Γυμνάσιο Καστριτσίου Α΄ Γυμνασίου «Διατροφικές συνήθειες μαθητών Α΄ τάξης Γυμνασίου Καστριτσίου. Διαπιστώσεις και προτάσεις για ένα υγιεινό και ισορροπημένο διαιτολόγιο». Αλατζάς Νικόλαος Βαγενάς Γεώργιος Βαρθάλης Ευάγγελος Βέργος Θεοφάνης Βέργος Πολύκαρπος Γκανιάτσος Παναγιώτης Γραμματικόπουλος-Βλασσόπουλος Παρασκευάς Γράψα Βαρβάρα Παπαβασιλείου Χριστίνα Κ. Παπαβασιλείου Χριστίνα Π. Παπαδοπούλου Ελπίδα Παπαλεξίου Βιολέτα Πολυχρονοπούλου Δήμητρα Στανίδης Χρήστος Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κυριακοπούλου Ν. Σταυρούλα ΠΕ 15 Οικιακής Οικονομίας, M.Sc. Βιώσιμη Ανάπτυξη, M.Sc. Επιστήμες Εκπαίδευσης & Αγωγής Πάτρα, Ιούνιος 2014

Δομή της εργασίας Σκοπός της εργασίας: Να διερευνήσουμε τις διατροφικές συνήθειες των συμμαθητών μας της Α΄ τάξης Γυμνασίου Καστριτσίου, ώστε να συμβάλλουμε στην καθιέρωση των υγιεινών διατροφικών επιλογών τους, μέσα από τις προτάσεις μας για ένα ισορροπημένο & υγιεινό διαιτολόγιο. Ερευνητικά ερωτήματα: Ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες των συμμαθητών μας; Ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες των συμμαθητών μας στο σχολείο; Επηρεάζονται οι συμμαθητές μας στις διατροφικές τους επιλογές από τους φίλους τους ή από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Θεωρούν ότι ακολουθούν ισορροπημένη διατροφή στο σπίτι με την οικογένειά τους; Ενημερώνονται στο σχολείο για την υγιεινή διατροφή και τα οφέλη της; Αποδέχονται οι συμμαθητές μας την εικόνα του εαυτού τους; Έχουν κάνει στο παρελθόν κάποια δίαιτα; Επιθυμούν την απώλεια βάρους; Εάν, ναι για ποιο λόγο;

Μεθοδολογία Στο Μέρος Ι της εργασίας, το θεωρητικό, επιχειρούμε να σας περιγράψουμε τι είναι οι θερμίδες και τα τρόφιμα, τι σημαίνει υγιεινή διατροφή και ποιοι είναι οι στόχοι της, τι είναι η ανθυγιεινή διατροφή, ο υποσιτισμός και ποιες οι συνέπειές τους. Παρουσιάζουμε επίσης τις βασικές κατηγορίες των θρεπτικών συστατικών καθώς και τις ομάδες τροφίμων με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Ολοκληρώνοντας το θεωρητικό μέρος, αναφερόμαστε στις γευστικές προτιμήσεις και τη διατροφική συμπεριφορά των εφήβων, στο τι είναι δίαιτα και για ποιο λόγο οδηγείται ένας έφηβος σε μια δίαιτα. Στο Μέρος ΙΙ της εργασίας παρουσιάζεται η εμπειρική μελέτη περίπτωσης. Διερευνήσαμε τη διατροφική συμπεριφορά των συμμαθητών μας, της Α΄ Γυμνασίου, χρησιμοποιώντας ως ερευνητικό εργαλείο το ερωτηματολόγιο. Μοιράσαμε 79 ερωτηματολόγια στους συμμαθητές μας και πήραμε πίσω συμπληρωμένα 79. Παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, ακολουθούν τα συμπεράσματα και οι προτάσεις μας για ένα υγιεινό και ισορροπημένο διαιτολόγιο. Στο τέλος παρατίθενται τα σχετικά διαγράμματα, το ερωτηματολόγιο και η βιβλιογραφία.

Η υγιεινή διατροφή και οι στόχοι της Μέρος Ι: Το θεωρητικό πλαίσιο Η υγιεινή διατροφή και οι στόχοι της Με την υγιεινή διατροφή προσλαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός μας για την ανάπτυξη και τη συντήρησή του, την αποκατάσταση τραυμάτων, τη διατήρηση της υγείας του. Οι στόχοι της υγιεινής διατροφής είναι οι εξής: 1) η κάλυψη των αναγκών του κάθε οργανισμού ως προς τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. 2) η πρόληψη ασθενειών.

ΘΕΡΜΙΔΑ-ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Η μονάδα μέτρησης της ενέργειας που υπάρχει στις τροφές καθώς και της ενέργειας που χρειάζεται ο οργανισμός μας είναι η θερμίδα (cal) ή η χιλιοθερμίδα (Kcal). Τα τρόφιμα μας δίνουν θρεπτικά συστατικά. Τα θρεπτικά συστατικά τα χωρίζουμε σε 6 κατηγορίες: Υδατάνθρακες: αποτελούν τα κύρια καύσιμα του οργανισμού και μας δίνουν 4 Kcal/gr. Πρωτεΐνες: βοηθάνε στην επιδιόρθωση των ιστών (4 Kcal/gr). Λιπίδια: εξυπηρετούν πολλές διαφορετικές λειτουργίες στον οργανισμό και μας δίνουν 9Kcal/gr. Βιταμίνες: ρυθμίζουν τις διάφορες αντιδράσεις του μεταβολισμού. Μέταλλα: είναι απαραίτητα στον σχηματισμό των οστών. Νερό: είναι ο διαλύτης που διασπά τις θρεπτικές ουσίες.

ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η λέξη ανθυγιεινή είναι η λέξη υγιεινή με το αντί μπροστά. Ανθυγιεινά είναι τα τρόφιμα με πολλές θερμίδες και χωρίς θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό. Οι λόγοι που τρώμε ανθυγιεινά είναι: Είναι πιο οικονομικά και πιο νόστιμα. Δεν χρειάζεται να τα μαγειρέψουμε. Αν τρώμε ανθυγιεινά μπορεί να πάθει ο οργανισμός μεγάλες βλάβες. Σήμερα η αφθονία και η ποικιλία τροφής σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα έχουν οδηγήσει σε υπερφαγία. Υπερφαγία είναι η αυξημένη πρόσληψη τροφής. Προκαλεί τις «νόσους φθοράς». Κάποιοι τέτοιοι νόσοι είναι: Υπέρταση Διαβήτης Παχυσαρκία Εγκεφαλικό Καρκίνος

Ο υποσιτισμός και οι αιτίες του Οι συνέπειες του υποσιτισμού Ο υποσιτισμός προκύπτει όταν ένα πρόσωπο δεν λαμβάνει επαρκείς θρεπτικές ουσίες από τη δίαιτά του. Μερικές αιτίες του υποσιτισμού είναι οι εξής: Όσοι κάνουν χρήση ναρκωτικών ή είναι χρόνιοι αλκοολικοί. Αυτοί με διατροφικές διαταραχές όπως νευρική ανορεξία, ή αυτοί που έχουν δυσκολία στη διατήρηση επαρκούς διατροφής. Μεταξύ των παιδιών η έλλειψη γνώσης της σωστής διατροφής αποτελεί την κύρια αιτία υποσιτισμού σε όλο τον κόσμο. Ύστερα από τις αιτίες προκύπτουν και οι συνέπειες που είναι τρεις: Αναιμία: μη φυσιολογική μάζα ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οστεοπόρωση: ελάττωση της πυκνότητας και της δύναμης των οστών. Νευρική ανορεξία: διατροφική διαταραχή.

Τι είναι τελικά τα τρόφιμα; Τρόφιμο είναι κάθε ουσία φυτικής ή ζωικής προέλευσης που είναι επεξεργασμένη, φυσική ή ημιεπεξεργασμένη και που προορίζεται για κατανάλωση. Ο άνθρωπος χρειάζεται τροφή για να αναπτυχθεί, για να έχει ενέργεια, για να προλάβει ασθένειες, για να επουλώσει φθορές ή βλάβες καθώς και για να πάρει δομικά υλικά για να δημιουργήσει νέα κύτταρα.

Ομάδες τροφίμων

Ομάδα δημητριακών Βασικά θρεπτικά συστατικά Είναι: οι υδατάνθρακες, οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες και τα μέταλλα. 2. Βασικές τροφές Είναι: τα δημητριακά και τα προϊόντα τους, όπως ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, πατάτα. 3. Ο ρόλος στον ανθρώπινο οργανισμό Τα δημητριακά αποτελούν μια σημαντική ομάδα τροφίμων, καθώς είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, φυτικές ίνες και βιταμίνες Β. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να είναι ενταγμένα στο καθημερινό μας διαιτολόγιο. 4. Προϊόντα ολικής άλεσης Είναι: τα δημητριακά στα οποία έχει αλεσθεί όλος ο σπόρος , δηλαδή μαζί με τις εξωτερικές του φλούδες (πίτουρο). 5. Ο ρόλος των φυτικών ινών. Οι φυτικές ίνες βοηθούν: Στην καλή λειτουργία του εντέρου Στη ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα Βελτίωση επιπέδων λιπιδίων στο αίμα Έλεγχος του σωματικού μας βάρους 6. Γιατί προτιμάμε σύνθετους υδατάνθρακες; Οι σύνθετοι υδατάνθρακες, όπως τα είδη ολικής αλέσεως, συμβάλλουν: Στη σταδιακή απελευθέρωση ενέργειας, που έχει ως αποτέλεσμα να νιώθετε πλήρης από ενέργεια για αρκετή ώρα, και Στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, λόγω των φυτικών ινών που περιέχουν. 10

Πόσο συχνά πρέπει να καταναλώνουμε τα προϊόντα αυτής της ομάδας και τι πρέπει να προσέχουμε; Πόσο συχνά πρέπει να καταναλώνουμε τα προϊόντα της ομάδας των δημητριακών; Πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά 8 μικρομερίδες δημητριακά, ζυμαρικά και ψωμί, για να προσλαμβάνει ο οργανισμός μας την απαραίτητη ενέργεια και κάποια από τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται την ημέρα. Τι πρέπει να προσέχουμε; Για να μην παχύνουμε, αφού προσθέσαμε στο διαιτολόγιό μας αμυλούχες τροφές, πρέπει να αφαιρέσουμε άλλες τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες ή λιπίδια. Έτσι το σύνολο των θερμίδων στο πιάτο μας θα μείνει σταθερό, ενώ η διατροφή μας θα γίνει πιο ισορροπημένη. Μην ξεχνάς … … … ! 11

Ομάδα φρούτων και λαχανικών Βιταμίνη C Η βιταμίνη C επιμηκύνει τη ζωή μας, ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καταπολεμά τη γήρανση, έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, είναι απαραίτητη για τη φροντίδα του δέρματος και την προστασία του από τις ακτίνες, αποτρέπει την ανάπτυξη του καρκίνου. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C είναι τα εσπεριδοειδή, οι γλυκές πιπεριές, οι φράουλες, τα λαχανικά, το μπρόκολο, οι τομάτες. Ας μην ξεχνάμε πως ο οργανισμός μας δεν μπορεί να αποθηκεύσει την υδατοδιαλυτή βιταμίνη C, γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να την προσλαμβάνουμε τακτικά. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σε φρούτα είναι 3 μικρομερίδες και σε λαχανικά 6 μικρομερίδες.

