Εξαρτήσεις και εφηβεία Ερευνητική εργασία 3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας 2ο τετράμηνο 2011-2012 Υπεύθ.καθηγήτρια: Σταυρ.Σούμπαση

Αντικειμενικοί στόχοι Να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στην εφηβεία Να ορίσουμε τις έννοιες "εθισμός" και "εξάρτηση" Να συνειδητοποιήσουμε το πλήθος των εξαρτησιογόνων ουσιών και δραστηριοτήτων Να αναγνωρίσουμε την σχέση ανάμεσα στην εφηβεία και τις εξαρτήσεις Να διερευνήσουμε τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη εξαρτήσεων Να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα του εθισμού και της εξάρτησης Να συνειδητοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κάθε εξάρτησης Να πληροφορηθούμε σχετικά με διάφορους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου Να ανιχνεύσουμε τις αρχικές γνώσεις και στάσεις των μαθητών του σχολείου μας σχετικά με το θέμα μας Να ευαισθητοποιήσουμε τη σχολική κοινότητα σχετικά με τους κινδύνους της εξάρτησης και να τους ενημερώσουμε σχετικά την πρόληψη και θεραπεία της Να ορίσουμε τις έννοιες "εθισμός" και "εξάρτηση" Να συνειδητοποιήσουμε το πλήθος των εξαρτησιογόνων ουσιών και δραστηριοτήτων Να αναγνωρίσουμε την σχέση ανάμεσα στην εφηβεία και τις εξαρτήσεις Να διερευνήσουμε τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη εξαρτήσεων Να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα του εθισμού και της εξάρτησης Να συνειδητοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κάθε εξάρτησης Να πληροφορηθούμε σχετικά με διάφορους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου Να ανιχνεύσουμε τις αρχικές γνώσεις και στάσεις των μαθητών του σχολείου μας σχετικά με το θέμα μας Να ευαισθητοποιήσουμε τη σχολική κοινότητα σχετικά με τους κινδύνους της εξάρτησης και να τους ενημερώσουμε σχετικά την πρόληψη και θεραπεία της

Συμμετέχοντες Αλεξανδρόπουλος Βαλάντης Αρώνη Μαρία Γαβριήλογλου Βαρβάρα Γιαβρούτα Αλεξάνδρα Γκουρτζαλής Νικηφόρος Δεληγιαννίδης Σπύρος Κοτμοτού Εμμανουέλλα Κυβρικοσαίου Δήμητρα Ματάι Αθηνά-Ειρήνη Μουζάκη Φωτεινή Πανοπούλου Χαρά Ρίζος Παναγιώτης Ρούμι Γιώργος Σκλάβαινα Σοφία Σολδάτος Τάσος

Δραστηριότητες Καταιγισμός ιδεών – νοητικοί χάρτες «Εφηβεία» αλλαγές, ανάγκη για ανεξαρτησία, άγχος, διαρκής αυτοεξέταση, σύγχυση, κυκλοθυμία, εμμονές, παράνοια, ρίσκο, αναποφασιστικότητα, επιπολαιότητα, πλήξη, πίεση από παρέα, επαναστατικότητα, συγκρούσεις, κατάθλιψη «Εφηβεία» «Εξαρτήσεις» Ουσίες Δραστηριότητες Πρόσωπα-σχέσεις

Ερευνητικά ερωτήματα Πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η περίοδος της εφηβείας; Τι διαφοροποιεί την εφηβεία από τις άλλες ηλικιακές περιόδους; Ποια είναι η σχέση της εφηβείας με την εξάρτηση; Τι σημαίνει εξάρτηση και τι σημαίνει εθισμός; Ποια είναι η διαφορά τους; Ποιοι παράγοντες οδηγούν στην εξάρτηση; Ποια συμπτώματα παρουσιάζει ένα εξαρτημένο άτομο; Ποιες είναι οι συνέπειες της εξάρτησης για έναν έφηβο; Πώς μπορεί να αποφευχθεί η εξάρτηση; Πώς αντιμετωπίζονται οι εξαρτήσεις;

