H αγορά της Τουρκίας Ευγενία Κέππα Γραμματέας ΟΕΥ A΄

ΟIKONOMIA ΑΕΠ 2012: 800 δισ. δολ. (εκτίμηση) Μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 2012: 3,2% (εκτίμηση) Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: 10.673 δολ. Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: 7,3% του ΑΕΠ (εκτίμ. 2012) Δημόσιο χρέος (2011): 39,4% του ΑΕΠ Έλλειμμα προϋπολογισμού (2011): 2,6% του ΑΕΠ Έσοδα από τον τουρισμό (2012): 23,5 δισ. δολάρια Υψηλά ποσοστά αδήλωτης τουρκικής οικονομίας: 50% το 2011, 38% το 2012 * Πηγή: ΤurkStat 2

Ετήσια μεταβολή ΑΕΠ ανά τρίμηνο 2008-12 Q3 2013 : Ιδιωτική κατανάλωση μείωση -0,5% Ιδιωτικές επενδύσεις μείωση -11,1% Επενδύσεις μείωση -7,6% 2009: -4,8% 2010: +9,2% 2011: 8,5%

Άλλα βασικά μεγέθη δείκτης βιομηχανικής παραγωγής: +1,9% ε.β. (Ιαν.2013) δείκτης κύκλου εργασιών βιομηχανίας: +6,5% ε.β. (Ιαν.2013) δείκτης βιομ. παραγγελιών: +4,5% ε.β. (Δεκ.2012) δείκτης αξιοποίησης δυναμικού (βιομηχανία): 72,4% (Ιαν.2013) – μείωση κατά 2,3 π.μ. έναντι Ιαν.2012 ανεργία: 9,1% (Οκτ. 2013) σταθερή έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών: Μειώθηκε κατά 36% σε 45,2 δισ.δολ.το 11_μηνο 2013 πληθωρισμός: 7,31% (Ιαν. 2013) /ετήσιος στόχος 5% (+/-2%) βασικό επιτόκιο χαμηλό : 5,50% ρυθμός αύξησης δανειοδότησης υψηλός Ερώτημα: Θα συνεχιστεί η ανάπτυξη; 4

EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟΥΡΚΙΑΣ   2007 2008 2009 2010 2011 2012 ΜΕΤΑΒΟΛΗ 2011-12 ΕΞΑΓΩΓΕΣ(FOB) δισ. $ 107,3 132,1 102,1 113,9 135,0 152,5 +13,1% ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ (CIF) δισ.$ 170,1 202,0 141,0 185,6 240.8 236,5 -1,9% ΟΓΚΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ δισ. $ 277,3 334,0 243,1 299,4 375.8 389,0 +3,5% ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ δισ. $ -62,8 -69,9 -38,8 -71.7 -106,0 -84,0 -20,7% ΕΞΑΓΩΓΕΣ / ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ (%) 63,1 65,4 72,5 61,4 56,0 64,5 ΕΞΑΓΩΓΕΣ/ ΑΕΠ (%) 16,5 17,8 16,6 15,5 17,5 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ / ΑΕΠ(%) 26,2 27,2 22,9 25,2 31,2 Πηγή: ΤurkStat

Τουρκικές εισαγωγές Κατανομή σύμφωνα με τις βασικές κατηγορίες αγαθών – Μεταβολές (2012)

