Γύρω στα 1100 π.Χ., οι Δωριείς ήλθαν και κατέλαβαν την περιοχή. Οι αρχαιολόγοι αντίθετα πιστεύουν ότι οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν το 950 π.Χ.

Για την αρχαία ιστορία της Σπάρτης βασιζόμαστε σε μερικούς μύθους Για την αρχαία ιστορία της Σπάρτης βασιζόμαστε σε μερικούς μύθους. Η παράδοση αναφέρει ότι ιδρύθηκε από τον Λακεδαίμονα, τον γιο του Δία και της Ταϋγέτης,

Σύμφωνα με τη διήγηση των Σπαρτιατών, πρώτος βασιλιάς της χώρας τους ήταν ο Λέλεγας και από το όνομά του ονομάστηκαν Λέλεγες. Τον Λέλεγα διαδέχτηκε ο Μύλης και το Μύλη ο Ευρώτας. Ο ευφυής αυτός βασιλιάς εμπνεύστηκε ένα μεγαλεπήβολο έργο.

Την κοιλάδα όπου βρισκόταν η χώρα του πλημμύριζε ένας ποταμός Την κοιλάδα όπου βρισκόταν η χώρα του πλημμύριζε ένας ποταμός. Με την κατασκευή μιας διώρυγας ο ποταμός περιορίστηκε στην κοίτη του, αφήνοντας ελεύθερη την εύφορη κοιλάδα. Έτσι ο ποταμός πήρε το όνομα του βασιλιά, Ευρώτας. Ο Ευρώτας είχε μια κόρη, τη Σπάρτη. Διάδοχος ορίστηκε ο αρραβωνιαστικός της, ο Λακεδαίμονας. Ο βασιλιάς αυτός έδωσε το όνομά του στη χώρα του.

Η ζωή στην πόλη Η ζωή στην αρχαία Σπάρτη δεν ήταν ίδια με τη ζωή στις άλλες πόλεις. Η πόλη έμοιαζε με στρατόπεδο και οι νόμοι ήταν αυστηροί

Ο νομοθέτης Λυκούργος O Λυκούργος επισκέφθηκε τους Δελφούς για να ρωτήσει το μαντείο, εάν οι νόμοι που είχε σχεδιάσει να εφαρμόσει στην Σπάρτη ήταν σωστοί και έλαβε την απάντηση, ότι "ήταν περισσότερο Θεός παρά άνθρωπος". Για να πείσει τους Σπαρτιάτες να δεχθούν τους νόμους του, οι οποίοι απαιτούσαν μεγάλες θυσίες, ανέθρεψε δύο μικρά σκυλάκια, το ένα μέσα στο σπίτι με διάφορες τροφές και το άλλο έξω στο κυνήγι. Τότε κάλεσε τον λαό και τους έδειξε ότι το αγύμναστο σκυλί ήταν τελείως ανίκανο. Όταν οι νόμοι του έγιναν δεκτοί, έβαλε τους Σπαρτιάτες να ορκισθούν, ότι δεν θα τους αλλάξουν μέχρις ότου γυρίσει και έφυγε. Δεν επέστρεψε ξανά, κάνοντας σίγουρο ότι οι νόμοι του δεν θα αλλάξουν.  Πέθανε στους Δελφούς και σύμφωνα με άλλους στην Κρήτη και λέγεται ότι πριν πεθάνει ζήτησε να καεί το σώμα του και οι στάχτη του να σκορπιστεί στον άνεμο.

Η εκπαίδευση των παιδιών Τα παιδιά μεγάλωναν στο σπίτι μέχρι τα επτά τους χρόνια και μάθαιναν να μη φοβούνται το σκοτάδι, να τρώνε κάθε φαγητό και να μη κλαίνε χωρίς λόγο. Όταν το παιδί συμπλήρωνε τα επτά του χρόνια, η πολιτεία το έπαιρνε από την μητέρα. Τότε άρχιζε μια αυστηρή σε πειθαρχία και στρατιωτικού τύπου κυρίως εκπαίδευση, η ονομαζόμενη Αγωγή και τελείωνε στα είκοσί τους χρόνια.

