Υ π ουργός Οικονομικών Νοέμβριος 2012 Προϋ π ολογισμός 2013 και Μεσο π ρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο

Περιεχόμενα Μακροοικονομικό Πλαίσιο Δημοσιονομικές Δεσμεύσεις π ρος Ε. Ε. – Διαδικασία Υ π ερβολικού Ελλείμματος Ρυθμός Ανά π τυξης Ανεργία Πληθωρισμός Δημόσια Οικονομικά Δημοσιονομικές Προο π τικές για το 2013 και το ΜΔΠ Ένταξη στο Μηχανισμό Στήριξης Μνημόνιο Συναντίληψης Πλαίσιο Οικονομικής Εξυγίανσης Δημοσιονομική Πολιτική – Στόχοι Δημοσιονομικά Διαρθρωτικά Μέτρα Προϋ π ολογισμός 2013 και ΜΔΠ Προϋ π ολογισμός 2013 Βασικά Μεγέθη Δημόσια Έσοδα Δημόσιες Δα π άνες Μέτρα Πολιτικής Παραρτήματα 2

Μακροοικονομικό Πλαίσιο Η κυ π ριακή οικονομία εξακολουθεί να αξιολογείται δυσμενώς α π ό τους διεθνείς οργανισμούς και οίκους αξιολόγησης. Οι υ π οβαθμίσεις της κυ π ριακής οικονομίας, π ου έγιναν τους τελευταίους δεκα π έντε μήνες, λόγω των τεράστιων αναγκών κεφαλαιο π οίησης των κυ π ριακών τρα π εζών καθώς και των δημοσιονομικών και διαρθρωτικών π ροβλημάτων π ου αντιμετω π ίζει, συνεχίζουν να π λήττουν καίρια την κυ π ριακή οικονομία. Ως ε π ακόλουθο, η Κυβέρνηση έχει χάσει π ρόσβαση στις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης. Συνεχίζει να έχει π ολύ π εριορισμένη π ρόσβαση σε χρηματοδότηση α π οκλειστικά α π ό την εγχώρια αγορά, με σχετικά ψηλό κόστος. Η αύξηση των ε π ιτοκίων δανεισμού του δημόσιου τομέα ε π ιφέρει ανάλογες αυξήσεις στα ε π ιτόκια δανεισμού του ιδιωτικού τομέα ε π ηρεάζοντας δυσμενώς την ανα π τυξιακή π ροο π τική της κυ π ριακής οικονομίας. 3

Μακροοικονομικό Πλαίσιο Παράλληλα, η π ιστωτική ε π έκταση έχει συρρικνωθεί κυρίως λόγω της τεράστιας α π ώλειας κεφαλαίων π ου οι κυ π ριακές τρά π εζες έχουν υ π οστεί α π ό το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων του δημοσίου (π έραν των €4.5 δις ) καθώς και α π ό άλλες σημαντικές α π ώλειες ( ε π ίσης π έραν των €4 δις ) π ου και π άλιν σχετίζονται με τα ελληνικό τρα π εζικό και τη διασύνδεση του με τις κυ π ριακές τρά π εζες. Με βάση τα π ιο π άνω, και κυρίως για στήριξη του τρα π εζικού μας τομέα και για κάλυψη των χρηματοδοτικών μας αναγκών η Κυβέρνηση ζήτησε την ένταξή μας στον Ευρω π αϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. 4

Δημοσιονομικές Δεσμεύσεις π ρος Ε. Ε. - Διαδικασία Υ π ερβολικού Ελλείμματος Η Κύ π ρος α π ό τον Ιούλιο του 2010 βρίσκεται σε διαδικασία υ π ερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος και ε π ιτήρηση της οικονομίας της α π ό τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, αφού το δημοσιονομικό της έλλειμμα α π ό το 2009 είχε ξε π εράσει το π οσοστό αναφοράς (3% του ΑΕΠ ). Τα συνολικά δημοσιονομικά ελλείμματα για τη π ερίοδο υ π ολογίζονται γύρω στο 23% του ΑΕΠ ή σε α π όλυτους αριθμούς στα €4 δις. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο ECOFIN α π ηύθυνε σύσταση στην Κυ π ριακή Δημοκρατία, καλώντας την να λάβει κατάλληλα μέτρα για τερματισμό του υ π ερβολικού ελλείμματος το αργότερο μέχρι το 2012 (<3% του ΑΕΠ ). Παράλληλα την κάλεσε να βελτιώσει τη μακρο π ρόθεσμη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών, μέσω της εφαρμογής μέτρων μεταρρύθμισης για π εριορισμό των δα π ανών για συντάξεις και ιατροφαρμακευτική π ερίθαλψη έτσι ώστε να α π αμβλυνθεί ουσιαστικά η π ροβλε π όμενη αύξηση των δα π ανών π ου σχετίζονται με τη γήρανση του π ληθυσμού. Το Συμβούλιο κάλεσε ε π ίσης την Κυβέρνηση της Κυ π ριακής Δημοκρατίας να ενδυναμώσει το δεσμευτικό χαρακτήρα του Μεσο π ρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου και να βελτιώσει τη διαδικασία π αρακολούθησης και εκτέλεσης του Προϋ π ολογισμού. 5

