Κόστος και οφέλη από τη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση Μάθημα 3ο Κόστος και οφέλη από τη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση

Μάθημα 2 Είδαμε εκεί ότι παράλληλα με τις διάφορες χρηματοοικονομικέ υπηρεσίες οι διαμεσολαβητές βοηθούν στη συνεύρεση δανειστών και δανειοληπτών Φανταστείτε απλά έναν κόσμο στον οποίο οι θετικοί αποταμιευτές θα αναζητούσαν τους αρνητικούς αποταμιευτές ώστε να δημιουργηθεί χρήμα και ρευστά διαθέσιμα Εκτός από την ελαχιστοποίηση του κόστους ανεύρεσης, οι διαμεσολαβητές δημιουργούν ελκυστικότερες εισροές και εκροές για τους πελάτες τους Αυτή όμως η τελευταία λειτουργία ενέχει και σημαντικό κόστος

Στο παρόν μάθημα Θα δούμε ποιο είναι το κόστος της διαμεσολάβησης και γιατί οι πελάτες είναι διατεθειμένοι να το αναλάβουν εν μέρει Θα δούμε τα οφέλη της ύπαρξης των διαμεσολαβητών και πώς αυτά προκύπτουν

1. Το κόστος της διαμεσολάβησης Εξαρχής ίσως πολλοί αναρωτιούνται τι χρειάζονται οι μεσάζοντες Οι διαμεσολαβητές χρησιμοποιούν ακριβό προσωπικό και κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, ενώ τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται βρίσκονται συνήθως στις ακριβότερες περιοχές Ερώτηση: Πώς πληρώνονται τα προϊόντα διαμεσολάβησης; Απάντηση: Διαφορές επιτοκίων δανεισμού-καταθέσεων, commissions and fees κλπ.

1. Το κόστος της διαμεσολάβησης Το κόστος λοιπόν αυτό είναι υψηλότερο από το κόστος ανεύρεσης των θετικών αποταμιευτών; Πέρα από το κόστος ανεύρεσης, το οποίο περιλαμβάνει τη διαφήμιση, το κόστος ευκαιρίας σε χρόνο κλπ. Πώς ελέγχεται η δανειοληπτική ικανότητα; Ποιος θα κάνει τις διαπραγματεύσεις, σε πιο επίπεδο τιμών και πώς θα υπογραφούν τα συμβόλαια; Τελικά είναι σε θέση να γίνουν αυτά από το κάθε άτομο χωριστά; Τελικά αυτό το συγκεντρωμένο κόστος μάλλον είναι τεράστιο και θα οδηγούσε σίγουρα σε προβλήματα συντονισμού, ηθικό κίνδυνο (moral hazard) και ενάντια επιλογή (adverse selection) Και τελικά ο κίνδυνος μείωσης των επενδύσεων λόγω αυτών των προβλημάτων θα ήταν ιδιαίτερα μεγάλος

1. Το κόστος της διαμεσολάβησης Παράδειγμα: Έστω ότι ο Β δανείζεται 10000 Ε από τον Λ για ένα χρόνο με επιτόκιο 20%. Φανταστείτε τώρα ότι ο Λ αντιλαμβάνεται ότι η ιστορία με τα συμβόλαια και η εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας του Β θα του στοιχίσει 500 Ε. Στον Β η ανεύρεση του Λ μέσω διαφήμισης στοίχισε 100 Ε. Η καθαρή απόδοση του Λ είναι 2000-500=1500 Το καθαρό κόστος του Β είναι 2000+100=2100 Οι συνολικές δαπάνες εύρεσης και συναλλαγής είναι 500+100=600

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Έστω τώρα ότι και οι δύο συναλλασσόμενοι έχουν τη δυνατότητα χρήσης ενός διαμεσολαβητή ο οποίος λόγω της εξειδίκευσης, της εμπειρίας του και του κεφαλαιουχικού του εξοπλισμού έχει κόστος εύρεσης 30 και συναλλαγών 70. Σε αυτό το κόστος χρεώνει ένα καπέλο 30 Ε για τιμή των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιεί και κέρδος Σε αυτή την περίπτωση το κόστος διαμεσολάβησης είναι 30+70+30=130.