Ομάδα φρούτων και λαχανικών Βιταμίνη E H βιταμίνη Ε είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Βρίσκεται σε πολλές τροφές όπως τα φυτικά έλαια, τα αμύγδαλα, τα φιστίκια, οι σπόροι του ηλιοτρόπιου, τα φουντούκια και το φύτρο του σιταριού. H αυξημένη κατανάλωση βιταμίνης Ε μπορεί να σχετίζεται με μειωμένη επίπτωση καρδιακής νόσου και καρδιακής προσβολής. Όπως όλα τα αντιοξειδωτικά, έτσι και η βιταμίνη Ε παίζει ακόμη ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. 13

ΟΜΑΔΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Μια από τις πέντε ομάδες τροφίμων είναι τα γαλακτοκομικά. Πρέπει να πίνουμε 1-3 ποτήρια γάλα την ημέρα. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι: Η σημαντικότερη πηγή ασβεστίου Σημαντική πηγή πρωτεϊνών Μεγάλη πηγή βιταμινών B Στο εμπόριο κυκλοφορούν: Γάλα παστεριωμένο Γάλα διαρκείας Γάλα αποστειρωμένο Γάλα εβαπορέ Σκόνη γάλακτος Ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε λιπαρά: Το πλήρες γάλα(3.5%λιπαρά) Το ημίπαχο(1.5%λιπαρά) Το άπαχο(0% λιπαρά)

Μία από τις πιο σημαντικές ομάδες … κρέας – ψάρι – όσπρια Πρόσεχε την ποσότητα!! Μία ομάδα πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, λίπη, σίδηρο και άλλα μέταλλα, είναι η 4η ομάδα ( κρέας- ψάρια- όσπρια). Οι βασικές τροφές αυτής της κατηγορίας είναι: Το κόκκινο κρέας και τα προϊόντα του Τα εντόσθια Το κοτόπουλο, η γαλοπούλα, και τα αλλαντικά τους Το ψάρι και τα θαλασσινά σε όλες τις μορφές Αβγά Όσπρια Υποκατάστατα κρέατος Αν κάποιος καταναλώνει τρόφιμα από αυτήν την ομάδα όπως κόκκινο κρέας, πολύ συχνά, κινδυνεύει από στεφανιαία νόσο ή καρκίνο του παχέος εντέρου. Επίσης με το κρέας συνοδεύεται και η χοληστερόλη (η οποία όταν έρχεται σε επαφή με το ζωικό λίπος ανεβαίνει σημαντικά). Αυγό πρέπει να καταναλώνουμε 3 με 4 φορές την εβδομάδα Ψάρι 2 φορές την εβδομάδα Κρέας 1-2 φορές την εβδομάδα

Ομάδα λίπη και έλαια Η κατηγορία αυτή μας δίνει: Λιπαρά οξέα (μονοακόρεστα, πολυακόρεστα) Λιποδιαλυτές βιταμίνες Για το λόγο ότι μας δίνουν υπερδιπλάσιες θερμίδες (9 Kcal/gr) πρέπει να προσλαμβάνουμε τα τρόφιμα της ομάδας αυτής με μέτρο. Αλλά επειδή ανήκουν στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά πρέπει να τα προσλαμβάνουμε και αυτά καθημερινά. Το ελαιόλαδο φυσικά είναι η καλύτερη μας προτίμηση. Επίσης υπάρχουν και προϊόντα light τα οποία περιέχουν έως και 50% λιγότερα λιπαρά.

Οι γευστικές προτιμήσεις και η διατροφική συμπεριφορά των εφήβων Η διατροφική συμπεριφορά των εφήβων Οι έφηβοι: Δεν ακολουθούν πρόγραμμα στη διατροφή τους. Συνήθως δεν τρώνε πρωινό. Καταναλώνουν ενδιάμεσα γεύματα αμφιβόλου διατροφικής αξίας. Τρώνε συχνά εκτός σπιτιού «πρόχειρα γεύματα», τα οποία περιέχουν πολλές θερμίδες, λίπη και αλάτι και λίγες βιταμίνες, ασβέστιο και φυτικές ίνες. Μπορεί να ακολουθήσουν επικίνδυνες δίαιτες (κορίτσια) ή να πάρουν επικίνδυνα συμπληρώματα (αγόρια). Οι γευστικές προτιμήσεις των εφήβων Οι έφηβοι καταναλώνουν συχνά μεγάλες ποσότητες τροφίμων, όπως πατατάκια, γλυκά, αναψυκτικά, χάμπουργκερ και πίτσες, δηλαδή τρόφιμα που τα βρίσκουν εύκολα και είναι έτοιμα να φαγωθούν χωρίς να χρειαστεί να τα ετοιμάσουν οι ίδιοι, ευχάριστα στη γεύση, πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι και λιγότερο πλούσια σε βιταμίνες, φυτικές ίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Οι έφηβες κυρίως, ακολουθούν δίαιτες ελλιπείς στις περισσότερες ομάδες τροφίμων, στη προσπάθειά τους να μειώσουν το σωματικό τους βάρος. 17