Ρυθμός Ανά π τυξης Η Κυ π ριακή οικονομία π ροβλέ π εται να π αρουσιάσει π αρατεταμένη ύφεση τα ε π όμενα 2 χρόνια ( ) και σταδιακή ανάκαμψη μετά το Ο ρυθμός ανά π τυξης της κυ π ριακής οικονομίας με τη λήψη μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης ( ) υ π ολογίζεται να είναι αρνητικός και να κυμανθεί γύρω στο -2.4% το 2012 και γύρω στο -3.5% το Προβλέ π εται ότι η οικονομία θα π αρουσιάσει π εραιτέρω συρρίκνωση το 2014 με το ρυθμό ανά π τυξης να συνεχίζει να είναι αρνητικός και να κυμανθεί γύρω στο -1%. Βασικοί ανασταλτικοί π αράγοντες στην π ορεία ανάκαμψης της κυ π ριακής οικονομίας είναι οι ακόλουθοι : Η δημοσιονομική εξυγίανση, η ο π οία βραχυ π ρόθεσμα, θα ε π ιδράσει ανασταλτικά στην ιδιωτική κατανάλωση Η αναμενόμενη συγκράτηση της π ιστωτικής ε π έκτασης π ρος την οικονομία Η ανα π όφευκτη διόρθωση στον κατασκευαστικό και τρα π εζικό τομέα Το ολοένα και π ιο αρνητικό κλίμα εμ π ιστοσύνης στην κυ π ριακή οικονομία α π ό ξένους και κύ π ριους ε π ενδυτές λόγω των χρόνιων π ροβλημάτων ανταγωνιστικότητας, της δυσμενούς κατάστασης των δημόσιων οικονομικών καθώς και των π ροκλήσεων στον τρα π εζικό τομέα. Οι αρνητικές ε π ι π τώσεις της π αγκόσμιας οικονομικής κρίσης και το κλίμα εμ π ιστοσύνης π ου π αρατηρείται μεταξύ των καταναλωτών καθώς και της δυσκαμψίας στην αντιμετώ π ιση των χρόνιων διαρθρωτικών π ροβλημάτων. Η αρνητική αυτή π ροο π τική π ροβλέ π εται να αναστραφεί κατά το 2015 ό π ου ο ρυθμός ανά π τυξης π ροβλέ π εται να είναι θετικός και να κυμανθεί γύρω στο 1%. Προϋ π όθεση α π οτελεί η διόρθωση των δημοσίων οικονομικών και η ανακεφαλαιο π οίηση και εκσυγχρονισμός του τρα π εζικού τομέα. 6

Ανεργία Η α π οδυνάμωση της ανα π τυξιακής π ορείας της κυ π ριακής οικονομίας ε π ηρέασε αρνητικά και την αγορά εργασίας με κά π οια χρονική υστέρηση. Για το 2012, η ανεργία π ροβλέ π εται να φθάσει γύρω στο 12% του εργατικού δυναμικού (11.3% το 2 ο τρίμηνο του 2012). Σχετικά ψηλά π οσοστά ανεργίας π αρουσιάζονται κυρίως στους τομείς των κατασκευών, του εμ π ορίου και των υ π ηρεσιών εκτός του τουρισμού. Ψηλά π οσοστά ανεργίας π αρουσιάζονται στους νεοεισερχομένους στην αγορά εργασίας, λόγω μειωμένων ευκαιριών α π ασχόλησης. Τα ε π όμενα χρόνια η ανεργία π ροβλέ π εται να αυξηθεί π εραιτέρω και να ανέλθει το 2013 γύρω στο 13.7% φθάνοντας γύρω στο 14.2% το 2014 και ακολούθως να π αρουσιάσει τάσεις α π οκλιμάκωσης. 7

Πληθωρισμός Το 2012 ο π ληθωρισμός υ π ολογίζεται ότι θα κυμανθεί γύρω στο 3.4%, π αρά τη συρρίκνωση της εσωτερικής ζήτησης έναντι 3.3% τον π ροηγούμενο χρόνο λόγω κυρίως αύξησης του συντελεστή Φ. Π. Α. κατά δύο π οσοστιαίες μονάδες, της αύξησης στο φόρο κατανάλωσης για κα π νικά π ροϊόντα καθώς και στις αυξήσεις των τιμών των ενεργειακών π ροϊόντων. Για το 2013 ο π ληθωρισμός π ροβλέ π εται να μειωθεί και να κυμανθεί γύρω στο 1½% λόγω συρρίκνωσης της ζήτησης σε συνδυασμό με την α π οκλιμάκωση των π ιο π άνω π αραγόντων. Για τη διετία , ο π ληθωρισμός εκτιμάται ότι θα διατηρηθεί στα ε π ί π εδα του 2013 γύρω στο 1½%. 8

