Κερδισμένοι και χαμένοι του νέου φορολογικού Μάνος Ματσαγγάνης & Χρύσα Λεβέντη Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κέντρο Πολιτικού Προβληματισμού Μιχάλης Παπαγιαννάκης «Φορολογικό: 10 ερωτήματα ζητούν απαντήσεις» Αμφιθέατρο 9,84 Γκάζι Παρασκευή 15 Φεβρουαρίου 2013

Τι αλλάζει (1) νέα κλίμακα Τα εισοδήματα του 2012 θα φορολογηθούν με την κλίμακα που ίσχυε μέχρι πρόσφατα. φορολογητέο εισόδημα φορολογικός συντελεστής απόέως % % % % % % %

Τι αλλάζει (2) νέα κλίμακα Τα εισοδήματα του 2013 θα φορολογηθούν με νέα κλίμακα χωριστά ανάλογα με την πηγή του εισοδήματος. φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες φορολογικός συντελεστής απόέως % % % φορολογητέο εισόδημα από ελεύθερο επάγγελμα φορολογικός συντελεστής απόέως % %

Τι αλλάζει (3) νέα κλίμακα Τα εισοδήματα του 2013 θα φορολογηθούν με νέα κλίμακα χωριστά ανάλογα με την πηγή του εισοδήματος. φορολογητέο εισόδημα από ενοίκια φορολογικός συντελεστής απόέως % % φορολογητέο εισόδημα από γεωργική δραστηριότητα* φορολογικός συντελεστής απόέως συνολικό εισόδημα με ενιαίο συντελεστή 13% * Ισχύει για τα εισοδήματα του Τα εισοδήματα του 2013 θα φορολογηθούν με την κλίμακα των μισθωτών.

Τι αλλάζει (4) χωριστή φορολόγηση Τα εισοδήματα του 2013 θα φορολογηθούν με νέα κλίμακα χωριστά ανάλογα με την πηγή του εισοδήματος. Μέχρι τώρα, τα εισοδήματα από κάθε πηγή αθροίζονταν και οι φορολογικοί συντελεστές εφαρμόζονταν στο συνολικό εισόδημα. Με το νέο σύστημα, οι φορολογικοί συντελεστές εφαρμόζονται χωριστά στο εισόδημα κάθε πηγής.  Συνεπώς, με αρχικό εισόδημα από € και πάνω, κάθε πρόσθετο εισόδημα φορολογείται ευνοϊκότερα εάν προέρχεται από ελεύθερο επάγγελμα από ό,τι εάν προέρχεται από μισθούς.

Τι αλλάζει (5) κατάργηση αφορολόγητου Με το παλιό σύστημα, τα πρώτα €5.000 απαλλάσσονταν ενώ φορολογούμενοι ηλικίας κάτω από 30 ετών ή πάνω από 65 ετών και εισόδημα έως €9.000 δεν πλήρωναν καθόλου φόρο. Με το νέο σύστημα, η φορολογική απαλλαγή αντικαθίσταται από έκπτωση φόρου που (α) αφορά μόνο το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, ενώ (β) εφαρμόζεται με εισοδηματικά κριτήρια και (γ) με την προϋπόθεση ότι ο φορολογούμενος καταθέτει αποδείξεις για το 25% του δηλωθέντος εισοδήματος (με maximum €10.500).  Η έκπτωση φόρου είναι €2.100 για εισόδημα έως €21.000, και μειώνεται κατά €100 για κάθε €1.000 πρόσθετου εισοδήματος.  Για εισόδημα € η έκπτωση φόρου μηδενίζεται.

Τι αλλάζει (6) κατάργηση πρόσθετου αφορολόγητου λόγω παιδιών Στο παλιό σύστημα, το αφορολόγητο αυξανόταν ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών: €5.000 χωρίς παιδιά €7.000 για 1 παιδί €9.000 για 2 παιδιά € για 3 παιδιά € για 4 παιδιά κ.ο.κ. Στο νέο σύστημα, το αφορολόγητο λόγω παιδιών καταργείται. Καταργείται επίσης το επίδομα τρίτου παιδιού (€177 το μήνα), η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας (€102 το μήνα) κτλ.  Στη θέση τους θεσμοθετείται ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων, αξίας έως €40 το μήνα (ανά παιδί), με εισοδηματικά κριτήρια.

Τι αλλάζει (7) ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων + πολυτεκνικό επίδομα

Τι αλλάζει (8) άλλες αλλαγές Καταργούνται οι μειώσεις φόρου για τόκους στεγαστικού δανείου, έξοδα ενοικίου κύριας κατοικίας, έξοδα ενοικίου παιδιού που σπουδάζει σε διαφορετική πόλη, ασφάλιστρα ζωής κτλ., ιδιαίτερα μαθήματα και δίδακτρα φροντιστηρίων, έξοδα ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτου κ.ο.κ. Αυξάνεται το «τέλος επιτηδεύματος» ελευθέρων επαγγελματιών. Επανέρχεται η πλήρης αφαίρεση από το φορολογητέο εισόδημα των εισφορών ελευθέρων επαγγελματιών στα ταμεία τους. Όσοι εργαζόμενοι με «μπλοκάκι» έχουν μέχρι τρεις πελάτες- εργοδότες (ή το 75% των εισοδημάτων τους προέρχεται από έναν), θα φορολογούνται ως μισθωτοί. Οι ατομικές επιχειρήσεις θα φορολογούνται με 13% για εισόδημα έως € τα 3 πρώτα χρόνια από την έναρξη επαγγέλματος

