Εργασίες Συντήρησης και επαγγελματική ασφάλεια & υγεία Εργασίες Συντήρησης και επαγγελματική ασφάλεια & υγεία Ευρωπαϊκή Εκστρατεία για Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας 2010 - 2011 Τόπος, ημερομηνία http://hw.osha.europa.eu

Ασφάλεια και υγεία στους χώρους εργασίας Για ποιον λόγο είναι σημαντική η συντήρηση; Η τακτική συντήρηση είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση της ασφάλειας και της αξιοπιστίας του εξοπλισμού, των μηχανημάτων και του χώρου εργασίας, συμβάλλοντας στην εξάλειψη των κινδύνων στο εργασιακό περιβάλλον Η ελλιπής ή ανεπαρκής συντήρηση μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες καταστάσεις, ατυχήματα και προβλήματα υγείας Η συντήρηση είναι μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου

Εξάλειψη των πηγών κινδύνου μέσω της συντήρησης (1) Η συντήρηση των χώρων εργασίας, των επιφανειών διέλευσης και των διαδρόμων κυκλοφορίας είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη ατυχημάτων Ολισθήσεις, παραπατήματα, πτώσεις, ατυχήματα με ανυψωτικά μηχανήματα Τα ατυχήματα συμβαίνουν επειδή ο εξοπλισμός ανύψωσης δεν επιθεωρείται και δεν συντηρείται τακτικά Οι αλυσίδες ανύψωσης μπορεί να λερωθούν/οξειδωθούν και να φθαρούν, προκαλώντας την πτώση βαρέων φορτίων Οι επιφάνειες των διαδρόμων κυκλοφορίας δεν πρέπει να είναι ανώμαλες, δεν πρέπει να έχουν λακκούβες, δεν πρέπει να έχουν κλίση ούτε να είναι ολισθηρές (π.χ. εάν ένα περονοφόρο όχημα διέλθει πάνω από ασταθές δάπεδο ή πέσει σε λακκούβα είναι πολύ πιθανό να ανατραπεί και/ή να τεθεί εκτός ελέγχου, προκαλώντας ατύχημα)

Εξάλειψη των πηγών κινδύνου μέσω της συντήρησης (2) Εξάλειψη των πηγών κινδύνου μέσω της συντήρησης (2) Τα ατυχήματα στους χώρους εργασίας που οφείλονται στην επαφή με ηλεκτρικό ρεύμα είναι σε μεγάλο βαθμό θανατηφόρα Η αστοχία ηλεκτρικών εγκαταστάσεων (καλώδια, βύσματα, εξοπλισμός) μπορεί να προκαλέσει ηλεκτροπληξία και εγκαύματα, πυρκαγιές, ακόμη και εκρήξεις Περίπου το 25% όλων των τραυματισμών από ηλεκτρικό ρεύμα προκαλούνται από φορητό ηλεκτρικό εξοπλισμό. Κάθε χρόνο προκαλούνται περίπου 2000 πυρκαγιές από ελαττωματικά καλώδια. Τα εν λόγω ατυχήματα και οι πυρκαγιές οφείλονται ως επί το πλείστον στη μη διενέργεια επιθεωρήσεων και εργασιών συντήρησης [Πηγή: Εκτελεστική Αρχή για την Ασφάλεια και την Υγεία (HSE)]

Συντήρηση, μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου Ορισμένες επικίνδυνες καταστάσεις που σχετίζονται με τη συντήρηση: Έκτακτα καθήκοντα και ειδικές συνθήκες (είσοδος σε κλειστούς χώρους) Αλλαγή καθηκόντων και περιβάλλοντος εργασίας Εργασία σε μικρή απόσταση από τα μηχανήματα, εργασία κατά τη διάρκεια λειτουργίας Πίεση χρόνου Η συντήρηση διενεργείται σε όλους τους τομείς και τους χώρους εργασίας και σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα πηγών κινδύνου

