Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα (1815-1871) Τα Εθνικά και Φιλελεύθερα Κινήματα στην Ευρώπη

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ Κινήσεις ανθρώπινων κοινοτήτων με κοινή γλώσσα ή/και θρήσκευμα, κοινή παράδοση και ιστορία (υπάρχει η αντίληψη της κοινής ταυτότητας). Στόχος: η επικράτηση ενός έθνος ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ Κινήσεις ανθρώπων που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την εξασφάλιση πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών ενός κράτους. Στόχος: η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ενός λαού Τόσο τα Εθνικά όσο και τα Φιλελεύθερα κινήματα στηρίζονται στις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης.

Εζέν Ντελακρουά (1798-1863), «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό», 1830, Μουσείο Λούβρου

Αμερικανική Επανάσταση (1776)

Η περίπτωση της Αγγλίας… Ο εθνικισμός ήταν και παρέμεινε ένα σύνθετο φαινόμενο, και εμφανίσθηκε και αναπτύχθηκε με διαφορετική μορφή από χώρα σε χώρα. Στην Αγγλία πήρε τη μορφή προβολής και ευρύτατης υποστηρί-ξεως των παραδοσιακών θεσμών της χώρας, του κοινοβουλευτισμού και των ελευθεριών του ατόμου. Ο εξωτερικός κίνδυνος δημιούργησε ευρεία συναίνε-ση, η οποία στήριξε την πολεμική προσπάθεια και απέτρεψε πιθανές κοινωνικές αναστατώσεις εξαιτίας των προβλημάτων που προκαλούσε η προϊούσα και ανεξέλεγκτη εκβιομηχάνιση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Κολιόπουλος Ι., Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία 1789-1945, Βάνιας, Θεσαλονίκη 2001, σ. 68

Η περίπτωση της Ισπανίας… Στην Ισπανία ο εθνικισμός πήρε τη μορφή ευρύτατης αντιστάσεως εναντίον των Γάλλων. Μερικοί Ισπανοί εθνικιστές ήσαν φιλελεύθεροι και πρόβαλλαν, μαζί με την ανάγκη αντιστάσεως εναντίον των γαλλικών επεμβάσεων, το σύνταγμα του 1812. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία όμως οι ισπανοί εθνικιστές ήσαν εχθροί της επαναστά-σεως και των θεσμών που συνδέονταν με αυτήν, και υποστήριζαν την παλινόρθωση του κλήρου και των Βουρβώνων. Κολιόπουλος Ι., Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία 1789-1945, Βανιας, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 68 σύνταγμα του 1812: Ριζοσπαστικό σύνταγμα για την εποχή που κατοχύρωνε την ισότητα απέναντι στο νόμο και την περιουσία και περιόριζε δραστικά την εξουσία του μονάρχη. Βουρβώνοι: (Οικος Βουρβόν) Γαλλική Δυναστεία. Βασίλεψε από το 1589 ως τη γαλλική επανάσταση και από την πτώση του Ναπολέοντα ως το τελος της μοναρχίας το 1848. Βασιλείς στους θρόνους της Πάρμας, της Νεάπολης, της Ιταλίας και της Ισπανίας ήταν επισης Βουρβώνοι. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και η ιστοσελίδα: http://www.archive.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=159 (γενικά για τα εθνικά κινήματα)

Η περίπτωση της Ιταλίας… Η ονομασία αυτής της μυστικής οργάνωσης προήλθε από την ιταλική λέξη «carbonaro-carbonari», που σημαίνει καρβουνιάρηδες. Η αρχή της δράσης της εταιρείας Καρπονα-ρία εντοπίζεται στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ιταλία. Τα μέλη της εμπνέονταν από φιλελεύθερες και πατριωτικές ιδέες. Η Εταιρεία προετοίμασε με τη δράση της το Ριζορτζιμέντο (Risorgimento), δηλαδή την ανάσταση του ιταλικού έθνους, που οδήγησε τελικά στην ενοποίηση της Ιταλίας το 1861. Όπως οι περισσότερες μυστικές εταιρείες της εποχής, οι Καρμπονάροι είχαν ένα τελετουργικό τυπικό για την εισδοχή νέων μελών, σύμβολα, μυστικούς κώδικες επικοινωνίας και απόλυτα ιεραρχη-μένη δομή. Οι νέοι Καρμπονάροι στρατολογούνταν κυρίως από τις τάξεις των ευγενών, των δημόσιων λειτουργών και των μικρογαιοκτημόνων.

