Κεφάλαιο 4ο Η Προσφορά των Αγαθών Κεφάλαιο 4ο Η Προσφορά των Αγαθών Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Εισαγωγή Στο 3ο Κεφάλαιο μάθαμε ότι η επιχείρηση μπορεί να έχει διάφορα επίπεδα κόστους, τα οποία αντιστοιχούν στα διαφορετικά επίπεδα παραγόμενης ποσότητας που έχει τη δυνατότητα να παράγει, ανάλογα με την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιεί. Στο 4ο Κεφάλαιο θα προσδιορίσουμε ότι η επιχείρηση, απ’ όλες αυτές τις ποσότητες προϊόντος που μπορεί να παράγει, επιλέγει τελικά εκείνες που τη συμφέρει να παράγει, σύμφωνα πάντα με τον βασικό της σκοπό, που είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Μεγιστοποίηση κέρδους Το κέρδος μίας επιχείρησης υπολογίζεται εάν από τα συνολικά της έσοδα (εισπράξεις) αφαιρέσουμε τα συνολικά της έξοδα (κόστος). Τα συνολικά έσοδα προκύπτουν από το γινόμενο της τιμής με την ποσότητα. Το συνολικό κόστος είναι μία συνάρτηση της παραγόμενης ποσότητας, όπως είδαμε στο β’ μέρος του 3ου κεφαλαίου. Η μαθηματική μορφή των παραπάνω προτάσεων είναι : Σ.Έσοδα = Ρ × Q Σ.Κόστος = ΤC = f(Q) Επομένως, η συνάρτηση των κερδών μπορεί να προσδιοριστεί ως εξής : Κέρδος = Σ. Έσοδα – Σ. Κόστος Κ (Q) = (Ρ × Q) - TC(Q) (1) Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Μεγιστοποίηση κέρδους Κ (Q) = (Ρ × Q) - TC(Q) (1) Η συνθήκη πρώτης τάξης για τη μεγιστοποίηση μίας συνάρτησης αναφέρει ότι για να έχει μία συνάρτηση μέγιστο σε ένα σημείο, θα πρέπει η πρώτη πα- ράγωγος της συνάρτησης στο σημείο αυτό να είναι ίση με το μηδέν, δηλαδή : Η α΄ παράγωγος του TC ως προς Q δηλώνει το ρυθμό μετα- βολής του συνολικού κόστους, όταν η παραγωγή μεταβάλλεται κατά μία μονάδα, δηλαδή : (1)  Κ‘ (Q) = (Ρ × Q)’ - TC’(Q) = 0  Ρ – MC = 0  Ρ = MC Δ(TC) TC’(Q) = = MC Δ(Q) Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Ερμηνεία Η σχέση Ρ = MC, δηλώνει τα εξής : 1) Η επιχείρηση μεγιστοποιεί τα κέρδη της στο επίπεδο παραγωγής για το ο- ποίο η τιμή είναι ίση με το οριακό κόστος της παραγόμενης ποσότητας. 2) Εφόσον η παραπάνω σχέση θα πρέπει να ισχύει κάθε φορά, ώστε να μεγι- στοποιούνται τα κέρδη, όταν μεταβάλλεται η τιμή (Ρ), η επιχείρηση μεταβάλ- λει την παραγόμενη ποσότητα, ακολουθώντας την καμπύλη του οριακού κό- στους (MC). Σημαντικό όμως είναι στη βραχυχρόνια περίοδο να καλύπτεται τουλάχιστον το μεταβλητό κόστος. Δηλαδή θα πρέπει να ισχύει : C Έσοδα  Μεταβλητό κόστος P×Q  VC P×Q  Q×AVC P AVC MC  AVC P = MC MC AVC P Q 230 280 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η καμπύλη προσφοράς C Επομένως, το ανερχόμενο τμή- μα της καμπύλης του οριακού κόστους (MC), που βρίσκεται πάνω από τη καμπύλη του με- σου μεταβλητού κόστους (AVC), αποτελεί τη βραχυχρόνια κα- μπύλη προσφοράς (S) της επι- χείρησης. MC AVC Q 280 Ρ Με άλλα λόγια, η καμπύλη προ- σφοράς σχηματίζεται, εάν από το διάγραμμα κόστους ορίσουμε Ρ = MC και ως Qs λάβουμε εκείνα τα Q για τα οποία MC  AVC. S Q 230 280 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Ένα παράδειγμα C Οι καμπύλες που παρουσιάστη- καν αφορούν το παράδειγμα του β’ μέρους του 3ου κεφαλαί- ου. MC Q VC ΑVC MC - 40 1.800 45 100 4.000 36,67 200 7.000 35 30 250 9.000 36 280 10.600 37,86 53,33 300 12.000 70 AVC Q 280 Ρ S Πίνακας προσφοράς Ρ Q 40 250 53,3 280 70 300 Ρ = MC MC  AVC Q 280 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Ο Νόμος της Προσφοράς Από το διάγραμμα με την καμπύλη προσφοράς παρατηρούμε ότι «όταν η τιμή του αγαθού αυξάνεται (ceteris paribus), αυξάνεται και η προσφερόμενη πο-σότητα και αντίστροφα, όταν μειώνεται η τιμή (ceteris paribus), μειώνεται και η προσφερόμενη ποσότητα». Αυτή η πρόταση αποτελεί τον νόμο της προσφοράς. Ρ S Q Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι υπάρχει μία θετική σχέση μεταξύ της τιμής και της προσφερόμενης ποσότητας του αγαθού, η οποία καθορίζεται από το βα-σικό σκοπό της επιχείρησης, δηλαδή τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Έτσι, και η καμπύλη προσφοράς έχει θετική κλίση. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Ατομική και αγοραία καμπύλη προσφοράς Όπως ακριβώς στο κεφάλαιο της ζήτησης κάναμε τη διάκριση μεταξύ της α- τομικής και της αγοραίας (συνολικής) ζήτησης, έτσι υπάρχει και η διάκριση μεταξύ της ατομικής και της αγοραίας (συνολικής) προσφοράς. Η ατομική καμπύλη προσφοράς εκφράζει την συμπεριφορά (προσφορά) μίας μεμονωμένης επιχείρησης, δηλαδή δείχνει το σύνολο των προσφερόμενων ποσοτήτων της για τα διάφορα επίπεδα τιμών. Αντίθετα, η αγοραία (συνολική) καμπύλη προσφοράς εκφράζει τη συμπερι- φορά (προσφορά) όλων των επιχειρήσεων που προσφέρουν το αγαθό στην αγορά και αποτελεί το οριζόντιο άθροισμα των ατομικών ποσοτήτων για τα διάφορα επίπεδα τιμών. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η συνάρτηση προσφοράς Ο νόμος της προσφοράς δηλώνει την ανάλογη (θετική) σχέση που υπάρχει μεταξύ της τιμής και της προσφερόμενης ποσότητας ενός αγαθού, με δεδο- μένους (σταθερούς) όλους τους άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεά- ζουν την προσφορά (δηλαδή τη συμπεριφορά της επιχείρησης), (ceteris paribus). Η σχέση αυτή μπορεί να εκφραστεί μέσα από μία μαθηματική σχέ- ση, η οποία ονομάζεται συνάρτηση προσφοράς : QS = f(P) Όπου QS = προσφερόμενη ποσότητα του αγαθού και P = τιμή του αγαθού Η γραφική παράσταση κάθε συνάρτησης προσφοράς είναι η καμπύλη προσφο- ράς. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η γραμμική συνάρτηση προσφοράς Υπάρχουν πολλές αλγεβρικές μορφές συναρτήσεων προσφοράς. Η πιο εύκο- λη και συνηθισμένη μορφή είναι η γραμμική συνάρτηση, η οποία έχει τη μορ- φή : QS = γ + δP Όπου η σταθερά γ є R (μπορεί να είναι θετικός ή αρνητικός αριθμός), δ > 0, διότι εκφράζει τη θετική σχέση μεταξύ της τιμής και της προ- σφερόμενης ποσότητας, δηλαδή τη θετική κλίση της καμπύλης και QS  0 και P  0 Η γραφική παράσταση της γραμμικής συνάρτησης προσφοράς είναι ευθεία γραμμή. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η γραμμική συνάρτηση προσφοράς Ένα παράδειγμα. Έστω η γραμμική συνάρτηση προσφοράς QS = -8 + 4P. Για να κατασκευάσουμε την καμπύλη προσφοράς, βρίσκουμε πρώτα δύο σημεία. Ρ Ρ Q 2 6 16 S Q Φυσικά, η συνάρτηση ορίζεται για Ρ  2, εφόσον το QS  0 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς Μέχρι τώρα, σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς, είδαμε πώς μεταβάλλεται η προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού, όταν μεταβάλλεται η τιμή του, με σταθερούς τους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς. Υπάρχουν, δηλαδή, κάποιοι παράγοντες, που όταν αλλάξουν, με αμετάβλητη την τιμή του αγαθού, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγή της συμπεριφοράς των επιχειρή- σεων. Στην περίπτωση αυτή διαγραμματικά έχουμε μετατόπιση της καμπύλης προ- σφοράς, αλλάζει δηλαδή η θέση της προς τα δεξιά όταν αυξάνεται και αριστερά όταν μειώνεται. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς α) Οι τιμές των παραγωγικών συντελε- στών. Όταν μεταβάλλονται οι τιμές των παραγω- γικών συντελεστών (π.