1 HY302 Διδακτική της Πληροφορικής Αντιλήψεις και Αναπαραστάσεις των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας Χαδήρογλου Μαρία Καλαϊτζή Έφη

2 Περίληψη (1/3) Παρουσιάζονται τα δεδομένα μιας ευρύτερης έρευνας με σκοπό τη διερεύνηση των αναπαραστάσεων μαθητών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης γύρω από υπολογιστές. Χρησιμοποιήθηκαν εννοιολογικοί χάρτες και κείμενα 88 μαθητών.

3 Περίληψη (2/3) Επιχειρήθηκε η ανασύνθεση των αναπαραστάσεων των μαθητών σε τρία επίπεδα: -γύρω από τα υλικά. -τους επαγγελματικούς χώρους και ομάδες που χρησιμοποιούν υπολογιστές. -τις χρήσεις υπολογιστών.

4 Περίληψη (3/3) Έγινε ανάλυση και σχολιασμός της σχέσης των αναπαραστάσεων των μαθητών με: -το φύλο και την ηλικία. -την κατοχή ή όχι υπολογιστή. -την εμπειρία των δασκάλων στη χρήση υπολογιστών. -την ύπαρξη ξεχωριστού εργαστηρίου ή υπολογιστών στη τάξη.

5 Τριπλή παραδοχή (1/2) Η μελέτη των αναπαραστάσεων βασίστηκε σε μία τριπλή παραδοχή: -Θεωρείται απαραίτητη η διερεύνηση των αναπαραστάσεων των τεχνολογικών αλλαγών και του τρόπου με τον οποίον συνδέονται και επηρεάζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα.

6 Τριπλή παραδοχή (2/2) -Η διδασκαλία με τη βοήθεια της πληροφορικής και των επικοινωνιών απαιτεί τη μελέτη της χρήσης των τεχνολογικών μέσων και των εκπαιδευτικών μεθόδων. -Η ανάπτυξη και η χρήση των εφαρμογών της Πληροφορικής πρέπει να στηριχτεί σε στέρεες γνώσεις των τρόπων με τους οποίους οι μαθητές αναπαριστούν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα διαμεσολάβησης της πληροφορίας και της γνώσης.

7 Σκοπός της έρευνας Βασίζεται στο γεγονός ότι έχει αρχίσει στην Ελλάδα η σταδιακή εισαγωγή αναλυτικών προγραμμάτων και η χρήση υπολογιστών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Και στην ανάγκη να στηριχτεί αυτή η εισαγωγή από ερευνητικές προσπάθειες που 8α βοηθήσουν στην κατανόηση των αναγκών των μαθητών, την υποστήριξη των δασκάλων και τον σχεδιασμό και ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με τη χρήση Η/Υ.

8 Η έννοια της αναπαράστασης (1/3) Η αναπαράσταση προσπαθεί να ερμηνεύσει τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος κατασκευάζει την γνώση ή αλλιώς «μαθαίνει». Γνωστική ψυχολογία: αναπαράσταση είναι οι ενδιάμεσες καταστάσεις που διαμορφώνονται στο εσωτερικό ενός συστήματος που χρησιμοποιεί πληροφορίες για να πετύχει τους στόχους του.

9 Η έννοια της αναπαράστασης (2/3) Randal: αναπαράσταση είναι ένα υποκατάστατο για το αντικείμενο που αναπαριστάται, είναι η συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για τον κόσμο, είναι ένα μέσο οργάνωσης πληροφοριών χρήσιμων για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τέλος αποτελεί ένα μέσο έκφρασης.

10 Η έννοια της αναπαράστασης (3/3) Και οι 2 προσεγγίσεις θεωρούν ότι οι αναπαραστάσεις αποτελούν ένα στιγμιότυπο, μια ατελή αποτύπωση του περιβάλλοντος και για το λόγο αυτό σπάνια μια αναπαράσταση μπορεί να επαναληφθεί ακριβώς δεύτερη φορά. Είναι όμως χρήσιμες γιατί προσφέρουν σημαντική διάσταση της ανθρώπινης σκέψης και αποτελούν βάση για εκπαιδευτική διάγνωση και παρέμβαση.

11 Ερευνητική μεθοδολογία και εργαλεία (1/2) Για την ερμηνεία περισσότερο τεκμηριωμένων δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν: -Εννοιολογικοί χάρτες. -Κείμενα μαθητών.