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ 2011-12 – 20 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Πηγή: TurkStat) ΣΟ Κατηγορία προϊόντος 2011 Αξία (χιλ.$) 2012 Μεταβολή (%) Σύνθεση 27 Mineral fuels, minerals oils and product of their distillation 54 117 539 60 116 858 11 25,4 84 Boilers, machinery and mechanical appliances: parts thereof 27 110683 26 314 690 -3 11,1 72 Iron and steel 20 424 235 19 642 041 -4 8,3 85 Electrical machinery and equipment: parts thereof 16 835 117 16 279 679 6,9 87 Vehicle other than railway or tramway rolling_stock,parts thereof 17 184 080 14 514 260 -16 6,1 39 Plastic and articles thereof 12 578 501 12 505 303 -1 5,3 71 Pearls, precious stones, precious metals: and articles thereof 7 022 384 8 529 940 21 3,6 29 Organic chemicals 5 504 435 5 064 621 -8 2,1 90 Optical,photographic,cinematographic,measuring 4 116 482 4 055 501 1,7 30 Pharmaceutical products 4 697 445 3 995 651 -15 74 Copper and articles thereof 4 118 790 3 878 283 -6 1,6 88 Aircraft and parts thereof 3 932 966 3 157 690 -20 1,3 40 Rubber and articles thereof 3 361 769 3 035 461 -10 76 Aliminium and articles thereof 3 258 885 2 984 961 48 Paper & paperboard 3 109 936 2 882 669 -7 1,2 52 Cotton,cotton yarn and cotton textiles 3 608 860 2 377 547 -34 1,0 73 Articles of iron and steel 2 521 135 2 367 172 55 Man_made fibres (discontinuous) 2 467 117 2 223 177 0,9 54 Man_made filament 2 007 424 2 173 345 8 38 Miscellaneous chemical products 2 204 854 2 053 155

Εξαγωγικό εμπόριο -Σχόλια Το εμπορικό έλλειμμα το 2011 κατέγραψε ιστορικό υψηλό, αλλά παρουσιάζει ενδείξεις βελτίωσης από τον Νοέμβριο 2011 (2012 συρρίκνωση εισαγωγών κατά 1,9%, αύξηση εξαγωγών 13,1%) Αλματώδης αύξηση εξαγωγών χρυσού (2011: 1,5 δισ.$ - 2012: 13,3 δισ.$) Αύξηση εξαγωγών εκτός χρυσού: 4,3% Οι εισαγωγές αφορούν κυρίως ενδιάμεσα προϊόντα (2012: 74%) Οι ανάγκες παραγωγής πιέζουν προς την διεύρυνση εμπ. ελλείμματος (εξάρτηση από ενέργεια /ορυκτά καύσιμα: 25% εισαγωγών, πρώτες ύλες, ημιεπεξεργασμένα προϊόντα) ΕΕ κυριότερος εμπορικός εταίρος αλλά με τάση μείωσης ποσοστού εμπορίου - εξαγωγές: 2010: 46,3% του συνόλου- 2011: 46,2% - 2012: 38,8 % - εισαγωγές:2010: 38,9% του συνόλου- 2011: 37,8% - 2012: 37% Κυριότεροι εταίροι ως προς τις εξαγωγές: Γερμανία, Ιράκ, Η.Β., ΗΒ, ΗΑΕ Κυριότεροι εταίροι ως προς τις εισαγωγές: Ρωσία, Γερμανία, Κίνα, ΗΠΑ, Ιταλία, Ιράν 8