Τι σημαίνει δίαιτα; Γιατί ξεκινάει ένας έφηβος μια δίαιτα; Δίαιτα είναι το τι τρως. Υπάρχουν δύο πλευρές μιας δίαιτας: Τι τροφές καταναλώνεις, και Πόσο καταναλώνεις από αυτές. Για να χάσεις βάρος ή να διατηρήσεις ένα υγιές βάρος χρειάζεται προσοχή και στις δύο αυτές πλευρές. Ένας έφηβος μπορεί να ξεκινήσει μια δίαιτα για να ελαττώσει το σωματικό του βάρος, θέλοντας να μοιάσει στα πρότυπα της εποχής ή από ψυχολογικούς παράγοντες. 18

Μέρος ΙΙ: Η εμπειρική μελέτη Τα αποτελέσματα της έρευνας Στην ερώτηση “πόσο συχνά τρως πρωινό” οι περισσότεροι μαθητές (50) απάντησαν ότι τρώνε καθημερινά πρωινό, διαπίστωση πολύ καλή αφού ξέρουμε πως το πρωινό είναι από τα βασικότερα γεύματα της ημέρας. Οι 13 από τους μαθητές είπαν ότι τρώνε συχνά πρωινό (3-5 φορές την εβδομάδα), ενώ 4 μαθητές δήλωσαν ότι δεν τρώνε πρωινό ποτέ, κάτι που δεν είναι καλό, αφού δεν παίρνουν την απαραίτητη ενέργεια που χρειάζονται για την υπόλοιπη ημέρα. Στην ερώτηση “τι προτιμάς για πρωινό” 44 μαθητές απάντησαν ότι τρώνε γάλα με κάποιο συνοδευτικό, όπως είναι τα δημητριακά. 26 μαθητές απάντησαν πως πίνουν μόνο γάλα, 4 πως τρώνε κέικ, ενώ 5 μαθητές απάντησαν πως δεν τρώνε τίποτα για πρωινό. Πιθανόν η διάθεση και η όρεξη τους να κάνουν διάφορες δραστηριότητες να είναι μειωμένη. Στο ερώτημα “πόσα ποτήρια γάλα πίνεις την ημέρα” οι 59 από τους 79 μαθητές απάντησαν ότι καθημερινά πίνουν 1-2 ποτήρια την ημέρα, 14 μαθητές πίνουν 3-4 ποτήρια, ενώ λίγοι, δηλαδή 6 ήταν αυτοί που δεν πίνουν καθόλου γάλα. Ο αριθμός των 59 μαθητών είναι ικανοποιητικός αφού ένας μεγάλος αριθμός παιδιών πίνει όσα ποτήρια γάλα χρειάζεται ημερησίως.

Στην ερώτηση “πόσο συχνά πίνεις φρέσκους χυμούς” 34 μαθητές απάντησαν ότι πίνουν συχνά και 22 καθημερινά. Η διαπίστωση αυτή είναι πολύ καλή για αυτούς τους μαθητές, αφού τα φρούτα περιέχουν πολλές βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Δίνουν ενέργεια και δυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού. 16 μαθητές πίνουν χυμούς σπάνια (1-2 φορές την εβδομάδα) και 6 μαθητές πολύ σπάνια (1-2 φορές το μήνα). Στο ερώτημα που τέθηκε στους μαθητές "τι προτιμάς για σνακ" 40 παιδιά απάντησαν φρούτα ή χυμό, 23 τοστ και 12 γλυκό και αναψυκτικά. Ελάχιστα παιδιά (4 μαθητές) δεν τρώνε τίποτα. Καλή διαπίστωση εφόσον τα περισσότερα παιδιά προτιμούν ένα υγιεινό σνακ, ενώ αποφεύγουν τα ανθυγιεινά γλυκά και αναψυκτικά. Όταν ρωτήσαμε τους συμμαθητές μας "τι σας αρέσει να τρώτε περισσότερο" οι 38 από τους 79 απάντησαν ότι προτιμούν το κρέας, 16 απάντησαν ότι προτιμούν τα δημητριακά και 11 ότι προτιμούν το ψάρι. Λίγα παιδιά (9) προτιμούν όσπρια και μόνο 5 από αυτά αυγά. Στο ερώτημα που τέθηκε στους μαθητές "τι είδους γεύμα τρως το μεσημέρι" η πλειοψηφία, δηλαδή οι 77 από τους 79 απάντησαν "το σπιτικό", μόνο 2 μαθητές απάντησαν “fast food”, ενώ κανένας δεν απάντησε την επιλογή "από εστιατόριο". Στο συγκεκριμένο ερώτημα η σωστότερη, κατά τη γνώμη μας, απάντηση είναι το σπιτικό φαγητό, το οποίο είναι πιο νόστιμο και υγιεινό. Στην ερώτηση “αν τρως σαλάτες”, τα 57 από τα 79 παιδιά της Α΄ γυμνασίου απάντησαν θετικά, ενώ τα υπόλοιπα 22 παιδιά δήλωσαν πως δεν τρώνε. Θα ήταν προτιμότερο να τρώνε περισσότερα παιδιά σαλάτες, γιατί έχουν πολλά θρεπτικά συστατικά μαζί με το ελαιόλαδο που προστίθεται, αλλά και αυτός ο αριθμός των μαθητών είναι ικανοποιητικός.