Δημόσια Οικονομικά Το δημοσιονομικό έλλειμμα α π οτελεί καίριας σημασίας διαρθωτικό π ρόβλημα π ου αντιμετω π ίζει σήμερα η κυ π ριακή οικονομία. Η π ροβλε π όμενη ε π ιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των δημοσίων εσόδων σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες δεσμεύσεις δα π ανών συνε π άγεται σημαντική ε π ιδείνωση του διαρθρωτικού δημοσιονομικού ελλείμματος. Με βάση τα α π οτελέσματα της π εριόδου Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2012 το δημοσιονομικό έλλειμμα έφθασε στο 3.6% σε σύγκριση με 3.4% την αντίστοιχη π ερίοδο του 2011 ενώ για ολόκληρο το 2012 ( χωρίς τη λήψη ο π οιωνδή π οτε νέων μέτρων ) εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα σημειώσει μικρή βελτίωση και το έλλειμμα να π εριορισθεί γύρω στο 5¾% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 6.3% το 2011 λόγω των μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης π ου έχουν π ροωθηθεί κατά το τέλος του Το δημόσιο χρέος ως π οσοστό του ΑΕΠ ανήλθε στο 71,1% στο τέλος του 2011 σε σύγκριση με 61,2% στο τέλος του π ροηγούμενου χρόνου, ενώ για το 2012 π ροβλέ π εται να ανέλθει στο 75.7% του ΑΕΠ λόγω του συνεχιζόμενου υψηλού π ρωτογενούς ελλείμματος. Με την έκδοση του ομολόγου στις 29/6 για την κεφαλαιο π οίηση της Λαϊκής Τρά π εζας, το δημόσιο χρέος αυξάνεται στο 85.8%. 9

Δημοσιονομικές Προο π τικές για το 2013 και το ΜΔΠ Η ανάκτηση της εμ π ιστοσύνης των αγορών π ροϋ π οθέτει την άμεση λήψη διαρθρωτικών μέτρων εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών και αύξησης του δυνητικού ρυθμού ανά π τυξης της οικονομίας μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Συγκεκριμένα, α π αιτείται η σταδιακή εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου και ρεαλιστικού π ρογράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης το ο π οίο θα τεθεί σε εφαρμογή σε π ερίοδο τεσσάρων ετών ( ). 10

Ένταξη στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης Πραγματοποιήθηκαν 3 αποστολές της Τρόικας, οι πρώτες δύο τον Ιούλιο, 2012 και η τρίτη το Νοέμβριο, Μετά από εντατικές διαβουλεύσεις τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο διαμορφώθηκε το τελικό Μνημόνιο Συναντίληψης από το οποίο όμως υπολείπεται ο καθορισμός του ύψους της κεφαλαιοποίησης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τη Κύπρου αυτό θα γίνει γνωστό προκαταρτικά στις 7 Δεκεμβρίου. Η όλη διαδικασία έγκρισης του Μνημονίου προϋποθέτει την έγκριση του Eurogroup και αριθμού εθνικών συμβουλίων χωρών μελών της ζώνης του ευρώ. 11

Ένταξη στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης Κατά τη διαδικασία των διαβουλεύσεων οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στους ακόλουθους τρεις κύριους άξονες: Χρηματοπιστωτικός τομέα Ενδυνάμωση του τραπεζικού τομέα Ενδυνάμωση της κεφαλαιακής βάσης των πιστωτικών ιδρυμάτων Ενίσχυση της εποπτείας των τραπεζών και των ΣΠΙ Διαχείριση ρευστότητας Δημοσιονομική πολιτική Συνδυασμός περικοπών στο κρατικό μισθολόγιο και στις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων, μείωση των κοινωνικών παροχών Φορολογική μεταρρύθμιση ακίνητης περιουσίας Ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα αλκοολούχα ποτά και τον καπνό; αύξηση ΦΠΑ; αύξηση φόρου στα πετρελαιοειδή Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις Μεταρρύθμιση συνταξιοδοτικών σχεδίων (ΤΚΑ και ευρύτερου δημόσιου τομέα) Αύξηση ορίου συνταξιοδότησης Μεταρρύθμιση του συστήματος της ΑΤΑ 12

Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU)– Πλαίσιο Δημοσιονομικής Εξυγίανσης Σταδιακή ε π ίτευξη π ρωτογενούς π λεονάσματος ύψους 4% μέχρι το Περίοδος π ροσαρμογής και π ροβλε π όμενη διόρθωση της τάξης του 7¼% του ΑΕΠ. Το ετήσιο μέγεθος των μέτρων π ροσαρμογής, ως π οσοστό του ΑΕΠ, κατανέμεται ως ακολούθως : 2012: 0.25% 2013: 2.75% 2014: 1.75% 2015: 1.5% 2016: 1% Σαφής π ροσδιορισμός μέτρων της τάξης του 5½%. Δέσμευση για π ρόσθετα μέτρα της τάξης του 2% του ΑΕΠ κατά τα τελευταία έτη της π ρογραμματικής π εριόδου. 13

Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU)– Δημοσιονομική Πολιτική - Στόχοι Διόρθωση υ π ερβολικού ελλείμματος το συντομότερο. Εφαρμογή μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης συνολικού ύψους 7¼% του ΑΕΠ μέσω της εισαγωγής μόνιμων μέτρων και συγκεκριμένα μέτρα για μείωση του κρατικού μισθολογίου και των κοινωνικών π αροχών, μετριάζοντας τις ε π ι π τώσεις στις ευάλωτες ομάδες. Διατήρηση της δημοσιονομικής εξυγίανσης μεσο π ρόθεσμα συγκλίνοντας π ρος την ε π ίτευξη του Μεσο π ρόθεσμού Δημοσιονομικού Στόχου της Κύ π ρου μέσω της συγκράτησης των δα π ανών, βελτίωσης του φορολογικού π λαισίου και της π ροώθησης δημοσιονομιών διαρθρωτικών μέτρων π εριλαμβανομένου της εισαγωγής ενός Μεσο π ρόθεσμού Δημοσιονομικού Πλαισίου στη βάση των κατευθύνσεων της Ε. Ε.. 14

Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU)– Δημοσιονομική Πολιτική - Στόχοι Δημοσιονομικό Ισοζύγιο-1036 Πρωτογενές Ισοζύγιο Δημοσιονομικά Μέτρα

Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU)– Δημοσιονομικά Διαρθρωτικά Μέτρα Μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών σχεδίων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων π ου αφορά όλους τους Κυ π ρίους για βελτίωση της μακρο π ρόθεσμής βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών. Μεταρρύθμιση του τομέα ιατροφαρμακευτικής π ερίθαλψης για αντιμετώ π ιση των π ροκλήσεων της γήρανσης του π ληθυσμού ΑΕΠ αντίστοιχα. Δημοσιονομικό Πλαίσιο : Διαχείριση Δημοσίου Χρέους Συμ π ράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα Βελτίωση της φορολογικής διαχείρισης και συμμόρφωσης 16

Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU)– Δημοσιονομικά Διαρθρωτικά Μέτρα Μεταρρύθμιση του φορολογικού π λαισίου της ακίνητης π εριουσίας Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης Μεταρρύθμιση της κοινωνικής ευημερίας και ενσωμάτωσης των ευάλωτων ατόμων στην κοινωνία Μεταρρύθμιση του συστήματος της Αυτόματης Τιμαριθμικής Ανα π ροσαρμογής ( ΑΤΑ ). 17

Προϋ π ολογισμός 2013 και Μεσο π ρόθεσμό Δημοσιονομικό Πλαίσιο ( ΜΔΠ ) Ο Προϋ π ολογισμός του 2013 ό π ως και το ΜΔΠ είναι π ροϋ π ολογισμοί π ερισυλλογής στους ο π οίους έχουν π εριοριστεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι λειτουργικές και μη π αραγωγικές δα π άνες. Το π ρωτογενές ισοζύγιο, με τη λήψη των π ροτεινόμενων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης π ου π εριλήφθηκαν στο Μνημόνιο Συναντίληψης, π ροβλέ π εται να π εριορισθεί το 2013 γύρω στο -½% του ΑΕΠ και να μετατρα π εί σε π λεονασματικό κατά τα ε π όμενα δύο χρόνια. Στη βάση των π ιο π άνω, το δημόσιο χρέος, χωρίς το κόστος ανακεφαλίο π οίησης των τρα π εζών π ου π ροβλέ π εται στα π λαίσια του Μνημονίου, ως π οσοστό του ΑΕΠ, αναμένεται να ακολουθήσει αυξητική π ορεία και να ανέλθει το 2013 γύρω στο 82.4% και ακολούθως να φθάσει γύρω στο 86% το 2014 ακολουθώντας μετέ π ειτα π τωτική π ορεία. 18

Προϋ π ολογισμός 2013 Ο Προϋ π ολογισμός του 2013 είναι π εριοριστικός με σημαντικές μειώσεις σε διάφορες κατηγορίες δα π ανών. Ενσωμάτωση των μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης π ου συμφωνήθηκαν με Τρόικα. Αυστηρή εφαρμογή του Προϋ π ολογισμού για το 2013 – συστηματική π αρακολούθηση και εφαρμογή διορθωτικών μέτρων. Δημοσιονομική εξυγίανση στη βάση ενός δεσμευτικού τριετούς Μεσο π ρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου, : Καθορισμός ανωτάτων οροφών ανά Υ π ουργείο. Περίληψη ε π αρκούς α π οθεματικού για αντιμετώ π ιση εκτάκτων αναγκών. Μείωση χρηματοδοτικών αναγκών στο ελάχιστο δυνατό ( εξάρτηση α π ό αγορές ). Αναχαίτιση της αυξητικής π ορείας του δημόσιου χρέους ως π οσοστό του ΑΕΠ. 19

Προϋ π ολογισμός 2013 – Βασικά Μεγέθη Έσοδα : Οριακή αύξηση των εσόδων στα €5.860 εκ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €5.786 εκ. το 2012, δηλαδή αναμένεται να π αρουσιάσουν μικρή μόνο αύξηση ύψους 1.3% σε σύγκριση με αύξηση ύψους 1.6 % το 2012 π αρά την π ροώθηση μέτρων αύξησης των εσόδων λόγω συρρίκνωσης της π ροβλε π όμενης οικονομικής δραστηριότητας και κατά συνέ π εια μείωση της κατανάλωσης. Δα π άνες : Το σύνολο των π ροϋ π ολογιζόμενων δα π ανών του Προϋ π ολογισμού του 2013 ανέρχεται στα €7.014 εκ. σε σύγκριση με π ροϋ π ολογιζόμενες δα π άνες ύψους €7.449 εκ. το 2012, δηλαδή π αρουσιάζουν μείωση ύψους 5.8%. 20

Προϋ π ολογισμός 2013 – Δημόσια Έσοδα Τα κρατικά έσοδα τα τελευταία χρόνια π αρουσιάζουν υ π οτονικούς ρυθμούς ανά π τυξης σ ’ αντίθεση με το δυναμισμό π ου π αρουσίασαν τη διετία ως α π οτέλεσμα της έντονης δραστηριότητας του τομέα των ακινήτων. Τα δημόσια έσοδα (€5.860 εκ.), ως π οσοστό του ΑΕΠ (€17,5 δις ), το 2013 υ π ολογίζεται ότι θα αυξηθούν στο 33.5% σε σύγκριση με 32.4% το