12 Ερευνητική μεθοδολογία και εργαλεία (2/2) Επίσης για τη διερεύνηση των παραγόντων που μπορεί να επιδρούν στη διαμόρφωση των αναπαραστάσεων σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες δόθηκε: -ερωτηματολόγιο (βιογραφικά στοιχεία, προηγούμενη εμπειρία σε χρήση υπολογιστών).

13 Δείγμα και στοιχεία της έρευνας (1/3) Συμμετείχαν 88 μαθητές 3 Δημοτικών Σχολείων του Ν.Ρεθύμνης. 40 αγόρια (45,5%) και 48 κορίτσια (54,5%). Μέσος όρος ηλικίας ήταν 10,6 χρόνια. Επάγγελμα πατέρα: 24% δική του επιχείρηση, 20,5% δημόσιος υπάλληλος, 16% χειρωνακτικές εργασίες. Επάγγελμα μητέρας: 43% νοικοκυρά, 25% υπάλληλος, 9% δική της επιχείρηση.

14 Δείγμα και στοιχεία της έρευνας (2/3) 29,5% υπολογιστή στο σπίτι. 7% σύνδεση στο Internet. 47% ήταν σε σχολείο με πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο (10 Η/Υ-Internet) και 53% πρόσβαση σε 2-3 υπολογιστές μέσα στις τάξεις. χρήση Η/Υ: 73% 1 ώρα/εβδομάδα στο σχολείο, 20% 2 ώρες/εβδομάδα και 7% ως και 6 ώρες /εβδομάδα.

15 Δείγμα και στοιχεία της έρευνας (3/3) 82% χρήση κειμενογράφου,64% χρήση προγράμματος ζωγραφικής και 7% χρήση άλλων προγραμμάτων όπως λογιστικό φύλλο, προγράμματα εξάσκησης, Internet, . Από τους 6 δασκάλους: 1 χρησιμοποιούσε περιστασιακά Η/Υ, 3 ήταν τακτικοί χρήστες εφαρμογών γραφείου και οι 2 ήταν αρκετά έμπειροι.

16 Στάδια της Ερευνητικής Διαδικασίας (1/3) Στάδιο 1: Ανάπτυξη εννοιολογικών χαρτών με θέμα «οι υπολογιστές στον κόσμο μας». (6 τάξεις) Στάδιο 2: Ανάπτυξη εννοιολογικών χαρτών με θέμα «για ποιους σκοπούς χρησιμοποιούμε υπολογιστές σήμερα» με χρήση του Inspiration (λογισμικό για την ανάπτυξη εννοιολογικών χαρτών)και του REPRESENTATION (λογισμικό για τις ανάγκες της έρευνας). (2 τάξεις / λογισμικό)

17 Στάδια της Ερευνητικής Διαδικασίας (2/3) Στάδιο 3: Ανάπτυξη εννοιολογικών χαρτών με θέμα «ποιοι χρησιμοποιούν υπολογιστές σήμερα» με χρήση του Inspiration και του REPRESENTATION. (2 τάξεις / λογισμικό) Στάδιο 4: Ανάπτυξη εννοιολογικών χαρτών με θέμα «οι υπολογιστές στον κόσμο μας». (6 τάξεις)

18 Στάδια της Ερευνητικής Διαδικασίας (3/3) Στο 1 & 4 ζητήθηκε να γράψουν οι μαθητές κείμενο: «Μπορείς να εξηγήσεις σε έναν εξωγήινο τι είναι ο υπολογιστής και τι μπορείς να κάνεις με αυτόν». Η έρευνα διήρκεσε από 11/1999 έως 6/2000. Παρουσίαση δεδομένων μόνο 1ου σταδίου.

19 Κωδικοποίηση εννοιολογικών χαρτών και κειμένων (1/2) Έγινε με βάση: -Αριθμό αντικειμένων-εννοιών. -Αριθμό δεσμών μεταξύ των αντικειμένων- εννοιών. -Τύπο δομής του εννοιολογικού χάρτη. Έμφαση δόθηκε στο περιεχόμενο των χαρτών (έννοιες ή αντικείμενα που παρουσιάζονται σε μορφή ζωγραφιάς ή σε μορφή κειμένου).