Όταν οι μαθητές ερωτήθηκαν "πόσο συχνά τρως fast food" οι 46 απάντησαν ότι τρώνε πολύ σπάνια, οι 17 ότι τρώνε σπάνια και οι 15 ότι δεν τρώνε ποτέ. Επίσης ένα πολύ μικρό ποσοστό μαθητών, δηλαδή μόνο 1 μαθητής, απάντησε ότι τρώει καθημερινά και κανένας δεν απάντησε ότι τρώει συχνά. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά διαπιστώνουμε ότι: Πρώτον ο μαθητής που τρώει καθημερινά fast food σίγουρα πρέπει να αλλάξει τον τρόπο διατροφής του, ώστε να μην αποκτήσει στο μέλλον κάποια διατροφοεξαρτώμενη ασθένεια. Δεύτερον, το ποσοστό των μαθητών που απάντησε ότι τρώει σπάνια ή πολύ σπάνια fast food επιλέγει αυτού του είδους τα τρόφιμα με μια λογική συχνότητα και τρίτον, το ποσοστό των μαθητών που απάντησε "ποτέ" δεν θα κινδυνεύσει στο μέλλον από κάποια διατροφοεξαρτώμενη ασθένεια. Στην ερώτηση “πόσες φορές την εβδομάδα τρως κόκκινο κρέας”, τα παιδιά απάντησαν ως εξής: 1 παιδί τρώει καθημερινά κόκκινο κρέας, 58 παιδιά απάντησαν 1-2 φορές, 17 παιδιά απάντησαν 3-5 φορές και 3 παιδιά ποτέ. Το παιδί που απάντησε πως τρώει καθημερινά κόκκινο κρέας έχει περισσότερες πιθανότητες να πάσχει στο μέλλον από κάποια διατροφοεξαρτώμενη ασθένεια ή από παχυσαρκία, να σημειώσει αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, ακόμη και να νοσήσει από καρκίνο του παχέος εντέρου. Είναι πολύ θετικό που πολλά παιδιά προσέχουν τη διατροφή τους τρώγοντας 1-2 φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας, ενώ ικανοποιητικός είναι και ο αριθμός των παιδιών που τρώνε 3-5 φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας.

Στην ερώτηση “πόσες φορές την εβδομάδα τρως ψάρι” από τα 79 παιδιά τα 68 απάντησαν πως τρώνε ψάρι 1 με 2 φορές. Βλέπουμε ότι ένας μεγάλος αριθμός των παιδιών προτιμά το ψάρι, καθώς είναι πολύ καλό γιατί μας προσφέρει τα ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία μειώνουν τη χοληστερόλη και δρουν αντιπηκτικά στο αίμα. Στην ερώτηση “πόσες φορές την εβδομάδα τρως όσπρια” τα 52 από τα 79 παιδιά απάντησαν 1 με 2 φορές. Τα όσπρια μπορούν να αντικαταστήσουν το κρέας καθώς έχουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, αλλά και γιατί είναι σημαντική πηγή βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, ενώ είναι φτωχά σε λιπίδια. Στο ερώτημα “πόσες φορές την εβδομάδα τρως δημητριακά” τα περισσότερα παιδιά απάντησαν πως τρώνε καθημερινά δημητριακά (42). Το αποτέλεσμα αυτό είναι πολύ καλό, επειδή ο οργανισμός μας χρειάζεται καθημερινά ενέργεια. Τα δημητριακά αποτελούν τη βασική τροφή πολλών πληθυσμών σε όλες τις ηπείρους, γιατί περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες και πρωτεΐνες. Στο ερώτημα “πόσα κύρια γεύματα έχεις την ημέρα” 3 γεύματα έχουν 63 παιδιά. Αυτό είναι αρκετά καλό αποτέλεσμα, επειδή τα 3 κύρια γεύματα είναι τα αναγκαία. Δυστυχώς υπάρχουν 4 παιδιά που έχουν μόνο 1 κύριο γεύμα και 12 παιδιά που έχουν 2 κύρια γεύματα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ορισμένοι συμμαθητές μας ίσως δεν παίρνουν την αναγκαία ενέργεια για το υπόλοιπο της ημέρας, παρ’ όλο που πρέπει να τρώνε ικανοποιητικά, διότι βρίσκονται στην ανάπτυξη. Στην ερώτηση "πιστεύεις ότι στο σπίτι σου ακολουθείτε ισορροπημένη διατροφή" το μεγαλύτερο ποσοστό (68 μαθητές) απάντησε πως το πιστεύει. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί μία ισορροπημένη διατροφή μας προστατεύει από την παχυσαρκία και κάποιες αρρώστιες.