Προϋ π ολογισμός Δημόσιες Δα π άνες Οι δημόσιες δα π άνες το 2013 (€7.013 εκ.), ως π οσοστό του ΑΕΠ, π ροβλέ π εται ότι θα μειωθούν σε σύγκριση με το 2012 και να π εριορισθούν γύρω στο 40.1% α π ό το 41.7%. Α π ό την ανάλυση π ροκύ π τει ότι, οι κατηγορίες δα π ανών με εξαίρεση τις δα π άνες για τόκους π αρουσιάζουν μείωση ως π οσοστό του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, οι δα π άνες π ροσω π ικού π ου π εριλαμβάνουν και τις συντάξεις και τα φιλοδωρήματα, υ π ολογίζονται να ανέλθουν στα €2.603 εκ. σε σύγκριση με €2.749 εκ. το 2012 σημειώνοντας μείωση της τάξης του 5.3% λόγω της αναμενόμενης μείωσης της α π ασχόλησης σε συνδυασμό με την π αγο π οίηση των α π ολαβών. Ως π οσοστό του ΑΕΠ, οι δα π άνες π ροσω π ικού π εριορίζονται στο 14.9% α π ό το 15.4% τον π ροηγούμενο χρόνο. 22

Προϋ π ολογισμός Δημόσιες Δα π άνες Οι μεταβιβαστικές π ληρωμές π ου α π οτελούνται κυρίως α π ό τις κοινωνικές π αροχές, τις χορηγίες π ρος τους ημικρατικούς οργανισμούς και τις Αρχές Το π ικής Αυτοδιοίκησης μειώνονται, ως π οσοστό του ΑΕΠ, στο 11,8% α π ό το 12,6% τον π ροηγούμενο χρόνο. Σε α π όλυτους αριθμούς η κατηγορία αυτή το 2013 π ροβλέ π εται να π εριοριστεί στα €2.057 εκ. σε σύγκριση με €2.251 εκ. το 2012 σημειώνοντας μείωση ύψους 8.6% λόγω κυρίως μείωσης των χορηγιών π ρος τους ημικρατικούς οργανισμούς και μείωσης των κοινωνικών π αροχών. 23

Προϋ π ολογισμός 2013 – Μέτρα Πολιτικής π ου έχουν ενσωματωθεί Κατάργηση 761 κενών θέσεων έναντι αριθμού των ο π οίων υ π ηρετούν εργοδοτούμενοι καθορισμένης διάρκειας ή εργοδοτούμενοι αορίστου ή έκτακτοι ορισμένου χρόνου ή με δεκα π ενθήμερα συμβόλαια. Ε π ίσης καταργήθηκαν 228 κενές θέσεις εισδοχής ωρομισθίου κυβερνητικού π ροσω π ικού. Διατηρούνται οι π ρόνοιες σε σχέση με την αναστολή της π λήρωσης των μόνιμων κενών θέσεων π ρώτου διορισμού ( Άρθρο 17 του π ερί Προϋ π ολογισμού Νόμου ). 24

Προϋ π ολογισμός 2013– Μέτρα Πολιτικής π ου έχουν ενσωματωθεί Ε π ι π ρόσθετα, στον Προϋ π ολογισμό του 2013 π εριλήφθηκε π ρόνοια π ου να εξαιρεί την ε π ανα π ρόσληψη εργοδοτουμένων καθορισμένης διάρκειας των ο π οίων τα συμβόλαια λήγουν στις καθώς και π ρόνοια για ανανέωση συμβολαίων υ π ηρετούντων έκτακτων υ π αλλήλων ορισμένου χρόνου ή υ π ηρετούντων σε δεκα π ενθήμερη βάση, τα συμβόλαια των ο π οίων ε π ίσης λήγουν στις

Προϋ π ολογισμός 2013– Μέτρα Πολιτικής Τρο π ο π οίηση του Άρθρου 19 του Νόμου ως ακολούθως : «19. Τα ε π ιδόματα όλα φορολογούνται με εξαίρεση τα ε π ιδόματα π ου αφορούν την κάλυψη συγκεκριμένων εξόδων. Ε π ίσης, στο Νομοσχέδιο του Προϋ π ολογισμού του 2013 δεν π εριλήφθηκε π ρόνοια για π ρόσληψη ωρομίσθιου ε π οχιακού π ροσω π ικού με εξαίρεση τις π ερι π τώσεις π ου αφορούν Δασο π υροσβέστες / Πυροφύλακες για κατάσβεση π υρκαγιών και Ναυαγοσωστές. 26

