Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Μπελιός Νίκος Κατσουλάκης Θωμάς ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ/Β’ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ.

Η ΙΔΕΑ ΜΑΣ Ποιοι από εσάς έχετε ατενίσει με θαυμασμό το νυχτερινό ουρανό; Ποιοι από εσάς έχετε κοιτάξει με απορία τον ολόλαμπρο ήλιο και το ολόγεμο φεγγάρι; Ποιοι από εσάς έχετε ακούσει ή διαβάσει θρύλους ,ιστορίες και τραγούδια για τα ουράνια σώματα; Ποιοι από εσάς έχετε ακούσει ή διαβάσει για τον Άρη ,τον Ερμή τη Μεγάλη Άρκτο ,την Πούλια και τον Αυγερινό; Σε ποιους από εσάς δημιουργήθηκαν απορίες για όσα συμβαίνουν πέρα από τη Γη μας και πόσοι από εσάς προσπαθήσατε να βρείτε απαντήσεις για ερωτήματα σχετικά με την αστρονομία; Θέλοντας να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά γύρω από το διάστημα, είχαμε την ιδέα να επιλέξουμε στην ερευνητική μας εργασία το θέμα αυτό, μελετώντας αστρονομικά στοιχεία και αποκτώντας έτσι μια μικρή αλλά σημαντική εμπειρία.

Όργανα παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού Τα τηλεσκόπια χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: τα Κατοπτρικά ή Νευτώνεια (τηλεσκόπια ανάκλασης) τα Διοπτρικά (τηλεσκόπια διάθλασης) και τέλος τα καταδιοπτρικά. Κατοπτρικά Τα κατοπτρικά τηλεσκόπια χρησιμοποιούν ένα κάτοπτρο για να συγκεντρώσουν το φως. Είναι από τα πιο δημοφιλή σχέδια τηλεσκοπίων γιατί είναι σχετικά φθηνά και με πολύ καλή απόδοση ενώ συχνά έρχονται πρώτα στις προτιμήσεις των καινούριων στην αστρονομία Δεν έχουν πολύ καλή αντίθεση (contrast)

Διοπτρικά Τηλεσκόπια είναι ο τύπος τηλεσκοπίου που ανταποκρίνεται στην εικόνα που έχει ένας αρχάριος για το τηλεσκόπιο Χρησιμοποιούν έναν φακό που διαθλά το φως και το συγκεντρώνει στο πίσω άκρο Προσφέρουν ίσως την καλύτερη ποιότητα εικόνας για τα μικρά ανοίγματα και είναι μικρότερα σε μέγεθος από τα κατοπτρικά Είναι ακριβά και δημιουργούν χρωματικές αλλοιώσεις, εκτός αν είναι αποχρωματικά

Καταδιοπτρικά Τα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια ποικίλλουν σε τύπους χρησιμοποιούν και φακούς και κάτοπτρα, γεγονός που εξηγεί και την ονομασία τους Τα πιο δημοφιλή είναι τα κατοπτρικά Σμιτ-Κασγκρέν με την καλή απόδοσή τους και το μικρό τους μέγεθος . Πολύ καλής απόδοσης είναι και τα τηλεσκόπια τύπου Μάξουτοφ-Κασγκρέν Είναι εύκολα στην μεταφορά, προσφέρουν πολύ καλή εικόνα και κάνουν για όλα τα είδη παρατηρήσεως Είναι ακριβούτσικα αν και οι τιμές τους έχουν πέσει αισθητά

Το ηλιακό μας σύστημα. Ηλιακό Σύστημα Ο Ήλιος και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του χάρις στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν όλα πριν 4,6 δις έτη σε ένα γιγάντιο μοριακό νέφος. Τα αντικείμενα με τη μεγαλύτερη μάζα που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο είναι οκτώ πλανήτες, ο Ερμής, η ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης ο Δίας και ο Κρόνος. Είναι κάποια ουράνια σώματα που υπάρχουν μέσα στο πεδίο βαρύτητας του Ήλιου