Πτυχές του θέματος (ομάδες μελέτης ) Πτυχές του θέματος (ομάδες μελέτης ) Βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές στην εφηβεία (Δήμητρα, Αλεξάνδρα, Εμμανουέλα, Μαίρη) Εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες (Σπύρος, Παναγιώτης, Νικηφόρος) Η ψυχολογική βάση της εξάρτησης (Βαρβάρα, Χαρά) Η βιολογική βάση της εξάρτησης (Σοφία, Αθηνά, Φωτεινή, Τάσος) Πρόληψη και αντιμετώπιση της εξάρτησης (Βαλάντης, Γιώργος)

Ορισμοί Εφηβεία: είναι η περίοδος που αρχίζει περίπου στο 10ο και τελειώνει περίπου στο 20ο έτος της ζωής ενός ανθρώπου! Κατά την διαρκεί αυτή παρατηρούνται αλλαγές: Στο βιολογικό τομέα (ορμόνες) Στο γνωστικό τομέα (αφηρημένη σκέψη) Στον συναισθηματικό τομέα (συγκρούσεις) Επιπλέον, πρωταρχική ανάγκη του έφηβου γίνεται η ανάγκη του για ανεξαρτησία. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι η δημιουργία προβλημάτων στον ψυχικό του τομέα!

ΕΘΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ Εθισμός : δυνατή επιθυμία να ξανακάνεις κάτι που σου άρεσε πολύ. Εξάρτηση: ανάγκη της χρήσης μια ουσίας ή μιας δραστηριότητας, ώστε ο οργανισμός να μπορεί αν λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητα! Η εξάρτηση προϋποθέτει τον εθισμό.

Παράγοντες που οδηγούν στην εξάρτηση οικογένεια (διαλυμένη, βία, πένθος, κατάθλιψη) Ενδιαφέροντα Κοινωνικά πρότυπα γενετική προδιάθεση (εξαρτήσεις γονέων) ηλικία : εφηβικό άγχος αρνητικές σκέψεις αυτοκατάκριση, ενοχές πίεση από γονείς, συνομηλίκους και σχολείο πλαστικότητα εγκεφάλου ανάγκη για ανεξαρτησία – ρίσκο

Μοναδικότητα εφηβείας Τι είναι μοναδικό στον εγκέφαλο του εφήβου; Έχει το μεγαλύτερο μέγεθος από ποτέ, είναι εύπλαστος Γιατί είναι η εφηβεία μια κρίσιμη περίοδος της ζωής μας; Ό,τι μαθαίνουμε στην εφηβεία μας ακολουθεί για πάντα Τι κάνει την εφηβική ζωή τόσο δύσκολη; Το δύσκολο πέρασμα από την προστατευμένη παιδική ηλικία στην ενηλικίωση Γιατί είναι οι έφηβοι τόσο διαφορετικοί; Οι έφηβοι είναι ενεργητικοί και ευαίσθητοι άνθρωποι των οποίων τα μυαλά λειτουργούν με έναν διαφορετικό τρόπο από το μυαλό των ενηλίκων και των παιδιών. Πώς σκέφτονται οι έφηβοι; Μερικές φορές είναι πολύ σκεπτικοί, άλλες φορές ασυλλόγιστοι ή σκέφτονται με έναν παρανοϊκό τρόπο. Κρίνουν διαρκώς τον εαυτό τους. Πώς συμπεριφέρονται; Συμπεριφέρονται με αντιφατικό τρόπο: άλλοτε με πείσμα και ενθουσιασμό και άλλοτε με απογοήτευση και απόσυρση, άλλοτε ανεύθυνα και άλλοτε υπεύθυνα. Πώς αισθάνονται; Είναι συνήθως ευσυγκίνητοι, πιεσμένοι και μπερδεμένοι.

