Από τον 19ο στον 20ό αιώνα (1871-1914) 5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

διδακτικοι στοχοι Οι μαθητές: Να κατανοούν τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στον χώρο της Βαλκανικής και να σταθμίσουν τις δυνατότητες ενδοβαλκανικής συνεννόησης στο πλαίσιο της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της νέας κατάστασης που διαμορφώθηκαν με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων για τις μετέπειτα σχέσεις των Βαλκανικών λαών.

Χάρτης του 1912: Τα Σύνορα πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους

Εθνικές διεκδικήσεις Βαλκανικών κρατών

Υπολογισμός του πληθυσμού των ευρωπαϊκών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1911. Με βάση την πιο πάνω Πηγή, ποιοι λαοί κατοικούσαν στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους Τούρκους; 2. Σε περίπτωση εφαρμογής του σχεδίου των Νεοτούρκων για εκτουρκισμό των αλλοεθνών κατοίκων, ποιοι θα πρέπει να αντιδράσουν ;

Λαϊκή λιθογραφία της εποχής. Εικονίζει τη συμμαχία του Α΄Βαλκανικού Πολέμου μεταξύ Βουλγαρίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου και Ελλάδας.

Λαϊκή λιθογραφία της εποχής (βλ. σελ. 68 σχολικού βιβλίου)

Συνθηκη Φιλιας και Συμμαχιας μεταξy των Βασιλειων της Βουλγαριας και της Σερβιας Η Α. Μ. ο Φερδινάνδος Α΄ Βασιλεύς των Βουλγάρων και η Α.Μ. ο Πέτρος Α΄ Βασιλεύς της Σερβίας, πεπεισμένοι περί της κοινότητος των συμφερόντων και της ομοιότητος των τυχών των δύο κρατών και των δύο αδελφών λαών, Βουλγαρικού και Σερβικού, και αποφασισμένοι να υπερασπίσωσι στερρώς, διά κοινών δυνάμεων, τα συμφέροντα αυτών και να προσπαθήσωσι να φέρωσιν αυτά εις αίσιον τέρμα, συνομολογούσι τα επόμενα: Άρθρον 1ον Το Βασίλειον της Βουλγαρίας και το Βασίλειον της Σερβίας εγγυώνται αμοιβαίως την πολιτικήν αυτών ανεξαρτησίαν και την ακεραιότητα του εδάφους των, υποχρεωμένα απολύτως και άνευ περιορισμού οιουδήποτε να συνδράμωσι άλληλα, διά του συνόλου των δυνάμεων αυτών, εις πάσαν περίπτωσιν καθ'ην το έτερον των βασιλείων ήθελε προσβληθεί υπό τινος ή υπό τινων κρατών. Άρθρον 2ον Τα δύο συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνωσι να συνδράμωσιν άλληλα, διά του συνόλου των δυνάμεων αυτών, εις περίπτωσιν καθ'ην οιαδήποτε των μεγάλων Δυνάμεων εδοκίμαζε να προσαρτήση, ή να καταλάβη, ή να κατάσχη διά των ιδίων δυνέμων, έστω και προσωρινώς, οιονδήποτε τμήμα της περιοχής της Βαλκανικής χερσονήσου, ευρισκόμενον νυν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, εφ'όσον το έτερον των συμβαλλομένων μερών θεωρήση την πράξιν ταύτην αντικειμένην εις τα ζωτικά αυτού συμφέροντα και αποτελούσαν (casus belli) αιτίαν πολέμου. Άρθρον 7ον Η παρούσα συνθήκη και η στρατιωτική σύμβασις δεν δύναται να δημοσιευθώσιν ή να κοινοποιηθώσιν εις άλλα κράτη, ει μη κατόπιν προηγουμένης συνεννοήσεως των δύο συμβαλλομένων μερών, τούτο δε από κοινού και ταυτοχρόνως. Προηγουμένη συνεννόησις θα είναι επίσης αναγκαία διά την αποδοχήν τρίτου τινός κράτους εις την συμμαχίαν. Εγένετο εν Σόφια τη 29η Φεβρουαρίου 1912 Πηγή: http://users.hol.gr/~kokkonis/courses/balkanwars/ser-bul1912.htm