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Σε γενικές γραμμές η χρησιμοποίηση ενός διαμεσολαβητή είναι επιθυμητή αν (CL+CB)-(CL’-CB’)>P όπου CL+CB είναι το κόστος δανειστών και δανειζόμενων χωρίς την ύπαρξη διαμεσολαβητή, CL’-CB’ είναι το κόστος με ύπαρξη διαμεσολαβητή και P είναι το καπέλο του διαμεσολαβητή

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Πώς καταφέρνουν οι διαμεσολαβητές να επιτύχουν χαμηλότερο κόστος; Διαφήμιση και προβολή, συμπεριλαμβανομένης της τοποθεσίας Συγκεκριμένα συμβόλαια και όροι διαπραγμάτευσης που αυξάνουν την ασφάλεια Επίτευξη οικονομιών κλίμακας και learning by doing Διαφοροποίηση προϊόντων και χαρτοφυλακίων

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Δεν προκύπτουν όμως οφέλη μόνο από τη μείωση του κόστους της διαμεσολάβησης Ας εξετάσουμε το επιτόκιο Παίρνουμε ως απλό παράδειγμα το 20% Ερώτηση: Σαν δανειστής πώς θα αποφασίζατε το σωστό επίπεδο επιτοκίου; Απάντηση: Εξετάζοντας το γενικό επίπεδο των επιτοκίων + το επίπεδο ρίσκου της συγκεκριμένης πράξης Ερώτηση: Ποιο το επίπεδο κινδύνου της συγκεκριμένης πράξης; Απάντηση: Ξέρουμε αρκετά λίγα πράγματα για κάποιον δανειζόμενο οπότε αν δεν υπάρξει διαμεσολαβητής να αναλάβει τον κίνδυνο το επίπεδο του κινδύνου είναι αρκετά υψηλό

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Πόσο κίνδυνο ενέχουν τα δάνεια μιας τράπεζας ή ενός ειδικού διαμεσολαβητικού οργανισμού; Τα δάνεια αυτά έχουν πολύ μικρό ρίσκο διότι οι οργανισμοί αυτοί έχουν μια φήμη η οποία ακολουθεί τη λειτουργία τους, ενώ η ίδια η λειτουργία τους εποπτεύεται από αυστηρούς νόμους Είναι αρκετά μεγάλοι οργανισμοί και είναι δύσκολο να χρεοκοπήσουν Διαθέτουν ειδικούς μηχανισμούς υπολογισμού του ρίσκου και εμπειρία διαχείρισης χαρτοφυλακίων

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Υπάρχουν άλλα οφέλη; Ένα βασικό όφελος προκύπτει από τη ρευστότητα. Τα κεφάλαια είναι διαθέσιμα στον καταθέτη ακόμα και βραχυπρόθεσμα παρόλο που ο διαμεσολαβητής μπορεί να δανείζει μακροπρόθεσμα Αυτή η διαδικασία ονομάζεται maturity transformation

2. Τα οφέλη της διαμεσολάβησης Τι συνεπάγονται όλα τα παραπάνω για το επίπεδο του επιτοκίου; Προφανέστατα το επιτόκιο θα είναι αρκετά χαμηλότερο. Αν σκεφτόμουν να δανείσω έναν άγνωστο με επιτόκιο 20% λόγω όσων αναφέρθηκαν, για τον διαμεσολαβητή υπό τις παρούσες συνθήκες (δηλ. επίπεδο τιμών) ένα 5-6% πιθανόν να ήταν αρκετό Αυτό ασφαλώς ευνοεί τους δανειζόμενους λόγω του ότι είναι περισσότεροι διαθέσιμοι να αναλάβουν την «επένδυση», γεγονός που έχει σαφή θετικά αποτελέσματα στο πραγματικό κομμάτι της οικονομίας