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Ελληνικές εξαγωγές κυριότερων κατηγοριών προϊόντων κατ΄αξία (€) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ) CN-2 Προϊόν 2011 Αξία εξαγωγών 2012 2011-12 Μεταβολή (%) Σύνθεση (%) 52 ΒΑΜΒΑΚΙ 93.457.940 181.386.758 94 22,4 39 ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ / ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 145.319.566 154.978.565 7 19,1 76 ΑΡΓΙΛΙΟ / ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 49.617.355 72.142.658 45 8,9 74 ΧΑΛΚΟΣ / ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 26.229.446 43.672.699 67 5,4 84 ΛΕΒΗΤΕΣ 47.896.038 40.222.349 -16 5,0 10 ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ 3.509.918 31.444.899 796 3,9 41 ΔΕΡΜΑΤΑ (ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΑ ΓΟΥΝΟΔΕΡΜΑΤΑ) 26.288.410 30.136.433 15 3,7 85 ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ 31.648.602 28.255.141 -11 3,5 89 ΠΛΟΙΑ,ΣΚΑΦΗ,ΠΛΩΤΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 7.898.414 15.600.909 98 1,9 32 ΧΡΩΣΤΙΚΑ 12.485.130 12.156.778 -3 1,5 95 ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ,ΕΙΔΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ 9.726.248 12.128.234 25 48 ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΝΙΑ.ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 12.271.748 11.955.269 31 ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ 11.493.104 11.827.434 3 24 ΚΑΠΝΑ 17.545.206 11.201.466 -36 1,4 33 ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ 4.890.821 8.255.700 69 1,0 68 ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΣ, ΓΥΨΟ 6.617.199 8.029.330 21 ΑΛΑΤΙ,ΘΕΙΟ,ΓΑΙΕΣ,ΠΕΤΡΕΣ,ΓΥΨΟΣ 4.177.495 7.964.749 91 73 ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΣΙΔΗΡΟ, ΧΑΛΥΒΑ 24.880.246 7.739.603 -69 72 ΧΥΤΟΣΙΔΗΡΟΣ,ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑΣ 21.133.201 7.704.496 -64 30 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 10.870.115 7.550.022 -31 0,9 01 ΖΩΑ ΖΩΝΤΑΝΑ 16.251.609 7.484.631 -54 83 ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΑ 5.919.135 7.347.982 08 ΚΑΡΠΟΙ,ΦΡΟΥΤΑ,ΦΛΟΥΔΕΣ ΕΣΠΕΡΙΔOEIΔΩΝ 11.395.279 7.212.786 -37 ΣΥΝΟΛΟ 699.195.191 810.479.224 16 100,00

Ελληνικές εισαγωγές 20 κυριοτέρων κατηγοριών προϊόντων κατ΄αξία (€) (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ) CN-2 Προϊόν 2011 Αξία εισαγωγών 2012 2011-12 Μεταβολή (%) Σύνθεση (%) 39 ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ/ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 86.453.835 93.728.952 8 11,2 85 ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ 65.442.844 68.727.059 5 8,2 84 ΛΕΒΗΤΕΣ 71.262.985 56.450.446 -21 6,7 60 ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΠΛΕΚΤΑ 41.251.453 44.891.661 9 5,4 72 ΧΥΤΟΣΙΔΗΡΟΣ, ΣΙΔΗΡΟΣ, ΧΑΛΥΒΑΣ 63.111.477 44.326.133 -30 5,3 48 ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΝΙΑ 52.226.530 40.554.936 -22 4,8 61 ΕΝΔΥΜΑΤΑ ΠΛΕΚΤΑ 41.458.630 38.172.178 -8 4,6 73 ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΧΥΤΟΣΙΔΗΡΟ, ΣΙΔΗΡΟ 37.580.784 36.198.379 -4 4,3 87 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ, ΟΧΗΜΑΤΑ 64.859.419 32.203.636 -50 3,8 76 ΑΡΓΙΛΙΟ /ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 45.625.371 28.457.343 -38 3,4 29 ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 19.378.383 23.910.247 23 2,9 52 ΒΑΜΒΑΚΙ 31.992.084 23.444.475 -27 2,8 62 ΕΝΔΥΜΑΤΑ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΠΛΕΚΤΑ 31.379.891 21.196.223 -32 2,5 94 ΕΠΙΠΛΑ 28.326.949 18.076.497 -36 2,2 74 ΧΑΛΚΟΣ / ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 28.475.433 17.494.971 -39 2,1 ΚΑΡΠΟΙ, ΦΡΟΥΤΑ, ΦΛΟΥΔΕΣ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ 20.869.826 17.419.216 -17 20 ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ, ΚΑΡΠΩΝ 16.520.365 16.661.808 1 2,0 40 ΚΑΟΥΤΣΟΥΚ / ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ 13.262.959 16.443.969 24 63 ΑΛΛΑ ΕΤΟΙΜΑ ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΙΔΗ 17.650.589 16.039.069 -9 1,9 54 ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ Η ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΙΝΕΣ 11.650.152 11.945.113 3 1,4 ΣΥΝΟΛΟ 973.462.682 838.387.994 -14 100,0