Παραρτήματα 27

Μέτρα Δα π ανών Μόνιμη κλιμακωτή μείωση α π ολαβών στον κρατικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα π εριλαμβανομένων ε π ί των μηνιαίων α π ολαβών ή / και των συντάξεων ως ακολούθως : €0-1,000:0%, €1,001-1,500:6.5%, €1,501-2,000:8.5%, €2,001- 3,000:9.5%, €3,001-4,000:11.5%, €4,001:12.5% ( ετήσια μικτή α π όδοση το 2013: € 128 εκ. και α π ώλεια των φορολογικών εσόδων 46,5 εκατομμύρια ) Περαιτέρω χρονική ε π έκταση της αναστολής της ΑΤΑ σε όλο τον ευρύτερο δημόσιο τομέα μέχρι να τεθεί σε ισχύ η μεταρρύθμιση του συστήματος ΑΤΑ Ε π έκταση της π αγο π οίησης των μισθών (π ροσαυξήσεων και γενικών αυξήσεων μισθών ) στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα και της π ροσωρινής συνεισφοράς ε π ί των ακαθάριστων εσόδων για τρία ε π ι π λέον έτη μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου

Μέτρα Δα π ανών – 2012 Μείωση του αριθμού των δημοσίων υ π αλλήλων κατά τουλάχιστον π έντε χιλιάδες κατά την π ερίοδο του , με i) την π αγο π οίηση των διαδικασιών π λήρωσης κενών θέσεων π ρώτου διορισμού στις κατώτερες θέσεις των υφιστάμενων δομών θέσεων ( εισαγωγικός βαθμός ) για τρία ε π ι π λέον έτη μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016, ii) την εφαρμογή π ολιτικής π ρόσληψης ενός ατόμου για κάθε τέσσερις αφυ π ηρετήσεις ( οριζόντια ), iii) την εισαγωγή μέτρων για την αύξηση της κινητικότητας των δημοσίων υ π αλλήλων εντός και μεταξύ υ π ουργείων και iv) την εφαρμογή ενός τετραετούς σχεδίου με στόχο την κατάργηση τουλάχιστον θέσεων μόνιμης α π ασχόλησης. Πάγωμα των π ροσλήψεων νέου ωρομίσθιου π ροσω π ικού και την άμεση εφαρμογή της κινητικότητας εντός και μεταξύ υ π ουργείων και άλλους κρατικούς φορείς. Στους τομείς υγείας και ασφάλειας θα είναι δυνατή η π ρόσληψη ενός ατόμου για κάθε π έντε συνταξιοδοτούμενους μόνο σε π ερι π τώσεις ε π είγουσας ανάγκης. 29

Μέτρα Εσόδων Δ ιασφάλιση π ρόσθετων εσόδων α π ό τη φορολογία ακινήτων α π ό : (i) την ενημέρωση των τιμών του 1980 με την εφαρμογή του ΔΤΚ α π ό το και (ii) την τρο π ο π οίηση των φορολογικών συντελεστών. Οι νέες τιμές, π ου θα ισχύσουν για τις ενημερωμένες τιμές έχουν ως εξής ( καμία αναμενόμενη α π όδοση το 2012; 2013: €69 εκ.): Για αξίες α π ό € 0 μέχρι € 150,000 συντελεστή 0 ‰ Για αξίες α π ό € μέχρι € 500,000 συντελεστή 6 ‰ Για αξίες α π ό € μέχρι € συντελεστή 8 ‰ Για αξίες α π ό € και άνω συντελεστή 10 ‰ Είσ π ραξη π ρόσθετου εφά π αξ μερίσματος α π ό ημι - κρατικούς οργανισμούς (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2012: €20 εκ.) Αύξηση της εισφοράς α π ό τις τρά π εζες και τα π ιστωτικά ιδρύματα, π άνω στο π οσό των τρα π εζικών καταθέσεων α π ό 0,095% σε 0,11% με 25/60 των εσόδων να π ροορίζονται σε ειδικό λογαριασμό για ένα Ταμείο Χρηματο π ιστωτικής Σταθερότητας ( καμία αναμενόμενη α π όδοση το 2012; 2013: €10 εκ.). 30

Μέτρα Δα π ανών Καθιέρωση μηχανισμού για τακτική ε π ανεξέταση των ειδικών φόρων κατανάλωσης για εξασφάλιση της π ραγματικής αξίας των ειδικών φορολογικών εσόδων ( καμία αναμενόμενη α π όδοση το 2012). Μείωση στις κοινωνικές μεταβιβάσεις, κατά τουλάχιστον €113 εκ., μέσω : ( α ) κατάργησης σχεδίων χορηγιών και ε π ιδομάτων, ό π ως το ε π ίδομα μάνας, άλλα οικογενειακά ε π ιδόματα και εκ π αιδευτικές χορηγίες ( β ) κατάργησης συμ π ληρωματικών ε π ιδομάτων του δημοσίου βοηθήματος και της ειδικης χορηγίας και καλύτερης στόχευσης του π ασχαλινού ε π ιδόματος για τους συνταξιούχους ( γ ) μείωσης του κόστους στεγαστικών σχεδίων κατά τουλάχιστον 35 εκατ. ευρώ μέσω της ενο π οίησης και τον εξορθολογισμό των σχεδίων για τους εκτο π ισμένους και του ενιαίου στεγαστικού σχεδίου και το τερματισμό της ειδικής χορηγίας για την α π όκτηση π ρώτης κατοικίας. Τερματισμός της π αροχής δανείων και εγγυήσεων δανείων π ου σχετίζονται με την κατασκευή και την α π όκτηση κατοικίας σε όλα τα κυβερνητικά στεγαστικά σχέδια. (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2013: € 113 εκ.). 31

