Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα ( )

Παρουσίαση με θέμα: "Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα ( )"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα (1815-1871)
Κεφάλαιο 2ο Τα Εθνικά και Φιλελεύθερα Κινήματα στην Ευρώπη

2 Διδακτικός χρόνος: 2 περίοδοι
Στόχοι Οι μαθητές: 1. Να διαμορφώσουν εικόνα για τα επαναστατικά κινήματα του 1820, 1830 και 1848. 2. Να γνωρίσουν το χαρακτήρα, τους στόχους και τις αλλαγές που επέφεραν τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα Διδακτικός χρόνος: 2 περίοδοι

3 Αφόρμηση Προβολή του χάρτη και εστίαση της
προσοχής των μαθητών στις πολυεθνικές Αυτοκρατορίες και στους κινδύνους που εγκυμονούν γι’ αυτές οι διάφοροι λαοί που διεκδικούν την Εθνική τους Ανεξαρτησία.

4

5 Μελετώντας προσεκτικά το πιο κάτω παράθεμα «Εθνικισμός και Φιλελευθερισμός», που βρίσκεται και στη σελ. 13 του βιβλίου σας, να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των εθνικών και των φιλελεύθερων κινημάτων.

6 ΠΑΡΑΘΕΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ
Ούτε ο εθνικισμός ούτε η δημιουργία εθνικών κρατών βρίσκονταν σε αναγκαία αντίθεση με το φιλελευθερισμό. Αντίθετα, στο βαθμό που ο εθνικισμός τιμούσε τα επιτεύγματα ενός συγκεκριμένου απλού λαού ως ανώτερα εκείνων κάποιας κοσμοπολίτικης αριστοκρατικής ηγετικής τάξης, αντανακλούσε την απέχθεια του φιλελευθερισμού προς τα παραδοσιακά προνόμια. Ωστόσο, στην προθυμία του φιλελευθερισμού να αποδεχτεί το καινούριο, ο εθνικισμός απαντούσε με μια εκτίμηση, αν όχι λατρεία, του παρελθόντος. Ακόμα, στην επίμονη προσήλωση των φιλελεύθερων στην αξία και στη σημασία του ατομικισμού, οι δημιουργοί των εθνικών κρατών απαντούσαν ότι το ζωτικό έργο τους απαιτούσε ίσως τη θυσία ενός μέρους της ελευθερίας κάθε πολίτη… E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία, Παρατηρητής, Αθήνα, σ.σ

7 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ Κινήσεις ανθρώπινων κοινοτήτων με κοινή γλώσσα ή/και θρήσκευμα, κοινή παράδοση και ιστορία (υπάρχει η αντίληψη της κοινής ταυτότητας). Στόχος: η επικράτηση ενός έθνος ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ Κινήσεις ανθρώπων που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την εξασφάλιση πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών ενός κράτους. Στόχος: η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ενός λαού Τόσο τα Εθνικά όσο και τα Φιλελεύθερα κινήματα στηρίζονται στις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης.

8 Πολυπρισματική προσέγγιση
Αφού μελετήσετε τα παραθέματα «Το Δόγμα Μονρόε» σελ. 13 (Βιβλίο Μαθητή) και «Ο Σιμόν Μπολιβάρ, ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής» (Βιβλίο Εκπαιδευτικού) να συζητήσετε τις πιο κάτω οπτικές γωνίες:

9 οι ευρωπαϊκές αποικιακές
Πώς τις αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και γιατί; Ποια η βούληση των χωρών της Λατινικής Αμερικής; Χώρες της Λατινικής Αμερικής «μήλον της Έριδος» Πώς τις αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις και γιατί;

10 Αφού παρατηρήσετε με προσοχή τον πιο κάτω πίνακα (σελ
Αφού παρατηρήσετε με προσοχή τον πιο κάτω πίνακα (σελ. 15 ΒΜ) και τη λεζάντα που τον συνοδεύει, να τον σχολιάσετε (εποχή, ιδέες, πηγή έμπνευσης, οπτική γωνία δημιουργού, ο ρόλος της τέχνης κ.λπ.).

11 Εζέν Ντελακρουά (1798-1863), «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό», 1830, Μουσείο Λούβρου

12 Εργασία σε ομάδες Οι μαθητές μπορούν να αναλάβουν την παρουσίαση των Εθνικών και Φιλελεύθερων κινημάτων της εποχής, αφού μελετήσουν τις σελ. του σχολικού εγχειριδίου σελ και τα παραθέματα που περιέχονται σε αυτό. Παράλληλα, τους δίνονται πρόσθετες πηγές (πρωτογενείς - δευτερογενείς) προς επεξεργασία. Με το πέρας της εργασίας οι μαθητές ανακοινώνουν τα πορίσματά τους.