Συσχετισμός εφηβείας και εξάρτησης Εφηβεία εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες Άγχος χαλάρωση Αρνητικά συναισθήματα ευφορία (θυμός, ενοχές, φόβος) Τάση για αίσθηση απαγορευμένου ανεξαρτησία Χαμηλή αίσθηση αυτοεκτίμηση παντοδυναμίας

Εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες Ουσίες δραστηριότητες Καφεΐνη * ηλεκτρονικά παιχνίδια Νικοτίνη * διαδικτυακά παιχνίδια Κακάο * κινητό τηλέφωνο Τανίνη * σερφάρισμα στο διαδίκτυο Παυσίπονα * τηλεόραση Ναρκωτικά * φαγητό Αλκοόλ * τυχερά παιχνίδια * εργασία * ψώνια Εξάρτηση από πρόσωπα (γονείς, φίλους)

Συμπτώματα Αλλάζει η συμπεριφορά του στο σπίτι Κοιμάται και τρώει άστατα Αλλάζει η επίδοση στο σχολείο προς το χειρότερο Δε μπορεί να συγκεντρωθεί Βγαίνει συνεχώς από το μάθημα Αλλάζει διάθεση πολύ απότομα Αλλάζει παρέες Ξεχνάει τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του/της Αλλάζει η στάση του προς τον αθλητισμό Μειώνεται το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο Μοιάζει να έχει κατάθλιψη Συμπεριφέρεται επιπόλαια – δε μπορείς να τον /την εμπιστευτείς Παραμελεί την εμφάνιση και την υγιεινή του/της Κατηγορεί συνεχώς τους άλλους για τα πάντα Κατηγορεί συνεχώς τον εαυτό του/της για τα πάντα Φοβάται τη μοναξιά ή επιζητεί τη μοναξιά Αφήνει συνεχώς εκκρεμότητες στις δουλειές του/της

Δράση των ουσιών Το αλκοόλ σε μικρές ποσότητες προκαλεί ευφορία, αγχόλυση Ηρεμιστικά φάρμακα : Σε μικρές δόσεις έχουν ηρεμιστική δράση. Μορφίνη, ηρωίνη: Ισχυρά κατασταλτικά, με αποτέλεσμα να προκαλείται ζάλη, καταστολή των αισθήσεων και των συναισθημάτων, ναυτία, άμβλυνση πόνου, μείωση ερωτικής διάθεσης, ευφορία. Καφεΐνη : Σε υψηλές δόσεις άγχος, επίμονη αϋπνία, ταχυκαρδίες, πονοκέφαλο, πόνους εντέρου. Κοκαΐνη : Ισχυρό διεγερτικό, που προκαλεί άμεσα έντονη διέγερση με έξαψη, ευφορία, αυξημένη ενέργεια. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα: Διέγερση και ευφορία σε μικρές δόσεις. Σε ευαίσθητους οργανισμούς ή σε περίπτωση μεγάλων δόσεων, καρδιαγγειακή βλάβη, σεξουαλική δυσλειτουργία, γαστρεντερικές ανωμαλίες, διέγερση, αϋπνία, υπέρταση, ενίοτε θάνατος. LSD: Ισχυρό παραισθησιογόνο. Προκαλεί διαταραχή της αντίληψης με απελευθέρωση συναισθηματικών εκδηλώσεων, όπως κλάματος ή γέλιου και ανάπτυξη παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε απρόβλεπτη συμπεριφορά (π.χ. αυτοκτονία). Χασίς, μαριχουάνα: Σε μικρές δόσεις προκαλούν ευφορία, ταχυκαρδία, υπνηλία, διαφοροποιημένη αντίληψη χρόνου,, ψυχοκινητικά προβλήματα.

Συνέπειες χρήσης ουσιών Ορμονικές διαταραχές (ντοπαμίνη, σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη, ακετυλοχολίνη, γάμμα-αμινοβουτορικό οξύ) Με τις ουσίες κορυφώνεται και τελικά καταστρέφεται η φυσική ενεργητικότητα ευφορία του οργανισμού Ψυχικές διαταραχές προσωρινή ανακούφιση από αρνητικά συναισθήματα (πόνος, φόβος, λύπη) και έντονη επιστροφή τους μετά την επίδραση, ψυχοπάθειες, παράνοιες, απάθεια, Νοητικές διαταραχές Αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης Φυσικές διαταραχές Ναυτία, ζάλη, μολύνσεις, θρομβώσεις των φλεβών, διαταραχές ύπνου και φαγητού, χρόνια νοσήματα AIDS , ηπατίτιδες, αφροδίσια νοσήματα Κοινωνικός αποκλεισμός, αντικοινωνική συμπεριφορά, παραβατικότητα

