Η συγκεκριμένη ψηφιακή βιβλιοθήκη απευθύνεται σε: • μαθητές Δημοτικoύ (6 -12) ετών • δασκάλους • βιβλιοθηκονόμους • ερευνητές παιδικής λογοτεχνίας Ειρήνη Χρυσαδάκου 2007 – 2008

Οι λόγοι που τα παιδιά χρησιμοποιούν σήμερα το διαδίκτυο συνοψίζεται στους παρακάτω λόγους:  Ερευνητικές εργασίες στα πλαίσια του σχολείου  Παιχνίδια και εύρεση τρόπων αξιοποίησης ελεύθερου χρόνου  Επικοινωνία μεταξύ συμμαθητών και φίλων (Day et al., 2005; Livingstone, 2003) Τα δεδομένα αυτά πρέπει να αποτελούν βασικά κριτήρια για τους σχεδιαστές interface και τους βιβλιοθηκονόμους, προκειμένου να υιοθετήσουν τα κατάλληλα εργαλεία πρόσβασης και ανάκτησης ψηφιακής πληροφορίας

Αιτίες που καθιστούν την ψηφιακή βιβλιοθήκη προσβάσιμη για μαθητές (6 – 12) ετών Οι μηχανές αναζήτησης, όπως και οι ψηφιακές βιβλιοθήκες που βασίζουν τις υπηρεσίες «searching» και «browsing» σε:  Λέξεις – κλειδιά (Keywords)  Βασικές θεματικές κατηγορίες (Category Browser) θεωρούνται τα πιο κοινά και ελεύθερα προσβάσιμα εργαλεία που μπορούν να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες των παιδιών στο Διαδίκτυο. Παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών αποτελούν τα portals: 1. Yahooligans 2. Ask Jeeves Kids www. Ajkids.com Οι μηχανές αναζήτησης, όπως και οι ψηφιακές βιβλιοθήκες που βασίζουν τις υπηρεσίες «searching» και «browsing» σε:  Λέξεις – κλειδιά (Keywords)  Βασικές θεματικές κατηγορίες (Category Browser) θεωρούνται τα πιο κοινά και ελεύθερα προσβάσιμα εργαλεία που μπορούν να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες των παιδιών στο Διαδίκτυο. Παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών αποτελούν τα portals: 1. Yahooligans 2. Ask Jeeves Kids www. Ajkids.com

Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό ενός interface μιας παιδικής ψηφιακής βιβλιοθήκης  Να βοηθά στη κατανόηση του τρόπου σύνταξης ερωτημάτων Boolean (Boolean queries), ώστε αργότερα να μπορεί ο χρήστης, να συνθέσει αυτόνομα ερωτήματα και να προχωρήσει σε σύνθετες αναζητήσεις  Να παρέχει τη δυνατότητα χρήσης ενός «category browser» που παρουσιάζει συνολικά τις φασέτες των θεμάτων που περιλαμβάνει η βιβλιοθήκη  Να ενσωματώνει συγκεκριμένα κριτήρια αναζήτησης, με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών καθώς και τις αντιληπτικές ικανότητές τους

Περιγραφή του πρώτου «category browser» Η δομή του πρώτου browser βασιζόταν σε 14 κατηγορίες (Top Search Categories) οργανωμένες ιεραρχικά σε υποκατηγορίες, όπως το μέγεθος του βιβλίου, το χρώμα του εξώφυλλου, κτλ. Η ταξινόμηση των «φύλλων» γίνεται μέχρι σήμερα, με κριτήριο τη συχνότητα αναζήτησης (κλικαρίσματος) κάθε υποκατηγορίας. Η πιο συχνά επιλεγμένη υποκατηγορία τοποθετείται ιεραρχικά πρώτη. Η λειτουργία βασίζεται στο λογισμικό «GreenStone» και αποτελεί βάση ανάπτυξης και προσαρμογής νεων χαρακτηριστικών, καθώς είναι ανοιχτού κώδικα