Εκπαιδεύονταν στην γυμναστική, το τρέξιμο, το πήδημα, το πέταγμα ακοντίου και δίσκου. Μάθαιναν να αντέχουν στον πόνο, στις κακουχίες, στην πείνα, τη δίψα, το κρύο, την κούραση και την έλλειψη ύπνου. Περπατούσαν ξυπόλυτα, πλένονταν στα κρύα νερά του Ευρώτα και ντύνονταν με το ίδιο ένδυμα καλοκαίρι και χειμώνα, που τους έδινε η πολιτεία μια φορά τον χρόνο. Κοιμόντουσαν πάνω σε καλαμιές και άχυρα. Το κύριο φαγητό τους ήταν ο μέλανας ζωμός, αλλά τα ενθάρρυναν να κλέβουν τροφή, για να συμπληρώνουν την ελάχιστη που ελάμβαναν, αν όμως συλλαμβάνονταν επ΄ αυτοφώρω τα τιμωρούσαν. Στην ηλικία των 20 ετών τα αγόρια εντάσσονταν πλέον στο στρατό των Σπαρτιατών.

Η θέση των γυναικών Η γυναίκα απολάμβανε μεγάλα προνόμια στην αρχαία Σπάρτη, σε σχέση με άλλες ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας. Γυμναζόταν όπως τα αγόρια και οι άνδρες και ήταν γνωστή για τις αθλητικές της ικανότητες. Συμμετείχε στην πάλη όπως και οι άνδρες, ενώ εκπαιδευόταν στον δίσκο και στο ακόντιο.

Κυνίσκα 396 - 392 π.Χ. Η Κυνίσκα, κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου, ήταν η πρώτη γυναίκα που είχε εκτροφείο αλόγων και η πρώτη που κέρδισε δύο Ολυμπιακές νίκες. Μετά από αυτήν, πολλές άλλες γυναίκες κυρίως Σπαρτιάτισσες, κέρδισαν Ολυμπιακές νίκες.   

Η σπαρτιατική φάλαγγα Ο σπαρτιατικός στρατός ήταν, ίσως, η πιο τρομερή πολεμική μηχανή του αρχαίου κόσμου. Αυτή η πολεμική μηχανή με την απίστευτη πειθαρχία και εκπαίδευση ήταν για αιώνες ανίκητη.

Στις μάχες οι Σπαρτιάτες οπλίτες δεν φορούσαν σανδάλια, αλλά πήγαιναν ξυπόλητοι, για να διατηρείται πιο σταθερή η φάλαγγα.

Οι Σπαρτιάτες οπλίτες φορούσαν πάντα κόκκινο μανδύα, γιατί κάλυπτε το αίμα, εάν πληγώνονταν και επίσης, κατά τον Λυκούργο, τρόμαζε κατά κάποιο τρόπο τον αντίπαλο.

ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς Στη Σπάρτη υπήρχε η αντίληψη ότι οι στρατιώτες έπρεπε να γυρίσουν από τη μάχη νικητές ή πεθαμένοι. «ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς», δηλαδή «ή με αυτήν θα γυρίσεις νικητής ή επάνω σε αυτήν νεκρός». Τη φράση αυτή έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μητέρες στα παιδιά τους, όταν τους έδιναν την ασπίδα για τον πόλεμο .

Δεν αγαπούσαν την πολυτέλεια Αρχικά, το νόμισμα ήταν άχρηστο: τα συσσίτια τα εξασφάλιζε το κράτος, οι πολυτέλειες και τα έργα τέχνης θεωρούνταν απαράδεκτα. Δεν υπήρχαν χρυσά και ασημένια νομίσματα, μονάχα ένα είδος κατασκευασμένο από σίδηρο, αξίας δυσανάλογης με το βάρος του, με αποτέλεσμα να απαιτείται καροτσάκι για να μεταφέρει κανείς ένα ποσό ίσο με 10 μνες (ή 1.000 δραχμές) και επιπλέον το νόμισμα αυτό δεν είχε ισχύ εκτός της πόλης.

Αγάπη για την πατρίδα τους περηφάνια για την καταγωγή τους Αγάπη για την πατρίδα τους περηφάνια για την καταγωγή τους Ο Λεωνίδας και οι γενναίοι πολεμιστές του