Πηγές κινδύνου, κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία (1) Φυσικοί παράγοντες κινδύνου θόρυβος, κραδασμοί υπερβολική ζέστη ή κρύο ακτινοβολία (υπεριώδης ακτινοβολία, ακτίνες Χ, ηλεκτρομαγνητικά πεδία) μεγάλος σωματικός φόρτος, επίπονες κινήσεις, εργασία σε κλειστούς χώρους Επίπτωση: προβλήματα ακοής λόγω θορύβου, μυοσκελετικές παθήσεις Συνήθη καθήκοντα: - διάτρηση, λείανση, π.χ. συντήρηση οδών, γεφυρών, σηράγγων - εργασία σε εξωτερικούς χώρους, συντήρηση βιομηχανικών κλιβάνων και εστιών, εργασία σε ψυκτικές μονάδες - συγκόλληση, επιθεώρηση σωλήνων, επισκευή σιδηροδρόμων Κίνδυνοι που συνδέονται με την εργονομία, λόγω πλημμελούς σχεδιασμού μηχανημάτων, διεργασιών και περιβάλλοντος εργασίας σε ό,τι αφορά τη συντήρηση, δυσκολία πρόσβασης σε αντικείμενα που πρέπει να υποβληθούν σε συντήρηση

Πηγές κινδύνου, κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία (2) Χημικοί παράγοντες κινδύνου Αμίαντος, ίνες υάλου Αναθυμιάσεις, καπνοί, σκόνη (π.χ. αναθυμιάσεις ασφάλτου, καυσαέρια κινητήρων ντίζελ, κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου) Διαλύτες Επίπτωση: αναπνευστικά συμπτώματα, επαγγελματικό άσθμα, αλλεργίες, αμιάντωση, καρκίνος Συνήθη καθήκοντα -συντήρηση κτιρίων -ηλεκτροσυγκόλληση τόξου -διεξαγωγή εργασιών σε κλειστούς χώρους -εργασία σε συνεργεία αυτοκινήτων -συντήρηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων όπου υπάρχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες Πηγή: B. Floret/INRS

Πηγές κινδύνου, κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία (3) Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου Βακτηρίδια (π.χ. λεγεωνέλα, σαλμονέλλα) Μούχλα και μύκητες Επίπτωση: αναπνευστικά συμπτώματα, άσθμα, αλλεργίες, νόσος των λεγεωναρίων Συνήθη καθήκοντα: -συντήρηση σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων -συντήρηση σε χώρους επεξεργασίας βιολογικών παραγόντων, όπως εργαστήρια -συντήρηση σε χώρους όπου είναι πιθανό να αναπαραχθούν βακτηρίδια, μούχλα και μύκητες, όπως για παράδειγμα συστήματα κλιματισμού

Πηγές κινδύνου, κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία (4) Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κινδύνου Πίεση χρόνου Εργασία σε βάρδιες, εργασία τα σαββατοκύριακα, εργασία τη νύχτα, περιστασιακή εργασία και ακανόνιστο ωράριο εργασίας Εργασία με προσωπικό εργολάβων/πολλαπλούς εργολάβους, κατά την οποία ανακύπτουν ζητήματα επικοινωνίας Επίπτωση: άγχος κατά την εργασία, κόπωση, αυξημένος κίνδυνος ατυχήματος

Πηγές κινδύνου, κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία (5) Υψηλή επικινδυνότητα για κάθε είδους ατύχημα Πολλά ατυχήματα σχετίζονται με τη συντήρηση του εξοπλισμού εργασίας και των μηχανημάτων, π.χ. σύνθλιψη από κινούμενο μηχάνημα, μη αναμενόμενη εκκίνηση Πτώσεις από ύψος, ατυχήματα που προκαλούνται από την πτώση αντικειμένων Ηλεκτροπληξία, εγκαύματα Κλειστοί χώροι, ασφυξία Έκρηξη, πυρκαγιά

