1 Ξενοβιοτικές ουσίες: Μια κρυφή απειλή για την υγεία του ανθρώπου Παναγιώτης Α. Σίσκος, Συραγώ – Στυλιανή Η. Πετροπούλου Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Τμήμα Χημείας, Ε.Κ.Π.Α., Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφος, Αθήνα Παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, 5 Ιουνίου 2006

2 Ξενοβιοτικές ονομάζονται οι ουσίες που δεν υπάρχουν φυσιολογικά σε έναν οργανισμό αλλά αν βρεθούν σε αυτό σε κάποιο ποσοστό, επηρεάζουν τις φυσιολογικές του λειτουργίες. Ξένος (ουσ.) = ο,τιδήποτε ή οποιοσδήποτε άγνωστος Βιοτικός (επιθ.) = απαραίτητο για την διατήρηση της ζωής ενός οργανισμού ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΕΣ

3 Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση για την Μελέτη των Ξενοβιοτικών Ουσιών (ISSX): “ The term xenobiotic was coined to cover all organic compounds that were foreign to the organism under study. In some situations this is loosely defined to include naturally present compounds administered by alternate routes or at unnatural concentrations.”

4 Και τις συναντάμε σε πολύ καθημερινά προϊόντα που συναναστρεφόμαστε όλοι μας: Category or Substance as contaminants Natural or Industrial product Organochlorines, PAH’s, nicotineBreast milk Lectins, glycoalkaloids, higher alcohols Packaged food, metal cans, coffee Butyltin compounds (MBT, DBT, etc) Wines, marine antifouling paints, water based varnishes Lead and other metal compoundsHouse paints Bisphenol - ALacquer coatings in food cans Dioxins/furansMilk products, fishes and fish products Plasticizers (Phthalates), antioxidants Food wrappers, blood storage bags, Medical devices, toys MycotoxinsBaby bottles BacterialsHydrogel contact lenses Boronates Human foods, Personal Care Products (antibiotics, dental cleaning products) Endocrine disrupting chemicals (EDC’s) (e.g. estrone, naproxen, clorofibic acid) Drugs, Personal Care Products, Aldehydes, Ketones, HC’s, alkanesRecycled Packing Materials

5 DDT Domoic acid PolyChlorinated Biphenyls PCBs Thalidomide Organophosphates (OPs) Malathion Fenthion Phosmet Pb Hg Al Cu Zn Fe Cd As Paraquat Agent orange C 2 H 5 OH 2,4,5-T 2,4-D phenoxy acetates Sarin Μερικές από αυτές τις ουσίες είναι:

6 Καθημερινά, λέμε στους ανθρώπους: To νερό που πίνεις περιέχει 15 ppb αρσενικό Ο αέρας της γειτονιάς σου περιέχει 100 μg/m 3 σωματίδια Στις ντομάτες περιέχεται 50 ppt paraxon Η ολική συγκέντρωση διοξίνης στο αίμα σου είναι 50 ppt

7 Obsolete pesticide stockpile program

8 Therapeutic and toxic blood concentrations of more than 500 drugs  Green Chemistry Institute Pharmaceutical Roundtable Business Plan  Pharmaceutical Substances in the Environment

9 REACH  European Chemical Agency

10 NORMAN Project  Network of Reference Laboratories for Monitoring of Emerging Environmental pollutants  Monitoring data needs for risk assessment under REACH  Poly fluorinated contaminants  Siloxane  Benzotriazole anticorrosive  Engineered Nanoparticles

11 Τι κάνουμε γι’αυτά;;  Σχεδιάζονται αναλυτικές διαδικασίες με σκοπό να ανιχνεύσουν ουσίες που πιθανόν σχετίζονται με διαταραχές και συμπτώματα υγείας  Πραγματοποιούνται δειγματοληψίες και αναλύσεις σε συγκεκριμένους πληθυσμιακές ομάδες, που οι υγιεινολόγοι χαρακτηρίζουν ως υψηλού κινδύνου  Συλλέγονται δεδομένα, ώστε να σχηματιστούν βάσεις δεδομένων και να θεσπίσουν οι αρμόδιες αρχές νόμους  Αλλά και οι ιατροί να βοηθηθούν στην πρόληψη ασθενειών

12 Environmental Health  Δυστυχώς ο έλεγχος ξενοβιοτικών ουσιών στην Ελλάδα, είναι περιορισμένος και δεν υπάρχει αρμόδια αρχή για την θέσπιση σχετικών κανόνων προστασίας της δημόσιας υγείας.  Ξεκινήσαμε το 2001, μια μελέτη ελέγχου του γεωργικού πληθυσμού της νήσου Νάξου, για την έκθεση του γεωργών σε δύο γεωργικά φάρμακα της κατηγορίας των Ν-μεθυλο- καρβαμιδικών.

13 Η μελέτη αυτή:  Ανάπτυξη ευαίσθητων και επιλεκτικών αναλυτικών μεθόδων αεριοχρωματογραφίας με ανιχνευτή δίδυμης φασματομετρίας μαζών (παγίδα ιόντων).  Δύσκολες δειγματοληψίες βιολογικού υλικού από εθελοντές γεωργούς σε τακτά χρονικά διαστήματα.  Άψογη συνεργασία, γεωργών, επιστημόνων, ιατρών και γεωπόνων.

14 Η επόμενη μελέτη μας: PBDE, polybrominated diphenylethers. (She et al., 2001)  Προσδιορισμός PBDEs, σε βιολογικά υγρά

15 www. megrec. org  Suez Canal University - Ismailia, Egypt.  Institut Univ Ciencia i Tecnologia (University Institute of Science and Technology) - Mollet del Valles (Barcelona), Spain.  Fez University - Morocco.  Belgrade University - Serbia and Montenegro.  Athens University - Greece.  Interuniversity Consortium 'Chemistry for the Environment' (INCA Consortium) - Ca' Foscari University; Venice, Italy.

16 The 2nd MEGREC Board meeting. Fez, April 28, 2006.

17 Σας ευχαριστώ..  Είναι ανάγκη να πραγματοποιούνται συστηματικές μελέτες στον τομέα της Περιβαλλοντικής Υγείας για τον προσδιορισμό των ξενοβιοτικών ουσιών σε βιολογικά δείγματα του ανθρώπου.