Ερμής Ο Ερμής βρίσκεται τόσο κοντά στον Ήλιο ώστε είναι πολύ δύσκολο να τον διακρίνουμε καθαρά από τη Γη Επί πλέον είναι και μικρός, ελάχιστα μόνο πιο μεγάλος από τη Σελήνη Σε απόσταση μικρότερη των 70 εκατομμυρίων χιλιομέτρων ο πλησιέστερος αυτός πλανήτης στον Ήλιο καψαλίζεται συνεχώς από τις ακτίνες του Η επιφάνειά του καλύπτεται από κρατήρες ανοιγμένους από μετεωρίτες που έπεσαν πάνω του πριν από αμνημόνευτους χρόνους. Η ηλιακή του ημέρα  διαρκεί διπλάσιο χρόνο (176 γήινες ημέρες) απ’ ότι το έτος του, αν και μια πλήρης περιστροφή γύρω από τον άξονά του διαρκεί 59 γήινες ημέρες ενώ μια πλήρης περιφορά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί μόνο 88 γήινες ημέρες

Αφροδίτη Η Αφροδίτη είναι ο δεύτερος σε απόσταση από τον Ήλιο πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Είναι το πιο λαμπρό αντικείμενο στον νυκτερινό ουρανό μετά τον Ήλιο και τη Σελήνη ήταν γνωστή από τους αρχαίους χρόνους, καθώς είναι εύκολα ορατή Ονομάζεται από το λαό Αυγερινός ή Αποσπερίτης. Είναι παρόμοια στη Γη σε μέγεθος Καλύπτεται από πυκνά νέφη διοξειδίου του άνθρακα και διοξειδίου του θείου η πίεση και θερμοκρασία στην επιφάνεια της είναι πολύ μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες της Γης

Γη Η Γη είναι ο πλανήτης στον οποίο κατοικούν οι άνθρωποι, καθώς και εκατομμύρια άλλα είδη, και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή Είναι ο τρίτος σε απόσταση πλανήτης από τον Ήλιο, ο πέμπτος μεγαλύτερος σε μάζα από τους πλανήτες του ηλιακού συστήματός μας και ο μεγαλύτερος μεταξύ των τεσσάρων πλανητών που διαθέτουν στερεό φλοιό. Ο πλανήτης σχηματίστηκε πριν από 4,5 δισεκατομμύρια (4,5•109) έτη, έχει δε έναν φυσικό δορυφόρο, την Σελήνη

Άρης Ο Άρης είναι ο τέταρτος (4ος) σε απόσταση από τον Ήλιο πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος (Η/Σ) και ακόμη, ο δεύτερος πλησιέστερος στη Γη, και ο έβδομος σε μέγεθος και μάζα του Η/Σ. Λέγεται συχνά και «ερυθρός πλανήτης» εξαιτίας του ερυθρού χρώματος που παρουσιάζει και οφείλεται στο τριοξείδιο του σιδήρου (Fe2O3) στην επιφάνειά του.  O Άρης είναι ένας «γήινος πλανήτης» με λεπτή ατμόσφαιρα, με επιφάνεια που συνδυάζει τους κρατήρες σύγκρουσης της Σελήνης και τα ηφαίστεια, τις κοιλάδες, τις ερήμους και τα πολικά παγοκαλύμματα της Γης. Στην περιφορά του γύρω από τον Ήλιο συνοδεύεται από δύο μικρούς δορυφόρους: τον Φόβο και τον Δείμο (= Τρόμο) Η ονομασία του προέρχεται από τον Ολύμπιο θεό του πολέμου της Ελληνικής Μυθολογίας τον Άρη.

Δίας Είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος σε διαστάσεις και μάζα. Είναι ο πέμπτος κατά σειρά πλανήτης ξεκινώντας από τον Ήλιο. Είναι ένας γίγαντας αερίων με μάζα λίγο μικρότερη από το ένα εικοστό της ηλιακής Ο Δίας, μαζί με τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, αναφέρονται ως αέριοι γίγαντες. Ο πλανήτης ήταν γνωστός από τους αστρονόμους της αρχαιότητας και συνδέθηκε με τη μυθολογία και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις πολλών πολιτισμών. Περιβάλλεται επίσης από τουλάχιστον 67 φεγγάρια, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων μεγάλων φεγγαριών του Γαλιλαίου Οι δορυφόροι του είναι ο Γανυμήδης (ο μεγαλύτερος από αυτά τα φεγγάρια) , η Ευρώπη, η Καλλιστώ και ο Ιώ

