 Η ανακάλυψη της ετυμολογίας και της ακριβούς σημασίας των λέξεων στην ελληνική γλώσσα,  η συστηματική αντιπαραβολή με την τρέχουσα χρήση τους στην νεοελληνική Κοινή, μαζί με απόπειρες ερμηνείας των σημασιολογικών διαφοροποιήσεων.

 Η γνώση της σχέσης έννοιας-λέξης είναι θεμελιώδης τόσο για τη διανοητική κατάρτιση των μαθητών της Β΄ λυκείου, όσο και για την όλη τους ψυχοδιανοητική συγκρότησή τους,  ανοίγει καινούργιους ορίζοντες τόσο στο επικοινωνιακό, όσο και στο φανταστικό πεδίο, καθώς μια τέτοια μελέτη μπορεί ν’ αποδειχτεί εξαιρετικά ελκυστική και γεμάτη εκπλήξεις.

 Μελέτη (επισήμανση, αποδελτίωση και ετυμολογική-σημασιολογική επεξεργασία λέξεων από λεξικά σε ομάδες εργασίας, καθώς και αναζήτηση άρθρων σχετικών με το θέμα και ανάγνωσή τους).  Συστηματική ανταλλαγή παρατηρήσεων στις σχολικές συναντήσεις.  Λογοτεχνική ή και καλλιτεχνική αξιοποίηση των λέξεων.

 Παρουσίαση του υλικού, στην τελική του μορφή, σε έναν τόμο με ενδεικτικά παραδείγματα. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα μπορεί εύστοχα να εκφραστεί από τη ρήση που αποτυπώνεται σε αφίσα που κυκλοφορεί στο μετρό της Αθήνας: “ΟΤΑΝ ΛΕΜΕ ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΕΞΗ, ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ”(!)

 ΕΤΥΜ: αρχ. (ήδη μυκ. e-re-u-te-ro) < ε- πρόθεμα + Ι.Ε. *leudh- «αυξάνω, αναπτύσσομαι». Από το ίδιο Ι.Ε. θέμα προέρχονται διάφορες λέξεις των γερμ. και σλαβ. γλωσσών με τη σημ. λαός.  Η λέξη, αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως αντίθετο του δούλος για να δηλώσει τον άνθρωπο με πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Λαμβάνοντας υπόψην, τη σημασία της Ι.Ε. ρίζας *leudh, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε, ότι κάποιος μπορεί να είναι ελεύθερος, μόνο εάν αναπτύσσεται διαρκώς.

 ΕΤΥΜ: αρχ. έμπορος [ήδη ομηρικό], σύνθετο εκ συναρπαγής της φράσης εν πόρω (ων) «αυτός που ταξιδεύει στη θάλασσα» ή «αυτός που διασχίζει τη θάλασσα ως επιβάτης πλοίου»  Αρχικά, η λέξη δήλωνε αυτόν που διέσχιζε τη θάλασσα χρησιμοποιώντας πόρον, δηλ. πλοίο, πράγμα το οποίο κατ’ εξοχήν εφαρμοζόταν σε όσους ασχολούνταν με αγοραπωλησία προϊόντων. Η σημερινή ερμηνεία, δηλ. αυτή του ανθρώπου που ασχολείται με το εμπόριο αντικειμένων, με στόχο το κέρδος, είναι ήδη αρχαία.

 ΕΤΥΜ: μτγ., σύνθετο εξ(εκ)+ -άλλος  Η αρχική σημασία της λέξης ήταν «ξεχωριστός, παράξενος, ασυνήθιστος». Η σημασία αυτή δικαιολογείται, αν αναλογιστούμε μία δεύτερη σημασία, δηλ. «αυτός που μεταβάλλεται, που γίνεται άλλος». Συνεπώς, οι τρεις πρώτες σημασίες της λέξης, έχουν κυρίως αρνητική σημασία, αφού υποδηλώνουν τον άνθρωπο που ξεχωρίζει, γίνεται παράξενος και ασυνήθιστος, επειδή μεταβάλλεται και βγαίνει εκτός εαυτού.

