ΚΕΦΑΛΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΗΘΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ 9 ΠΕΨΗ ΚΕΦΑΛΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΗΘΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α’

ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ/ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ: Ορίζει την σημασία της πέψης και να επεξηγεί τη σημασία της   Απαριθμεί τα μέρη του πεπτικού συστήματος Κατονομάζει τους τρόπους επεξεργασίας των τροφών από το πεπτικό σύστημα Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κάθε μέρος του πεπτικού συστήματος συμβάλλει στην πέψη των τροφών Ορίζει τις έννοιες «απορρόφηση», «αφομοίωση», και περισταλτική κίνηση 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Οι περισσότερες τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος είναι ακατάλληλες για άμεση χρήση από τον οργανισμό γιατί είναι πολύπλοκες, ξένες για το σώμα και περιέχουν άχρηστες ουσίες Το οινόπνευμα και το νερό αποτελούν εξαίρεση γιατί είναι έτοιμα διαλύματα Οι μονοσακχαρίτες και τα άλατα λόγω του μεγέθους τους μπορούν να απορροφηθούν εύκολα από το λεπτό έντερο στο αίμα Οι τροφές πρέπει να τροποποιούνται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορεί ο οργανισμός να τις απορροφήσει και να τις αφομοιώσει

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΨΗΣ Πέψη είναι η λειτουργία κατά την οποία οι τροφές μεταβάλλονται από πολύπλοκες σε απλές και από εχθρικές σε φιλικές και χρήσιμες, ώστε να τις χρησιμοποιήσει ο οργανισμός για να κρατηθεί στην ζωή.

ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το πεπτικό σύστημα έχει μήκος 7 – 9 μέτρα και αποτελείται από τα ακόλουθα επτά κύρια σημεία: Το στόμα Τον οισοφάγο Το στομάχι Το δωδεκαδάκτυλο Το λεπτό έντερο και το παχύ έντερο Το πρωκτό Για να γίνει η πέψη των τροφών είναι απαραίτητα και τα ένζυμα τα οποία βρίσκονται στα διάφορα υγρά που παράγουν οι αδένες.

ΠΕΨΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΩΝ Στον πεπτικό σωλήνα γίνονται δύο λειτουργίες: Η πέψη των τροφών, η οποία αρχίζει από το στόμα και ολοκληρώνεται στο λεπτό έντερο. Η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, η οποία γίνεται στο λεπτό έντερο.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το πεπτικό σύστημα χρησιμοποιεί δυο ειδών επεξεργασίες για την πέψη των τροφών: Μηχανικές οι οποίες γίνονται: Στο στόμα (από τα δόντια και τη γλώσσα) Στο στομάχι Στο λεπτό έντερο με τις παλμικές κινήσεις Χημικές επεξεργασίες γίνονται με τη βοήθεια των πεπτικών υγρών και παρατηρούνται: Στο δωδεκαδάκτυλο Στο λεπτό έντερο

ΤΟ ΣΤΟΜΑ Είναι το πρώτο μέρος του πεπτικού συστήματος. Με την είσοδο της τροφής σ΄αυτό αρχίζει η πέψη. Οι επεξεργασίες που γίνονται εδώ είναι οι: Μηχανικές που γίνονται από τα δόντια που κομματιάζουν την τροφή με το μάσημα. Η γλώσσα την ανακατεύει με το σάλιο και την κάνει μπουκιά, για να περάσει από τον φάρυγγα στο οισοφάγο (κατάποση). Χημικές που γίνονται από το ένζυμο αμυλάση, που περιέχει το σάλιο, το οποίο είναι προϊόν των σιελογόνων αδένων. Οι αμυλούχες τροφές όταν παραμείνουν στο στόμα παρατεταμένα, με την επίδραση της αμυλάσης παίρνουν γλυκιά γεύση.