20 Κωδικοποίηση εννοιολογικών χαρτών και κειμένων (2/2) Έγινε με βάση ορισμένες λέξεις-κλειδιά που ανέφεραν οι μαθητές. Έτσι η ανάλυση εστιάστηκε: -Περιγραφή δεδομένων. -Διερεύνηση παραγόντων όπως: ηλικία,φύλο,κατοχή Η/Υ, εμπειρία δασκάλων στη χρήση Η/Υ και ύπαρξη ξεχωριστού εργαστηρίου ή Η/Υ στην τάξη.

21 Ανάλυση των δεδομένων Κατηγορίες αντικειμένων ή εννοιών που παρουσιάστηκαν στους χάρτες και στα κείμενα των μαθητών: -Υλικά υπολογιστών. -Επαγγελματικές ομάδες και χώροι που γίνεται χρήση Η/Υ. -Χρήση Η/Υ. Έτσι έγινε χαρτογράφηση, δηλαδή ανασύνθεση και περιγραφή του τοπίου των αναπαραστάσεων των μαθητών γύρω από τους Η/Υ.

22

23

24

25 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από τα υλικά (hardware) (1/3) Σχεδίασαν 5.9 διαφορετικά υλικά (μέγιστη 12, ελάχιστη 2) Απεικόνισαν: 100% την οθόνη, 99% το πληκτρολόγιο, 94% το ποντίκι, 76% την κεντρική μονάδα, 44% τα ηχεία και 32% το CD-Rom και τον εκτυπωτή. Ανέφεραν ως χρήση Η/Υ: 64% το Διαδίκτυο και 32% την επικοινωνία.

26 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από τα υλικά (hardware) (2/3) Δεν υπήρχε ρητή αναφορά στην ύπαρξη κάποιου δικτύου στα σχέδια ή στα κείμενα (3% αναφορά σε modem). Υπήρξε σημαντική σχέση ανάμεσα στο φύλο και στον αριθμό των υλικών που προαναφέρθηκαν. Η ηλικία δεν φάνηκε να έχει στατιστικά σημαντική σχέση, λόγω της μικρής διαφοράς ηλικίας μεταξύ των δειγμάτων.

27 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από τα υλικά (hardware) (3/3) Η κατοχή Η/Υ δεν είχε στατιστική σχέση με τον αριθμό των υλικών. Η ύπαρξη πλήρως εξοπλισμένου εργαστηρίου δεν είχε στατιστικά σημαντική σχέση με τον αριθμό των υλικών. Η εμπειρία του δασκάλου στην εκπαιδευτική χρήση Η/Υ δεν φάνηκε να έχει κάποια στατιστική σχέση.

28 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από επαγγελματικές ομάδες και χώρους (1/5) Οι μαθητές στους χάρτες και τα κείμενα ανέφεραν αρκετούς επαγγελματικούς χώρους στη χρήση Η/Υ. 70,5% ανέφεραν 1 τέτοιο χώρο και 12,5% ανέφεραν 4 ή περισσότερους. (μ.ό. 1.5) Ειδικότερα: 39% διάφορες υπηρεσίες, 36% τράπεζες και χρηματιστήριο, 34% μεταφορικά μέσα, 32% εμπόριο και 18% χώρους υγείας.

29 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από επαγγελματικές ομάδες και χώρους (2/5) Το φύλο και η κατοχή Η/Υ δεν έχουν στατιστικά σημαντικά σχέση με τον αριθμό των επαγγελματικών χώρων. Αντίθετα, υπάρχει στατιστική σημαντικότητα σε σχέση με την ηλικία: 6% των μαθητών ηλικίας 10 χρονών ανέφεραν > = 3 επαγγελματικών χώρων, σε αντίστοιχο ποσοστό 38,5% των μαθητών ηλικίας 11 χρονών.

30 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από επαγγελματικές ομάδες και χώρους (3/5) Υπάρχει στατιστική σημαντικότητα σε σχέση με την ύπαρξη εργαστηρίου ή όχι: 30% των μαθητών που έχουν πρόσβαση σε 2-3 Η/Υ στην τάξη ανέφεραν > = 3 επαγγελματικών χώρων, σε αντίστοιχο ποσοστό 10% των μαθητών που έχουν πρόσβαση σε εργαστήριο.

31 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από επαγγελματικές ομάδες και χώρους (4/5) Σημαντικό ρόλο παίζει η εμπειρία του δασκάλου στις αναφορές των μαθητών σε ενήλικες που χρησιμοποιούν Η/Υ σε κάποιο επάγγελμα: 6% των οποίων ο δάσκαλος ήταν περιστασιακός χρήστης, 40% των οποίων ο δάσκαλος ήταν τακτικός χρήστης και 23% αυτών που ο δάσκαλος ήταν έμπειρος χρήστης.