Βασικές έννοιες Screening: Η διαδικασία ελέγχου του ιστορικού του δανειολήπτη. Ο διαμεσολαβητής χρησιμοποιεί την εμπειρία του και τον κεφαλαιουχικό του εξοπλισμό για να εξετάσει τη δανειοληπτική ικανότητα του δανειζόμενου σε σχέση με την επένδυση την οποία επιθυμεί ο τελευταίος να αναλάβει Security (Ασφαλιστικές δικλείδες): Υποθήκευση εισροών και κεφαλαίων τα οποία θα απορροφηθούν αν ο δανειζόμενος δεν αποπληρώσει την οφειλή του Monitoring: Οι διαμεσολαβητές διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο επιβλέπει την πορεία του δανείου. Αυτό συμβαίνει κυρίως για λόγους πρόβλεψης των προβλημάτων.

Βασικές έννοιες Diversification (διαφοροποίηση): Ο διαμεσολαβητής διασκορπίζει το δανεισμό σε διάφορα είδη δανείων/πελατών. Με τον τρόπο αυτό ακόμα και αν ορισμένα δάνεια δεν αποπληρωθούν, δεν θα υφίσταται γενικότερο πρόβλημα. Αν ο διαμεσολαβητής μπορεί να προβλέψει το ποσοστό αποτυχίας με σχετική επιτυχία, τότε θα θέσει ένα τέτοιο premium το οποίο θα επιτυγχάνει την μεγιστοποίηση του κέρδους με την παράλληλη ελαχιστοποίηση του ρίσκου Το οφέλη από τη διαφοροποίηση προκύπτουν για 2 λόγους. Πρώτον στην κλίμακα λειτουργίας διότι όσο μεγαλύτερος είναι ο δανεισμός τόσο υψηλότερη η διαφοροποίηση. Δεύτερον στη μικρή συσχέτιση μεταξύ οικονομικών προϊόντων ενός χαρτοφυλακίου.

Risk premium Είναι φανερό από όσα αναφέρθηκαν ότι με τους παραγωγικούς συντελεστές που διαθέτει ο διαμεσολαβητής, ο δανεισμός ενέχει μικρότερο κίνδυνο από τον αντίστοιχο δανεισμό χωρίς τη χρήση διαμεσολαβητή. Επομένως αναμένουμε ένα μικρότερο καπέλο επί του κινδύνου (risk premium) Αν στο παράδειγμά μας ο απευθείας δανεισμός λάμβανε χώρα με επιτόκιο 20% και με το διαμεσολαβητή αυτό συνέβαινε με επιτόκιο 7%, το risk premium ισούται με 13% Έστω ότι μια τράπεζα αποφασίζει ένα risk premium=7% το οποίο προστίθεται στο 3% που πληρώνει στους καταθέτες και στα άλλα κεφάλαια που διαθέτει. Τότε το επιτόκιο δανεισμού είναι ίσο με 10%

Αριθμοποίηση των οφελών Άνευ διαμεσολαβητή: Κεφάλαιο=10000 Επιτόκιο=20% Επιπλέον δαπάνη δανειστή=500 (έσοδα=1500) Επιπλέον δαπάνη δανειζόμενου=100 (συνολικό κόστος=2100) Καθαρό επιτόκιο δανειστή=15% Καθαρό επιτόκιο δανειζόμενου=21%

Αριθμοποίηση των οφελών Με διαμεσολαβητή Κεφάλαιο=10000 Επιτόκιο δανειστή=3% Επιτόκιο στο δανειζόμενο=10% Επιπλέον κόστος=130 (50 + 80) Το κόστος είναι σχεδόν το ήμισυ