χ. η αμοιβή των εργαζομένων ή η τιμή των καυσίμων), τότε μεταβάλλεται το κόστος παραγωγής. Αν π.χ. αυξηθούν οι τιμές των παρ. συ- ντελεστών, αυξάνεται το κόστος παραγω- γής (VC και TC) για κάθε παραγόμενη ποσότητα και η καμπύλη του MC μετατο- πίζεται προς τα πάνω κι αριστερά. Άρα, μετατοπίζεται προς τα πάνω κι αρι- στερά η καμπύλη προσφοράς από τη θέση S0 στη θέση S1. Το αντίθετο συμβαίνει όταν μειώνονται οι τιμές των παραγωγικών συντελεστών. MC1 MC0 AVC1 AVC0 S1 S0 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς β) Η τεχνολογία παραγωγής. Η τεχνολογία είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τη συνάρτηση παραγωγής και την παραγόμενη ποσότητα. Όταν βελτιωθεί η τεχνολογία, αυξάνεται η παραγόμενη ποσό- τητα με τον ίδιο αριθμό παραγωγικών συ- ντελεστών και σχεδόν με το ίδιο κόστος (VC και TC). Συνεπώς, μειώνεται το κατά μονάδα προϊόντος κόστος της επιχείρησης (AVC και ATC), όπως επίσης και το οριακό κόστος (MC). Επομένως, η καμπύλη του MC μετατοπίζεται προς τα κάτω και δεξιά. Άρα, μετατοπίζεται προς τα κάτω και δεξιά η καμπύλη προσφοράς από τη θέση S0 στη θέση S1. Το αντίθετο θα συμβεί εάν χειροτερέψει η τεχνολογία παραγωγής. MC0 MC1 AVC0 AVC1 S0 S1 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς γ) Οι καιρικές συνθήκες. Ο παράγοντας αυτός επηρεάζει κυρίως την προσφορά γεωργικών προϊό-ντων. Όταν υπάρχουν καλές (ευνοϊκές) καιρικές συνθήκες αυξάνουν την πα-ραγωγή και συνεπώς την προσφορά προϊόντος και επομένως η καμπύλη προ-σφοράς μετατοπίζεται προς τα δεξιά (S0 → S1). So S2 S1 Γ B Α Το αντίθετο θα συμβεί εάν χειροτερέψουν οι καιρικές συνθήκες. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς δ) Ο αριθμός των επιχειρήσεων. Ο παράγοντας αυτός επηρεάζει τη συνολική προσφορά. Μία αύξηση του αριθ-μού των επιχειρήσεων που προσφέρουν το αγαθό, θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής προσφοράς και επομένως η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται προς τα δεξιά (S0 → S1). So S2 S1 Γ B Α Το αντίθετο θα συμβεί εάν μειωθεί ο αριθμός των επιχειρήσεων. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα και μεταβολή στην προσφορά α. Μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα έχουμε όταν μεταβάλλεται η τιμή του αγα- θού με σταθερούς όλους τους προσδιορι- στικούς παράγοντες της προσφοράς και εκφράζεται με μετακίνηση πάνω στην ίδια καμπύλη προσφοράς S. B A Γ β. Μεταβολή στην προσφορά έχουμε όταν μεταβάλλεται ένας ή περισσότεροι από τους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς, με σταθερή την τιμή και εκ- φράζεται με μετατόπιση ολόκληρης της κα- μπύλης προσφοράς. S3 S1 S2 Γ Α B Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα και μεταβολή στην προσφορά γ. Εάν μεταβληθούν ταυτόχρονα η τιμή, αλλά και ένας από τους προσδιορι- στικούς παράγοντες της προσφοράς, τότε θα έχουμε ταυτόχρονα μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας και μεταβολή της προσφοράς. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορούμε ακριβώς να γνωρίζουμε το τελικό αποτέ- λεσμα, εάν δεν γνωρίζουμε το μέγεθος και το είδος των δύο μεταβολών. Με άλλα λόγια, το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το πώς θα μεταβληθούν τα δύο μεγέθη και από το ποια μεταβολή θα είναι πιο έντονη. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα και μεταβολή στην προσφορά Για παράδειγμα, εάν έχουμε μία αύξηση της τιμής από 600 € σε 800 € η προ- σφερόμενη ποσότητα θα αυξηθεί από 140 σε 175 μονάδες. Εάν, συγχρόνως, μειωθεί η προσφορά, λόγω π.