Κέρδη και ζημιές (1) από τι εξαρτώνται; Το πώς επηρεάζει το νέο φορολογικό το διαθέσιμο εισόδημα μιας οικογένειας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: το εισόδημα κάθε φορολογούμενου μέλους την προέλευσή του (μισθοί, ελεύθερο επάγγελμα κτλ.) τον αριθμό των παιδιών κτλ. Δύσκολο να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις χωρίς λεπτομερή στοιχεία για την κατανομή όχι μόνο του ατομικού αλλά και του οικογενειακού εισοδήματος (πραγματικού και δηλωθέντος).

Κέρδη και ζημιές (2) πώς τα εκτιμάμε; Χρησιμοποιούμε πρόσφατα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος & Συνθηκών Διαβίωσης (ΕλΣτατ / Eurostat), για τα οικογενειακά εισοδήματα, επικαιροποιημένα για το Εφαρμόζουμε σε αυτά τα στοιχεία τους κανόνες του φορολογικού συστήματος και των κοινωνικών παροχών όπως ίσχυαν το Προσομοιώνουμε τις αλλαγές που φέρνει ο νέος φορολογικός νόμος με βάση το υπόδειγμα φόρων-παροχών EUROMOD. Η Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών συμμετέχει στο δίκτυο EUROMOD από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90. Το EUROMOD υποστηρίζεται (και χρησιμοποιείται) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Κέρδη και ζημιές (3) τι δεν λαμβάνουμε υπόψη; Ειδικές ρυθμίσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν πληροφορίες στα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος & Συνθηκών Διαβίωσης εργαζόμενοι με «μπλοκάκι» χαμηλότεροι συντελεστές τα 3 πρώτα χρόνια από την έναρξη αποδείξεις τεκμήρια διαβίωσης Εισοδήματα του 2013 (χρησιμοποιούμε τα εισοδήματα του 2012) Μεταβολές στην φοροδιαφυγή ή φοροαποφυγή οι υποθέσεις μας για το ποσοστό αδήλωτου εισοδήματος:  5% για εισόδημα από μισθούς  35% για εισόδημα από ελεύθερο επάγγελμα  80% για εισόδημα από αγροτική εκμετάλλευση

Μεταβολές στα σχετικά εισοδηματικά μερίδια πώς ξαναμοιράζονται τα κομμάτια της πίττας;

Κερδισμένοι και χαμένοι (1) συνολικός πληθυσμός: 32% / 37% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (2) μισθωτοί & συνταξιούχοι: 34% / 31% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (3) ελεύθεροι επαγγελματίες: 20% / 68% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (4) οικογένειες με 1 παιδί: 20% / 29% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (5) οικογένειες με 2 παιδιά: 31% / 40% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (6) οικογένειες με 3 παιδιά: 13% / 64% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Κερδισμένοι και χαμένοι (7) συνολικός πληθυσμός παιδιών: 23% / 43% Κερδισμένοι/χαμένοι θεωρούνται τα μέλη νοικοκυριών που κερδίζουν/χάνουν τουλάχιστον 1% του εισοδήματος τους.

Συνολική αποτίμηση (1) Είναι «αποδοτικότερο» το νέο ασφαλιστικό; προβλέπουμε ότι εάν (α) δεν μειωθούν τα φορολογούμενα εισοδήματα και (β) δεν αυξηθεί η φοροδιαφυγή), τότε τα έσοδα από τον ΦΕΦΠ θα αυξηθούν κατά 10% όμως η ΤτΕ εκτιμά ότι το ΑΕΠ θα μειωθεί το 2013 κατά 4% με 4,5% η αύξηση της φορολογικής πίεσης κατηγοριών που τείνουν να φοροδιαφεύγουν αυξάνει τα κίνητρα για φοροδιαφυγή άγνωστο εάν τα ισχυρότερα κίνητρα θα εξουδετερωθούν από αποτελεσματικότερα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής η χωριστή φορολόγηση ανάλογα με την προέλευση του εισοδήματος κινδυνεύει να εισάγει στρεβλώσεις και αδικίες

Συνολική αποτίμηση (2) Είναι «δικαιότερο» το νέο ασφαλιστικό; ευνοούνται οι περισσότεροι (αλλά όχι όλοι) από όσους έχουν χαμηλό εισόδημα, ιδίως εάν είναι μισθωτοί με παιδιά όμως η συνολική επίδραση του νέου φορολογικού στην ανισότητα εκτιμάμε ότι θα είναι ελαφρά αυξητική (+0,5%) το νέο σύστημα εισοδηματικής στήριξης των παιδιών... ενιαίο επίδομα αντί για φορολογικές απαλλαγές και επίδομα 3 ου παιδιού... μπορεί να αποδειχθεί δικαιότερο καλύτερη επίδραση στη φτώχεια και στην ανισότητα υπό τον όρο ότι όλοι όσοι δικαιούνται το νέο επίδομα θα το λάβουν πραγματικά