Διαγγελμα βασιλια Γεωργιου προς ελληνικο λαο: «Αι ιεραί υποχρεώσεις προς την φιλτάτην πατρίδα, προς τους υπόδουλους αδελφούς μας και προς την ανθρωπότητα επιβάλλουσιν εις το κράτος, μετά την αποτυχίαν των ειρηνικών προσπαθειών του προς επίτευξιν και εξασφάλισιν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υπό τον τουρκικόν ζυγόν Χριστιανών, όπως διά των όπλων θέσει τέρμα εις την δυστυχίαν την οποία ούτοι υφίστανται από τόσων αιώνων» Η Αθήνα των βαλκανικών πολέμων, 1912-1913, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, ΕΛΙΑ, Αθήνα, 1993.

Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (1912-1913). Οι στρατιωτικές κινήσεις Σκόπια Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (1912-1913). Οι στρατιωτικές κινήσεις των συμμάχων Κων/πολη Μοναστήρι Θεσσαλονίκη Ιωάννινα

Τηλεγραφήματα 13 Οκτωβρίου 1912 26 Οκτωβρίου 1912 Τηλεγράφημα Βενιζέλου προς Κωνσταντίνο « Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μίαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην.» Τηλεγράφημα Κωνσταντίνου προς Βενιζέλο «Ο στρατός δεν θα οδεύση κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε.» «Σας το απαγορεύω» 26 Οκτωβρίου 1912 Τηλεγράφημα Βενιζέλου προς Κωνσταντίνο να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη «Αρχηγό στρατού: Παραγγέλλεσθε να αποδεχθήτε την προσφερόμενην υμίν παράδοσιν της Θεσσαλονίκης και να εισέλθετε εις ταύτην άνευ χρονοτριβής. Καθιστώ ύμάς υπεύθυνον διά πάσαν αναβολήν, έστω και στιγμής.»

Γιατί ο Βενιζέλος καλεί επιτακτικά τον Κωνσταντίνο να κινηθεί προς τη Θεσσαλονίκη; Σχολιάστε.

Ο ελληνικοσ στρατοσ στη θεσσαλονικη

Παραδοση της θεσσαλονικης στους ελληνες ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Μεταξύ της Α. Βασ. Υψηλότητος, του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού στρατού και της Α. Εξοχότητος του Αρχιστρατήγου του Οθωμανικού στρατού συνεφωνήθησαν και απεφασίσθησαν τα κάτωθι: Αρθρ. 1. Τα όπλα των οθωμανών στρατιωτών θα αφαιρεθούν και θα αποτεθούν εις φύλαξιν υπό την ευθύνην του Ελληνικού στρατού. Περί τούτου θα συνταχθή πρωτόκολλον. Αρθρ. 2. Οι οθωμανοί στρατιώται θα στρατωνισθούν εν μέρει εις Καραμπουρνού και κατά το λοιπόν τμήμα εις τον στρατώνα του πυροβολικού "Τοπτσή". Θα διατρέφωνται υπό των αρχών της Θεσσαλονίκης. Αρθρ. 3. Η πόλις της Θεσσαλονίκης παραδίδεται εις τον Ελληνικόν στρατόν μέχρι της συνάψεως της ειρήνης. Αρθρ. 4. Όλοι οι ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι και αξιωματικοί θα δικαιούνται να διατηρήσουν τα ξίφη των και να είναι ελεύθεροι εν Θεσσαλονίκη. Ούτοι θα δώσουν τον λόγον των ότι δεν θα λάβουν πλέον τα όπλα εναντίον του ελληνικού στρατού και των συμμάχων του κατά την διάρκεια του πολέμου τούτου. Αρθρ. 5. Όλοι οι ανώτεροι πολιτικοί αξιωματούχοι και υπάλληλοι του Βιλαετίου θα είναι ελεύθεροι. Αρθρ. 6. Οι χωροφύλακες και τα όργανα της αστυνομίας θα φέρουν τα όπλα των. Αρθρ. 7. Το Καραμπουρνού θα χρησιμεύση ως τόπος στρατωνισμού των αφωπλισμένων οθωμανών στρατιωτών. Τα πυροβόλα και τα μηχανήματα πολέμου του Καραμπουρνού θα τεθούν εκτός υπηρεσίας υπό του Οθωμανικού στρατού και θα παραδοθούν εις τον Ελληνικόν στρατόν. Αρθρ. 8. Το περιεχόμενον του άρθρου 1 θα εκτελεσθή εντός δύο ημερών από της αύριον Σάββατον 27 Οκτωβρίου 1912. Η προθεσμία δύναται να παραταθή τη συναινέσει του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού στρατού. Αρθρ. 9. Η κατάστασις αύτη θα διατηρηθή μέχρι της συνάψεως της ειρήνης. Αρθρ. 10. Οι χωροφύλακες και η Οθωμανική αστυνομία θα συνεχίσουν την υπηρεσίαν των μέχρι νεωτέρας αποφάσεως. Θεσσαλονίκη τη 26 Οκτωβρίου 1912 Ο αρχιστράτηγος του Οθωμανικού στρατού (Χασάν Ταξίν) Οι πληρεξούσιοι της Α.Β.Υ. του Πρίγκηπος Διαδόχου της Ελλάδος (Βίκτωρ Δούσμανης) (Ι.Π.Μεταξάς) Παραδοση της θεσσαλονικης στους ελληνες

