΄Ηρθεν η ώρα κι ο καιρός Βιτσέντζος Κορνάρος ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ ΄Ηρθεν η ώρα κι ο καιρός Βιτσέντζος Κορνάρος

Βιτσέντζος Κορνάρος Ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της κρητικής λογοτεχνίας Tο αφηγηματικό ποίημα Ερωτόκριτος και το θρησκευτικό δράμα Η Θυσία του Αβραάμ Πιο ασφαλείς πληροφορίες από τον ίδιο στο τέλος του έργου του Αναφέρει το όνομα Βιτσέντζος, το οικογενειακό όνομα Κορνάρος, τόπο γέννησης τη Σητεία και το Κάστρο (Ηράκλειο)

Οι φιλόλογοι τοποθετούσαν την ζωή και τη δράση του Κορνάρου γύρω στα μέσα του 17ου αι. Ο ποιητής ταυτίζεται με έναν βενετοκρητικό Βιτσέντζο Κορνάρο, που γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου του 1553 στη Σητεία και πέθανε το 1613 στον Χάνδακα από άγνωστη αιτία

Ήταν γόνος αρχοντικής βενετσιάνικης οικογένειας, πιθανότατα με μεγάλη περιουσία Έζησε στη Σητεία μέχρι το 1580 και αργότερα εγκαταστάθηκε στον Χάνδακα Το 1591 ανέλαβε διοικητικά αξιώματα και τα επόμενα δύο χρόνια ανέλαβε καθήκοντα υγειονομικού επόπτη Ήταν μέλος ενός λογοτεχνικού συλλόγου, της Ακαδημίας των Παράξενων

Κρητική Λογοτεχνία Οφείλεται στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρείται κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας Οι κυριότεροι εκπρόσωποί της είναι ο Βιτσέντζος Κορνάρος και ο Γεώργιος Χορτάτσης

Η πρώτη περίοδος (από τα μέσα του 14ου αι Η πρώτη περίοδος (από τα μέσα του 14ου αι. μέχρι το 1580 περίπου) ονομάζεται περίοδος της προετοιμασίας, γιατί η λογοτεχνία δεν διαφέρει από τη βυζαντινή παράδοση και τη δυτική λογοτεχνία του Μεσαίωνα Η δεύτερη (1580-1669) είναι η περίοδος της ακμής, με φανερή την επίδραση της ιταλικής λογοτεχνίας. Τα έργα βασίζονται σε κάποιο δυτικό πρότυπο, αλλά είναι εμπλουτισμένα με ανθρωπιστικά στοιχεία

Τα βασικά χαρακτηριστικά της κρητικής λογοτεχνίας: 1.Η ηρωική αντίληψη της ζωής 2.Το αίσθημα του χρέους προς την πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια 3.Η αγάπη για την ελευθερία 4.Η εξιδανίκευση του έρωτα και της γυναίκας 5.Το ιπποτικό πνεύμα ως χρέος του ανθρώπου προς τον εαυτό του

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι το κρητικό ιδίωμα Κυριαρχεί ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, οργανωμένος σε ομοιοκατάληκτα δίστιχα Διαφορετικό μέτρο: παρουσιάζονται διασκελισμοί του νοήματος από τον ένα στίχο στον άλλο και ο στίχος διαιρείται νοηματικά με σημεία στίξης Κυριότερο δημιούργημα είναι το θέατρο. Επικρατεί σε όλη την Κρητική λογοτεχνία

Οι ρίζες του βρίσκονται στην ιταλική τραγωδία της Αναγέννησης, αλλά και την κωμωδία Η λογοτεχνική παραγωγή στην Κρήτη διακόπτεται το 1669 με την κατάκτηση του νησιού από τους Τούρκους. Μετά το 1669 βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ποιητικής παρακμής

Μορφή και περιεχόμενο Έμμετρη μυθιστορία του 17ου αι. 10.000 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην κρητική διάλεκτο Η υπόθεση χωρίζεται σε 5 τμήματα Κεντρικό θέμα: ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα

Άλλα θέματα, όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο Διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα Είναι σύνθετο κατασκεύασμα και δεν ανταποκρίνεται σε καμία ιστορική πραγματικότητα Υπάρχουν αναχρονισμοί και στοιχεία του δυτικού κόσμου, όπως η κονταρομαχία

Η ελληνική λογοτεχνική παράδοση, δημοτική και έντεχνη Το θέμα της αστάθειας της Μοίρας και της Τύχης Καθοριστική η σημασία των κοινωνικών διακρίσεων Η απήχηση του έργου ήταν πολύ μεγάλη Επιδράσεις σε μαντινάδες και δημιουργία μυθολογικής παράδοσης Η επίδραση που άσκησε στη νεοελληνική ποίηση

Λόγιοι του 18ου αι. το θεώρησαν κατώτερο ανάγνωσμα λόγω της λαϊκής γλώσσας Έργο μονότονο που απορρίφθηκε εξαιτίας τoυ ιδιωματισμού του

Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός, κ' η μέρα ξημερώνει, ΠΟΙΗΤΗΣ Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός, κ' η μέρα ξημερώνει, να φανερώσει ο Ρώκριτος το πρόσωπο, που χώνει. Εφάνη ολόχαρη η αυγή, και τη δροσούλα ρίχνει, σημάδια τση ξεφάντωσης κείνη την ώρα δείχνει. Χορτάρια εβγήκαν εις τη γην, τα δεντρουλάκια ανθίσα κι από τσ' αγκάλες τ' Ουρανού γλυκύς Βορράς εφύσα. Τα περιγιάλια ελάμπασι, κ' η θάλασσα εκοιμάτο, γλυκύς σκοπός εις τα δεντρά κ' εις τα νερά εγρικάτο. Ολόχαρη και λαμπυρή ημέρα ξημερώνει, εγέλαν η Ανατολή κ' η Δύση καμαρώνει. Ο Ήλιος τες ακτίνες του παρά ποτέ στολίζει με λάμψη, κι όλα τα βουνά και κάμπους ομορφίζει. Χαμοπετώντας τα πουλιά εγλυκοκιλαδούσαν, στα κλωναράκια των δεντρών εσμίγαν κ' εφιλούσαν. Δυο-δυο εζευγαρώνασι, ζεστός καιρός εκίνα, έσμιξες, γάμους, και χαρές εδείχνασι κι εκείνα.

Εσκόρπισεν η συννεφιά, οι αντάρες εχαθήκαν, πολλά σημάδια τση χαράς στον Ουρανό εφανήκαν. Παρά ποτέ τως λαμπυρά, τριγύρου στολισμένα, στον Ουρανό είν' τα νέφαλα σαν παραχρουσωμένα. Τα πάθη πλιο δεν κιλαδεί το πρικαμένο αηδόνι, αμέ πετά πασίχαρο, μ' άλλα πουλιά σιμώνει. Γελούν τση Χώρας τα στενά, κ' οι στράτες καμαρώνουν, όλα γρικούν κουρφές χαρές, κι όλα τσι φανερώνουν. Και μες στη σκοτεινή φ’λακήν, οπού'το η Αρετούσα, εμπήκα' δυό όμορφα πουλιά, κ' εγλυκοκιλαδούσα'. Στην κεφαλήν της Αρετής συχνιά χαμοπετούσι, και φαίνεταί σου και χαρές μεγάλες προμηνούσι. Πάλι με τον κιλαδισμόν απ' τη φ’λακήν εφύγαν, αγκαλιαστά, περιμπλεχτά τσι μούρες τως εσμίγαν. Η Νένα, οπού'τον φρόνιμη γυναίκα του καιρού τση, ήκουσε, κι είδε και πολλά, ήβαλε μες στο νου τση, το πως ετούτα τα πουλιά, που εσμίξαν έτσι ομάδι, χαρά μεγάλη προμηνούν, και Γάμου είναι σημάδι.

Λέγει: "Αρετούσα, κάτεχε, σ' καλό πολύ το πιάνω ΦΡΟΣΥΝΗ Λέγει: "Αρετούσα, κάτεχε, σ' καλό πολύ το πιάνω τούτον, οπού'ρθαν τα πουλιά στην κεφαλή σου απάνω. Σημάδι είναι του γάμου σου, ώρα, καλή ώρα να'ναι, για δε, κι ό,τι είναι για καλό, στο λογισμό σου βάνε. Ως πότε θε να κάθεσαι στο βρώμο, Θυγατέρα, να διώχνεις τόσες προξενιές, που του Κυρού σου εφέρα; Κι ως πότε τον Ρωτόκριτο να στέκεις ν' ανιμένεις; Εσύ από τούτην τη φ’λακήν, ώστε να ζεις, δε βγαίνεις, παρά στα θέλει ο Κύρης σου, να του θεληματέψεις. Μη βούλεσαι ανημπόρετα πράματα να γυρέψεις. Και χίλιοι χρόνοι ανέ διαβούν, δεν τονέ κάνεις ταίρι, κι ώστε να ζει, δεν έρχεται προς τα δικά σας μέρη. Κι αν αποθάνει ο Κύρης σου, παραγγελιάν αφήνει, κι όσοι απομένου οπίσω του, ξορίζουν τον κι εκείνοι. Λοιπόν, Κερά μου, σκόλασε το λογισμό τον έχεις, κι ο Ξένος γίνεται Άντρας σου, κάμε να το κατέχεις, αυτός, οπού επολέμησε, κ' εγλίτωσε τη Χώρα. Πε το κι εσύ πως τονέ θες, και να βρεθεί καλή ώρα."