Ο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ Είναι σωλήνας καλυμμένος εσωτερικά με υγρό, το οποίο υποβοηθά την κίνηση της τροφής από το στόμα στο στομάχι. Η μεταφορά αυτή γίνεται με την περισταλτική κίνηση και διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα, χρόνος που δεν επιτρέπει καμιά αλλαγή στην τροφή Ψυχολογικές ή παθολογικές ενοχλήσεις είναι δυνατό να επηρεάζουν τον άνθρωπο, με αποτέλεσμα να προκαλούν εμετό. Τότε η κατεύθυνση της περισταλτικής κίνησης αλλάζει και είναι γνωστή ως αντιπερίσταλση

ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ Το στομάχι είναι ελαστικός σάκος ο οποίος δέχεται όλη την τροφή. Όπως στο στόμα, η τροφή υποβάλλεται στις δύο επεξεργασίες: Στις μηχανικές κατά τις οποίες οι παλμικές κινήσεις του στομάχου ανακατεύουν την τροφή με τα γαστρικά υγρά και στις χημικές κατά τις οποίες οι αδένες στο εσωτερικό του στομάχου εκκρίνουν τα πιο κάτω γαστρικά υγρά: Υδροχλωρικό οξύ που ρυθμίζει το pH στο στομάχι, που πρέπει να είναι χαμηλό (ξινό περιβάλλον). Νερό Ένζυμα τα οποία επιδρούν στα λίπη (λιπάση) και στις πρωτεΐνες (πεψίνη). Ο χρόνος παραμονής των τροφών στο στομάχι εξαρτάται από τη σύσταση του γεύματος Νερό ½ ώρα Υδατάνθρακες 1-2 ώρες Πρωτεΐνες 2-3 ώρες Λίπη 4-5 ώρες

Ο ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΣ Είναι το χημικό εργαστήρι του πεπτικού συστήματος γιατί σ΄αυτόν γίνονται πολλές χημικές μεταβολές με την επίδραση της χολής και του παγκρεατικού υγρού Η χολή παράγεται στο συκώτι, συγκεντρώνεται στη χοληδόχο κύστη και χύνεται στο δωδεκαδάκτυλο. Σκοπός της είναι: Να προετοιμάσει τα λίπη να δεκτούν την επίδραση του παγκρεατικού και εντερικού υγρού Να διευκολύνει την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών: A,D,E,K. Το παγκρεατικό υγρό, το οποίο παράγεται στο πάγκρεας, περιέχει πέντε ένζυμα, τα οποία επιδρούν στις πρωτεΐνες, στα λίπη και στους υδατάνθρακες

ΤΟ ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ Στο λεπτό έντερο η πέψη ολοκληρώνεται με την επίδραση του εντερικού υγρού. Περιέχει επτά ένζυμα, τα οποία μετατρέπουν: Τις πρωτεΐνες σε αμινοξέα Τα λίπη και λάδια σε γλυκερίνη και λιπαρά οξέα Τους υδατάνθρακες σε γλυκόζη Στη συνέχεια αυτά τα χρήσιμα θρεπτικά στοιχεία απορροφούνται, περνούν δηλαδή στο αίμα και μεταφέρονται σε όλα τα μέρη του σώματος, για να αφομοιωθούν από τον οργανισμό. Τα άχρηστα σπρώχνονται στο παχύ έντερο.

ΤΟ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ Το παχύ έντερο έχει σχήμα πετάλου και σ΄αυτό συγκεντρώνονται όλα τα κατάλοιπα της πέψης όπως τις φυτικές ίνες, το νερό, τα κατεστραμμένα κύτταρα, τα πεπτικά υγρά κ.α. Αυτά παραμένουν στο παχύ έντερο για 12 περίπου ώρες, μέρος από το νερό απορροφάται, ενώ η υπόλοιπη μάζα (κόπρανα και περιττώματα) αποβάλλεται με την περισταλτική κίνηση από τον πρωκτό.