Τρόπος δημιουργίας ερωτημάτων Boolean, κατά την πλοήγηση του χρήστη στη ψηφιακή βιβλιοθήκη Η σύνταξη ερωτημάτων Boolean από τα παιδιά αποτελεί ζήτημα που πρέπει να λαμβάνεται αυστηρά υπόψη από τους σχεδιαστές των interface. Ένας τρόπος να κατανοήσουν τα παιδιά τη λογική Boolean είναι η παράθεση των τελεστών Boolean στον Category Browser. Οι τελεστές δεν εμφανίζονται ως AND, OR, NOT, αλλά εισάγονται προσθετικά, αποχρωματίζονται και αφαιρούνται ανάλογα τα κριτήρια επιλογής. Εμφανίζονται σε μια ειδική γραμμή, δίνοντας με τρόπο απλό και ευχάριστο, τον τρόπο δημιουργίας ενός Boolean Query. Η δυνατότητα σύνταξης και κατανόησης των τελεστών αξιοποιείται αποτελεσματικότερα στην επίπεδη διεπαφή (flat interface) Συμπεραίνουμε ότι η ταυτόχρονη με την αναζήτηση 1. οπτική επεξεργασία 2. σχηματική απόδοση των όρων 3. προφορική επεξήγηση των τελεστών Boolean βοηθά τελικά τα παιδιά να αντιληφθούν τη λογική Boolean και να μπορέσουν να συντάξουν σταδιακά σύνθετες αναζητήσεις, συνδυάζοντας περισσότερους όρους μεταξύ τους. Η σύνταξη ερωτημάτων Boolean από τα παιδιά αποτελεί ζήτημα που πρέπει να λαμβάνεται αυστηρά υπόψη από τους σχεδιαστές των interface. Ένας τρόπος να κατανοήσουν τα παιδιά τη λογική Boolean είναι η παράθεση των τελεστών Boolean στον Category Browser. Οι τελεστές δεν εμφανίζονται ως AND, OR, NOT, αλλά εισάγονται προσθετικά, αποχρωματίζονται και αφαιρούνται ανάλογα τα κριτήρια επιλογής. Εμφανίζονται σε μια ειδική γραμμή, δίνοντας με τρόπο απλό και ευχάριστο, τον τρόπο δημιουργίας ενός Boolean Query. Η δυνατότητα σύνταξης και κατανόησης των τελεστών αξιοποιείται αποτελεσματικότερα στην επίπεδη διεπαφή (flat interface) Συμπεραίνουμε ότι η ταυτόχρονη με την αναζήτηση 1. οπτική επεξεργασία 2. σχηματική απόδοση των όρων 3. προφορική επεξήγηση των τελεστών Boolean βοηθά τελικά τα παιδιά να αντιληφθούν τη λογική Boolean και να μπορέσουν να συντάξουν σταδιακά σύνθετες αναζητήσεις, συνδυάζοντας περισσότερους όρους μεταξύ τους.

Είδη Interface για παιδικές ψηφιακές βιβλιοθήκες Επίπεδο (flat) Ιεραρχικό (hierarchical)  Επίπεδη προβολή των βασικών κατηγοριών (Top Search Categories) που καθιστά γρηγορότερη τη προβολή των αποτελεσμάτων  Δυνατότητα αναζήτησης με λέξεις – κλειδιά  Ταυτόχρονη σχηματική παρουσίαση της σύνθεσης ερωτημάτων Boolean, κατά τη διαδικασία επιλογής κριτηρίων αναζήτησης από τις υποκατηγορίες  Διαδοχική προβολή των βασικών κατηγοριών με δυνατότητα επιλογής μιας υποκατηγορίας ανά σελίδα  Πιο αργή ανάκτηση και προβολή των αποτελεσμάτων  Επιλογή κριτηρίων αναζήτησης μόνο από τις φασέτες των υποκατηγοριών και ιεραρχική παράθεση των επιλογών  Δύσκολες τεχνικές σύνθεσης ερωτημάτων Boolean

