ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ της ΕΕ Σπύρος Μπλαβούκος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών (ΔΕΟΣ) Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τι είναι η ΕΕ;

ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Ιστορική Επισκόπηση: Εξωτερικές Σχέσεις και Πολιτική Ολοκλήρωση Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας: από το Μααστρίχτ στη Λισαβόνα (1991-2007) Παράμετροι Επηρεασμού Εξωτερικών Σχέσεων ΕΕ ΕΕ και Διεθνείς Οργανισμοί Ψήφισμα ΓΣ ΟΗΕ 65/276 Αποτίμηση Διεθνούς Παρουσίας ΕΕ

Διεθνής Διάσταση ΕΕ: Εισαγωγικές Παρατηρήσεις ολιστική προσέγγιση (όχι μόνο ασφάλεια αλλά και εμπόριο, οικονομικές σχέσεις κλπ), διευρυμένη αντίληψη ασφάλειας (όχι μόνο εδαφική άμυνα αλλά και π.χ. μετανάστευση, περιβάλλον, ενέργεια κλπ) παράλληλη δράση και παρουσία (ορισμένες φορές και σύγκρουση) ΕΕ και μεμονωμένης δράσης κρατών-μελών (π.χ. αναπτυξιακή βοήθεια): μεθοδολογικές δυσκολίες

Εξωτερικές Σχέσεις και Πολιτική Ολοκλήρωση: Ιστορική Επισκόπηση Σχέδιο Pleven (1950): Δημιουργία Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας (ΕΑΚ) με ενιαίο ευρωπαϊκό στρατό υπό ενιαία πολιτική εξουσία Αποτυχία σχεδίου: ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα κινηθεί σε νεολειτουργιστική λογική (Schuman Plan) Σχέδιο Fouchet (1961-2): διακυβερνητική συνεργασία παράλληλα με οικονομική ολοκλήρωση (η Γαλλική προσέγγιση)

Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ) (1973) Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ) (1973) Σύνοδος Κορυφής της Χάγης (1969): διεύρυνση/ επιτάχυνση/ εμβάθυνση Ρεαλιστική προσέγγιση: τι είναι εφικτό Εκτός θεσμικού πλαισίου Συνθηκών Πλαίσιο διαβούλευσης, όχι λήψης δεσμευτικών αποφάσεων Διεθνής ρόλος ΕΕ: όχι στρατιωτικός, ούτε σε ανταγωνισμό υπερδυνάμεων (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ) αλλά η ΕΕ ως «πολιτική/πολιτισμική δύναμη» (civilian power) Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986): ενσωμάτωση ΕΠΣ στις Συνθήκες

Συνθήκη Ευρ. Ένωσης (ΣΕΕ) και Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) (1991) Υπόβαθρο (1989-90): τέλος «Ψυχρού Πολέμου», θέμα ενσωμάτωσης επανενωμένης Γερμανίας στις ευρωπαϊκές δομές Παράλληλη διαπραγμάτευση με ΟΝΕ Δομή πυλώνων ΣΕΕ: ΚΕΠΠΑ διακυβερνητική: αποφάσεις με ομοφωνία, εκτός δικαιοδοσίας ΕΔΚ και ΕΚ, επιβεβαιώνεται η αυτονομία ΗΒ και Γαλλίας στο ΣΑ του Εμπειρία ΚΕΠΠΑ: πρώτα χρόνια καταστροφικά (κρίση πρώην Γιουγκοσλαβίας και παράλυση)

Συνθήκη Άμστερνταμ (1997) και Ευρωπαϊκή Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (ΕΔΤΑ)(1999) Βελτιώσεις: ‘Δημιουργική αποχή’ Ύπατος Εκπρόσωπος Ανάληψη αποστολών τύπου Petersberg (διατήρηση ειρήνης, βλ. ΟΗΕ) Ε. Συμβούλιο Ελσίνκι (1999): Συμφωνία για ΕΔΤΑ 50.000 με 60.000 προσωπικό έτοιμο εντός 60 ημερών και με δυνατότητα παραμονής και εμπλοκής τουλάχιστον για ένα χρόνο

Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας (2003/2008) Βασικό κείμενο πολιτικής που η ΕΕ αποσαφηνίζει απειλές ασφάλειας και μέσα-σκοπούς διεθνούς εμπλοκής της Απειλές: διεθνής τρομοκρατία, όπλα μαζικής καταστροφής, περιφερειακές κρίσεις, κράτη υπό κατάρρευση, οργανωμένο έγκλημα Αποτελεσματική πολυμέρεια: έμφαση σε διεθνές δίκαιο και εύρυθμα λειτουργούντες διεθνείς οργανισμούς, αρχές και νόρμες Συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς

Συνθήκη Λισαβόνας (2007) Συνεργασία παραμένει διακυβερνητικού χαρακτήρα ΕΕ αποκτά πλέον νομική υπόσταση (μπορεί να γίνει μέλος ΔΟ) Θέση Ύπατου Εκπροσώπου («Υπουργός Εξωτερικών ΕΕ»): ενοποιούνται θέσεις Επιτρόπου εξωτερικών υποθέσεων και Ύπατου Εκπροσώπου ΚΕΠΠΑ Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) Ανανεωμένη λίστα «καθηκόντων Petersberg» (περιλαμβάνει αποστολές αφοπλισμού, μάχη κατά τρομοκρατίας, παροχή στρατιωτικής εκπαίδευσης) Ρήτρα αλληλεγγύης: υποστήριξη σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης ή ανθρωπιστικής καταστροφής Πρωτόκολλο «Μόνιμης Αρθρωμένης Συνεργασίας» (Permanent Structured Cooperation): προοπτική στενότερης συνεργασίας σε στρατιωτικά ζητήματα

ΕΕ- Διεθνές Εμπόριο και ΑΞΕ 15.5 % παγκόσμιου εμπορίου (αγαθών)(2011) 1η σε εξαγωγές 14.9% (2011) 1η σε εισαγωγές16,1% (2011) 1η σε απορρόφηση ΑΞΕ (€241.7 bn)

ΕΕ και Αναπτυξιακή Βοήθεια ΕΕ μεγαλύτερος πάροχος αναπτυξιακής βοήθειας διεθνώς (56%) (ΗΠΑ: 24%) Επιτροπή: δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας [παρουσία σε 150 χώρες περίπου]

Παράμετροι Επηρεασμού Εξωτερικής Δράσης ΕΕ Ενδογενείς: Πολιτική δυναμική ΕΕ (διευρύνσεις ΕΕ, ρόλος ΕΚ/Επιτροπής και ενδοθεσμικές ισορροπίες) Εξελίξεις σε κράτη-μέλη (π.χ. Ελλάδα και σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας) Εξωγενείς: Διεθνείς κρίσεις ασφάλειας (π.χ. Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Ιραν) ανθρωπιστικές/περιβαλλοντικές/οικονομικές κρίσεις (π.χ. 2005 τσουνάμι, Νταρφούρ) Ρόλος άλλων διεθνών δρώντων Χώρες: HΠΑ, χώρες BRIC Countries Διεθνείς Οργανισμοί

Ψήφισμα Γεν. Συνέλευσης ΟΗΕ 65/276 (Μάιος 2011) Ερευνητικοί Στόχοι: πώς η ΕΕ δραστηριοποιείται στον ΟΗΕ μετά το Ψήφισμα; έχουν επηρεαστεί οι εσωτερικές διεργασίες διαμόρφωσης πολιτικής; πώς διαμορφώνεται ο συντονισμός Βρυξελλών-Νέας Υόρκης;

Αποτίμηση Διεθνούς Δράσης ΕΕ   THREE LEVELS OF PERFORMANCE ANALYSIS  OUTPUT (micro-level) OUTCOME (meso-level) IMPACT (macro-level) Process of policy formation (intra-EU) EU international activation (behavioral change): how the EU takes the output at the international level Result of the EU international activation: Regime formation (set up and reform of IOs) Handling of individual crises CRITERIA– INDICATORS Inclusiveness Meaningfulness Relevance to the EU stakeholders Clarity Cohesion-Continuity Use of Available Instruments Supply of International Leadership Effectiveness Efficiency PARAMETERS Heterogeneity of M/S Institutional modus operandi (decision making rules, internal leadership) Available resources Institutional and legal provisions (mandate, legal personality, EEAS) Bargaining power Role of other international actors (states, IOs, NGOs)

Αντί συμπερασμάτων:Quo Vadis Europe?

Τι διδάσκει η Ευρωπαϊκή ιστορία;