Δημιουργική έκφραση των μαθητών του Τμήματος Ένταξης στο χώρο του σχολείου. Ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης μέσω της Τέχνης Χαρίτος Δημοσθένης Δάσκαλος ΤΕ Δάφνος Ελευθέριος Καθ.Καλλιτεχνικών Φραντζή Αντιόπη Διευθ.70 Δημ.Σχολ.

Το 70ο Δ.Σ. Αθηνών είναι ένα 12/θέσιο δημοτικό σχολείο που λειτουργεί με ΕΑΕΠ (ενιαίο αναμορφ. εκπαιδευτικό πρόγραμμα). Είναι ένα από τα δημοτικά σχολεία που εφαρμόζονται τα νέα πιλοτικά προγράμματα σπουδών.

Μαθητές του Τμήματος Ένταξης Στο τμήμα ένταξης φοιτούν 12 μαθητές 6 αγόρια 6 κορίτσια Δυο μαθητές με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, ένα με κινητικό πρόβλημα, ένα με σύνδρομο Williams και οκτώ με σύνθετες μαθησιακές δυσκολίες, εκ των οποίων ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ . Συγχρόνως στο σχολείο φοιτούν δυο παιδιά με αυτισμό που έχουν παράλληλη στήριξη, δυο παιδιά με Asperger που φοιτούν στην κανονική τάξη μετά από αίτημα των γονέων τους.

Φοίτηση μαθητών Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία (νόμος 3699/2008) στο τμήμα Ένταξης οι μαθητές: φοιτούν παράλληλα με τη γενική τάξη, ορισμένες μόνο ώρες την εβδομάδα σύμφωνα με τις ειδικές και εκπαιδευτικές τους ανάγκες, ακολουθώντας ένα εξειδικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις δυσκολίες τους, την ηλικία και την τάξη που φοιτούν. Στην πλειοψηφία είναι μαθητές που συνδυάζουν μαθησιακές δυσκολίες με προβλήματα συμπεριφοράς και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Διαχωρισμός; Είναι γεγονός ότι η απλή χωρική τοποθέτηση του μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε ένα γενικό σχολείο ακόμα και με τη στήριξη της τάξης ένταξης, δεν αποτελεί εγγύηση για την «ενσωμάτωσή» του στη σχολική ομάδα. Αντίθετα πολλές φορές παρατηρείται ότι μαθητές με ΕΕΑ στο γενικό σχολείο να παραμένουν απομονωμένοι και αποκομμένοι από τους συνομηλίκους, βιώνοντας συναισθήματα αποκλεισμού και μειονεξίας.(Farell, 2000).

Το αίτημα για συνεκπαίδευση απαιτεί την θεωρητική-φιλοσοφική αναθεώρηση των στόχων του σχολείου, την ανάδειξη συγκεκριμένων τρόπων πρακτικής εφαρμογής της, προκειμένου οι μαθητές να απολαμβάνουν μια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και ανάλογα με τις δυνατότητες και ιδιαιτερότητές τους σε ένα πραγματικά «ενταξιακό σχολείο» (Σούλης 2008).

Συνεργασία εκπαιδευτικών Στην κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαία η συνεργασία του/της εκπαιδευτικού του ΤΕ με τον/την εκπαιδευτικό της τάξης και των ειδικοτήτων ώστε να υπάρχει σύνδεση μεταξύ του κοινού και εξειδικευμένου προγράμματος ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο υλοποίησης του με σκοπό μια πραγματικά ποιοτική εκπαίδευση.

Το νέο ενταξιακό σχολείο και ο ρόλος της τέχνης Με τα προγράμματα σπουδών του νέου σχολείου (ενός σχολείου που επιδιώκει να είναι εκτός των άλλων καινοτόμο και ενταξιακό) καθοριστικός στην κατεύθυνση αυτή είναι και ο ρόλος του εκπαιδευτικού της τέχνης καθώς μπορεί να «διαφοροποιεί τις εκπαιδευτικές του μεθόδους ανάλογα με τις ηλικιακές διαφοροποιήσεις των παιδιών και τις πολιτιστικές του διαφορές».

Δημιουργική έκφραση των μαθητών του Τμήματος Ένταξης στο χώρο του σχολείου. Θα σας παρουσιάσουμε το πρόγραμμα εικαστικών δραστηριοτήτων που υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2012-13 από τους μαθητές του τμήματος ένταξης. Θεωρήθηκε καθοριστική η συνεργασία του δασκάλου του ΤΕ με τον δάσκαλο των εικαστικών και την διεύθυνση του σχολείου προκειμένου να σχεδιαστεί, να προταθεί και να υλοποιηθεί.

