθος  στη διάρκεια μια δισκοβολίας. (Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο Ζέφυρος, προσωποποίηση του δυτικού ανέμου, φθονώντας τον νέο άλλαξε επίτηδες την πορεία του δίσκου για να πέσει νεκρός). Ο θεός Απόλλωνας τότε έσκαψε ο ίδιος με τα χέρια του τον τάφο του Υάκινθου και στο σημείο αυτό φύτρωσε ένα φυτό που πήρε το όνομα του.

Βότανα και Μινωικός Πολιτισμός Ιστορία των βοτάνων φαίνεται ν΄ αρχίζει ταυτόχρονα με την ιστορία του πολιτισμού! Εδώ και χιλιάδες χρόνια, μια μεγάλη ποικιλία βοτάνων έχουν χρησιμοποιηθεί από ζώα και ανθρώπους. Από την κινέζικη ιστορία μαθαίνουμε ότι τα βότανα χρησιμοποιούνται εδώ και 4.700 χρόνια σαν φάρμακα. Και το πρώτο βιβλίο βοτανολογίας της Κίνας, που γράφτηκε γύρω στα 2700 π.Χ., αναφέρει 365 φυτά που χρησιμοποιήθηκαν για φαρμακευτικούς λόγους. Στην προϊστορική Αίγυπτο όχι μόνο χρησιμοποιούσαν τα ιθαγενή αρωματικά φυτά, αλλά έκαναν εισαγωγή και από άλλες περιοχές. Σε ιερατικό πάπυρο στις αρχές της 18ης Δυναστείας (1850-1335 π.Χ.) αναφέρονται θεραπευτικά βότανα εισηγμένα από την Κρήτη. Γενικά, τα βότανα της Κρήτης εξάγονται στην Αίγυπτο και στη Μέση Ανατολή. Αντιστοίχως, οι Κρήτες έφεραν βότανα που δεν ευδοκιμούσαν στο νησί από αυτές τις περιοχές. Το εμπόριο των βοτάνων φαίνεται να αποτελούσε σημαντική δραστηριότητα των κοινωνιών που ήκμασαν στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου κατά την εποχή του χαλκού.

Βότανα και Βυζαντινή Εποχή Βότανα και Βυζαντινή Εποχή Στη Βυζαντινή εποχή σε συγγράμματα συναντάμε πολλά απ' τα σημερινά βότανα όπως τη μολόχα, το κόλιανδρο, το κάρδαμο και άλλα. Γεγονός που φανερώνει την καθημερινή χρήση τους, ήταν η εμφάνιση της Αγίας Αναστασίας, που εικονίζεται συχνά στη βυζαντινή τέχνη με μπουκαλάκια φαρμάκων και βότανα στο χέρι. Ονομάστηκε φαρμακολύτρα, αυτή που σώζει με φάρμακα τους ανθρώπους, αφού έτρεχε στις φυλακές όπου υπήρχαν Χριστιανοί φυλακισμένοι και θεράπευε τις πληγές τους με βότανα και φάρμακα. Στην Ελλάδα θεωρείται Αγία-γιατρός και αγία των βοτάνων.

