ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ & ΙΘΑΚΗΣ: ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γιώργος Α. Θεολόγος Ψυχίατρος 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κινητών Μονάδων Ψυχ. Υγείας Μέτσοβο 8/10/2011

Σύμφωνα με το νόμο 2716/99 oι Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας παρέχουν υπηρεσίες: σε Τομείς Ψυχικής Υγείας που η γεωγραφική τους έκταση και διαμόρφωση, η οικιστική τους διασπορά, καθώς και οι κοινωνικές, οικονομικές και οι πολιτισμικές συνθήκες σε συνδυασμό με τη φύση των ψυχικών διαταραχών δυσχεραίνουν την πρόσβαση των κατοίκων των περιοχών αυτών σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και σε Τομείς Ψυχικής Υγείας όταν δεν υπάρχουν επαρκείς υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Προσέγγιση με έμφαση στο σχέδιο φροντίδας -και ανάγκες- των ασθενών (Care Programme Approach) Μοντέλο ενεργητικής υποστηρικτικής αντιμετώπισης περιστατικών στην κοινότητα (Assertive Community Treatment)

Προσέγγιση με έμφαση στο σχέδιο φροντίδας -και ανάγκες- των ασθενών (Care Programme Approach) Tα χαρακτηριστικά αυτής της προσέγγισης είναι τα εξής: Η τοποθέτηση ενός κεντρικού προσώπου αναφοράς (key worker ή care coordinator) που βρίσκεται σε στενή επαφή με τον χρήστη των υπηρεσιών και παρακολουθεί, συντονίζει την παρεχόμενη σε αυτόν φροντίδα Οι τακτικές συναντήσεις για την εκτίμηση των αναγκών των ασθενών και η προσφορά συχνών επανεκτιμήσεων σε όσους από αυτούς έχουν ανάγκη συνεχιζόμενης φροντίδας με παράλληλη εκτίμηση της ευαλωτότητάς-επικινδυνότητάς τους

Προσέγγιση με έμφαση στο σχέδιο φροντίδας -και ανάγκες- των ασθενών (Care Programme Approach) Η κατάστρωση ενός σχεδίου που προσδιορίζει την παρεχόμενη από τις διάφορες υπηρεσίες φροντίδα και η διασύνδεση μεταξύ όλων αυτών των υπηρεσιών που εμπλέκονται στη φροντίδα του ασθενούς (συμπεριλαμβανόμενης και της διασύνδεσης με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας) Η καταγραφή της προόδου των παρεμβάσεων που εφαρμόσθηκαν για την πλήρωση των αναγκών που ανιχνεύθηκαν και οι συχνές επανεκτιμήσεις της αποτελεσματικότητας του σχεδίου φροντίδας και αναθεωρήσεις του, αν κρίνονται αυτές απαραίτητες Η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ φροντιστών και χρηστών στο σχέδιο φροντίδας των τελευταίων, καθώς και στις τυχόν αλλαγές στα ήδη συμφωνηθέντα

Στέγαση: Που ζεις; Διατροφή: Τρέφεσαι επαρκώς; Φροντίδα σπιτιού: Μπορείς να φροντίζεις το σπίτι σου; Προσωπική υγιεινή: Έχεις κάποια δυσκολία στο να διατηρείς τον εαυτό σου καθαρό και φροντισμένο; Καθημερινές ασχολίες: Πως περνάς τη μέρα σου; Σωματική υγεία: Aισθάνεσαι καλά στην υγεία σου; Ψυχωτικά συμπτώματα: Aκούς ποτέ φωνές ή αντιμετωπίζεις δυσκολία με τις σκέψεις σου; Πληροφόρηση με το πρόβλημα: Έχεις λάβει επαρκείς πληροφορίες για το πρόβλημά και τη φαρμακευτική αγωγή σου; Ψυχολογική δυσφορία: Έχεις αισθανθεί λυπημένος ή πεσμένος στη διάθεση σου τελευταία; Ασφάλεια εαυτού: Έχεις ποτέ σκεφτεί να κάνεις κακό στον εαυτό σου;