Υπεργολαβία Επιβαρυντικοί παράγοντες σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και την υγεία, πολυάριθμα ατυχήματα και περιστατικά σχετίζονται με την εξωτερική ανάθεση των εργασιών συντήρησης σε υπεργολάβους Εργασία σε χώρους εκτός του συνήθους εργασιακού περιβάλλοντος (εργαζόμενοι που απασχολούνται σε εγκαταστάσεις πελατών) και ανάγκη προσαρμογής των εργαζομένων σε αυτούς τους χώρους Συχνές αλλαγές εργασιακού περιβάλλοντος Ταυτόχρονη δραστηριοποίηση πολλών υπεργολάβων σε έναν χώρο εργασίας, γεγονός που προκαλεί προβλήματα στη μεταξύ τους στην επικοινωνία

Έκθεση και ενημερωτικά δελτία του EU-OSHA σχετικά με την «Συντήρηση και την επαγγελματική ασφάλεια & υγεία (ΕΑΥ)» «Συντήρηση και ΕΑΥ- στατιστικά δεδομένα» Επισκόπηση των εργασιών συντήρησης στην Ευρώπη: ιδιαιτερότητα του πληθυσμού έκθεση σε κινδύνους και βασικές πηγές κινδύνου προβλήματα υγείας και ατυχήματα ορισμένες υποδείξεις για τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης

Στοιχεία και αριθμοί (1) Υψηλά ποσοστά ατυχημάτων Τα δεδομένα της EUROSTAT υποδεικνύουν ότι περίπου 15-20% (ανάλογα με τη χώρα) του συνόλου των ατυχημάτων και 10-15% όλων των θανατηφόρων ατυχημάτων σχετίζονται με τις εργασίες συντήρησης Περίπου 38% των χημικών ατυχημάτων προκαλούνται από επικίνδυνα υλικά που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης (Koehorst, 1989) Η πλειονότητα των ατυχημάτων συμβαίνει κατά τη διάρκεια διορθωτικών εργασιών συντήρησης

Στοιχεία και αριθμοί (2) Επαγγελματική έκθεση Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες συντήρησης εκτίθενται σε μεγαλύτερο βαθμό σε επικίνδυνες ουσίες συγκριτικά με άλλους εργαζομένους Μεγάλη σωματική έκθεση σε βαρέα φορτία Μεγαλύτερη έκθεση των εργαζομένων που εκτελούν εργασίες συντήρησης σε θόρυβο, κραδασμούς και ακτινοβολία Οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες συντήρησης είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στη ζέστη το καλοκαίρι, όπως επίσης και σε έντονη υγρασία και ξηρασία Έκθεση σε δυνατό θόρυβο (16% σε σύγκριση με 8%), πολύ δυνατό θόρυβο (3% σε σύγκριση με 2%), κραδασμοί στα χέρια και στους βραχίονες (24% έναντι 9%), κραδασμοί σε ολόκληρο το σώμα (12% έναντι 5%) καθώς και υπεριώδη ακτινοβολία (8% έναντι 4%) και ραδιοσυχνότητες (4% έναντι 2%), στη ζέστη το καλοκαίρι (44% έναντι 19%) και στο κρύο τον χειμώνα (44% έναντι 17%), καθώς και σε συνθήκες έντονης υγρασίας και ξηρασίας (25% έναντι 13% και 5% έναντι 4% αντίστοιχα)]

Στοιχεία και αριθμοί (3) Οι μελέτες υποδεικνύουν ότι οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες συντήρησης στη βιομηχανία, ενδέχεται να διατρέχουν εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο επαγγελματικών ασθενειών Σύμφωνα με μια γαλλική μελέτη, οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες συντήρησης στην βιομηχανία εμφανίζουν 8 έως 10 φορές μεγαλύτερα ποσοστά επαγγελματικών ασθενειών σε σύγκριση με τον μέσο πληθυσμό Ένα μεγάλο ποσοστό των αναφερθέντων περιστατικών μυοσκελετικών παθήσεων αφορά σε εργαζομένους που εκτελούν εργασίες συντήρησης – μηχανικούς, ηλεκτρολόγους Τα αυξημένα ποσοστά νοσηρότητας και/ή θνησιμότητας που σχετίζονται με την έκθεση στον αμίαντο παρατηρούνται σε εργαζόμενους που εκτελούν εργασίες συντήρησης κτιρίων και σε μηχανικούς συντήρησης θαλάσσιων σκαφών