Βότανα και Μεσαίωνας Οι άνθρωποι ανακάλυψαν από νωρίς πως ορισμένα φυτά μπορούν να σκοτώσουν, να κοιμίσουν, να προκαλέσουν παραισθήσεις ή να μεταβάλλουν με οποιοδήποτε τρόπο τη συνηθισμένη τους συμπεριφορά. Και όπως ήταν φυσικό απέδωσαν στα φυτά υπερφυσικές ιδιότητες. Στα επιδέξια χέρια ενός μάγου ή μιας μάγισσας, τα φυτά μπορούσαν να προκαλέσουν ένα μεγάλο καλό ή κακό κι έτσι δημιουργήθηκαν οι αντιλήψεις πως ορισμένα φυτά βρίσκονταν κάτω από την εξουσία του διαβόλου και των δαιμόνων του, ενώ κάποια άλλα βρίσκονταν στην εξουσία των αγγέλων.  Όπως ακριβώς τα λουλούδια με την ευχάριστη μυρωδιά ταυτίστηκαν με τις αγαθές δυνάμεις, έτσι και τα φυτά με τις άσχημες μυρωδιές ταυτίστηκαν με τις αρνητικές. Η Μπελαντόνα, ένα από τα πιο δηλητηριώδη φυτά της Ευρώπης, θεωρήθηκε πάντα σαν το πιο αγαπημένο φυτό του διαβόλου…  Ας δούμε λοιπόν κάποια φυτά και τις προκαταλήψεις που είχαν για αυτά, κυρίως το μεσαίωνα.  Γαϊδουράγκαθο: Ονομάστηκε “Δαγκωνιά του Διαβόλου” επειδή η ρίζα του μοιάζει σαν δαγκωμένη. Κληματίδα: Η κλωστή του διαβόλου  Λουλάκι: Το μάτι του διαβόλου  Μανδραγόρας: Το κερί ή οι όρχεις του διαβόλου. Ήταν το ισχυρότερο όπλο κάθε μάγου γιατί μπορούσε να μαγέψει ή να τρελάνει τους ανθρώπους.  Δηλητηριώδη μανιτάρια: Τα κουμπιά του διαβόλου, η ζώνη του,, το πάτημα του, τα νύχια του, το φτύσιμο του και άλλα πολλά. 

Τα Βότανα Σήμερα Η σημερινή ιατρική έχει στρέψει το βλέμμα της στη Μεσόγειο και ειδικότερα στην Κρήτη και σε άλλες ελληνικές περιοχές επειδή διαπιστώθηκε μετά από έρευνες που έχουν γίνει διεθνώς ότι τα ποσοστά θνησιμότητας σε παγκόσμια κλίμακα από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνους είναι πιο μικρά από άλλες περιοχές, γιατί οι άνθρωποι ακολουθούν τα παραδοσιακά πρότυπα διατροφής.

Αλθαία H Αλθαία ή δενδρομολόχα ή νερομολόχα (Althaea Officinalis) είναι κοινό φυτό στην Ευρώπη και τη Δυτική Ασία. Τη βρίσκουμε συνήθως κοντά στις κοίτες των ποταμών, καθώς προτιμά τα υγρά, αμμώδη εδάφη. Όλα τα μέρη του φυτού είναι χρήσιμα στη βοτανοθεραπεία.  Η αλθαια είναι ένα αρχαίο βρώσιμο φυτό και φάρμακο, αναφέρεται στη Βίβλο και στην αραβική και κινεζική ιστορία ως πολύτιμη τροφή για τους φτωχούς και σε περιόδους λοιμού. Οι αρχαίοι Έλληνες τη χρησιμοποιούσαν τόσο ως φάρμακο όσο και ως διακοσμητικό για τους τάφους. Έχει πάρει το όνομα της από την αρχαία ελληνική λέξη άθω που σημαίνει θεραπεύω.  H Αλθαία χρησιμοποιείται σήμερα από τους βοτανοθεραπευτές στην αντιμετώπιση προβλημάτων του γαστρεντερικού συστήματος. Η μεγάλη περιεκτικότητα της σε φυτική κόλλα (στις ρίζες μέχρι 35% και στα φύλλα μέχρι 10%), της επιτρέπει να καταπραΰνει και να επουλώνει φλεγμονές του στομάχου και του λεπτού εντέρου. Η Αλθαια θεωρείται πως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε έλκη και σε περιπτώσεις γαστρίτιδας και κολίτιδας. Ταυτόχρονα η Αλθαια θεωρείται πως επιδρά θετικά στο ουροποιητικό σύστημα γιατί καθώς ακολουθεί τη τροφική δίοδο, η αντιφλεγμονώδης δράση της καταπραΰνει και επουλώνει τον ουροποιητικό αγωγό.  Η προτεινόμενη δοσολογία από τους θεραπευτές για την Αλθαια είναι 6,0gr ημερησίως. Χρησιμοποιήστε 2,0gr (ένα κουταλάκι του γλυκού) σε 250ml νερού (μία κούπα) τρείς φορές την ημέρα. Θα σας προτείναμε επίσης αντί να ρίξετε καυτό νερό πάνω στο αποξηραμένο βότανο να αφήσετε την Αλθαια μέσα σε κρύο νερό για ολόκληρο το βράδυ για την παρασκευή εγχύματος. 