Προβολή της σημερινής φόρμας αναζήτησης ICDL

Βασικοί πρωτοποριακοί σχεδιασμοί ICDL  Παρουσίαση του «Category Browser «με τρόπο που θυμίζει ένα παιχνίδι, δηλαδή με χρώματα, κουμπιά, σχήματα και εικόνες  Προβολή των δομικών μεταδεδομένων που αφορούν στην αποθήκευση και παρουσίαση των τεκμηρίων, υπο μορφή φασετών, δηλαδή συγκεκριμένων θεματικών υποκατηγοριών.  Ταυτόχρονη παρουσίαση όλων των υποκατηγοριών και παράλληλη προβολή των 22 τρόπων «searching» και «browsing» που εμφανίζονται στηνπρώτη σελίδα, με χρήση «navigation buttons» αλλά και με την επιλογή «More Choices», που επεκτείνει τις διαθέσιμες υποκατηγορίες.  Δυνατότητα εύρεσης ξενόγλωσσων βιβλίων μέσα από την ιεραρχική παράθεση των λεξιλογίων, με τα οποία έχουν μεταφραστεί τα τεκμήρια καθώς και άμεση μετατροπή της αγγλικής γλώσσας με την οποία διατίθεται το interface, προκειμένου να πλοηγηθούν χρήστες από άλλες χωρες.

Εφαρμογές ψηφιακών υπηρεσιών για χρήστες με νοητικές δυσλειτουργίες  Τα ερωτήματα τύπου «Query By Image», που γίνονται με βάση το χρώμα, τη δομή ή κάποιο σχήμα μπορούν να υποστηρίξουν την αναζήτηση των παιδιών με νοητικές δυσκολίες  Ένα αποτελεσματικό και αναγνωρισμένο σύστημα ανταλλαγής είναι το «Picture Exchange Communication System» (PECS) που χρησιμοποιεί ενσωματωμένη βάση εικόνων και χρησιμοποιείται με επιτυχία από παιδιά που πάσχουν από αυτισμό.  Η ενσωμάτωση μιας τέτοιας εξατομικευμένης υπηρεσίας σε μια ψηφιακή βιβλιοθήκη για παιδιά, μπορεί να αποτελέσει μια πιλοτική εφαρμογή πού θα ενσωματώσει περισσότερες δυνατότητες και θα αυξήσει την κοινότητα των χρηστών.

Συμπεράσματα Α. Ο επίπεδος, διαδοχικός και ιεραρχικά δομημένος σχεδιασμός (flat interface) εξυπηρετεί τις απλές αναζητήσεις, με έναν όρο, στη φόρμα αναζήτησης Β. Τα επίπεδα (flat interface) υποστηρίζουν καλύτερα τη διαδικασία searching και browsing με τελεστές Boolean Γ. Η αναζήτηση με τελεστές Boolean πρέπει να γίνεται προσεκτικά και με καθοδήγηση του βιβλιοθηκονόμου τουλάχιστον στις μικρές ηλικίες Δ. Τα εργαλεία browsing, όπως τα «navigation buttons» πρέπει να είναι σε μεγέθυνση και να προβάλλονται με έμφαση προς τον χρήστη Ε. Η επιλογή ενός λογισμικού ανοιχτού κώδικα σε μια ψηφιακή βιβλιοθήκη είναι περισσότερο «ακριβό» από το ιδιοκτησιακό λογισμικό

Ερωτήματα προς συζήτηση & προτάσεις 1. Η δημιουργία παιδικών ψηφιακών βιβλιοθηκών στην Ελλάδα προϋποθέτει την ανάλυση των ικανοτήτων searching και browsing που έχουν τα παιδιά 2. Προτείνεται η ενσωμάτωση του συστήματος «Picture Exchange Communication System» (PECS), με τη χρήση των PDA’s σε παιδικές ή ιατρικές βιβλιοθήκες 3. Προσπάθεια προσαρμογής και σχεδιασμός καινούργιων interface στις υπάρχουσες ψηφιακές βιβλιοθήκες, που θα περιλαμβάνουν ειδικά διαμορφωμένα πλαίσια αναζήτησης τα οποία θα συνάδουν με τις αντιληπτικές ικανότητες των παιδιών 4. Προτείνεται η πιλοτική εφαρμογή του (PECS) στις ιατρικές βιβλιοθήκες και καταγραφή αποτελεσμάτων, με σκοπό την εξυπηρέτηση των ευπαθών χρηστών στις σχολικές βιβλιοθήκες και σε βιβλιοθήκες Ιδρυμάτων Ειδικής Αγωγής

Ευχαριστώ για την προσοχή σας