Μετά το 1815 οι στοές πολλαπλασιάστηκαν κυρίως στην κεντρική Ιταλία αλλά και στο νότο,όπου είχε ανασυ-σταθεί το βασίλειο των Δύο Σικελιών υπό τους εχθρικούς προς την οργάνωση Βουρβόνους. Το 1820 υποκίνησαν μια εξέγερση στη Νεάπολη εναντίον του βασιλιά Φερδινάνδου Α΄, ο οποίος αναγκάστηκε να υποσχεθεί την παραχώρηση συντάγματος. Γρήγορα όμως η επέμβαση των Αυστριακών επανέφερε τα πολιτικά πράγματα στην κατάσταση που ήταν πριν από την εξέγερση. Η εμφάνιση του Γκιουζέπε Μαντσίνι, ο οποίος έγινε ο ηγέτης ενός νέου κινήματος εθνικής χειραφέτησης της «Νέας Ιταλίας», καθώς και οι μικρής σημασίας εξεγέρσεις οι οποίες προετοιμάστηκαν στην Μπολόνια και την Πάρμα επιτάχυναν την παρακμή της οργάνωσης. Οι Καρμπονάροι σε ανάμνηση του παρελθόντος τους αποκαλούσαν τον τόπο συγκεντρώσής τους «καλύβη», την περιοχή «δάσος» και την ίδια τη συγκέντρωση «αγορά». Ο επίορκος και ο προδότης καταδικάζονταν σε θάνατο, ενώ αναγνώριζαν τον Ιησού Χριστό ως τον υπέρτατο αρχηγό της οργάνωσης. http://www.live-pedia.gr

Ρομαντισμός εναντίον του Ορθολογισμού… Ρομαντισμός εναντίον του Ορθολογισμού… Ο Εθνικισμός αποτελούσε ένα από τα ιδεώδη που φλόγιζαν τη φαντασία των Ρομαντικών. Τα ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης, στο όνομα των οποίων ο Ναπολέων είχε καταλύσει το παλαιό καθεστώς της Ευρώπης, είχαν αφυπνίσει το αίσθημα εθνικής ταυτότητας. Από τη Ρωσία και την Ουγγαρία ως την Ισπανία και τη Σκανδιναβία, οι συγγραφείς, οι καλλιτέχνες και οι μουσικοί απέρριπταν τώρα τα ιδεώδη της παγκοσμιότητας που πρέσβευε ο Διαφωτισμός […] Εκτός από την προσφορά τους στην αφύπνιση του πνεύματος εθνικής ταυτότητας, οι ρομαντικοί επιδίωξαν επίσης να απελευθερώσουν το πνεύμα από τα δεσμά του ορθολογισμού. Ο ισπανός ζωγράφος Φρανθίσκο Χοσέ Δε Γκόγια υ Λουθιέντες τιτλοφόρησε ένα από τα χαρακτικά του: Ο Ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα. Παγκόσμια Ιστορία, τομ. 16: 1800 - 1850 μ.Χ., Ο παλμός των Επιχειρήσεων, Time Life, Αθήνα 1992, σελ. 78-79

Όλοι οι Καρμπονάροι ήταν οπλισμένοι με στιλέτο. Λεπίδες στιλέτων. Όλοι οι Καρμπονάροι ήταν οπλισμένοι με στιλέτο. Στις τελετές παρίσταναν κινήσεις με τα στιλέτα, έδιναν όρκους και αναλάμβαναν δεσμεύσεις. Yπήρχαν έξι διαφορετικά στιλέτα, τα οποία αντιστοιχούσαν στους επί μέρους οργανωτικούς βαθμούς.

Εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα Ελλάδα Επίδραση ιδεών Γαλλικής Επανάστασης. Το ισχυρό εθνικό κίνημα οδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 Πολωνία Εθνικό κίνημα κατά των Αυστριακών, των Πρώσων και των Ρώσων Ρωσία Επανάσταση Δεκεμβριστών κατά της Μοναρχίας (τσαρισμού) Αμερικανική Επανάσταση (1776) Εθνικά και φιλελεύθερα στοιχεία Ιταλία Άλλοι προτάσσουν την ενοποίηση των Ιταλικών χωρών και άλλοι την εισαγωγή φιλελεύθερων Μεταρρυθμίσεων και οικονομική ανάπτυξη Εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα Βρετανία Υποστηρίζονται παραδοσιακοί θεσμοί όπως ο κοινοβου- λευτισμός και οι ατομικές ελευθερίες Ισπανία Το εθνικό κίνημα αντιτάχθηκε στον αυταρχικό μηχανισμό της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας Γερμανία Το εθνικό κίνημα αντιδρά στη γαλλική παρουσία αλλά και στις ιδέες του διαφωτισμού και του Ορθολογισμού