Στην ερώτηση "τι τρως συνήθως στο σχολείο" η πλειοψηφία των μαθητών (53 άτομα) απάντησε ότι προτιμάει την τυρόπιτα. Μόλις οι 7 στους 79 μαθητές προτιμούν γλυκίσματα και 6 στους 79 φρούτα. Ακόμα λιγότεροι μαθητές (4 άτομα) αγοράζουν κάποιο αναψυκτικό, ενώ 9 στους 78 δεν τρώνε τίποτα στο σχολείο. Η διαπίστωση αυτή μας προβληματίζει, γιατί χρειαζόμαστε ενέργεια το πρωί. Παρατηρούμε πως στην ερώτηση “φέρνεις έτοιμο κολατσιό από το σπίτι σου” ένας μεγάλος αριθμός των μαθητών (45) φέρνουν κολατσιό, διαπίστωση που φαίνεται να είναι αρκετά καλή, διότι το κολατσιό από το σπίτι είναι συνήθως πιο υγιεινό. Αντίθετα ένας μικρός αριθμός (34 μαθητές) βλέπουμε πως δεν προτιμούν κολατσιό από το σπίτι και θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτά τα παιδιά θα προτιμήσουν κάτι από το κυλικείο ή από ένα Μίνι Μάρκετ. Στην ερώτηση που τέθηκε στους συμμαθητές μας “σε επηρεάζουν οι φίλοι σου όταν τρως από το κυλικείο” 15 απάντησαν καταφατικά, πράγμα που είναι ανησυχητικό, διότι ο καθένας μας θα έπρεπε να παίρνει από το κυλικείο ό,τι θέλει αυτός. Αντίθετα τα άλλα 64 παιδιά δεν επηρεάζονται από τους φίλους τους στις διατροφικές τους επιλογές στο σχολείο. Στην ερώτηση "ενημερώνεσαι στο σχολείο για την υγιεινή διατροφή" παρατηρούμε ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές, δηλαδή οι 72 από τους 79, απάντησαν θετικά, γεγονός που σημαίνει ότι οι συμμαθητές μας είναι πληροφορημένοι για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να τρώνε στο καθημερινό τους διαιτολόγιο. Στην ερώτηση “γνωρίζεις τις ομάδες τροφίμων και τα χαρακτηριστικά τους” παρατηρούμε πως ένας μεγάλος αριθμός παιδιών (76) απάντησαν καταφατικά, γεγονός το οποίο φαίνεται να είναι καλό, γιατί τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν τις ομάδες τροφίμων και τα χαρακτηριστικά τους, ώστε να είναι ενημερωμένα για τα οφέλη της σωστής διατροφής. Αντίθετα ένας μικρός αριθμός μαθητών μόλις 3 από τους 79 απαντούν αρνητικά, πως δηλαδή δεν γνωρίζουν τις ομάδες τροφίμων.

Στην ερώτηση "σε επηρεάζουν τα Μ. Μ. Ε Στην ερώτηση "σε επηρεάζουν τα Μ.Μ.Ε. στις διατροφικές σου επιλογές" οι 25 από τους 79 απάντησαν πως επηρεάζονται, ενώ οι 56 πως όχι. Το αποτέλεσμα αυτό είναι πολύ θετικό, γιατί αρκετά τρόφιμα που διαφημίζονται ή δίαιτες που προτείνονται δεν συστήνονται πάντοτε για παιδιά. Όταν οι μαθητές ερωτήθηκαν “εάν αποδέχονται την εμφάνιση του εαυτού τους” οι περισσότεροι, δηλαδή οι 68 από τους 79 απάντησαν ότι την αποδέχονται, ενώ μόλις 11 απάντησαν πως όχι. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα παιδιά αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, δηλαδή απολαμβάνουν τη ζωή τους και έχουν αυτοπεποίθηση. Στην ερώτηση “έχεις κάνει δίαιτα για να χάσεις βάρος” τα περισσότερα παιδιά (59) απαντούν πως δεν έχουν κάνει κάποια δίαιτα. Αυτή είναι επίσης μια πολύ καλή διαπίστωση, διότι σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά δεν πρέπει να χάνουν βάρος, δεδομένου ότι είναι πάνω στην ανάπτυξη. Όταν ρωτήσαμε τους συμμαθητές μας “θα ήθελες να χάσεις κιλά” τα περισσότερα παιδιά απάντησαν ότι δεν θέλουν να χάσουν κιλά. ‘Έτσι αποδεικνύεται ότι αποδέχονται το σωματικό τους βάρος. Λιγότεροι μαθητές (30) θεωρούν ότι χρειάζεται να χάσουν βάρος. Όταν ρωτήσαμε τους συμμαθητές μας "εάν θα ήθελες να χάσεις κιλά, για ποιόν λόγο" τα περισσότερα παιδιά από αυτά που θέλουν να χάσουν βάρος απάντησαν ότι δεν αισθάνονται άσχημα με τους γύρω τους, αλλά αντίθετα επιθυμούν την απώλεια βάρους τους, επειδή νιώθουν άσχημα με τον εαυτό τους (23 μαθητές).

Συμπεράσματα Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας που κάναμε είναι πολύ καλά. Ειδικότερα, Η πλειοψηφία των συμμαθητών μας τρώει πρωινό καθημερινά συνοδεύοντας το με δημητριακά και πίνουν 1-2 ποτήρια γάλα την ημέρα. Πολλοί είναι εκείνοι που πίνουν φρέσκους χυμούς καθημερινά ή συχνά, ενώ αξιοσημείωτη είναι η διαπίστωση ότι προτιμούν για σνακ φρούτο ή χυμό. Οι μαθητές προτιμούν το κρέας και τα δημητριακά, ενώ οι περισσότεροι (72/79) προτιμούν το σπιτικό φαγητό και τις σαλάτες (57/79), τρώγοντας fast food πολύ σπάνια (46/79), σπάνια (17/79) ή ποτέ (15/79). Οι περισσότεροι συμμαθητές μας έχουν 3 κύρια γεύματα ημερησίως, τρώνε κόκκινο κρέας, ψάρι, όσπρια 1-2 φορές την εβδομάδα και δημητριακά καθημερινά.