Κρόνος Ο Κρόνος είναι ο έκτος πλανήτης σε σχέση με την απόστασή του από τον Ήλιο και ο δεύτερος μεγαλύτερος του Ηλιακού Συστήματος μετά τον Δία, με διάμετρο στον ισημερινό του 120.660 χιλιόμετρα και ανήκει στους λεγόμενους γίγαντες αερίων. Το όνομά του προέρχεται από τον Κρόνο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και σχετίζεται με την λέξη χρόνος. Λόγω της μεγάλης μάζας του Κρόνου και της μεγάλης βαρύτητας, οι συνθήκες που παράγονται στον Κρόνο είναι ακραίες. Οι εσωτερικές πιέσεις και θερμοκρασίες είναι πέρα από οτιδήποτε μπορεί να αναπαραχθεί πειραματικά στη Γη. Το εσωτερικό του Κρόνου πιθανώς αποτελείται από έναν στερεό πυρήνα Ο Κρόνος διαθέτει εννέα δακτυλίους, οι οποίοι αποτελούνται από σωματίδια σκόνης και πάγου, και 62 δορυφόρους, χωρίς να συνυπολογίζονται οι μικροί δορυφόροι και οι έλικες. Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου, ο Τιτάνας, είναι ο μόνος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα με πυκνή ατμόσφαιρα.

Ουρανός Ο Ουρανός έχει ένα σύστημα από δακτυλίους Ο Ουρανός είναι ο έβδομος σε απόσταση απο τον Ήλιο, ο τρίτος μεγαλύτερος και ο τέταρτος σε όγκο πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Το όνομα προέρχεται από την αρχαία ελληνική θεότητα του ουρανού, ο οποίος ήταν πατέρας του Κρόνου και παππούς του Δία. Δεν είναι εύκολα ορατός με γυμνό μάτι από τη Γη, όπως οι άλλοι πλανήτες, Ο Ουρανός ήταν ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε με τηλεσκόπιο. Ο Ουρανός είναι ένας μεγάλος πλανήτης, ένας από τους τέσσερις γίγαντες αερίων του ηλιακού μας συστήματος, αλλά στη δομή μοιάζει περισσότερο με τον Ποσειδώνα, παρά με τους άλλους δύο Ο Ουρανός έχει ένα σύστημα από δακτυλίους

Ποσειδώνας Ο Ποσειδώνας είναι ο όγδοος, κατά σειρά απόστασης από τον ήλιο, πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι, ενώ αν παρατηρηθεί με ισχυρό τηλεσκόπιο μοιάζει με πράσινο δίσκο. Στην αστρονομία συμβολίζεται με την τρίαινα  Σε αντίθεση με τη σχετικά ήρεμη ατμόσφαιρα του Ουρανού, η ατμόσφαιρα του Ποσειδώνα είναι αξιοσημείωτη για τα ενεργά και ορατά καιρικά φαινόμενα της Μεταξύ των 12 δορυφόρων του είναι ο Τρίτωνας ( μεγαλύτερος)

Πλούτωνας Ο Πλούτωνας από το 2006 έπαψε να θεωρείται επισήμως πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος, αλλά πλανήτης νάνος που ανήκει στη Ζώνη του Kuiper. Αυτή η άποψη ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια με την ανακάλυψη σωμάτων πέρα απ' την τροχιά του Πλούτωνα που είναι παρόμοια ή και μεγαλύτερα σε μέγεθος απ' αυτόν.

Ο ήλιος και οι ηλιακές εκλείψεις, επιδράσεις στη γη από την ηλιακή δραστηριότητα. Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του ηλιακού μας συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Είναι σχεδόν μια τέλεια σφαίρα με διάμετρο 1,4 εκατομμύρια χιλιόμετρα, και η μάζα του αποτελεί το 99.86% της μάζας του ηλιακού συστήματος. Η φωτεινότητά του είναι τέτοια, ώστε κατά την διάρκεια της ημέρας να μην επιτρέπει, λόγω της έντονης διάχυσης του φωτός, σε άλλα ουράνια σώματα να εμφανίζονται (με εξαίρεση τη Σελήνη και σπανιότερα την Αφροδίτη). η επιφανειακή του θερμοκρασία είναι περίπου 5.800 βαθμοί Κέλβιν. Η σημασία του ήταν γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια, με αποτέλεσμα ο Ήλιος να λατρεύεται ως θεότητα. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, κατά τον Όμηρο και τον Ησίοδο, ήταν γιος του Τιτάνα Υπερίωνα.