Βασιλικός Ο βασιλικός (Ώκιμον το βασιλικόν, λατ. Ocimum basilicum) είναι αρωματικό ετήσιο, ποώδες φυτό της οικογένειας των Χειλανθών και της τάξης των σωληνανθών. Η καταγωγή του είναι από την Ινδία και το Ιράν και σήμερα καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η ονομασία "βασιλικός" του αποδόθηκε καθώς, σύμφωνα με θρύλο, φύτρωσε στο σημείο όπου ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Αγία Ελένη ανακάλυψαν τον Τίμιο Σταυρό. Τα φύλλα του είναι ωοειδή, μυτερά, ακέραια ή οδοντωτά, πράσινα (έντονα ή σκούρα σε ορισμένες ποικιλίες). Τα άνθη του είναι μικρά και λευκά ή λευκορόδινα. Διώχνει τους νευρικούς πονοκεφάλους. Για το φαγητό, ανοίγει την όρεξη. Βοηθά στην αδύνατη μνήμη, μελαγχολία, άγχος, ζαλάδες, εντερικές διαταραχές και τυμπανισμό της κοιλιάς. Είναι χωνευτικό και καταπολεμά Πονόκοιλο, Ζαλάδα, Ναυτία και Κρυολόγημα.

Δάφνη Η δάφνη (επιστ.: Δάφνη η ευγενής, Laurus nobilis) είναι ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των Δαφνοειδών Στην Ελλάδα απαντάται και αυτοφυής. Επίσης, στον ελληνικό χώρο καλλιεργείται και η δάφνη του Απόλλωνα, γνωστή με τα λαϊκά ονόματα βαγιά, δάφνη, δαφνολιά και φυλλάδα. Είναι θάμνος ή μικρό δέντρο. Τα φύλλα του είναι εναλλασσόμενα, ακέραια, λογχοειδή, βαθυπράσινα με μικρό μίσχο και με ελαφρά κυματοειδή μορφή. Η οσμή τους είναι αρωματική και η γεύση τους είναι λίγο πικρή. Τα άνθη βγαίνουν το Μάρτιο με Απρίλιο. Ο καρπός είναι δρύπη με σαρκώδες περικάρπιο και μεγάλο σπέρμα. Το χρώμα του είναι κυανόμαυρο ή μαύρο όταν ωριμάσει, σχήμα ωοειδές και μέγεθος μικρής ελιάς. Από τους καρπούς παράγεται το δαφνέλαιο, που έχει μορφή αλοιφής και στη συνηθισμένη θερμοκρασία είναι πράσινο. Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική (νοστιμίζει φαγητά όπως τα όσπρια) και στη συσκευασία ξηρών καρπών, όπως σύκα ή σταφίδες. Το αιθέριο έλαιο που έχουν τα φύλλα και οι καρποί (δαφνέλαιο) χρησιμοποιείται για την παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Ένα αραιό αφέψημα από αυτά χρησιμοποιείται ως παρασιτοκτόνο οργανισμών που παρασιτούν σε άλογα.