13 Αμερικανική Επανάσταση (1776)

14 Η περίπτωση της Αγγλίας…
Ο εθνικισμός ήταν και παρέμεινε ένα σύνθετο φαινόμενο, και εμφανίσθηκε και αναπτύχθηκε με διαφορετική μορφή από χώρα σε χώρα. Στην Αγγλία πήρε τη μορφή προβολής και ευρύτατης υποστηρί-ξεως των παραδοσιακών θεσμών της χώρας, του κοινοβουλευτισμού και των ελευθεριών του ατόμου. Ο εξωτερικός κίνδυνος δημιούργησε ευρεία συναίνε-ση, η οποία στήριξε την πολεμική προσπάθεια και απέτρεψε πιθανές κοινωνικές αναστατώσεις εξαιτίας των προβλημάτων που προκαλούσε η προϊούσα και ανεξέλεγκτη εκβιομηχάνιση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Κολιόπουλος Ι., Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία , Βάνιας, Θεσαλονίκη 2001, σ. 68

15 Η περίπτωση της Ισπανίας…
Στην Ισπανία ο εθνικισμός πήρε τη μορφή ευρύτατης αντιστάσεως εναντίον των Γάλλων. Μερικοί Ισπανοί εθνικιστές ήσαν φιλελεύθεροι και πρόβαλλαν, μαζί με την ανάγκη αντιστάσεως εναντίον των γαλλικών επεμβάσεων, το σύνταγμα του Στην συντριπτική τους πλειοψηφία όμως οι ισπανοί εθνικιστές ήσαν εχθροί της επαναστά-σεως και των θεσμών που συνδέονταν με αυτήν, και υποστήριζαν την παλινόρθωση του κλήρου και των Βουρβώνων. Κολιόπουλος Ι., Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία , Βανιας, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 68 σύνταγμα του 1812: Ριζοσπαστικό σύνταγμα για την εποχή που κατοχύρωνε την ισότητα απέναντι στο νόμο και την περιουσία και περιόριζε δραστικά την εξουσία του μονάρχη. Βουρβώνοι: (Οικος Βουρβόν) Γαλλική Δυναστεία. Βασίλεψε από το 1589 ως τη γαλλική επανάσταση και από την πτώση του Ναπολέοντα ως το τελος της μοναρχίας το Βασιλείς στους θρόνους της Πάρμας, της Νεάπολης, της Ιταλίας και της Ισπανίας ήταν επισης Βουρβώνοι. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και η ιστοσελίδα: (γενικά για τα εθνικά κινήματα)

16 Η περίπτωση της Ιταλίας…
Η ονομασία αυτής της μυστικής οργάνωσης προήλθε από την ιταλική λέξη «carbonaro-carbonari», που σημαίνει καρβουνιάρηδες. Η αρχή της δράσης της εταιρείας Καρπονα-ρία εντοπίζεται στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ιταλία. Τα μέλη της εμπνέονταν από φιλελεύθερες και πατριωτικές ιδέες. Η οργάνωση αποτελούσε τη μοναδική ίσως εστία αντίστασης στα απολυταρχικά καθεστώτα που είχαν επιβληθεί την εποχή εκείνη στη διασπασμένη Ιταλία, μετά την ήττα του Ναπολέοντα (1815). Η Εταιρεία προετοίμασε με τη δράση της το Ριζορτζιμέντο (Risorgimento), δηλαδή την ανάσταση του ιταλικού έθνους, που οδήγησε τελικά στην ενοποίηση της Ιταλίας το Όπως οι περισσότερες μυστικές εταιρείες της εποχής, οι Καρμπονάροι είχαν ένα τελετουργικό τυπικό για την εισδοχή νέων μελών, σύμβολα, μυστικούς κώδικες επικοινωνίας και απόλυτα ιεραρχη-μένη δομή. Οι νέοι Καρμπονάροι στρατολογούνταν κυρίως από τις τάξεις των ευγενών, των δημόσιων λειτουργών και των μικρογαιοκτημόνων. Μετά το 1815 οι στοές πολλαπλασιάστηκαν κυρίως στην κεντρική Ιταλία αλλά και στο νότο, όπου είχε ανασυ-σταθεί το βασίλειο των Δύο Σικελιών υπό τους εχθρικούς προς την οργάνωση Βουρβόνους. Το 1820 υποκίνησαν μια εξέγερση στη Νεάπολη εναντίον του βασιλιά Φερδινάνδου Α΄, ο οποίος αναγκάστηκε να υποσχεθεί την παραχώρηση συντάγματος. Γρήγορα όμως η επέμβαση των Αυστριακών επανέφερε τα πολιτικά πράγματα στην κατάσταση που ήταν πριν από την εξέγερση. Η εμφάνιση του Γκιουζέπε Μαντσίνι, ο οποίος έγινε ο ηγέτης ενός νέου κινήματος εθνικής χειραφέτησης της «Νέας Ιταλίας», καθώς και οι μικρής σημασίας εξεγέρσεις οι οποίες προετοιμάστηκαν στην Μπολόνια και την Πάρμα επιτάχυναν την παρακμή της οργάνωσης. Οι Καρμπονάροι σε ανάμνηση του παρελθόντος τους αποκαλούσαν τον τόπο συγκεντρώσής τους «καλύβη», την περιοχή «δάσος» και την ίδια τη συγκέντρωση «αγορά». Ο επίορκος και ο προδότης καταδικάζονταν σε θάνατο, ενώ αναγνώριζαν τον Ιησού Χριστό ως τον υπέρτατο αρχηγό της οργάνωσης.