Μέτρα Δα π ανών Μείωση των ε π ιδομάτων στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα μέσω : i. Φορολόγηση των συντάξιμων / υψηλών ε π ιδομάτων των ανώτατων κρατικών υ π αλλήλων και αξιωματούχων ( γραμματειακών υ π ηρεσιών, π αραστάσεως και φιλοξενίας ) στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2013: € 1,1 εκ.). ii. Εξορθολογισμός ε π ιδομάτων των κρατικών υ π αλλήλων π εριλαμβανομένου της μείωσης των ε π ιδομάτων των κρατικών υ π αλλήλων και αξιωματούχων και του ωρομίσθιου κυβερνητικού π ροσω π ικού κατά 15% ( εκτιμημένη α π όδοση το 2013: € 28,2 εκ.). iii. Μείωση του ημερήσιου ε π ιδόματος συντήρησης εξωτερικού π ου καταβάλλεται για υ π ηρεσιακά ταξίδια στο εξωτερικό κατά 15%. Περαιτέρω, μείωση του ημερήσιου ε π ιδόματος διατροφής ( για κάλυψη εξόδων διατροφής, διακίνησης και άλλα π ροσω π ικά έξοδα ) στην π ερί π τωση π ου π ροσφέρεται γεύμα / δεί π νο στο εξωτερικό στο ήμισυ του ε π ιδόματος π ου ισχύει σήμερα (20% - 45% του ε π ιδόματος συντήρησης εξωτερικού αντί 40% - 90% π ου καταβάλλεται ). (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2013: € 0,4 εκ.). 32

Μέτρα Δα π ανών Μείωση ορισμένων π αροχών και π ρονομίων των κρατικών αξιωματούχων και ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων, κυρίως με την : i. Αναστολή του δικαιώματος χρήσης αερο π ορικής θέσης business ή club class α π ό ανώτατους κρατικούς υ π αλλήλους και αξιωματούχους εκτός των π ερι π τώσεων υ π ερατλαντικών ταξιδιών. Το δικαίωμα χρήσης π αραμένει για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Πρόεδρο της Βουλής. (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2013: €0.7 εκ. ). ii. Κατάργηση του δικαιώματος αγοράς αφορολόγητου οχήματος α π ό ιδιώτες, αξιωματούχους και κρατικούς υ π αλλήλους ( εν ενεργεία ή π ου έχουν α π οχωρήσει α π ό το αξίωμα / θέση τους ) (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2013: € 0.1 εκ. ). iii. ε π έκταση π αγο π οίησης των μισθών και της π ροσωρινής συνεισφοράς ε π ί των μεικτών εισοδημάτων των κρατικών αξιωματούχων (129 άτομα ) για το , συμ π εριλαμβανομένων των μελών της Βουλής των Αντι π ροσώ π ων ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 0.1 εκ.). 33

Μέτρα Δα π ανών Εφαρμογή μέτρων για το Σχέδιο Συντάξεων των Κρατικών : i. Παγο π οίηση συντάξεων ii. Παράταση της ηλικίας υ π οχρεωτικής αφυ π ηρέτησης κατά δύο έτη ανάλογα με την ηλικία υ π οχρεωτικής αφυ π ηρέτησης των διαφόρων κατηγοριών υ π αλλήλων (π. χ. αστυνομικών, μελών του στρατού κ. α.), με εξαίρεση το ιατρικό π ροσω π ικό π ου αφυ π ηρετεί στο 65 ο έτος, κατά την π ερίοδο ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 38 εκ.) iii. Αναθεώρηση των συνταξιοδοτικών σχεδίων των π ιο κάτω ομάδων κατ ' αναλογία της αναθεώρησης των κρατικών υ π αλλήλων : - ΕΠΥ και των Εθελοντριών (657) ( Στρατός ), - έκτακτων υ π αλλήλων (3.348) και - Ειδικών Αστυφυλάκων (840). iv. Συνεισφορά ύψους 3% ε π ί των συντάξιμων α π ολαβών για το ταμείο χήρων και ορφανών για όσους αξιωματούχους λαμβάνουν σύνταξη και εφά π αξ με βάση σχετικές νομοθεσίες και συνεισφορά ύψους 6,8% των συντάξιμων α π ολαβών αξιωματούχων οι ο π οίοι δικαιούνται σε σύνταξη και εφά π αξ και δεν καλύ π τονται α π ό το κυβερνητικό σχέδιο συντάξεων ή σχέδιο όμοιο με αυτό ( Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Πρόεδρος της ΕΔΥ, Πρόεδρος ΕΕΥ, Κυβερνητικός Εκ π ρόσω π ος, Προεδρικός Ε π ίτρο π ος, Ε π ίτρο π ος Νομοθεσίας και Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού ), έναντι των συνολικών συνταξιοδοτικών τους ωφελημάτων. ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 1.1 εκ.) v. Οι συνεισφορές στο ταμείο χήρων και ορφανών δεν π ρέ π ει να είναι ε π ιστρε π τέες 34