ΣΤΑΛΙΝ ( stal=ατσάλι στα ρώσικα) Ιωσήφ( ο Θεός θα αυξήσει) Βησσαριόνοβιτς Βήσσα= φαράγγι με δέντρα Αρίων( Άρης, ο Θεός του Πολέμου ) Τζουγκασβίλι( νησί Τζου-Τζούγκα οι κάτοικοι του)

teu (φουσκώνω, ριζώνω) ΣΩΜΑΣΩΤΗΡΙΑΣΩΣΤΟΣ ΣΩΟΣ ( ΑΣΩΤΟΣ)

ΣΩΜΑ Πτώματα (Κατά τον Όμηρο). Σύνολο προσώπων (Κατά την Καινή Διαθήκη). Συστελλόμενο – Διαστελλόμενο «μπαλόνι».

Σωστός ( αυτός που μπορεί να σωθεί) Σώος ( ισχυρός, δυνατός ) Σωτηρία ( απαλλαγή από τα πάθη)

«Το σώο σώμα στη σωστή Σωτηρία.»

 ΕΤΥΜ: αρχ. < βοηθόος [ήδη ομηρικό] <βοή + θόος < θέω «τρέχω» συνθ. εκ συναρπαγής από τη φρ. (επί) βοήν θέω «σπεύδω στην κραυγή (για βοήθεια)».  1 η ερμηνεία: Ο βοηθός τρέχει για να ανταποκριθεί στο κάλεσμα και να εξυπηρετήσει τον ανώτερο του.  2 η ερμηνεία: Τρέχει για να βοηθήσει τον άνθρωπο που έχει ζητήσει τη βοήθειά του.

 ΕΤΥΜ: αρχ.,επιρρ. σχηματισμός σε –υς, πιθ. σύνθεση από την προθ. εν + αμάρτυρη, λ. που σημαίνει «χέρι».  Η λέξη εγγύς σημαίνει κοντά, σε πολύ μικρή απόσταση. Εν προκειμένω, θα σήμαινε ότι κάτι είναι τόσο κοντά που μπορείς να το φτάσεις με το χέρι σου.

 ΕΤΥΜ: αρχ., σύνθετο είλι- + -κρινής <κρίνω. Αβέβαιη παραμένει η ταυτότητα του 1 ου συνθετικού είλι-. Πιθανή σύνδεση με το αρχ. ουσιαστικό είλη «θερμότητα του ήλιου», άρα θα σήμαινε «ευδιάκριτος στον ήλιο».  Η αρχική σημασία της λέξης ήταν «αμιγής, αγνός». Από τα συνθετικά της προκύπτουν δύο ερμηνείες: α) κάποιος είναι ειλικρινής επειδή ασκεί ουσιαστική κριτική χωρίς να κρύβει τα λόγια και τις προθέσεις του και β) ειλικρινής είναι αυτός που διακρίνεται από γνησιότητα και άρα είναι φανερό το αληθινό του πρόσωπο.

 ΕΤΥΜ: αρχ., αρχική σημασία ‘Η λυδία λίθος για την εξακρίβωση του γνήσιου χρυσού’.  ΕΤΥΜ: αρχική σημασία «ελέγχω εξονυχιστικά, εξετάζω» < βάσανος.  Βάσανος: εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούνταν για την εξακρίβωση του βαθμού γνησιότητας του χρυσού και του αργύρου.  Βασανίζομαι: η αρχική σημασία της λέξης, οφείλεται στη σύνδεση του ρήματος με την ανάκριση αιχμαλώτων. Σήμερα, χρησιμοποιείται για να δηλώσει την ταλαιπωρία (σωματική, ψυχική).

 ΕΤΥΜ: αρχ. <βασιλεύς για τη σημασία «δύει (ο ήλιος)» (ήδη μσν.)  1 η ερμηνεία: Ο ήλιος στο ηλιοβασίλεμά έχει την πιο όμορφη όψη. Μ’ αυτόν τον τρόπο συνδέεται με το «βασιλεύει» στην παλαιότερη σημασία του: «ζω ως βασιλιάς, επικρατώ, κυριαρχώ».  2 η ερμηνεία: Συνδέεται με την παλαιότερη σημασία του ρ. βασιλεύω «αυξάνω, προοδεύω».

 ΕΤΥΜ: αρχ. < γλέπω (δωρ.) *βλώψ, σύνθετο από τις Ι.Ε. ρίζες *gwel- «ρίχνω, πετάω» & *okw- «μάτι».  Πιθ. αρχική σημ. «αυτός που ρίχνει μια ματιά».