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το στίχο 767 έως το στίχο 818 Στο Ε’ μέρος και με τίτλο «Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός» Αναφέρεται στην τελευταία φάση της δοκιμασίας που υποβάλλει ο Ερωτόκριτος την Αρετούσα για να επιβεβαιώσει την πίστη της, προτού της αποκαλύψει ποιος είναι

Μία από τις πιο συγκινητικές σκηνές του ποιήματος Προετοιμάζει τον αναγνώστη για το τι θα επακολουθήσει Ο ίδιος ο τίτλος φανερώνει ότι κάτι συνταρακτικό θα συμβεί και αυτό αποκαλύπτεται στους 2 πρώτους στίχους Κάποιο ευχάριστο γεγονός θα συμβεί. Η φύση περιγράφεται με πολλή λυρικότητα

Τα δέντρα ανθίζουν, οι παραλίες λάμπουν, τα πουλιά κελαηδούν και πετούν από δέντρο σε δέντρο, τα λιγοστά σύννεφα λάμπουν, οι δρόμοι και τα στενά γελούν Ενώ, έξω η φύση χαίρεται, η Αρετούσα βρίσκεται κλεισμένη στη φυλακή μαζί με τη γριά παραμάνα της, τη Φροσύνη Όταν δυο πουλιά μπαίνουν στη φυλακή και πετούν στο κεφάλι της Αρετούσας, η παραμάνα θεωρεί τον ερχομό τους «καλό οιωνό», σημάδι χαράς και γάμου

Μαλώνει τρυφερά την κοπέλα, γιατί απορρίπτει τα προξενειά του κύρη της και περιμένει τον εξόριστο Ερωτόκριτο μέσα στην βρόμικη φυλακή της Την προτρέπει να παντρευτεί τον γενναίο ξένο που έσωσε τη χώρα Στη λαϊκή ποίηση, συναντούμε πολύ συχνά σημάδια (οιωνούς) τα οποία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως, ανάλογα με τη συναισθηματική κατάσταση αυτών που τα παρατηρούν

Οι συμβουλές της παραμάνας έχουν ως αφετηρία τη λογική: o Ερωτόκριτος εξόριστος στα ξένα δεν θα ξαναγυρίσει, γιατί λοιπόν η Αρετούσα να μαραίνεται στη φυλακή; Αντιθέτως, η Αρετούσα συμπεριφέρεται με βάση το συναίσθημα. Είναι νέα και δυνατή. Θα πολεμήσει ενάντια στις αντιξοότητες για να πετύχει αυτό που της λέει η καρδιά της

Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ & ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ Το θέμα είναι μία παραδοσιακή ιστορία. Ο ποιητής χρησιμοποιεί το μοτίβο του έρωτα. Και μιλάει για τον έρωτα ανάμεσα σε δύο νέους, όπου στέκεται εμπόδιο η θέληση του πατέρα της κοπέλας. ΙΘΑΚΗ Το θέμα είναι μία μοντέρνα ιστορία. Χρησιμοποιείται το μοτίβο της φύσης. Αναφέρεται στην ελληνική μυθολογία καθώς και στην ¨Ιθάκη¨ την πραγματοποίηση του στόχου που έχει θέσει ο κάθε άνθρωπος.

Υπάρχει ομοιοκαταληξία Υπάρχει ομοιοκαταληξία. Δηλαδή η κατάληξη του ενός στίχου συνδέεται με την κατάληξη του επόμενου. Οι στίχοι είναι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι στην κρητική διάλεκτο. Κανονική στίξη ΔΕΝ υπάρχει ομοιοκαταληξία. Δηλαδή υπάρχει ελεύθερος και απέριττος, ιαμβικός ανισοσύλλαβος στίχος στη δημοτική γλώσσα με ιδιωματικά στοιχεία της Κων/πολης. Ακανόνιστη στίξη

Υπάρχει αντιλυρικός χαρακτήρας, δεν εκφράζονται συναισθήματα. Οι στροφές χωρίζονται στο μονόλογο κάθε χαρακτήρα. Υπάρχει λυρισμός, δηλαδή ο ποιητής δίνει έμφαση στον ψυχικό κόσμο των ηρώων του. Το ποίημα αποτελείται από έξι ενότητες που δεν συμβαδίζουν με τον τρόπο που το ποίημα είναι χωρισμένο σε 4 στροφές. Υπάρχει αντιλυρικός χαρακτήρας, δεν εκφράζονται συναισθήματα.

Υπάρχει λογική ανάπτυξη του θέματος και έλλογη νοηματική αλληλουχία. Διατηρείται το κοινό νόημα των λέξεων. Ο τίτλος είναι προϊδεαστικός και δηλώνει το περιεχόμενο του ποιήματος. Η ποίηση είναι δυσνόητη με άλογα στοιχεία. Υπάρχει πολυσημία, νέα νοηματική φόρτιση των λέξεων και πρωτότυπη χρήση συμβόλων. Ο τίτλος είναι νοηματικά ανενεργός και προβληματικός. Υπάρχει έντονη δραματικότητα.

Εργασία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 1ου Τετραμήνου Ονόματα ομάδας «Οι Αρετούσες» Αγγελάκη Θεοδοσία Αμανατίδου Ιωάννα Αρκουτζίδου Αθανασία Ασλανίδου Μελπομένη Βαφειάδου Κυριακή