Μέτρα Δα π ανών Εφαρμογή π εραιτέρω μέτρων μεταρρύθμισης του Συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων μέσω : i. Αναλογιστικής μείωσης των συντάξεων για αφυ π ηρετήσεις π ριν το 65 έτος ηλικίας (0.5% το μήνα ) ii. Παγο π οίηση των συντάξεων του ΤΚΑ iii. Κατάργηση της αύξησης της σύνταξης για εξαρτώμενα άτομα Μειώσεις μεταβιβάσεων π ρος ημικρατικούς οργανισμούς και οργανισμούς ιδιωτικού δικαίου ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 25 εκ.) Μειώσεις λειτουργικών δα π ανών των ημικρατικών οργανισμών ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 20 εκ.) Περιορισμός της π ρόσληψης εκτάκτου ωρομίσθιου ε π οχικού π ροσω π ικού π ου κατά το 2012 ανερχόταν π ερί π ου σε 1806 άτομα, κατά π ερί π ου 992 άτομα ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2013: € 9.6 εκ.). Εφαρμογή τετραετούς π ρογράμματος α π ό το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσω π ικού με στόχο την κατάργηση των τουλάχιστον μόνιμων θέσεων κατά το

Μέτρα Εσόδων Αύξηση φόρων κατανάλωσης σ ' όλα τα κα π νικά π ροϊόντα και ιδιαίτερα στο στριφτό τσιγάρο π ου ε π ιβαρύνεται με σημαντικά χαμηλότερο φόρο. Το στριφτό α π ό EUR 60/kg σε EUR 150/kg. Τα τσιγάρα 0.20 σεντ το π ακέτο των 20. Υ π οχρεωτική αναγραφή της τιμής στα π ακέτα. Αύξηση φόρου κατανάλωσης στα αλκοολούχα π οτά μ ' εξαίρεση το κρασί - αύξηση του φόρου κατανάλωσης στην αιθυλική αλκοόλη α π ό EUR σε EUR per hl και του φόρου κατανάλωσης στη μ π ύρα κατά 25% α π ό EUR 4.78 per hl to EUR 6 per hl. Αύξηση φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης (π ετρέλαιο και βενζίνη ) α π ό ευρώ 0,07 (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2014: 49 εκατ. ευρώ ). Αύξηση του υφιστάμενου κανονικού συντελεστή ΦΠΑ κατά μία π οσοστιαία μονάδα α π ό 17% σε 18%. Φορολόγηση με συντελεστή 20% των α π οδόσεων των τυχερών π αιχνιδιών του ΟΠΑΠ και του Κρατικού Λαχείου. Μεταρρύθμιση του όλου φορολογικού π λαισίου α π όκτησης και χρήσης μηχανοκινήτων οχημάτων στη βάση των εκ π ομ π ών ρύ π ων ( φόροι κατανάλωσης, τέλος εγγραφής και ετήσια άδεια κυκλοφορίας ). Γενική αναθεώρηση όλων των τελών της κυβέρνησης. Χρέωση ιατροφαρμακευτικής π ερίθαλψης ασθενών εξωτερικών ιατρείων. Ε π ιβολή του τέλους εταιρειών σ ' όλες τις εταιρείες ανεξαιρέτως. Νομική ρύθμιση για χρονικό π εριορισμό της μεταφοράς των ζημιών των εταιρειών στα π έντε χρόνια. 36

Μέτρα Δα π ανών Μείωση κοινωνικών π αροχών κατά €28.5 εκ. μέσω της κατάργησης των μέτρων κοινωνικής συνοχής π ου π αραχωρούνται μέσω των Υ π ηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και καλύτερης στόχευσης του ε π ιδόματος τέκνου και της φοιτητικής χορηγίας. Περαιτέρω καθολική μείωση των α π ολαβών και συντάξεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα κατά 3% ( εκτιμώμενη α π όδοση το 2014: € 73 εκ.). Εφαρμογή τετραετούς π ρογράμματος α π ό το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσω π ικού με στόχο την κατάργηση των τουλάχιστον μόνιμων θέσεων κατά το Εισαγωγή μηνιαίας κάρτας διακίνησης με τις δημόσιες μεταφορές για μαθητές, φοιτητές και συνταξιούχους Αύξηση διδακτικών π εριόδων εκ π αιδευτικού π ροσω π ικού κατά μία διδακτική π ερίοδο – α π ό Σε π τέμβριο

Μέτρα Εσόδων Ε π έκταση της ισχύς της έκτακτης εισφοράς ε π ί των ακαθάριστων α π ολαβών του ευρύτερού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα α π ό μέχρι το 2016: €0 – 1,500: 0%, €1,501 – 2,500: 2.5%, €2,501 – 3,500: 3.0% and €3,501- : 3.5%. Αύξηση του υφιστάμενου κανονικού συντελεστή ΦΠΑ κατά μία π οσοστιαία μονάδα α π ό 18% σε 19%. Αύξηση του υφιστάμενου μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ κατά μία π οσοστιαία μονάδα α π ό 8% σε 9%. Αύξηση φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης (π ετρέλαιο και βενζίνη ) α π ό ευρώ 0,05 (π ροβλε π όμενη α π όδοση το 2014: 49 εκατ. ευρώ ). Αύξηση των εισφορών των υ π αλλήλων και εργοδοτών π ρος το ΤΚΑ κατά 1 π. μ. (0.5 π. μ. α π ό τους εργοδοτούμενους και 0.5 π. μ. α π ό τους εργοδότες ). 38

Μακροοικονομικό Σενάριο ( χωρίς τη λήψη μέτρων ) ΠΣτ Αναθ. ΠΣτ Αναθ. ΠΣτ Αναθ. ΠΣτ Αναθ. ΠΣτ Αναθ. ΑΕΠ (%)½0.5-½-2.4½ Ανεργία (%) Πληθωρισμός (HICP, %) Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ )