Κυκλαδικός πολιτισμός 3η και 2η χιλιετία π.Χ.

Χάρτης Κυκλάδων

Η θέση των Κυκλάδων

Αιτίες ανάπτυξης κυκλαδικού πολιτισμού Το ήπιο κλίμα Η θέση των νησιών. Αποτελούν φυσική γέφυρα ανάμεσα σε Ασία και Ευρώπη και ανάμεσα σε Κρήτη (Μινωικός πολιτισμός) και ηπειρωτική Ελλάδα (Μυκηναϊκός πολιτισμός)

Κάτοψη του οικισμού στο Καστρί της Σύρου (Κυκλάδες) Κάτοψη του οικισμού στο Καστρί της Σύρου (Κυκλάδες). Εκτός από την οχύρωση με τους προμαχώνες (Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ), βλέπουμε τα στενά δρομάκια ανάμεσα στα σπίτια, τα οποία συναντάμε ακόμη και σήμερα στα χωριά των Κυκλάδων.

Καστρί Σύρου. Αεροφωτογραφία Πρωτοκυκλαδικού οικισμού

Αγία Ειρήνη Κέας. Κάτοψη του οικισμού

Αγία Ειρήνη Κέας. Η «κατοικία του άρχοντα»

Αγία Ειρήνη Κέας. Τα αρδευτικό και αποχετευτικό σύστημα του οικισμού

Ακρωτήρι Θήρας. Κάτοψη του οικισμού

Ακρωτήρι Θήρας. Δυτική οικία

Οικισμοί Μικροί οικισμοί χωρίς ενιαία κεντρική εξουσία. Αρχικά χτίζονται κοντά στη θάλασσα και στα πρανή (πλαγιές) χαμηλών λόφων. Είναι ανοχύρωτοι. Αργότερα μεταφέρονται στο εσωτερικό των νησιών, στις κορυφές ψηλών λόφων. Είναι οχυρωμένοι. Σπίτια μικρά (1 -2 δωμάτια). Χτίζονται με πηλό, κλαδιά, καλάμια, πέτρες.

Νάξος, Άγιοι Ανάργυροι. Κάτοψη του πρωτοκυκλαδικού νεκροταφείου

Πολύ λίγοι τάφοι της ΠΚ Ι περιόδου περιείχαν κτερίσματα, κυρίως πήλινα αγγεία αλλά ενίοτε και μαρμάρινα ειδώλια και χάντρες από περιδέραια. Τα κτερίσματα αυτά ήταν προφανώς τα προσωπικά αντικείμενα του νεκρού, που πιθανώς θα του χρησίμευαν στη μετά θάνατον ζωή. Η μικρή έκταση των νεκροταφείων αυτής της περιόδου φαίνεται να υποδηλώνει την αραιή κατοίκηση των νησιών και την ύπαρξη σχετικά απομονωμένων αγροικιών, που η καθεμία ανήκε πιθανότατα σε μια ευρύτερη οικογένεια (σόι).

Τάφος Τα νεκροταφεία αποτελούνταν από ομάδες 10-15 μικρών τάφων, συνήθως σε πλαγιές λόφων. Οι τάφοι αυτοί είχαν τις πλευρές τους επενδυμένες με λίθινες πλάκες και χρησιμοποιούνταν για την ταφή ενός μόνο νεκρού σε έντονα συνεσταλμένη στάση. Το σώμα ήταν κατά κανόνα πλαγιασμένο στο δεξιό πλευρό, τα γόνατα διπλωμένα προς το στομάχι και τα χέρια τοποθετημένα μπροστά στο πρόσωπο

Οικονομία Ενασχόληση με γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και κυνήγι. Ανάπτυξη εμπορίου και ναυτιλίας. Λατομεία μαρμάρου σε Πάρο και Νάξο. Οψιανός (ηφαιστειογενής πέτρα) στη Μήλο.

Θήρα, Ακρωτήρι. Μολύβδινα σταθμά που αντιστοιχούν στο μινωικό μετρικό σύστημα.

ΤΕΧΝΗ

Βιολόσχημο ειδώλιο Κυκλαδικό μάρμαρο Ύψος 9,8 εκ. Παριστάνει γυναικεία μορφή

Κυκλαδικό ειδώλιο Πρώιμο με μακρύ ωοειδές κεφάλι που καλύπτεται από κωνικό πίλο (σκούφο), βραχίονες διπλωμένους κάτω από το στήθος και ολόγλυφα πόδια που διακρίνονται για την πλαστικότητά τους. Ύψος 10,2 εκ.

Μολύβδινο ειδώλιο ανδρικής μορφής Αυτό το μολύβδινο ειδώλιο αποτελεί μια από τις εξαιρετικά σπάνιες δημιουργίες της Κυκλαδικής τέχνης. Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού τα μέταλλα ήταν ακόμη δυσεύρετα και χρησίμευαν κυρίως για την κατασκευή όπλων και εργαλείων. Τα μολύβδινα και χάλκινα ειδώλια της περιόδου από τις Κυκλάδες είναι ελάχιστα Ύψος 9 εκ.

Ειδώλιο καθιστής μορφής - "ο εγείρων πρόποσιν" Ο "εγείρων πρόποσιν" αποτελεί ένα σπάνιο τύπο καθιστής μορφής και το μόνο μέχρι στιγμής ακέραιο δείγμα του. Μολονότι το φύλο δε δηλώνεται σαφώς, θεωρείται ότι ανήκει σε ανδρική μορφή επειδή απεικονίζεται εν δράσει. Η μορφή κάθεται σε σκαμνί λαξευμένο από το ίδιο κομμάτι μαρμάρου και κρατά στο δεξί χέρι κύπελλο, σαν να ετοιμάζεται για πρόποση ή σπονδή

Ειδώλιο γυναικείας μορφής Το κομψό αυτό ειδώλιο, αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της κυκλαδικής μαρμαροπλαστικής. Η αυστηρή γεωμετρικότητα, οι αρμονικές αναλογίες και η αφαιρετικότητά του συνοψίζουν με τον καλύτερο τρόπο τις αρετές εκείνες που έκαναν την κυκλαδική τέχνη πηγή έμπνευσης για πολλούς και σημαντικούς καλλιτέχνες του 20ου αι. Ύψος 39,1 εκ.

Κέα, Αγία Ειρήνη. Πήλινο γυναικείο ειδώλιο από το ιερό.

Μήλος, Φυλακωπή. Πήλινο ειδώλιο, Η "Κυρία της Φυλακωπής"

Ειδώλιο κριού Αυτό το μολύβδινο ειδώλιο κριού με την αδρή και κάπως άτεχνη κατεργασία είναι ένα από τα μόλις τρία γνωστά παραδείγματα που σώζονται από τις Κυκλάδες της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Γενικά, η χρήση του μολύβδου ήταν περιορισμένη την περίοδο αυτή. Εκτός από τα κριόμορφα ειδώλια, έχουν βρεθεί επίσης λίγα ειδώλια ανθρώπινων μορφών, ορισμένα ομοιώματα πλοίων, μια μολύβδινη σφραγίδα καθώς και σύνδεσμοι για την επισκευή αντικειμένων. Ύψος 1,9 εκ.

Μαρμάρινη κύλικα Ενδεικτικό της δεξιοτεχνίας των Κυκλαδιτών γλυπτών είναι ότι τα τοιχώματα είναι μερικές φορές τόσο λεπτά ώστε το μάρμαρο μοιάζει διάφανο. Ύψος 6,7 εκ.