χ. αύξησης των τιμών των παραγωγικών συντε- λεστών (κόστους), τότε η καμπύλη προσφοράς θα μετατοπιστεί προς τα αρι- στερά. Επειδή η μεταβολή της προσφοράς είναι μεγαλύτερη από τη μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας, τελικά μετά τις δύο αλλαγές θα έχουμε μείω- σης της ποσότητας που θα προσφερθεί από 140 σε 90 μονάδες. Φυσικά, μπο- ρούν να υπάρξουν πολλοί διαφορετικοί συνδυασμοί με διαφορετικό τελικό α- ποτέλεσμα κάθε φορά. S2 Γ Β 90 140 175 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η ελαστικότητα προσφοράς Η ελαστικότητα προσφοράς μετρά το βαθμό αντίδρασης των επιχειρήσεων στις μεταβολές της τιμής και ορίζεται ως ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβο-λής της προσφερόμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του αγαθού. Υπολογίζεται από τους τύπους : ES = όπου ΔQ = μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας και ΔP = μεταβολή της τιμής Η ES είναι πάντα θετική, διότι εκφράζει την θετική σχέση μεταξύ τιμής και προσφερόμενης ποσότητας. ΔQ/Q1 X 100 ΔΡ/Ρ1 X 100 ΔQ/Q1 ΔΡ/Ρ1 ΔQ ΔΡ Ρ1 Q1 = = · ≥ 0 Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η τοξοειδής ελαστικότητα προσφοράς Η προηγούμενος τύπος ελαστικότητας προσφοράς που μελετήσαμε μετρά την αντίδραση των επιχειρήσεων για μεταβολές από ένα σημείο μίας καμπύλης σε ένα άλλο, όταν δηλαδή έχουμε μία μεταβολή της τιμής. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και σημειακή ελαστικότητα προσφοράς ή ελαστικότητα σημείου. Προκειμένου να υπολογίσουμε την ελαστικότητα προσφοράς ενός τόξου (ΑΒ) ο τύπος που χρησιμοποιούμε είναι ίδιος με εκείνον στην περίπτωση της ζήτησης : ΔQ ΔΡ PΑ+PΒ QΑ+QΒ ES(ΑB) = · Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Τιμές ελαστικότητας προσφοράς Η ελαστικότητα προσφοράς μπορεί να λάβει τιμές από το μηδέν έως το +∞. Για την καλύτερη μελέτη της συμπεριφοράς των επιχειρήσεων κατατάσσουμε τις διάφορες αριθμητικές τιμές της ελαστικότητας σε κατηγορίες : ΔQ/Q1 Όταν ΕS > 1  > 1  ΔQ/Q1 > ΔP/P1 ελαστική προσφορά ΔP/P1 Όταν ΕS < 1  < 1  ΔQ/Q1 < ΔP/P1 ανελαστική προσφορά Όταν ΕS = 1  ΔQ/Q1 = ΔP/P1 μοναδιαία (σταθερή) προσφορά S S ελαστική προσφορά ανελαστική προσφορά Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Τιμές ελαστικότητας προσφοράς Η ελαστικότητα προσφοράς μπορεί να λάβει τιμές από το μηδέν έως το +∞. Για την καλύτερη μελέτη της συμπεριφοράς των επιχειρήσεων κατατάσσουμε τις διάφορες αριθμητικές τιμές της ελαστικότητας σε κατηγορίες : ΔQ/Q1 Όταν ΕS = 0  = 0  ΔQ = 0 πλήρως ανελαστική (μηδενική) ΔP/P1 προσφορά Όταν ΕS = +   = +   ΔP/P1  0 πλήρως ελαστική ΔP/P1 (άπειρη) προσφορά S πλήρως ανελαστική προσφορά Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης

Η ελαστικότητα προσφοράς Η ελαστικότητα προσφοράς εξαρτάται από το πόσο εύκολα μπορεί η επιχεί- ρηση να μεταβάλλει την προσφερόμενη ποσότητα, όταν μεταβάλλεται η τιμή του αγαθού. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επιδρούν σε αυτό, όπως το μέγεθος της επιχείρησης. Ο σπουδαιότερος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει το μέγεθος της ελα- στικότητας προσφοράς είναι ο χρόνος. Όσο μεγαλύτερο είναι το χρονικό διά- στημα, τόσο πιο εύκολα μπορεί η επιχείρηση να προσαρμόσει τα δεδομένα της. Έτσι, η ελαστικότητα προσφοράς είναι μεγαλύτερη στη μακροχρόνια περίοδο απ’ ότι στη βραχυχρόνια περίοδο, διότι κατά την περίοδο αυτή η επιχείρηση μπορεί να μεταβάλλει τις ποσότητες όλων των συντελεστών παραγωγής και συνεπώς να προσαρμόζεται ευκολότερα στις μεταβολές της τιμής. Συντάκτης : Νησιώτης - Συναχίρης Ιωάννης