Συμπεράσματα Οι συμμαθητές μας πιστεύουν ότι ακολουθούν στο σπίτι τους ισορροπημένη διατροφή, ενώ σχεδόν όλοι (72/79) δήλωσαν ότι ενημερώνονται στο σχολείο για την υγιεινή διατροφή και γνωρίζουν (76/79) τις ομάδες τροφίμων και τα χαρακτηριστικά τους. Στο σχολείο προτιμούν την τυρόπιτα (53/79), ενώ μόνο 9 συμμαθητές μας δεν τρώνε τίποτα στο σχολείο. Αρκετοί είναι επίσης εκείνοι που φέρνουν και έτοιμο κολατσιό από το σπίτι τους. Οι περισσότεροι μαθητές δήλωσαν ότι δεν επηρεάζονται στις διατροφικές τους επιλογές από φίλους ή από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οι συμμαθητές μας σε γενικές γραμμές (68/79) αποδέχονται την εικόνα του εαυτού τους, δεν έχουν κάνει κάποια δίαιτα για να χάσουν βάρος (59/79), ενώ λίγοι είναι εκείνοι που επιθυμούν να αδυνατίσουν, επειδή ενδεχομένως αισθάνονται άσχημα με τον εαυτό τους.

Προτάσεις Προτείνουμε στους συμμαθητές μας που απάντησαν ότι δεν τρώνε πρωινό ή ότι δεν τρώνε τίποτα στο σχολείο, ν’ αλλάξουν τις συνήθειές τους αυτές, επειδή το πρωινό είναι ένα από τα σημαντικότερα γεύματα της ημέρας. Από το πρωινό προσλαμβάνουμε την απαραίτητη ενέργεια που χρειαζόμαστε για να ξεκινήσουμε την ημέρα μας. Είναι καλό να συνοδεύουμε το πρωινό μας εκτός από γάλα με κάποιο άλλο τρόφιμο όπως τα δημητριακά, καθώς είναι πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες, που μας δίνουν αργά-αργά την ενέργεια που χρειαζόμαστε, ώστε να την έχουμε για το υπόλοιπο της ημέρας, αλλά και επειδή περιέχουν και άλλα σημαντικά θρεπτικά συστατικά, όπως φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Ακόμα, παρατηρήσαμε πως λίγοι συμμαθητές μας, ευτυχώς μόνο 6, δεν πίνουν καθόλου γάλα και έτσι δεν προσλαμβάνουν το ασβέστιο που απαιτείται στην ηλικία που βρίσκονται. Τη συνήθειά τους αυτή θα πρέπει να την αλλάξουν, διότι όσο περισσότερο γάλα πίνουμε μέχρι την ηλικία των 25 ετών, τόσο λιγότερα προβλήματα θα αντιμετωπίζουμε σε μεγαλύτερες ηλικίες με τα οστά και τα δόντια μας. Θα ήταν καλό οι συμμαθητές μας που πίνουν σπάνια και πολύ σπάνια φρέσκους χυμούς, να πίνουν πιο συχνά, επειδή είναι πολύ σημαντικοί για την υγεία μας, καθώς περιέχουν πολύτιμες βιταμίνες, οι οποίες δυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού. 

Προτάσεις Διαπιστώνουμε πως μερικοί συμμαθητές μας προτιμούν τα γεύματα στα fast food, γεγονός που πιθανόν να είναι επιβλαβές για την υγεία τους. Τους προτείνουμε να προσπαθήσουν να ελαττώσουν την κατανάλωση fast food, γιατί το είδος αυτό του φαγητού περιέχει πολλά κορεσμένα λιπαρά που ίσως να οδηγήσουν στην παχυσαρκία ή να οδηγήσουν σε κάποια διατροφοεξαρτώμενη ασθένεια. Διαπιστώσαμε πως 22 συμμαθητές μας δεν τρώνε σαλάτες. Θα ήταν καλό για την υγεία τους να βελτιώσουν τη συνήθεια αυτή, καθώς οι σαλάτες περιέχουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες. Δεν επιβαρύνουν τον οργανισμό με ανεπιθύμητα λιπίδια και βοηθούν στη διατήρηση και τον έλεγχο του σωματικού μας βάρους, καθώς έχουν υψηλό βαθμό κορεσμού. Ορισμένοι συμμαθητές μας θα πρέπει επίσης να ελαττώσουν την εβδομαδιαία κατανάλωση κόκκινου κρέατος, αφού 17 από τους 79 απάντησαν ότι τρώνε κόκκινο κρέας 3-5 φορές την εβδομάδα. Τα παιδιά που απάντησαν ότι δεν τρώνε «ποτέ» κόκκινο κρέας θα πρέπει να αρχίσουν να τρώνε έστω και μικρές ποσότητες, επειδή τα θρεπτικά συστατικά του κόκκινου κρέατος παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Στους συμμαθητές μας που επιθυμούν να χάσουν βάρος συστήνουμε να είναι πολύ προσεχτικοί, διότι οι δίαιτες δεν έχουν πάντοτε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Μια ακατάλληλη δίαιτα μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό, νευρική ανορεξία και οι έφηβοι μπορούν να υποστούν ανεπανόρθωτες βλάβες.