Παραδείγματα καλής πρακτικής (1) Τον Οκτώβριο του 2010 θα δημοσιευθεί μια συλλογή παραδειγμάτων καλής πρακτικής στην οποία περιλαμβάνονται: Προσπάθειες της Ιρλανδικής Αρχής για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία για τον περιορισμό των ατυχημάτων που σχετίζονται με τη συντήρηση του αγροτικού εξοπλισμού Κώδικας πρακτικής για την πρόληψη ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών στον τομέα της γεωργίας Προγράμματα κατάρτισης σε θέματα ασφάλειας για αγρότες Κώδικας πρακτικής για την πρόληψη ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών στον τομέα της γεωργίας (στον οποίο περιλαμβάνεται έγγραφο εκτίμησης κινδύνων και ένα σχέδιο για την ασφάλεια του συστήματος εργασίας) Περισσότεροι από 11.000 αγρότες καταρτίζονται κάθε χρόνο.

Παραδείγματα καλής πρακτικής (2) Σωστή συντήρηση στη βιομηχανία χημικών ουσιών, εγκαταστάσεις της BASF στο Ludwigshafen, Γερμανία Για την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων, η BASF έχει υιοθετήσει μια σειρά μέτρων ασφαλείας: Σαφής ροή εργασιών Εκτίμηση κινδύνου Άδειες εργασίας και κατευθυντήριες γραμμές Κατάρτιση των υπαλλήλων της και των υπαλλήλων των εργολάβων Κατά τη συντήρηση εγκαταστάσεων και σωλήνων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, ο κίνδυνος επαφής με αυτές τις ουσίες δεν μπορεί να αποτραπεί πλήρως με τεχνικά μέτρα. Υπάρχουν πάντα χημικά κατάλοιπα σε σημεία στα οποία δεν υπάρχει οπτική πρόσβαση.

Κοινοτική νομοθεσία Από το 1989, έχουν εκδοθεί αρκετές Ευρωπαϊκές Οδηγίες, οι οποίες θεσπίζουν ένα γενικό πλαίσιο ελαχίστων απαιτήσεων για την προστασία των εργαζομένων. Οι εν λόγω οδηγίες ισχύουν επίσης και για τις εργασίες συντήρησης, πρωτίστως η Οδηγία-Πλαίσιο, στην οποία περιλαμβάνεται η υποχρέωση των εργοδοτών να διενεργούν εκτίμηση κινδύνου στους χώρους εργασίας.

Οδηγία 89/391 του Συμβουλίου – «Οδηγία-Πλαίσιο» Οδηγία 89/391 του Συμβουλίου – «Οδηγία-Πλαίσιο» Ορίζει τις βασικές αρχές σχετικά με την πρόληψη και την προστασία των εργαζομένων από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες Ορίζει τις υποχρεώσεις των εργοδοτών σχετικά με την εκτίμηση των κινδύνων και την εξάλειψη των κινδύνων και των παραγόντων που προκαλούν ατυχήματα στην εργασία Περιέχει διατάξεις σχετικά με την ενημέρωση, τη διαβούλευση και την ισόρροπη συμμετοχή και επιμόρφωση των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους.

Οδηγός σχετικά με την εκτίμηση κινδύνου Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε έναν Οδηγό για την εκτίμηση κινδύνου στoυς χώρους εργασίας, με στόχο να βοηθήσει τους εργοδότες και τους εργαζομένους να εκπληρώσουν τις απαιτήσεις εκτίμησης κινδύνου σύμφωνα με την Οδηγία-Πλαίσιο Οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες συντήρησης προσδιορίζονται ως «εργαζόμενοι που ενδέχεται να διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο» Ανάγκη διενέργειας ξεχωριστής εκτίμησης κινδύνου για τις εργασίες συντήρησης (http://osha.europa.eu/en/topics/riskassessment/guidance.pdf) Η προηγούμενη ευρωπαϊκή εκστρατεία για την εκτίμηση κινδύνου προώθησε μια κλιμακωτή προσέγγιση για την εκτίμηση κινδύνου: Στάδιο 1. Εντοπισμός των πηγών κινδύνου και προσδιορισμός των εργαζομένων που διατρέχουν κίνδυνο Στάδιο 2. Αξιολόγηση και ιεράρχηση κινδύνων Στάδιο 3. Καθορισμός προληπτικών δράσεων Στάδιο 4. Ανάληψη δράσης Στάδιο 5. Παρακολούθηση και επανεξέταση

