ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ . Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων Συμμαχία για την υγεία:ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Τι ΕΙΝΑΙ Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ; H νόσος που χαρακτηρίζεται από χρόνια αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Στην Ελλάδα οι διαβητικοί ασθενείς πλησιάζουν το 1.000.000 άτομα, δηλαδή περίπου το 10% του πληθυσμού της χώρας Αυτή περίπου είναι η συχνότητα του διαβήτη και στην υπόλοιπη Ευρώπη

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ; στην πλήρη έλλειψη ινσουλίνης (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 ή νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος) στη σχετική έλλειψη ινσουλίνης κυρίως λόγω της παχυσαρκίας (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 ή των ενηλίκων ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος) 3

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Σάκχαρο νηστείας Σάκχαρο 2 ώρες μετά λήψη 75 gr γλυκόζης Φυσιολογικό <100 mg/dl <140 mg/dl Σακχαρώδης διαβήτης ≥126 mg/dl ≥200 mg/dl Παθολογική γλυκόζη νηστείας (προδιαβήτης) 100-125 mg/dl Παθολογική ανοχή στη γλυκόζη (προδιαβήτης) 140-199 mg/dl Πρόσφατο διαγνωστικό κριτήριο ΣΔ: Επίπεδα ΗbA1c >6,5%

ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 Οι υπέρβαροι  και οι παχύσαρκοι (BMI ή Δείκτης Μάζας Σώματος > 25 kg/m2). Όσοι κάνουν καθιστική ζωή. Όσοι εμφανίζουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (προδιαβητικοί ασθενείς). Όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με διαβήτη. Οι γυναίκες που παρουσιάζουν διαβήτη κυήσεως ή γεννούν βρέφη με βάρος πάνω από 4 κιλά. Οι γυναίκες με  σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Οι υπερτασικοί (Α.Π. πάνω από 140/90 mmHg). Όσοι έχουν χαμηλά επίπεδα καλής χοληστερίνης, HDL-C (κάτω από 35 mg/dl) και αυξημένα τριγλυκεριδίων (πάνω 200 mg/dl) καθώς και οι ασθενείς με ιστορικό αγγειακής νόσου (π.χ. στηθάγχη, έμφραγμα, στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο).

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΟΥ ΣΑΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Βραχυπρόθεσμες Μακροπρόθεσμες Διαβητικό οξεωτικό κώμα Αγγειοπάθεια μεγάλων αγγείων (διαβητική μακροαγγειοπάθεια) Υπερωσμωτικό κώμα Αγγειοπάθεια μικρών αγγείων (διαβητική μικροαγγειοπάθεια, νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια) Υπογλυκαιμία Διαβητική νευροπάθεια (περιφερική νευροπάθεια, νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος) Στυτική δυσλειτουργία Διαβητικό πόδι

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Η θεραπεία ξεκινάει συνήθως με ένα φάρμακο και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να προστεθούν μέχρι και τέσσερα φάρμακα. Ο ειδικός γιατρός θα επιλέξει και την κατάλληλη θεραπεία. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα κυριότερα αντιδιαβητικά φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα. Μετφορμίνη Πιογλιταζόνη Σουλφονυλουρίες Ακαρβόζη Αναστολείς DPP4 Ανάλογα GLP1(ενέσιμα) Mεγλιτινίδες Ινσουλίνες