32 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από επαγγελματικές ομάδες και χώρους (5/5) Η δυνατότητα πρόσβασης σε εργαστήριο ή σε Η/Υ στην τάξη έχει σημαντική σχέση με τις αναφορές ή μη σε επαγγελματίες ή γενικά ενήλικες χρήστες: 46% των μαθητών που έχουν πρόσβαση σε εργαστήριο ανέφεραν πιο συχνά επαγγελματίες, σε αντίθεση με όσους χρησιμοποιούν Η/Υ στην τάξη, οι οποίοι είτε δεν ανέφεραν κανένα ενήλικα (53%) είτε αναφέρθηκαν σε κάποιον ενήλικα χρήστη γενικά (32%).

33 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από χρήσεις Η/Υ (1/4) Οι μαθητές ανέφεραν κατά μέσο όρο 4,5 χρήσεις ( ελάχιστη 0, μέγιστη 8). Ανέφεραν ως είδος χρήσης: 64% το Διαδίκτυο, 60% την γραφή κειμένων, 57% την επικοινωνία, 53% τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, 53% τη ζωγραφική ή το σχέδιο, 37,5% την αναζήτηση πληροφοριών και 35% την ακρόαση μουσικής.

34 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από χρήσεις Η/Υ (2/4) Ανέφεραν ως σκοπό χρήσης: μαθησιακοί σκοποί, ασκήσεις σε μαθήματα (19%), διασκέδαση - δημιουργία (παιχνίδια, μουσική, ζωγραφική και σχέδιο) και χρήση του Διαδικτύου για επικοινωνία και αναζήτηση πληροφοριών.

35 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από χρήσεις Η/Υ (3/4) Σημαντικό ρόλο παίζει η εμπειρία του δασκάλου στις αναφορές των μαθητών σε χρήσεις των Η/Υ: 84% των οποίων ο δάσκαλος ήταν τακτικός χρήστης και το 54,5% των οποίων ο δάσκαλος ήταν έμπειρος χρήστης ανέφεραν >= 4 χρήσεις, ενώ 62,5% των οποίων ο δάσκαλος ήταν περιστασιακός χρήστης ανέφεραν το πολύ 3 χρήσεις.

36 Αναπαραστάσεις μαθητών γύρω από χρήσεις Η/Υ (4/4) Η δυνατότητα πρόσβασης σε εργαστήριο ή σε Η/Υ στην τάξη έχει σημαντική σχέση με με τον αριθμό των χρήσεων: 80,5% των μαθητών που έχουν πρόσβαση σε εργαστήριο ανέφεραν >= 4 χρήσεις σε αντίστοιχο ποσοστό 55,3% αυτών που έχουν πρόσβαση σε Η/Υ στην τάξη.

37 Συμπεράσματα (1/3) Οι μαθητές αν και ήταν σχετικά μικροί σε ηλικία έδειξαν ότι διαθέτουν πλούσια γκάμα αναπαραστάσεων γύρω από τους Η/Υ και τις χρήσεις τους. Η κατοχή προσωπικού Η/Υ δεν φαίνεται να έχει σχέση με τις γνώσεις και/ή αναπαραστάσεις που έχουν γύρω από αυτούς.

38 Συμπεράσματα (2/3) Το φύλο των μαθητών δεν φαίνεται να έχει σχέση με τις αναπαραστάσεις των μαθητών για τους Η/Υ πέρα από τα υλικά (hardware) όπου τα αγόρια ανέφεραν περισσότερα. Μεγάλο ρόλο έπαιξε η εμπειρία των δασκάλων για την απόκτηση εκ μέρους των μαθητών μιας ευρύτερης γκάμας αναπαραστάσεων πάνω στους Η/Υ.

39 Συμπεράσματα (3/3) Η ύπαρξη εργαστηρίου σε σχέση με την πρόσβαση σε Η/Υ μέσα στην τάξη επίσης αποτέλεσε ένα στοιχείο που φάνηκε να έχει σχέση με το τι ανέφεραν οι μαθητές. Όπως και να έχει, η διαρκής έρευνα πάνω σε όλες αυτές τις διαστάσεις της εκπαίδευσης πάνω και μέσω των Η/Υ είναι απολύτως απαραίτητη, έστω και μόνο για να επιβεβαιώνει τα αυτονόητα...

40 Τέλος