Μεθοδολογίες και Εργαλεία Ανάλυσης και Σχεδιασμού Π.Σ. Σπύρος Κοκολάκης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Ε’ Εξάμηνο Διάλεξη 8

Τι είναι «σύστημα»; Ως σύστημα ορίζεται ένα σύνολο από αντικείμενα μαζί με τις σχέσεις ανάμεσα σε αυτά και τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, έτσι ώστε να σχηματίζεται μία ενιαία ολότητα, η οποία είναι σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (Schoderbek et al., 1990) –Αντικείμενα –Σχέσεις/αλληλεπίδραση –Χαρακτηριστικά γνωρίσματα –Περιβάλλον –Ολότητα

Τέσσερα είδη συστημάτων Φυσικά συστήματα Σχεδιασμένα τεχνολογικά Σχεδιασμένα αφηρημένα Συστήματα ανθρώπινης δραστηριότητας

Όλο ή ένα μέρος του συστήματος αποτελείται από ανθρώπους (π.χ. Πληροφοριακό Σύστημα). Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικούς στόχους και ακόμα όταν συμφωνούν σε έναν ‘κοινό στόχο’ έχουν διαφορετική αντίληψη για το ποιος είναι και πώς μπορεί να επιτευχθεί. Τα Συστήματα Ανθρώπινης Δραστηριότητας συχνά αλλάζουν σκοπό. Δεν μπορείς να τα παρατηρήσεις/μελετήσεις, χωρίς να επηρεάσεις τη συμπεριφορά τους. Συστήματα Ανθρώπινης δραστηριότητας (Human Activity Systems)

Ο Checkland τα ορίζει ως εξής: "A notional purposive system which expresses some purposeful human activity, activity which could in principle be found in real world. Such systems are notional in the sense that they are not descriptions of actual real-world activity (which is an exceptionally complex phenomenon) but are intellectual constructs; they are ideal types for use in a debate about possible changes which might be introduced into a real-world problem situation." Ορισμός

Σ.Α.Δ. και Soft Systems Thinking Στα Συστήματα Ανθρώπινης Δραστηριότητας τα περισσότερα προβλήματα μπορούμε να τα δούμε ως αδόμητα (soft problems). –Στα Σ.Α.Δ. αντιμετωπίζουμε ‘προβληματικές καταστάσεις’ και όχι καλώς-ορισμένα προβλήματα. Άρα στόχος μας είναι η βελτίωση της προβληματικής κατάστασης και όχι η εξεύρεση της βέλτιστης λύσης. –Ο Checkland τα ονομάζει και ευμετάβλητα συστήματα (soft systems) και παρέχει μία μεθοδολογία την Μεθοδολογία των Ευμετάβλητων Συστημάτων (Soft Systems Methodology - SSM). Για τον Checkland τα συστήματα δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, αλλά είναι νοητικές κατασκευές.

Soft Systems Methodology

1.Αντίληψη της αδόμητης προβληματικής κατάστασης. 2.Λεπτομερειακή έκφραση της προβληματικής κατάσταση (κατασκευή πλούσιας εικόνας). 3.Μορφοποίηση και περιγραφή σχετικών συστημάτων (βασικοί ορισμοί συστήματος). 4.Δημιουργία ιδεατών μοντέλων από κάθε βασικό ορισμό.

Soft Systems Methodology 5.Σύγκριση ιδεατών μοντέλων με την πραγματικότητα 6.Καθορισμός και συζήτηση πάνω στις επιθυμητές και σκόπιμες αλλαγές 7.Προσπάθεια για βελτίωση της προβληματικής κατάστασης (υλοποίησης αλλαγών)

Μία προβληματική κατάσταση Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου του Τμήματος

Πότε χρησιμοποιείται; Χρησιμοποιείται για τη διερευνητική μελέτη ή για τη μελέτη σκοπιμότητας

Κριτική της SSM Γενικά η κριτική που ασκείται αφορά την απορρόφηση μεγάλου μέρους της προσπάθειας στον ορισμό του προβλήματος και όχι στις λύσεις. Επιπλέον: –Η μεθοδολογία προϋποθέτει την επίτευξη συναίνεσης/συμβιβασμό. Συχνά αυτό δεν είναι εφικτό. –Η SSM προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων. Απαιτείται συμμετοχική κουλτούρα. –Βασίζεται στον υποκειμενισμό. –Έχει υψηλό κόστος γιατί απαιτεί τη συμμετοχή πολλών ατόμων.

Σύνοψη Soft Systems Methodology (SSM), Μεθοδολογία Ευμετάβλητων Συστημάτων –Γιατί, πότε, πώς;