Στόχοι του προγράμματος Ανάπτυξη και βελτίωση των δυνατοτήτων και των δεξιοτήτων των μαθητών. Προσωπική ανάπτυξη και αναγνώριση μέσα από την επιδοκιμασία των μαθητών από συνομήλικους, εκπαιδευτικούς, γονείς. Την εκτέλεση και ολοκλήρωση μιας εργασίας, την συνεχή προσπάθεια και την τελική επιβράβευση. Την διεύρυνση των τρόπων δημιουργίας και αναπαράστασης μέσα από την αλληλεπίδραση. Την δημιουργική επικοινωνία και συνεργασία της σχολικής μονάδας.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ : Ο ΒΥΘΟΣ Γιατί όλα τα παιδιά μπορούν να ανταποκριθούν, τόσο αυτά που έχουν δυσκολίες, όσο και αυτά που διαθέτουν ιδιαίτερο ταλέντο. Με μια μικρή χρωματιστή πινελιά μπορείς να φτιάξεις ένα ψαράκι ενταγμένο στο σύνολο. Προσφέρει την ικανοποίηση της δημιουργίας, την ελευθερία της φαντασίας.

Μπορούν να ζωγραφίσουν οργανισμούς του βυθού και της θάλασσας.

Όντα και αντικείμενα εμπνευσμένα από τη μυθολογία ή τα παραμύθια: γοργόνες, θησαυροί,υποβρύχια,περίεργα πλάσματα.

Το έργο ξεκίνησε μέσα από την τάξη ένταξης και συνεχίστηκε στον κεντρικό διάδρομο του σχολείου.

Είναι μια χρωματιστή κορδέλα ύψους 30cm που αναπτύσσεται κατά μήκος του διαδρόμου και απέχει από το έδαφος περίπου ένα μέτρο και θυμίζει ζωφόρο.

Αρχικά σχεδιάστηκε η κορδέλα με χαρτοταινία και χωρίστηκε σε ορθογώνια παραλληλόγραμμα, 25cm x 30 cm. Η χαρτοταινία βοήθησε τα παιδιά να ελέγξουν τα όρια και να μην παρεμβαίνουν στα έργα των άλλων. Το σχέδιο έγινε με μολύβια.

Τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τέμπερες του κιλού αναμεμιγμένες με vinavil.

Το κάθε παιδί εργάστηκε ατομικά στα μικρά παραλληλόγραμμα, συμμετέχοντας όμως, οριζόντια στην εξέλιξη μιας εικαστικής ιστορίας.

Με την οριοθέτηση του χώρου τα παιδιά με κοινωνικές δυσκολίες που δεν εντάσσονται εύκολα στην ομάδα ένιωσαν προστατευμένα και μπόρεσαν να εκφραστούν ατομικά. Συγχρόνως, τους δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχουν σε κάτι συλλογικό ενισχύοντας έτσι το αίσθημα του ανήκειν και την κοινωνικοποίησή τους.

Τα παιδιά αποδέχτηκαν άνετα τα όρια που τέθηκαν, είτε αφορούσαν το χώρο, τα υλικά, τους κανόνες συμπεριφοράς και ασφάλειας. Επίσης ολοκλήρωσαν τα έργα τους στο χρόνο που τους ορίστηκε.

Τα περισσότερα παιδιά είχαν ανάγκη από ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα για να εξοικειωθούν με τον τρόπο που θα κρατάνε το πινέλο, τη φορά χρησιμοποίησής του, την ποσότητα του χρώματος, τον τρόπο ανάμειξης των χρωμάτων, την επικάλυψη με χρώμα σε ένα σημείο ώστε να μην καταστρέφουν πράγματα που είχαν ήδη ολοκληρώσει. Η ενθάρρυνση και ο έπαινος του καθηγητή των εικαστικών, των άλλων δασκάλων ,των συμμαθητών, των γονιών (που τους οδηγούσαν να θαυμάσουν το έργο) ήταν επιθυμητός.