Έκλειψη Ηλίου Φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη παρεμβάλλεται ανάμεσα στον Ήλιο και στη Γη με αποτέλεσμα ορισμένες περιοχές της Γης να δέχονται λιγότερο φως από ότι συνήθως. Έκλειψη Ηλίου μπορεί να παρατηρηθεί κατά την ημέρα και όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση της νέας Σελήνης.

Επιδράσεις στη Γη από την ηλιακή δραστηριότητα Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη και την διατήρηση της ζωής στη Γη είναι καίρια, καθώς με τη θεμελιώδη διαδικασία της φωτοσύνθεσης προσφέρει την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξη των ζωντανών οργανισμών, και διατηρεί την επιφανειακή θερμοκρασία της Γης σε ανεκτά για τη ζωή επίπεδα, καθώς επίσης και προκαλεί τα μετεωρολογικά φαινόμενα. Στο ιατρικό επίπεδο ο Ήλιος είναι υπεύθυνος για την καρδιά, τον εγκέφαλο, την σπονδυλική στήλη (ιδίως το άνω τμήμα), τα οστά και για την όραση Η υπεριώδης ακτινοβολία Φτάνει στη γη μέσω της επανεκπομπής της από τη στρατόσφαιρα. Είναι επικίνδυνη ακτινοβολία και το στρώμα του όζοντος προστατεύει την επιφάνεια της γης από αυτήν. Αυτός είναι ο λόγος που η τρύπα του όζοντος είναι σοβαρό οικολογικό πρόβλημα. Παράγοντες που επηρεάζουν την υπεριώδη ακτινοβολία (το όζον, τα σύννεφα, το υψόμετρο, οι ανακλάσεις, το νερό και οι θέση του ήλιου από τον ορίζοντα)

Φάσεις της Σελήνης, έκλειψη Σελήνης και επιδράσεις της Σελήνης στη Γη. Φάσεις της Σελήνης, έκλειψη Σελήνης και επιδράσεις της Σελήνης στη Γη. Φάση 1η – Νέα Σελήνη Η Σελήνη είναι 0-45 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Σελήνη σε γέμιση (αύξουσα) Δεν είναι ορατή η λεπτή ημισέληνος νωρίς το απόγευμα στο δυτικό ουρανό. Φάση 2η – Αύξων Μηνίσκος Η Σελήνη είναι 45-90 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Σελήνη σε γέμιση Ο αύξων μηνίσκος είναι ορατά τοποθετημένος στην δυτική πλευρά του ουρανού, μετά το ηλιοβασίλεμα.

Φάση 3η – Πρώτο Τέταρτο Η Σελήνη είναι 90-135 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Η Σελήνη στην φάση του Πρώτου Τετάρτου ανατέλλει περίπου το μεσημέρι και δύει γύρω στα μεσάνυχτα. Φάση 4η – Αύξων Αμφίκυρτος Η Σελήνη είναι 135-180 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Ο Αύξων Αμφίκυρτος ανατέλλει στη μέση του απογεύματος και δύει περίπου στις 03:00 πμ

Φάση 5η – Πανσέληνος Η Σελήνη είναι180-225 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο Φάση 5η – Πανσέληνος Η Σελήνη είναι180-225 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Η πανσέληνος που είναι πλέον σε χάση, ανατέλλει την ώρα που δύει ο ήλιος, δύει περίπου με την ανατολή του ηλίου. Φάση 6η – Φθίνων Αμφίκυρτος Η Σελήνη είναι 225-270 μοίρες μπροστά από τον Ήλιο. Ο Φθίνων Αμφίκυρτος ανατέλλει γύρω στις 09:00 μμ, δύει γύρω στις 09:00 πμ. Φάση 7η – Τελευταίο Τέταρτο Η Σελήνη προηγείται του Ηλίου 270-315 μοίρες. Το Τελευταίο Τέταρτο ανατέλλει γύρω στα μεσάνυχτα και δύει περίπου το μεσημέρι. Φάση 8η – Φθίνων Μηνίσκος Η Σελήνη προηγείται του Ηλίου 315-360 μοίρες. Ο Φθίνων Μηνίσκος είναι ορατός σαν μια λεπτή φέτα στην ανατολή, για λίγες ώρες πριν την αυγή.