Aσφάλεια άλλων: Έχεις ποτέ θεωρήσει τον εαυτό σου ως επικίνδυνο για την ασφάλεια των άλλων; Oυσίες: Παίρνεις ναρκωτικές ουσιές; Συντροφιά: Eίσαι ικανοποιημένος με την κοινωνική σου ζωή; Σχέσεις: Έχεις σύντροφο; Σεξουαλική ζωή: Πως είναι η σεξουαλική σου ζωή; Φροντίδα παιδιώv: Έχεις παιδιά κάτω των 18 ετών; Aν ναι, αντιμετωπίζεις δυσκολία στη φροντίδα τους; Bασική εκπαίδευση: Ξέρεις να διαβάζεις και να γράφεις; Nα καταλαβαίνεις Ελληνικά; (στην περίπτωση αλλοδαπών) Tηλέφωνο: Έχεις πρόσβαση σε τηλέφωνο; Μεταφορά:Έχεις πρόσβαση σε μεταφορικό μέσο; Χρήματα: Tα καταφέρνεις οικονομικά; Επιδόματα: Λαμβάνεις όλα τα λεφτά που δικαιούσαι;

Μοντέλο ενεργητικής υποστηρικτικής αντιμετώπισης περιστατικών στην κοινότητα (Assertive Community Treatment)

Βασικά στοιχεία του μοντέλου αυτού είναι: Μοντέλο ενεργητικής υποστηρικτικής αντιμετώπισης περιστατικών στην κοινότητα (Assertive Community Treatment) Βασικά στοιχεία του μοντέλου αυτού είναι: η παροχή φροντίδας είναι συνεχής η πολυεπιστημονική ομάδα είναι υπεύθυνη για να βοηθήσει τον ασθενή να εκπληρώσει τις ανάγκες του και να παράσχει σε αυτόν φροντίδα, η οποία προσφέρεται απευθείας χωρίς τη διαμεσολάβηση για την παροχή της από άλλους η βελτιωμένη λειτουργικότητά του (στην εργασία, κοινωνικές σχέσεις και καθημερινές δραστηριότητες) είναι ο πρωταρχικός στόχος ο ασθενής βοηθείται άμεσα στη διαχείριση των συμπτωμάτων του

Μοντέλο ενεργητικής υποστηρικτικής αντιμετώπισης περιστατικών στην κοινότητα (Assertive Community Treatment) κάθε ασθενής ανατίθεται σε ένα πρόσωπο αναφοράς υπεύθυνο για την διασφάλιση της ολοκληρωμένης εκτίμησής του και φροντίδας και επανεκτίμησης των αναγκών του Η συχνότητα των συναντήσεων καθορίζεται από τις ανάγκες του ατόμου χωρίς προκαθορισμένο χρονικό ορίζοντα. Ωστόσο το προσωπικό είναι διαθέσιμο 24 ώρες το 24ωρο με τη χρήση τηλεφωνικών εφημεριών. Οι ασθενείς συμμετέχουν και παρακολουθούνται με ενεργητικό-υποστηρικτικό τρόπο Η θεραπεία παρέχεται in vivo

Ενεργητικός-υποστηρικτικός τρόπος περιλαμβάνει παρεμβάσεις πίεσης προς τα άτομα για την αλλαγή βλαπτικών συμπεριφορών ή τη συμμόρφωση στη θεραπεία, ενώ υπογραμμίζει την ειλικρίνεια ως πλέον σημαντικό στοιχείο στη σχέση με τον ασθενή. Γίνεται χρήση ποικίλων τεχνικών από απλή αγνόηση μιας συμπεριφοράς έως λεκτική ενθάρρυνση και διαχείριση συναισθημάτων. In vivo θεραπεία απαιτεί από το προσωπικό να αφήσει το χώρο εργασίας τους, να επισκεφθεί και να βοηθήσει τους ασθενείς στον τόπο διαμονής τους (τουλάχιστον 3 στις 4 επαφές πρέπει να γίνονται στο χώρο του ασθενή).

ΚΛΙΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Προσέγγισης με έμφαση στο σχέδιο φροντίδας -και ανάγκες- των ασθενών (Care Programme Approach) Ασθενής Χ. Γ. Παρουσίαση: Αφροδίτη Ζιάννη, Ψυχολόγος Κ.Μ.Ψ.Υ. Κεφαλονιάς & Ιθάκης Μοντέλου ενεργητικής υποστηρικτικής αντιμετώπισης περιστατικών στην κοινότητα (Assertive Community Treatment) Ασθενής Γ. Χ. Παρουσίαση: Στέλιος Μιμίκος, Ψυχολόγος Κ.Μ.Ψ.Υ. Κεφαλονιάς & Ιθάκης

Ζιάννη Αφροδίτη, Ψυχολόγος ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς, Ζακύνθου και Ιθάκης Κλινικό παράδειγμα προσέγγισης με έμφαση στο σχέδιο φροντίδας και αναγκών των ασθενών (Care Programme Approach) , Ζιάννη Αφροδίτη, Ψυχολόγος ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς, Ζακύνθου και Ιθάκης

Σύντομο ιστορικό Γ.Χ, δημογραφικά στοιχεία Γυναίκα 58 ετών Παρουσιάζει ενεργή ψυχοπαθολογία (Αποδιοργανωμένος Τύπος Σχιζοφρένειας) Ζει στο Ληξούρι Κεφαλονιάς μαζί με τα 2 αδέλφια της ( χαμηλό νοητικό και κοινωνικο - οικονομικό επίπεδο)

Κοινωνικο – οικονομικές συνθήκες διαβίωσης Διαμένει με τα 2 αδέλφια της Ανυπαρξία οικονομικών πόρων Δεν καλύπτονται βασικές ανάγκες διαβίωσης (ανυπαρξία νερού, ρεύματος, ασφαλών παραθύρων) Σπίτι κυριολεκτικά ερείπιο, στο οποίο επικρατεί χαοτική κατάσταση (άχρηστα αντικείμενα και σκουπίδια σε κάθε σημείο του σπιτιού) Επικρατεί έντονη δυσοσμία και απόπνοια ούρων Έντονη κοινωνική απομόνωση και στιγματισμός

Ψυχιατρικό ιστορικό Διάγνωση: Αποδιοργανωμένος τύπος σχιζοφρένειας Έναρξη: Άγνωστη, τα συμπτώματα γίνονται πιο έκδηλα το 2003 (περίοδος που απεβίωσε ο αδελφός της) Συμπτώματα: αποδιοργανωμένος λόγος και συμπεριφορά, χάλαση συνειρμών, ρηχό και παιδικόμορφο συναίσθημα Προ-νοσηρή προσωπικότητα: ευαλωτότητα και τάσεις εσωστρέφειας Σταδιακή έκπτωση της λειτουργικότητας στο χρόνο

Το πρώτο διάστημα των επαφών μας επικρατούσε: Πλήρης αποδιοργάνωση Μη ικανοποίηση βασικών αναγκών Έλλειψη - απώλεια βασικών δεξιοτήτων

Πρώτες παρεμβάσεις: Ορισμός Προσώπου Αναφοράς Εκτίμηση των πεδίων των αναγκών μέσα από τακτικές συναντήσεις με το Π.Α Εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας- συστηματική εκτίμηση- επανεκτίμηση των ιατρικών και ψυχοκοινωνικών της αναγκών Προσπάθεια να συνδυάζεται ο κάθε φορά επιδιωκόμενος στόχος με παράλληλη παρέμβαση και στα λοιπά μέλη της οικογένειάς της

Ταυτόχρονα: Σταθερή διασύνδεση με όλους τους φορείς της περιοχής (Δήμος, Πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι, Νοσοκομείο, Πρόνοια κ.α.) Προσπάθεια επαφής με την τοπική κοινωνία με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενεργό συμμετοχή της στον από-στιγματισμό και την κοινωνική ένταξη της Γ.Χ.

Εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας και αναγκών (Care Programme Approach), Παραδείγματα εκτίμησης αναγκών και σχεδιασμού παρεμβάσεων

Μιμίκος Στυλιανός - Ψυχολόγος ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς, Ζακύνθου και Ιθάκης Κλινικό Παράδειγμα Μοντέλο Ενεργητικά Υποστηρικτικής Διαχείρισης Περιστατικών στην Κοινότητα (Assertive Community Treatment) Μιμίκος Στυλιανός - Ψυχολόγος ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς, Ζακύνθου και Ιθάκης

Γενικές Πληροφορίες Ο Γεράσιμος είναι άνδρας 40 ετών Διαμένει με την οικογένειά του Έχει διαγνωσθεί με σχιζοφρένεια παρανοϊκού τύπου Ιστορικό τριών νοσηλειών: 2003, 2007,2008 Πρώτη συνεργασία με εξωνοσοκομειακή μονάδα ψυχικής υγείας

Αρχική Προσέγγιση Χαμηλό κίνητρο συνεργασίας Αρχικός στόχος: η συνέχιση λήψης της αγωγής Λήψη της αγωγής για ένα έτος Διακοπή αγωγής και απροθυμία συνεργασίας για ένα έτος

Παρέμβαση στην κρίση Συστηματική επαναπροσέγγιση από την ομάδα Στόχος η αποφυγή νοσηλείας Συχνές κατ’ οίκον επισκέψεις Δέχεται να του χορηγηθεί αγωγή σε ενέσιμη μορφή Στόχος η καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης Επιμονή Ενεργητικά Υποστηρικτική Στάση Επίδειξη σταθερού ενδιαφέροντος Εξασφαλίζεται αρχικά η συνέχιση λήψης αγωγής

Συνεχής παροχή φροντίδας Τακτική παρακολούθηση από Πρόσωπο Αναφοράς και β’ Πρόσωπο Συνεργασίας Ο Ψυχίατρος φροντίζει για την χορήγηση της ενέσιμης αγωγής Υποχώρηση συμπτωματολογίας Ανάπτυξη εμπιστοσύνης Συνέχιση των κατ’ οίκον επισκέψεων Συμπλήρωση 6 μηνών Επισκέψεις πλέον του ιδίου στα γραφεία της ΚΜΨΥ και υψηλή συνέπεια συνεργασίας

Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη Ψυχοεκπαίδευση Βελτίωση ενδοοικογενειακών σχέσεων Διαχείριση χρημάτων Εργασιακά θέματα Κινητοποιητικές παρεμβάσεις Συνέχιση λήψης αγωγής σε ενέσιμη μορφή Συμπλήρωση 5 μηνών

Αλλαγή σχήματος φαρμ. αγωγής Επιθυμία του ιδίου για λήψη από στόματος αγωγής Χορήγηση αντιψυχωσικής αγωγής με ευέλικτο σχήμα Διακομιδή εβδομαδιαίας δοσολογίας και εποπτεία Συνέχιση συναντήσεων με το Πρόσωπο αναφοράς και τον Ψυχίατρο της Μονάδας σε τακτική βάση Συμπλήρωση τριών μηνών

Εμφάνιση Υποτροπής Απότομη αλλαγή στην ψυχική του κατάσταση Ξενυχτάει και καταναλώνει συστηματικά αλκοόλ Σαφείς ενδείξεις για χρήση κάνναβης Επίμονη προσπάθεια για έλεγχο της συμπτωματολογίας του Επιδείνωση της ψυχικής του κατάστασης Συνεχίζονται οι συναντήσεις μαζί του Λαμβάνεται απόφαση για νοσηλεία Γνωστοποίηση στον ίδιο με ειλικρινή και υποστηρικτικό τρόπο