Κατά την εξέλιξη της τοιχογραφίας οι μαθητές δεν λειτούργησαν μεμονωμένα αλλά επηρεάστηκαν από τις προηγούμενες ζωγραφιές των άλλων παιδιών, γεγονός που αποτυπώθηκε τόσο από τον εμπλουτισμό και την εξέλιξη της θεματολογίας όσο και από την χρωματική συνάφεια των έργων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Εστιάστηκε στη σχεδιαστική διαδικασία ,τη χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου , τον τρόπο χρήσης των υλικών, την ανταπόκριση στις εντολές που δόθηκαν, στην παρατήρηση αλλαγών συμπεριφοράς των μαθητών στο μάθημα των εικαστικών και στο σχολείο γενικότερα.

Πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του προγράμματος από τον καθηγητή καλλιτεχνικών και τον δάσκαλο της τάξης ένταξης. μετά το τέλος του προγράμματος από τη διευθύντρια σε συνεργασία με τους δασκάλους παράλληλης στήριξης αλλά και τους δασκάλους της γενικής τάξης.

Στηρίχθηκε στην παρατήρηση των μαθητών κατά την διάρκεια του προγράμματος αλλά και μέσα στην τάξη, σε ερωτηματολόγιο που δόθηκε στους συμμετέχοντες μαθητές , στην ανάλυση ιστορίας που έφτιαξαν οι μαθητές της Β’ τάξης με βάση την τοιχογραφία σε μια προσπάθεια αλληλεπίδρασης των μικρών ζωγράφων με τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου.

Συμπεράσματα οι μαθητές συμμετείχαν με ενδιαφέρον στο πρόγραμμα, εργάστηκαν και ολοκλήρωσαν το έργο τους μέσα στα όρια (χώρου-χρόνου) που τους δόθηκαν, ακολούθησαν τις οδηγίες και τήρησαν τους κανόνες συμπεριφοράς που τέθηκαν από την αρχή, όλα τα παιδιά ήθελαν να επαναλάβουν την εργασία τους μία και δύο φορές, μέσα στην τάξη ένταξης αλλά και στην γενική τάξη ήταν πιο ήρεμα συνεργάσιμα και δεχόταν ευκολότερα τα όρια του σχολείου, μεταστροφή παρατηρήθηκε σε μαθητές που τα προηγούμενα χρόνια αρνούνταν να ζωγραφίσουν και να συμμετέχουν σε ατομικές ή ομαδικές εργασίες, τα παιδιά εκδήλωσαν έντονα συναισθήματα συμπάθειας στον δάσκαλο της τάξης ένταξης και τον δάσκαλο των εικαστικών .

Συμπεράσματα Γενικότερα: βελτίωσαν την αυτοεκτίμησή τους, αξιοποίησαν τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες τους και τις εμπλούτισαν, μπόρεσαν να αλληλεπιδράσουν με άλλους συνομηλίκους, κέρδισαν τον έπαινο των συνομηλίκων, των εκπαιδευτικών, των γονέων Σε επίπεδο σχολικής μονάδας παρατηρήθηκε: δημιουργική επικοινωνία και συνεργασία των εκπαιδευτικών, προβλήματα εξ αιτίας του περιορισμού χρόνου, της πίεσης του σχολικού προγράμματος, της δυσκολίας να βρεθούν οι ώρες συνεργασίας .

Συζήτηση - προτάσεις Παρόμοιες πρωτοβουλίες για να παράγουν σταθερά αποτελέσματα χρειάζεται να έχουν συνέχεια, εξέλιξη, διάχυση στη σχολική κοινότητα. Απαραίτητη προϋπόθεση: η σταθερότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού, η ευελιξία του σχολικού προγράμματος, η εμπέδωση μιας κουλτούρας συνεργασίας, η ενίσχυση των καναλιών επικοινωνίας σχολείου –γονέων. (ευκαιρία για γονείς παιδιών που φοιτούν στην ΤΕ να βιώσουν θετικά συναισθήματα, να νιώσουν μια θετική συνεξάρτηση από το σχολείο).

Προκειμένου οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που φοιτούν σε γενικά σχολεία παράλληλα με την τάξη ένταξης να μην αισθάνονται απομονωμένοι ή υποτιμημένοι αλλά ισότιμα μέλη της σχολικής ομάδας, χρειάζονται πολλές ακόμη πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα. Μέχρι τότε, θεωρούμε σημαντικό παιδιά που συνήθως βιώνουν δυσκολίες, άγχος και απόρριψη μέσα από ένα δομημένο και ολοκληρωμένο πρόγραμμα να βιώσουν τον έπαινο και την επιδοκιμασία και να νιώσουν πρωταγωνιστές σε μια αλλαγή που αφορά το σχολείο τους. Ευχαριστούμε