Έκλειψη Σελήνης Έκλειψη στην αστρονομία είναι το φαινόμενο κατά το οποίο επηρεάζεται η φωτεινότητα ενός ουράνιου σώματος, είτε διότι εισέρχεται στη σκιά ενός άλλου ουράνιου σώματος, είτε διότι ένα άλλο ουράνιο σώμα εισέρχεται ανάμεσα σε εκείνο και τον παρατηρητή. Η έκλειψη μπορεί να είναι μερική, όταν το σώμα εξακολουθεί να είναι ορατό από τον παρατηρητή, ή, όταν επηρεάζεται η φωτεινότητα του ουράνιου σώματος σε όλη του την έκταση, ολική. Προϋπόθεση για να συμβεί μία έκλειψη είναι η ευθυγράμμιση τριών ουρανίων σωμάτων από τα οποία το ένα τουλάχιστον είναι αυτόφωτο (αστέρας). Ο όρος είναι ευρύτερα γνωστός από τις εκλείψεις της Σελήνης και του Ηλίου που παρατηρούμε από τη Γη. Στις εκλείψεις αυτές το αυτόφωτο σώμα είναι ο Ήλιος και τα άλλα δύο σώματα που ευθυγραμμίζονται με τον Ήλιο είναι η Γη και η Σελήνη. Είναι φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη σταματάει να δέχεται το φως του Ήλιου καθώς ανάμεσα στα δύο αυτά ουράνια σώματα παρεμβάλλεται η Γη. Έκλειψη Σελήνης μπορεί να παρατηρηθεί κατά τη νύχτα και όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση της Πανσελήνου.

Επιδράσεις σελήνης στη Γη Η περιφορά της Σελήνης γύρω από τη Γη είναι επίσης και η αιτία των εκλείψεων, όταν το ένα από τα δύο αυτά ουράνια σώματα σκιάζει το άλλο. Η Σελήνη, εκτός των εκλείψεων, αποτελεί επίσης την κύρια αιτία και δύναμη ελέγχου των παλιρροιών της Γης, αφού τα τρία τέταρτα του πλανήτη μας καλύπτονται από θάλασσες και ωκεανούς. Λόγω λοιπόν της ρευστότητας του νερού και της ελκτικής δύναμης της Σελήνης, σε διάφορες περιοχές της Γης παρατηρούνται τα φαινόμενα της πλημμυρίδας και της αμπώτιδας. Πόσο θα επηρεαζόταν άραγε η αλιευτική βιομηχανία από μια δραστική παλιρροιακή αλλαγή, αν η Σελήνη μας εγκατέλειπε; Και κάτι πιο σπουδαίο: τι επιρροή θα είχαν άραγε οι ωκεανοί μας στο γήινο έδαφος χωρίς την επίδραση της Σελήνης; Ας σημειώσουμε επίσης ότι και η Γη επιδρά δυναμικά επάνω στη Σελήνη. Γι` αυτό άλλωστε και βλέπουμε πάντοτε τη μία μόνο πλευρά της, την ορατή.

Αστερισμοί Αστερισμό ονομάζουμε το κάθε αυθαίρετο τμήμα της ουράνιας σφαίρας που περιέχει μια κάπως ξεχωριστή ομάδα άστρων. Αυτή η κατάτμηση στηρίχθηκε στα σχήματα που δημιουργούσαν οι πιο φωτεινοί αστέρες, στα οποία οι άνθρωποι διέκριναν ομοιότητες με ζώα, θεότητες και πράγματα του περιβάλλοντός τους. Οι αρχαιότεροι αστερισμοί υιοθετήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι τους εμπλούτισαν με τη μυθολογία τους και μας παρέδωσαν σχεδόν όλους τους αστερισμούς που είναι ορατοί από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Σήμερα γίνονται επίσημα αποδεκτοί από τους αστρονόμους 88 αστερισμοί Τα αστέρια που δημιουργούν τον αστερισμό ούτε έχουν σχέση μεταξύ τους, ούτε βρίσκονται στο αυτό παρατηρήσιμο επίπεδο αλλά σε διαφορετικές αποστάσεις από τη Γη. Αν παρατηρούσαμε τον ουρανό από κάποια διαφορετική οπτική γωνία μέσα στον Γαλαξία, θα βλέπαμε εντελώς διαφορετικούς αστερισμούς.