Ευρωπαϊκή Εκστρατεία για Ασφαλείς Εργασίες Συντήρησης 2010–11 Στόχος της εκστρατείας είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σπουδαιότητα της συντήρησης για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων τους κινδύνους που σχετίζονται με τη συντήρηση το νομικό και ηθικό καθήκον των εργοδοτών να λαμβάνουν υπόψη τις πτυχές ΕΑΥ στη συντήρηση, αλλά και το όφελος της επιχείρησης από μια τέτοια πρακτική την προαγωγή μιας δομημένης προσέγγισης για τη διαχείριση της ΕΑΥ στην συντήρηση, η οποία θα βασίζεται στη διενέργεια της κατάλληλης εκτίμησης κινδύνου

Επίκεντρο της εκστρατείας Ασφαλείς εργασίες συντήρησης– επικεντρώνεται στην ασφάλεια και στην υγεία των εργαζομένων που εκτελούν εργασίες συντήρησης Συντήρηση για ασφάλεια και υγεία στην εργασία– επικεντρώνεται στη σπουδαιότητα της συντήρησης για την εξάλειψη των πηγών κινδύνου στους χώρους εργασίας και την παροχή ασφαλέστερων και πιο υγιεινών συνθηκών εργασίας σε όλους στους χώρους εργασίας

Κοινές αρχές για την ασφαλή συντήρηση Ενσωμάτωση της διαχείρισης της ΕΑΥ στη διαχείριση της συντήρησης Δομημένη προσέγγιση βάσει της εκτίμησης κινδύνου Σαφείς ρόλοι και αρμοδιότητες Ασφαλή συστήματα εργασίας και σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες που πρέπει να τηρούνται Κατάλληλη κατάρτιση και εξοπλισμός Συμμετοχή των εργαζομένων στην εκτίμηση κινδύνου και στην διαχείριση των εργασιών συντήρησης Οι επιμέρους πτυχές της συντήρησης ποικίλουν μεταξύ των βιομηχανικών κλάδων και εξαρτώνται από τα καθήκοντα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες κοινές αρχές:

Πέντε βασικοί κανόνες για την ασφαλή συντήρηση Προγραμματισμός Ασφάλεια Χρήση κατάλληλου εξοπλισμού Τήρηση του προγράμματος Τελικός έλεγχος Συλλογή πληροφοριών, επαρκής εκτίμηση κινδύνου, επαρκής χρόνος και πόροι, κατάλληλη κατάρτιση και αρμοδιότητες Οργάνωση της ασφάλειας του χώρου εργασίας, σήμανση ασφαλείας, διακοπή τροφοδοσίας, ασφάλιση όλων των εξαρτημάτων, διαμόρφωση χώρων πρόσβασης και εξόδων, αποκλεισμός της επικίνδυνης περιοχής Επισκευή εξοπλισμού και εργαλείων, ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού Όχι αυτοσχεδιασμοί, όχι παρακάμψεις των καθορισμένων διαδικασιών Βεβαιωθείτε ότι έχετε αφήσει τα αντικείμενα σε ασφαλή κατάσταση, έχετε απομακρύνει τον εξοπλισμό, τα εργαλεία και τα απορρίμματα, έχετε ολοκληρώσει την εργασία συντήρησης

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εκστρατεία Επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο της εκστρατείας http://hw.osha.europa.eu

ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΣ ΧΩΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΣ ΧΩΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΕΣΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ. ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ http://hw.osha.europa.eu