Πρόληψη και αντιμετώπιση ΠΡΟΛΗΨΗ Εκπαιδευτικά προγράμματα, πριν την έναρξη της εφηβείας Σκοπός: ενδυνάμωση και τη στήριξη των παιδιών ώστε να έχουν ισχυρή αντίσταση απέναντι στο άγχος και την πίεση από τους συνομηλίκους. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Προγράμματα απεξάρτησης Σκοπός: απόκτηση δεξιοτήτων, όπως η επικοινωνία και η ομαδική εργασία. ενθάρρυνση της κοινωνικότητας και όχι της αντικοινωνικής συμπεριφοράς - εγκληματικότητα καλλιέργεια της εμπιστοσύνης στον εαυτό τους και στον Θεό Ομάδες για συζήτηση και αλληλοϋποστήριξη

Έρευνα στο σχολείο Σκοπός: να ανιχνεύσουμε τι γνωρίζουν και πώς αντιμετωπίζουν το θέμα οι μαθητές του σχολείου μας Διαδικασία: τυχαίο δείγμα 100 μαθητών Ερωτηματολόγιο με κλειστού τύπου ερωτήσεις επιλογής Ποιο πρόβλημα θεωρείς σημαντικότερο; (εθισμό ή εξάρτηση) Ποιοι παράγοντες κατά τη γνώμη σου συνδέονται με τον εθισμό και την εξάρτηση; Από τι μπορεί κάποιος να εξαρτηθεί; Εσύ, προσωπικά, είσαι επιρρεπής σε κάποιο από τα παραπάνω ή σε άλλο εθισμό; Σε ποιο βαθμό; Σε ποιο βαθμό θεωρείς ότι οι εξαρτήσεις μπορεί να επηρεάσουν έναν έφηβο; Αν ένιωθες ότι απειλείσαι από εθισμό, τι θα έκανες;

Αποτελέσματα έρευνας 1) Ποιο είναι το ποιο επικίνδυνο;

2)Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τις εξαρτήσεις; 2)Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τις εξαρτήσεις;

Εθιστικές ουσίες – δραστηριότητες

4)Πώς αντιμετωπίζεις την εξάρτηση σου;

5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης;

5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης;

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική: στη μέση του project για να προτείνουμε βελτιώσεις Τελική: από αυτήν καταγράψαμε Τι μας άρεσε; τι δεν μας άρεσε; Ότι συσχετίζαμε το υλικό η πίεση του χρόνου με τα ερωτήματά μας Ό,τι μάθαμε για την εφηβεία το ότι δεν είδαμε ταινίες μας βοήθησε να καταλάβουμε τον εαυτό μας καλύτερα και δεν επισκεφτήκαμε Η ομαδική εργασία για την ένα κέντρο απεξάρτησης ‘ερευνα και την παρουσίαση

Συμπεράσματα Η εφηβεία είναι μια ξεχωριστή περίοδος που συνδέεται με την έναρξη των εξαρτήσεων επειδή υπάρχει υπερβολικό άγχος, ανασφάλεια και άλλα αρνητικά συναισθήματα που οι εθιστικές ουσίες καταπραΰνουν. Οι εφηβικές συνήθειες δεν ΄κόβονται΄εύκολα. Ο οργανισμός μας παράγει φυσικά ‘ναρκωτικά’, δηλαδή ορμόνες που φτιάχνουν τη διάθεση και τις οποίες τα ναρκωτικά απλώς μιμούνται.

Ευχαριστίες Ευχαριστούμε τον κ. Σταματόπουλο (χημικό) που μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για τις εθιστικές ουσίες Ευχαριστούμε την κα. Πατσιλίβα (φιλόλογο-ψυχολόγο) που μας βοήθησε να καταλάβουμε τη σχέση ανάμεσα στην εθιστική συμπεριφορά και στις διατροφικές διαταραχές.