Αστερισμοί Βορείου Ημισφαιρίου Στο βόρειο ημισφαίριο βλέπουμε αστερισμούς που παριστάνουν κυρίως ήρωες της ελληνικής μυθολογίας και ζώα. Αυτό δεν είναι τυχαίο γιατί παρατηρήθηκαν κατά την αρχαιότητα από πολιτισμούς της μεσογείου όπου έβλεπαν τον ουρανό επηρεασμένοι από τους  μύθους,  τις θεότητες και τον πολιτισμό τους. Έτσι έχουμε: Δράκος Ηρακλής Οφιούχος Όφις Βόρειος στέφανος Βοώτης Μεγάλη άρκτος Δίδυμοι Καρκίνος Μικρός κύων Ύδρα Λέων Κύνες θηρευτικοί Κόμη Βερενίκης Παρθένος Ιππάριο Λυγξ Πολικός αστέρας Μικρή άρκτος Ιππάριο Δελφίνι Πήγασος Ιχθύες Κήτος Κριός Τρίγωνο Ανδρομέδα Σαύρα Κύκνος Βέλος Λύρα Κηφέας Κασσιόπη Περσέας Καμηλοπάρδαλη Ηνίοχος Ταύρος Ωρίων

Από αυτούς μόνο οι 6 είναι ορατοί όλο το 24ωρο: η Μεγάλη Άρκτος, η Μικρή Άρκτος, ο Κηφέας, η Κασσιόπη, ο Δράκος και η Καμηλοπάρδαλη.

Βασικότεροι αστερισμοί Βορείου Ημισφαιρίου Μεγάλη Άρκτος Είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αειφανής στην Ελλάδα. Υπήρξε ανέκαθεν ο γνωστότερος αστερισμός, ως προς το τμήμα του με το χαρακτηριστικό σχήμα της «κατσαρόλας» ή το λεγόμενο «άροτρο». Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος σε έκταση αστερισμός

Μικρή Άρκτος Είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αειφανής στην Ελλάδα. Το σημαντικότερο ξεχωριστό γνώρισμα της Μικρής Άρκτου είναι ότι στα χρόνια μας περιέχει το Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Τα επτά φωτεινότερα άστρα της Μικρής Άρκτου δίνουν την εντύπωση ότι σχηματίζουν μια κουτάλα, όμως τα 4 είναι αμυδρά. Το άστρο στην άκρη του χερουλιού της κουτάλας είναι ο Πολικός Αστέρας (Polaris), ο αστέρας που χρησιμεύει για τον εντοπισμό του Βορρά, όσο και του αστερισμού του

Κηφεύς Είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Ο Κηφεύς βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, είναι μάλιστα τόσο βόρειος αστερισμός ώστε στα χρόνια μας είναι αειφανής από την Ελλάδα. Αμυδρός αστερισμός, αναγνωρίζεται από ορισμένους στον ουρανό ως ένα μεγάλο «Κ» ανοικτό προς την Κασσιόπη.

Κασσιόπη Η Κασσιόπη είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Η Κασσιόπη βρίσκεται ολόκληρη στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, είναι μάλιστα τόσο βόρειος αστερισμός ώστε στα χρόνια μας είναι σχεδόν αειφανής από την Ελλάδα. Αναγνωρίζεται εύκολα στον ουρανό από το χαρακτηριστικό «ζιγκ-ζαγκ», που σχηματίζουν τα 5 φωτεινότερα άστρα της (τα β,α,γ,δ, και ε κατά σειρά) και μοιάζει με ανοικτό Μ ή W.

Κομήτες Οι Κομήτες είναι ουράνια σώματα που σε αντίθεση με τους απλανείς αστέρες και τους πλανήτες παρουσιάζουν όψη νεφελώδη, ενώ η ύλη από την οποία συνίστανται επιμηκύνεται υπό μορφή μακριάς κόμης (= μακριά μαλλιά) όταν διέρχονται κοντά από τον Ήλιο. Στην αρχαία ελληνική γλώσσα κομήτης σήμαινε εκείνος που άφηνε μακριά μαλλιά, ο «καρηκομόων». Από αυτό ονομάσθηκαν και τα ουράνια αυτά σώματα που παρουσιάζουν φωτεινή ουρά και εμφανίζονται κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα

Κάθε κομήτης αποτελείται από τρία μέρη: τον πυρήνα, ο οποίος είναι το λαμπρότερο τμήμα του και έχει όψη αστέρος την κόμη, η οποία έχει νεφελώδη όψη και περιβάλλει τον πυρήνα, και την ουρά, η οποία και αποτελεί επιμήκη προέκταση της κόμης. Ο πυρήνας και η κόμη συγκροτούν τη κεφαλή του κομήτη. Μερικοί κομήτες παρουσιάζουν πολλές ουρές δύο έως έξι. Κατά κανόνα οι ουρές των κομητών στρέφονται προς το αντίθετο μέρος εκείνου που βρίσκεται, έναντι αυτών, ο Ήλιος. Σχεδόν όλοι οι κομήτες είναι ουράνια σώματα τεράστιων διαστάσεων. Η κεφαλή έχει συνήθως το μέγεθος της Γης, αλλά δυνατόν να είναι μεγαλύτερο από 10 φορές. Είναι όμως δυνατόν να υπάρξουν και κομήτες χωρίς ουρά και με διάμετρο του πυρήνα τους μόλις τα 100 χλμ. Παρά τον μέγιστο όγκο τους, η μάζα τους είναι πολύ μικρότερη.

Αστεροειδής Προσδιορίζει μικρά σώματα του Ηλιακού Συστήματος, που είναι σε τροχιά γύρω απ' τον Ήλιο. Η πλειονότητα των αστεροειδών είναι συγκεντρωμένη σε δύο Ζώνες: στην Κύρια Ζώνη Αστεροειδών και στη Ζώνη Κάιπερ. Οι αστεροειδείς θεωρούνται κατάλοιπα απ' το σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος και υπολογίζεται ότι υπάρχουν εκατομμύρια. Το μέγεθός τους ποικίλλει από λίγες δεκάδες μέτρα μέχρι εκατοντάδες χιλιόμετρα. Τα μικρότερα σώματα σε περιηλιακή τροχιά ονομάζονται μετεωροειδείς. Συνήθως οι αστεροειδείς έχουν ακανόνιστο σχήμα που μοιάζει με πατάτα, οι μεγαλύτεροι όμως έχουν σφαιρικό ή ελλειπτικό σχήμα.

Παλιότερα οι αστεροειδείς της Κύριας Ζώνης θεωρούνταν ότι ήταν τα συντρίμμια ενός πλανήτη που κινούνταν εκεί που βρίσκεται τώρα η Κύρια Ζώνη Αστεροειδών και θρυμματίστηκε από κάποια κατακλυσμιαία σύγκρουση. Σήμερα όμως επικρατεί η αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή οι αστεροειδείς ήταν το υλικό για έναν μικρό πλανήτη, που όμως δεν σχηματίστηκε ποτέ λόγω της επίδρασης της βαρύτητας του Δία. Στα πρώτα χρόνια της ανακάλυψής τους, οι αστεροειδείς έπαιρναν ονόματα Ελληνικών ή Ρωμαϊκών θεοτήτων, ή άλλων μυθολογικών προσώπων. Λόγω του πλήθους τους όμως, οι αστρονόμοι κάποια στιγμή ξέμειναν από ονόματα. Επειδή η επιλογή του ονόματος του αστεροειδή ανήκει σε αυτόν που ανακάλυψε, κι επειδή είναι τόσο πολλοί σε πλήθος, συχνά οι αστρονόμοι δίνουν ονόματα πόλεων, τα δικά τους ονόματα, των παιδιών τους ή ακόμα και κάποιου κατοικίδιου.

Η Αστρονομία μέσα από τη Λογοτεχνία και τη Λαϊκή Παράδοση Υπάρχουν πολλά τραγούδια, μύθοι, λογοτεχνικά κείμενα και λαϊκές παραδόσεις σχετικές με την Αστρονομία, όπως αυτή έχει επικρατήσει στη χώρα μας σε όλη της την ιστορία. Μερικά τραγούδια: "Αφροδίτη" Ανδρέας Εμπειρίκος 2) Άστρο του Πρωινού 3)Εις τον Αποσπερίτη 4)Οι Μικροί Γαλαξίες 5) Εκτός Εαυτού 6)Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά Υπάρχουν ακόμα και πολλές ιστορίες σχετικές με τους αστερισμούς του Κριού, του Ταύρου, της μικρής και της μεγάλης Άρκτου, ενώ στη μυθολογία σχετικές με τον Λέοντα και τον Κριό κλπ.

Αστερισμοί και ναυτιλία Όσον αφορά τη ναυτιλία και τους αστερισμούς, οι Αρχαίοι Έλληνες προσπαθώντας να βάλουν μια τάξη στη ζωή τους, μελέτησαν τα αστέρια και τα συνέδεσαν με δοξασίες και παραδόσεις.