Πήλινο τηγανόσχημο αγγείο Το συγκεκριμένο παράδειγμα κοσμείται με επτά ομόκεντρους κύκλους στο κέντρο, οι οποίοι περιβάλλονται από ακτινωτά διατεταγμένα τρίγωνα, ενώ οι ενδιάμεσοι χώροι φέρουν στιγμές και εγχάρακτες γραμμές. Αγγεία αυτού του τύπου ανευρίσκονται κυρίως σε τάφους. Έχουν βρεθεί όμως και σε οικισμούς, γεγονός που υποδηλώνει ότι χρησιμοποιούνταν και στην καθημερινή ζωή.

Πήλινο τηγανόσχημο σκεύος σκεύος: απεικονίζεται ένα χαμηλό και μακρόστενο πλοιάριο, χωρίς ιστίο, που, πλέει με τη βοήθεια κωπηλατών, 2300 π.Χ. περίπου. .

Ακρωτήρι Θήρας. Κύπελλα και κωνικό ρυτό

Θήρα, Ακρωτήρι. Τριποδική τράπεζα προσφορών με παράσταση δελφινιών Θήρα, Ακρωτήρι. Τριποδική τράπεζα προσφορών με παράσταση δελφινιών. Πολιόχνη. Τριποδική χύτρα μαγειρέματος με πώμα.

Ίος, Σκάρκος. Ωοειδής πίθος με πλαστική και εγχάρακτη διακόσμηση.

Ίος, οικισμός Σκάρκου. Ενσφράγιστο πήλινο αντικείμενο.

Χάλκινο εγχειρίδιο Χάλκινο εγχειρίδιο με τριγωνική λεπίδα, κεντρική ανάγλυφη νεύρωση σε όλo το μήκος της ράχης και δύο μικρές οπές στον ώμο για προσαρμογή σε ξύλινη ή οστέινη λαβή.

Μεταλλουργία Σφυροπέλεκυς και χάλκινος πέλεκυς Μεταλλουργία Σφυροπέλεκυς και χάλκινος πέλεκυς

Χάλκινη λαβίδα Σήμερα δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τη χρήση των αντικειμένων αυτών, που συναντώνται κυρίως σε γυναικείους τάφους. Κατά πάσα πιθανότητα χρησίμευαν ως τριχολαβίδες ή ως εργαλεία για την προετοιμασία ειδών καλλωπισμού. Οι τριχολαβίδες ανήκουν σε τύπους πολύ συνηθισμένους στα νησιά και φαίνεται να είναι κυκλαδικής επινόησης. Άλλα χάλκινα αντικείμενα καλλωπισμού που χρησιμοποιούσαν οι Κυκλαδίτες ήταν οι σπάτουλες και τα ξυράφια.

Μετάλλινη φιάλη Μικροσκοπική ασημένια φιάλη (ύψος 1,8 εκ.) με υποτυπωδώς διαμορφωμένη δακτυλιόσχημη βάση. Η φιάλη έχει κατασκευαστεί με σφυρηλάτηση.

Νάξος, νεκροταφείο Καμινιού Νάξος, νεκροταφείο Καμινιού. Χρυσό πλακίδιο από πλούσια παιδική ταφή με μετωπική παράσταση του νεκρού παιδιού.

Θήρα, Ακρωτήρι-Δυτική Οικία Θήρα, Ακρωτήρι-Δυτική Οικία. Τμήμα της μικρογραφικής ζωφόρου: "Η άφιξη του στόλου".

Θήρα, Ακρωτήρι. Καθιστή θεότητα, λεπτομέρεια από την τοιχογραφία των Κροκοσυλλεκτριών.

Ακρωτήρι Θήρας. Τοιχογραφίες Δυτική Οικία. Τοιχογραφία με απεικόνιση ιέρεια Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία των Λατρευτριών: γυναίκα που κρατάει περιδέραιο.

Θήρα, Ακρωτήρι. Νεαροί πυγμάχοι.

Θήρα, Ακρωτήρι-Δυτική οικία. Τοιχογραφία με παράσταση ψαρά