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 Ο διαβητικός ασθενής πρέπει να παρακολουθεί μόνος του τακτικά το σάκχαρο αίματος (νηστικός ή μετά το γεύμα) Να κάνει τακτικούς ελέγχους για γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (επίπεδο της ρύθμισης του σακχάρου τους 3 τελευταίους μήνες πριν την εξέταση) και εξέταση μικρολευκωματουρίας ( πρόδρομο σημείο αρχόμενης διαβητικής νεφροπάθειας). Να παρακολουθείται τακτικά από οφθαλμίατρο και καρδιολόγο και να υποβάλλονται σε νευρολογική εκτίμηση και σε εκτίμηση της κατάστασης των περιφερικών του αγγείων.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 Απώλεια βάρους (επί παχυσαρκίας) ή σταθεροποίηση του και καθημερινή σωματική δραστηριότητα Έλεγχος και αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (διακοπή καπνίσματος, ρύθμιση αρτηριακής υπέρτασης, ελάττωση χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων) Εξέταση σακχάρου νηστείας ή δοκιμασία ανοχής γλυκόζης, ειδικά εάν υπάρχει παχυσαρκία ή συγγενής με σακχαρώδη διαβήτη. Εάν διαγνωσθεί προδιαβήτης, τότε κάθε έτος θα πρέπει να γίνεται εξέταση για τυχόν ανάπτυξη διαβήτη στο μέλλον.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ 1.Διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικές τιμές 2.Διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων λιπιδίων και αρτηριακής πίεσης 3.Διατήρηση φυσιολογικού βάρους ή απώλεια όπου κρίνεται απαραίτητο 4. Πρόληψη μακροπρόθεσμων επιπλοκών του διαβήτη, όπως είναι η νεφροπάθεια, η υπέρταση, η νευροπάθεια και οι καρδιαγγειακές παθήσεις 5.Αποφυγή υπογλυκαιμιών

Είναι η διατροφή του διαβητικού μία σειρά από στερήσεις διαφόρων τροφών;

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Το πρόγραμμα διατροφής δεν πρέπει να αποτελεί ένα πρόγραμμα στέρησης. Το διαιτολόγιο κάθε ατόμου που έχει διαβήτη πρέπει να είναι εξατομικευμένο, όμως οι διατροφικές ανάγκες του διαβητικού είναι πολύ κοντά σε αυτές του γενικού πληθυσμού και βασίζονται στις γενικές αρχές της μεσογειακής διατροφής. αλλά ένα πρόγραμμα καλών διατροφικών επιλογών 12

Κατανάλωση σε καθημερινή βάση: Ακατέργαστα δημητριακά. Τουλάχιστον 3 μερίδες προϊόντων ολικής αλέσεως. Κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών. Η κύρια πηγή λιπαρών θα πρέπει να είναι το ελαιόλαδο. 1-2 μερίδες γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά. Κατανάλωση σε εβδομαδιαία βάση Ψάρια και άπαχο κρέας όπως το κοτόπουλο. Έμφαση στην κατανάλωση οσπρίων. Αυγά και πατάτες σε μικρότερες ποσότητες Ελάχιστη κατανάλωση γλυκών Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος περιορίζεται σε 2-3 φορές το μήνα.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΓΕΥΜΑΤΩΝ 6 Γεύματα ημερησίως 3 Κύρια Γεύματα (Πρωϊνό, Μεσημεριανό,Βραδινό) 3 Ενδιάμεσα Γεύματα – Σνακ (Δεκατιανό, Απογευματινό, Προ Ύπνου)

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Αντιμετώπιση των διατροφικών αναγκών ασθενών λαμβάνοντας υπ’ όψιν : προσωπικές, πολιτισμικές, κοινωνικο-οικονομικές διαφορές τους, το βαθμό στον οποίο το κάθε άτομο είναι πρόθυμο να συνεργαστεί συνοδό νοσηρότητα Ώστε να εξασφαλίζεται καλύτερη μακροχρόνια προσαρμογή και συμμόρφωση στις διαιτητικές οδηγίες *** Δυνατότητα αλλαγής της διατροφικής συμπεριφοράς 15

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Η καθοδήγηση των ασθενών  σε θέματα κατάλληλων διατροφικών επιλογών στην καθημερινή τους ζωή  η αξιοποίηση στοιχείων από την παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης η προτροπή υιοθέτησης σωματικής δραστηριότητας είναι σημαντικοί παράμετροι επιτυχούς διατροφικής αγωγής σε διαβητικούς τύπου ΙΙ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο του καλά εκπαιδευμένου διαιτολόγου, όσον αφορά την συνεχή επιμόρφωση του διαβητικού στα θέματα διατροφής Εξατομίκευση των διαιτητικών επιλογών του ασθενή. Ρεαλιστικές και πρακτικές επιλογές Η συστηματική παρακολούθηση των ατόμων από ομάδα γιατρών και διαιτολόγων με εξατομικευμένα προγράμματα μπορεί να οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα

ΣΗΜΑΝΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ – ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΤΙΚΕΤΑ ΣΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ Οι Διατροφικές Ετικέτες δημιουργήθηκαν με απώτερο σκοπό την βοήθεια του καταναλωτή όσον αφορά την πιο σωστή, ασφαλή και υγιεινή επιλογή μεταξύ των τροφίμων. Οι πληροφορίες που μας παρέχουν οι διατροφικές ετικέτες μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα χρήσιμες εάν κάποιος είναι σε θέση να τις κατανοήσει.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΡΙΔΩΝ – ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΙΑΤΟ

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ Προτιμώνται οι σύνθετοι υδατάνθρακες και τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες: σιτηρά ολικής αλέσεως, λαχανικά, φρούτα, ενώ αποφεύγονται οι απλοί υδατάνθρακες Η ζάχαρη και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε αυτήν θα πρέπει να καταναλώνονται στα πλαίσια μίας σωστής και ισορροπημένης διατροφής Γλυκαντικά, φρουκτόζη, σορβιτόλη (4kcal/g) απορροφώνται πιο αργά. Ασπαρτάμη, στέβια (0kcal/g) δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ  Υδατάνθρακες (σάκχαρα) 1. Απλούς (Ζάχαρη, μέλι, γλυκά) 2. Σύνθετους (Ζυμαρικά, πατάτες, όσπρια) Η ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 130g/ημέρα.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ Ο τρόπος ζωής του ατόμου Το επάγγελμα Οι ώρες και το ωράριο εργασίας  Οι καθημερινές του δραστηριότητες  Η σωματική άσκηση, κ.ά

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Εντατικό σχήμα ινσουλίνης:Θα πρέπει να προσαρμόζουν τις προγευματικές δόσεις ινσουλίνης ανάλογα με την περιεκτικότητα των γευμάτων σε υδατάνθρακες. Ο υπολογισμός της προγευματικής δόσης προϋποθέτει άριστη εκπαίδευση επάνω στις ομάδες τροφίμων και ιδιαίτερα στα ισοδύναμα υδατανθράκων

ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΚΑΙ ΛΙΠΗ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Όσον αφορά στις πρωτεΐνες, δεν υπάρχουν απόλυτες συστάσεις περί πρόσληψης πρωτεΐνης λόγω του διαβήτη εκτός εάν έχει εκδηλωθεί νεφροπάθεια, οπότε πρέπει να περιοριστούν. Σχετικά με τα λίπη συστήνεται περιορισμός των κορεσμένων λιπών (π.χ λιπαρό κόκκινο κρέας, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα) και κατανάλωση μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (π.χ ελαιόλαδο), αντί για τα κορεσμένα με παράλληλη προσθήκη τροφίμων πλούσιων σε πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα (αυξημένη κατανάλωση ψαριού εβδομαδιαίως).

ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ  Οι Φυτικές Ίνες συμβάλλουν στην καθυστέρηση απορρόφησης του σακχάρου της τροφής Καθυστέρηση αύξησης σακχάρου αίματος  Αύξηση αίσθησης κορεσμού  μείωση βάρους  Αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας Ψωμί ολικής ή σικάλεως Δημητριακά πρωινού Λαχανικά – Όσπρια Φρούτα αντί για χυμούς Κατανάλωση φυτικών ινών, όπως και στον υπόλοιπο γενικό πληθυσμό => 20-30γρ. φυτικών ινών καθημερινά