Αστρονομία είναι η επιστήμη που ερευνά και εξετάζει όλα τα ουράνια σώματα. Μελετά την προέλευση, την εξέλιξη, τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ουρανίων σωμάτων που μπορούν να παρατηρηθούν. Γενικά η Αστρονομία γεννήθηκε με την εμφάνιση του «διανοούμενου ανθρώπου» στον ημέτερο πλανήτη.

Αστρολογία  ονομάζεται η επιστήμη η οποία μελετά την επίδραση των άστρων, των πλανητών, των δορυφόρων, των αστεροειδών κλπ, στη ζωή ενός ατόμου. Η Αστρολογία είναι μια τέχνη με μακραίωνη παράδοση και σήμερα αναγνωρίζεται ως ψευδοεπιστήμη, παραεπιστήμη ή απλή προκατάληψη μιας και απέτυχε επανειλημμένα να αποδείξει την αξία της σε αριθμό ελεγχόμενων μελετών. δεν πρέπει να συγχέεται με την Αστρονομία, την επιστημονική μελέτη των ουρανίων σωμάτων. Αν και έχουν κοινές ρίζες στην εποχή των Βαβυλωνίων και Αιγυπτίων αστροπαρατηρητών, η αστρονομία έχει προοδεύσει σε κοινά αποδεκτή επιστήμη, ενώ η αστρολογία όχι.

Ζωδιακός κύκλος Είναι η ζώνη του ουρανού που περικλείει τους 13 αστερισμούς που βρίσκονται επί της εκλειπτικής. Στην αστρολογία, ο Ζωδιακός Κύκλος χωρίζεται σε 12 ίσα τμήματα, στα γνωστά ως ζώδια. Από τον αστρολογικό Ζωδιακό Κύκλο απουσιάζει ο αστερισμός του Οφιούχου. Δηλαδή από τους 13 αστερισμούς που βρίσκονται επί της εκλειπτικής δεν λαμβάνεται υπόψη ο Οφιούχος που βρίσκεται κάπου μεταξύ Σκορπιού και Τοξότη.

Ζώδια Κριός Ταύρος Δίδυμοι Καρκίνος Λέων Παρθένος Ζυγός Σκορπιός Τοξότης Αιγόκερως Υδροχόος Ιχθύες

Διαστημικές αποστολές Μετά την εκτόξευση από τo Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα του πρώτου τεχνητού δορυφόρου Σπούτνικ 1 στις 4 Οκτωβρίου 1957, η προσοχή των ΗΠΑ στράφηκε στα πρώτα δικά τους διαστημικά βήματα. Ο Explorer I εκτοξεύθηκε στις 10:48μμ EST, στις 31 Ιανουαρίου 1958 και αποτέλεσε τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο των ΗΠΑ Στις 5 Μαΐου 1961 ο αστροναύτης Άλαν Σέπαρντ έγινε ο πρώτος Αμερικανός στο διάστημα όταν πιλοτάρισε το Freedom 7 Ο Τζον Γκλεν ήταν ο πρώτος Αμερικανός που έκανε το γύρο της Γης σε μια πτήση 5,25 ωρών, στις 20 Φεβρουαρίου 1962, με το Friendship 7

Η πρώτη επανδρωμένη πτήση Τζέμινι, η Τζέμινι ΙΙΙ έγινε από τους Βέρτζιλ Γκρίσομ και Τζον Γιανγκ στις 23 Μαρτίου 1965. Το Διαστημικό Λεωφορείο έγινε ο βασικός στόχος της NASA στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στη δεκαετία του '80. Σχεδιασμένο ως ένα συχνά εκτοξεύσιμο και, ως επί το πλείστον, επαναχρησιμοποιούμενο όχημα, το 1985 κατασκευάστηκαν τέσσερα διαστημικά λεωφορεία. Το πρώτο, το Κολούμπια εκτοξεύθηκε στις 12 Απριλίου 1981.

Οι επισκέψεις μας στο Αστεροσκοπείο και στο Ευγενίδειο Πλανητάριο

Βιβλιογραφία Βικιπαίδεια http://geogr.eduportal.gr/ Πληροφορίες από περιοδικά σχετικά με την αστρονομία Στοιχεία από τις επισκέψεις μας στο Πλανητάριο και στο Αστεροσκοπείο Πληροφορίες από ποιήματα και μύθους

Πόσο μικροί …είμαστε