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

Βιβλιογραφία http://www.beinshape.gr/diaites Trofoupoli.gr/παραγοντες- που-επηρεαζουν-τη-διατροφικη-συμπεριφορα-των-εφηβων http://www.myworld.gr/site/content.php?artid=102387 http://trofoupoli.gr/fytikes-ines http://www.jenny.gr/aploi-i-synthetoi-idatanthrakes Βιβλίο Οικιακής Οικονομίας Α΄ Γυμνασίου Βιβλίο Οικιακής Οικονομίας Β΄ Γυμνασίου www.news-medicalnet/health./causes-of- malnutrition-(Greek).aspx el.wikipedia.org/wiki/Νευρική ανορεξία el.wikipedia.org/wiki/Αναιμία www.lasanianos.gr/osteoporosi.html www.slideshare.net http://www.diatrofi.gr http://www.heaithpages.gr/portal/page/portal http://el.wikipedia.org/wiki/θερμίδα http://www.diatrofi.gr/index.php/food/sistatika/vitamines/item http://www.diatrofi.gr/index.php/diaita/item www.trofima.gr 42 42

Ερωτηματολόγιο διατροφικών συνηθειών (σε κάθε ερώτημα να επιλέγετε μία απάντηση, τσεκάροντας με Χ) 1) Πόσο συχνά τρως πρωινό; Καθημερινά……… Συχνά (3-5 φορές την εβδομάδα)………………..…... Σπάνια (1-2 φορές την εβδομάδα)….…… Πολύ σπάνια (1-2 φορές το μήνα)…………… Ποτέ…………… 2) Τι προτιμάς για πρωινό; Γάλα……. Γάλα με δημητριακά ή τοστ ή φρυγανιές με μέλι………. Κέικ………. Τίποτα…………… 3) Πόσα ποτήρια γάλα πίνεις την ημέρα; 1-2 ποτήρια……. 3-4 ποτήρια ……. Καθόλου……………... 4) Πόσο συχνά πίνεις φρέσκους χυμούς; Καθημερινά……… Συχνά (3-5 φορές την εβδομάδα)……. Σπάνια (1-2 φορές την εβδομάδα)….…… Πολύ σπάνια (1-2 φορές το μήνα)…………… Ποτέ…………… 5) Τι προτιμάς για σνακ (π.χ. το απόγευμα); Φρούτο ή χυμό…….. Τοστ…… Γλυκά ή αναψυκτικά……. Τίποτα……………...… 6) Τι σας αρέσει να τρώτε περισσότερο; Ψάρι…….. Κρέας…….. Όσπρια……. Αυγά…….Δημητριακά……. Διατροφικές συνήθειες και οικογενειακός περίγυρος 7) Τι είδους γεύμα τρως το μεσημέρι; Σπιτικό……… Από εστιατόριο………Fast Food…….. 8) Πόσο συχνά τρως fast food; Καθημερινά……… Συχνά (3-5 φορές την εβδομάδα)……….. Σπάνια (1-2 φορές την εβδομάδα)….……Πολύ σπάνια (1-2 φορές το μήνα)…………… Ποτέ…………… 9) Τρως σαλάτες; Ναι……. Όχι……… 10) Πόσες φορές την εβδομάδα τρως κόκκινο κρέας; Καθημερινά……1-2 φορές…………...3-5 φορές………Ποτέ….. 11) Πόσες φορές την εβδομάδα τρως ψάρι; Καθημερινά……. 1-2 φορές….. 3-5 φορές……. Ποτέ….….. 12) Πόσες φορές την εβδομάδα τρως όσπρια; Καθημερινά……. 1-2 φορές….. 3-5 φορές……. Ποτέ….. 13) Πόσες φορές την εβδομάδα τρως δημητριακά (π.χ. ψωμί, μακαρόνια, ρύζι); Καθημερινά………1-2 φορές….. 3-5 φορές…… Ποτέ….. 14) Πόσα κύρια (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) γεύματα έχεις την ημέρα; 1……. 2……3…… 15) Πιστεύεις ότι στο σπίτι σου ακολουθείτε ισορροπημένη διατροφή; Ναι……. Όχι…….. Διατροφικές συνήθειες στο σχολείο 16) Τι τρως συνήθως στο σχολείο; Τυρόπιττα, κουλούρι, σάντουιτς από το κυλικείο……….. Γλυκίσματα (π.χ. ντόνατς, κρουασάν, μπισκότα, σοκολάτες).………. Φρούτο………. Αναψυκτικά ………… Τίποτα…………… 17) Φέρνεις έτοιμο κολατσιό από το σπίτι σου; Ναι…….. Όχι……….. 18) Σε επηρεάζουν οι φίλοι σου, όταν αγοράζεις τρόφιμα από το κυλικείο; Ναι…….. Όχι…….. 19) Ενημερώνεσαι στο σχολείο σου για τα οφέλη της υγιεινής διατροφής; Ναι…… Όχι….. 20) Γνωρίζεις τις ομάδες τροφίμων και τα χαρακτηριστικά τους; Ναι……. Όχι……. 21) Σε επηρεάζουν τα Μ.Μ.Ε. στις διατροφικές σου επιλογές; Ναι……… Όχι………. 22) Αποδέχεσαι την εικόνα του εαυτού σου; Ναι…… Όχι…….. 23) Έχεις κάνει στο παρελθόν κάποια δίαιτα για να χάσεις βάρος; Ναι…… Όχι…….. 24) Θα ήθελες να χάσεις κιλά; Ναι…… Όχι………. 25) Εάν ναι, για ποιο λόγο; Επειδή αισθάνεσαι άσχημα με τον εαυτό σου……. Επειδή αισθάνεσαι άσχημα με τους γύρω σου……….

«Σας ευχαριστούμε πολύ»