Οδηγίες ανάλυσης: Εντοπισμός και παρουσίαση λεζάντας, προσώπων, ημερομηνιών, εθνικών συμβόλων, άλλων συμβόλων, τοποθεσιών χάρτη, λέξεων και φράσεων. Ανάλυση και σύνδεση στοιχείων μεταξύ τους, σύνδεση με τα ιστορικά δεδομένα της εποχής για αποκωδικοποίηση των συμβόλων και των μηνυμάτων. Κριτική μηνύματος αφίσας και του σκοπού που πιθανόν να υπηρετεί. Συμπεράσματα. Άσκηση: Να παρουσιάσετε την πιο πάνω αφίσα ακολουθώντας τα πιο πάνω στάδια.

Συνθηκη ειρηνησ λονδινου (1913) Άρθρον 2ον Η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτωρ των Οθωμανών εκχωρεί προς τας Αυτών Μεγαλειότητας τους Συμμάχους Ηγεμόνας πάσας επί της ευρωπαϊκής ηπείρου εδαφικάς εκτάσεις της Αυτοκρατορίας Αυτού προς Δυσμάς, γραμής αρχομένης από της επί του Αιγαίου πελάγους Αίνου μέχρι της επί του Ευξείνου Πόντου Μηδείας, εξαιρουμένης της Αλβανίας. Άρθρον 4ον Η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτωρ των Οθωμανών δηλοί ότι εκχωρεί εις τας Αυτών Μεγαλειότητας τους Συμμάχους Ηγεμόνας την νήσον Κρήτην και ότι παραιτείται υπέρ Αυτών πάντων των ων εκέκτητο επί της νήσου ταύτης κυριαρχικών και άλλων δικαιωμάτων. Άρθρον 5ον Η Αυτού Μεγαλειότης Αυτοκράτωρ των Οθωμανών και αι Αυτών Μεγαλειότητες οι Σύμμαχοι Ηγεμόνες δηλούσιν ότι εμπιστεύονται εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα της Αυστρίας, εις τον Πρόεδρον της Γαλλικής Δημοκρατίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα της Ιταλίας και εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα Πασών των Ρωσιών την φροντίδα να αποφασίσωσι περί της τύχης πασών των οθωμανικών νήσων του Αιγαίου Πελάγους, εκτός της Κρήτης, και περί της Χερσονήσου του Όθωνος.

Οθωμανική Αυτοκρατορία Α΄Βαλκανικοσ πολεμοσ Ελλάδα Μαυροβούνιο Σερβία Βουλγαρία Οθωμανική Αυτοκρατορία

Β΄Βαλκανικοσ πολεμοσ Ελλάδα Σερβία Βουλγαρία Τουρκία Ρουμανία