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ  Ο διαβήτης δεν αποτελεί αντένδειξη για την μέτρια κατανάλωση αλκοόλ  Αποφυγή ποτών που περιέχουν πολλή ζάχαρη (λικέρ, γλυκά κρασιά, κ.ά) Το αλκοόλ θα πρέπει πάντα να συνοδεύεται από φαγητό, ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Ημερήσια κατανάλωση: 1 ποτήρι & 2 ποτήρια Ένα ποτό ορίζεται ως: 320ml μπύρας, 170ml κρασιού, 50ml ποτού Οι θερμίδες που προέρχονται από το αλκοόλ θα πρέπει να συνυπολογίζονται στο ημερήσιο διαιτολόγιο

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Το διαιτολόγιο θα πρέπει να είναι πλήρες σε βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία Μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει σαφείς αποδείξεις για κάποιο όφελος από την συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών ή ιχνοστοιχείων στους διαβητικούς, εκτός και αν υπάρχουν συγκεκριμένες ανεπάρκειες σε κάποιο από τα στοιχεία Ιδιαίτερη προσοχή συστήνεται στην πρόσληψη NaCl

 ΓΔ όταν έχει τιμή 1-55, Μέτριος ΓΔ 56-69, ΓΔ 70-100. ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) επιτρέπει την ταξινόμηση των τροφών, βασισμένος στην μεταγευματική απάντηση της γλυκόζης του αίματος, σε σύγκριση με το λευκό ψωμί ή γλυκόζη στο οποίο προσδίδουμε την τιμή 100. Ο γλυκαιμικός δείκτης αποτελεί ένα ακόμη βοηθητικό εργαλείο για την καλύτερη επιλογή των τροφών  ΓΔ όταν έχει τιμή 1-55, Μέτριος ΓΔ 56-69, ΓΔ 70-100.

ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Οι ασθενείς ωφελούνται (καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο) όταν: Υπάρχει έστω και μία μέτρια χρήση – εξάσκηση όσον αφορά τον ΓΔ σε σχέση με το σύνολο μόνο των υδατανθράκων Κατανάλωση τροφίμων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη οδηγεί σε HbA1c 0.5%, ( μείωση μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας), Δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις μακροπρόθεσμου οφέλους ώστε να συστήνεται μια δίαιτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη ως κύρια στρατηγική στον σχεδιασμό γευμάτων και στην επιλογή των τροφίμων

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Η διατροφική αντιμετώπιση του διαβητικού θα πρέπει να βασίζεται σε μία πλήρη διατροφική αξιολόγηση λαμβάνοντας υπόψη προσωπικές και κοινωνικές προτιμήσεις, ενώ ο ίδιος ο διαβητικός θα πρέπει να κατανοήσει την σπουδαιότητα της διατροφής στην πάθησή του

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η καθημερινή άσκηση αποτελεί σημαντικό τμήμα της επιτυχημένης θεραπευτικής αγωγής του διαβήτη, αυξάνωντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη Θα πρέπει να υπολογίζεται ο χρόνος και ο τύπος της σωματικής άσκησης ώστε να προσαρμόζονται οι ανάγκες του αθλητή τόσο σε ενέργεια, όσο και σε υδατάνθρακες

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Οι αθλητές με διαβήτη θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά από τον γιατρό τους και από τον διαιτολόγο (εκπαίδευση σε σωστές διαιτητικές επιλογές) Η παρακολούθηση των επιπέδων της γλυκόζης πρέπει να γίνεται συστηματικά, καθώς τα επίπεδα της γλυκόζης επηρεάζονται μέχρι και 24 ώρες μετά την άσκηση

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η διατροφική αντιμετώπιση του διαβητικού ασθενή πρέπει να είναι: εξατομικευμένη μεταβολικό προφίλ - γλυκαιμικός έλεγχος διατροφικές συνήθειες - τρόπος ζωής του ατόμου συνεχής εκπαίδευση του ασθενούς επάνω σε θέματα διατροφής επίτευξη καλύτερου δυνατού αποτελέσματος

Σας Ευχαριστώ