17 Ρομαντισμός εναντίον του Ορθολογισμού…
Ρομαντισμός εναντίον του Ορθολογισμού… Ο Εθνικισμός αποτελούσε ένα από τα ιδεώδη που φλόγιζαν τη φαντασία των Ρομαντικών. Τα ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης, στο όνομα των οποίων ο Ναπολέων είχε καταλύσει το παλαιό καθεστώς της Ευρώπης, είχαν αφυπνίσει το αίσθημα εθνικής ταυτότητας. Από τη Ρωσία και την Ουγγαρία ως την Ισπανία και τη Σκανδιναβία, οι συγγραφείς, οι καλλιτέχνες και οι μουσικοί απέρριπταν τώρα τα ιδεώδη της παγκοσμιότητας που πρέσβευε ο Διαφωτισμός […] Εκτός από την προσφορά τους στην αφύπνιση του πνεύματος εθνικής ταυτότητας, οι ρομαντικοί επιδίωξαν επίσης να απελευθερώσουν το πνεύμα από τα δεσμά του ορθολογισμού. Ο ισπανός ζωγράφος Φρανθίσκο Χοσέ Δε Γκόγια υ Λουθιέντες τιτλοφόρησε ένα από τα χαρακτικά του: Ο Ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα. Παγκόσμια Ιστορία, τομ. 16: μ.Χ., Ο παλμός των Επιχειρήσεων, Time Life, Αθήνα 1992, σελ

18 Όλοι οι Καρμπονάροι ήταν οπλισμένοι με στιλέτο.
Λεπίδες στιλέτων. Όλοι οι Καρμπονάροι ήταν οπλισμένοι με στιλέτο. Στις τελετές παρίσταναν κινήσεις με τα στιλέτα, έδιναν όρκους και αναλάμβαναν δεσμεύσεις. Yπήρχαν έξι διαφορετικά στιλέτα, τα οποία αντιστοιχούσαν στους επί μέρους οργανωτικούς βαθμούς.

19 Εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα
Ελλάδα Επίδραση ιδεών Γαλλικής Επανάστασης. Το ισχυρό εθνικό κίνημα οδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 Πολωνία Εθνικό κίνημα κατά των Αυστριακών, των Πρώσων και των Ρώσων Ρωσία Επανάσταση Δεκεμβριστών κατά της Μοναρχίας (τσαρισμού) Αμερικανική Επανάσταση (1776) Εθνικά και φιλελεύθερα στοιχεία Ιταλία Άλλοι προτάσσουν την ενοποίηση των Ιταλικών χωρών και άλλοι την εισαγωγή φιλελεύθερων Μεταρρυθμίσεων και οικονομική ανάπτυξη Εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα Βρετανία Υποστηρίζονται παραδοσιακοί θεσμοί όπως ο κοινοβου- λευτισμός και οι ατομικές ελευθερίες Ισπανία Το εθνικό κίνημα αντιτάχθηκε στον αυταρχικό μηχανισμό της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας Γερμανία Το εθνικό κίνημα αντιδρά στη γαλλική παρουσία αλλά και στις ιδέες του διαφωτισμού και του Ορθολογισμού

20 Ως κατ’ οίκον εργασία θα μπορούσε να ζητηθεί το πιο κάτω:

21 Ορθολογισμός, Δεκεμβριστές, Καρμπονάροι
Να γράψετε ένα κείμενο έκτασης λέξεων στο οποίο να παρουσιάζετε τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα της Ευρώπης στα τέλη του 18ου αι και στις πρώτες δεκαετίες 19ου αι. Στο κείμενό σας να εντάσσονται λειτουργικά και οι παρακάτω όροι/έννοιες: Ορθολογισμός, Δεκεμβριστές, Καρμπονάροι