Δυόσμος Η οικογένεια της μέντας περιλαμβάνει δεκάδες είδη, ανάμεσα σε αυτά και τον δυόσμο ή ηδύοσμο – όπως τον ονόμασαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι λόγω της γλυκιάς μυρωδιάς του – που έχει το πιο έντονο πράσινο χρώμα. Ο δυόσμος όμως, εκτός από χαρακτηριστική ευωδιά, έχει επίσης πλούσια ιατρική φήμη, όπως και πολλές οικιακές χρήσεις που έρχονται από τα βάθη των αιώνων. Ιδιαίτερα αγαπητός σε όλες τις χώρες της Μεσογείου, ο δυόσμος χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στη μαγειρική, την ιατρική, τη φαρμακοποιία και τη μυροποιία. Στην αρχαιότητα έκανε το νερό των λουτρών να ευωδιάζει, ενώ οι Αθηναίοι λέγεται ότι τον φορούσαν ως άρωμα τρίβοντάς τον στο σώμα τους. Στα μέσα του περασμένου αιώνα σκόρπιζε αφειδώς το άρωμά του σε χώρους αναψυχής, ψυχαγωγίας και χαλάρωσης, σε γιορτές και δεξιώσεις. Σήμερα τσίχλες, σιρόπια ζαχαροπλαστικής και οδοντόκρεμες έχουν δημιουργήσει μια σχέση λατρείας μαζί του. Όμως έτσι συνέβαινε πάντα: Συνταγή οδοντόκρεμας, που βρέθηκε σε αρχαίο αιγυπτιακό πάπυρο (στα ελληνικά), περιλάμβανε δυόσμο, αλάτι, πιπέρι και σκόνη ίριδας (είδος κρίνου).

Θυμάρι Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, λατ. Thymus vulgaris) είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό, το οποίο ανήκει στην τάξη των Σωληνανθών (Tubiflorae) και στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Είναι θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός, αναδύει πολύ ευχάριστο άρωμα. Απαντάται στις νότιες και μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης σε διάφορες περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική. Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό για τον αρωματισμό διαφόρων φαγητών σε ψάρια, κρέατα, σε διάφορες σάλτσες, σούπες κ.λ.π. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη. Είναι κατάλληλο για το άγχος, κυκλοφορικό, κατάθλιψη, ημικρανίες, νεύρα. Απαραίτητο για τους υποτασικούς, για γρίπη, κρυολογήματα, βήχα και άσθμα. Καλό για δερματοπάθειες, λευκόρροια, επουλώνει τις πληγές, σπυριά και εγκαύματα.

Τσάι Βουνού Το φυτό τσάι του βουνού (γένος Sideritis) xρησιμοποιείται ευρύτατα στις μεσογειακές χώρες. Στην Ελλάδα αυτοφύονται περίπου 17 είδη, τα γνωστότερα είναι: τσάι βλάχικο (και στο Άγιο Όρος μπεττόνικα) , τσάι του Μαλεβού ή τσάι του Ταϋγέτου,  μαλοτήρας ή καλοκοιμηθιά ειναι το τσάι της Κρήτης,  τσάι της Εύβοιας ή τσάι απ’ το Δέλφι, τσάι του Ολύμπου , τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού κτλ. Όλα τα τσάγια του βουνού κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω της υπερκατανάλωσης. Χρησιμοποιείται : Για γρίπη και πονόλαιμο. Τονωτικό του σώματος και του εγκεφάλου, κάνει καλό στην αρτηριοσκλήρωση, πονοκέφαλο, ευκοιλιότητα και μεσογειακή αναιμία.

Τσάι με αποξηραμένα φρούτα ΥΛΙΚΑ Φλούδα ενός πορτοκαλιού 2 χουρμάδες ψιλοκομμένοι 2 δαμάσκηνα ψιλοκομμένα 2 φράουλες 1 ξερό σύκο ψιλοκομμένα σπόρια ροδιού 2 αποξηραμένα βερύκοκα ψιλοκομμένα 1 ξύλο κανέλας Εκτέλεση Βράζουμε 500 ml. νερό και ρίχνουμε μέσα όλα τα φρούτα αποξηραμένα και μη. Τα αφήνουμε να βράσουν για 3 λεπτά και στη συνέχεια σβήνουμε τη φωτιά. Τα αφήνουμε 10 λεπτά να βγάλουν τα πολύτιμα έλαιά τους και τα σουρώνουμε σε 2 κούπες του τσαγιού.