Αγορά Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Αγορά Δημογραφικά Χαρακτηριστικά πληθυσμός 75 εκ. μέσος όρος ηλικίας 29,7 έτη αστικοποίηση- 75% κατοικεί σε αστικές περιοχές κυριότερες πόλεις: Κων/πολη-13,5 εκ., Άγκυρα-4,8 εκ., Σμύρνη-3,9 εκ., Προύσσα -2,6 εκ., Άδανα- 2,1 εκ., Γκαζιαντέπ-1,2 εκ., Καισάρεια, Ικόνιο έντονες διαφοροποιήσεις: εισόδημα, Ανατολή-Δύση, παράλια-ηπειρωτική χώρα, τουριστικές-μη τουριστικές περιοχές 12

Αγορά λιανικών πωλήσεων (1) 11.588 καταστήματα αλυσίδων και supermarket 309 shopping malls 2012 / 129 το 2006 - Αύξηση της μέσης εκμισθωμένης επιφάνειας ανά κάτοικο-Παραμένει μικρότερη από τον ευρωπαϊκό μ.ό. Οργανωμένο λιανεμπόριο 40% συνόλου – οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων 30% με τάσεις ενίσχυσης Δομή λιανικής τροφίμων: μεγάλες αλυσίδες (εγχώριες, πολυεθνικές) εθνικής εμβέλειας - τοπικές αλυσίδες παντοπωλεία-καταστήματα γειτονιάς, ανοιχτές αγορές Εγχώριες και ξένες αλυσίδες λιανικής πώλησης Koctas, Arcelik, Bauhaus, Ikea, Vestel, Darty, TeknoSA, Praktiker, MediaMarkt Metro, CarrefourSA, Tesco-Kipa, Migros , BIM, Kiler Ipekyol, Mavi Jeans, Koton, Vakko, Boyner (όμιλος) 13

Αγορά λιανικών πωλήσεων (2) Εισαγόμενα τυποποιημένα προϊόντα κυρίως σε μεγάλες αλυσίδες (όχι σε τοπικές αλυσίδες και discount stores), μεσαία-ανώτερα εισοδήματα Διανομή: παραγωγός/εισαγωγέας- χονδρέμπορος/διανομέας -λιανική Μεγάλες αλυσίδες προμηθεύονται κυρίως μέσω εισαγωγέων-χονδρεμπόρων και σπανιότερα κάνουν απευθείας εισαγωγές Τάση συγκεντροποίησης ενισχύει θέση αλυσίδων → υψηλές τιμές ραφιού Προτιμότερη είσοδος στην αγορά μέσω εισαγωγέα με εκτεταμένο δίκτυο διανομής 14

Δομή λιανικού εμπορίου – τάσεις Ενίσχυση οργανωμένου λιανεμπορίου συγκεντροποίηση → ισχυροποίηση αλυσίδων έναντι προμηθευτών → συγκεντροποίηση δικτύων διανομής Μεγάλες αλυσίδες νέες προσεγγίσεις: fast shopping, gourmet, boutique stores... Παντοπωλεία: προϊόντα μεγάλης κυκλοφορίας, τοπικά- παραδοσιακά προϊόντα Συνένωση τοπικών αλυσίδων 15

Κατανάλωση Δυτικοποίηση καταναλωτικών προτύπων Ενδιαφέρον για νέα προϊόντα Καταναλωτές πιο προσεκτικοί σχέση τιμής/αξίας αύξηση discount stores, αύξηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας Προϊόντα υψηλής κατανάλωσης: προτιμώνται οι οικογενειακές συσκευασίες Προτίμηση για επώνυμα προϊόντα (μεσαία-ανώτερα εισοδήματα – αύξηση εισοδήματος) Διαφοροποίηση στις τουριστικές περιοχές 16

Τρόφιμα (1)- Παρατηρήσεις ΦΠΑ: Συνήθως 8% (ή 1%) Πιστοποιητικά εισαγωγής αναλαμβάνει εισαγωγέας Προϊόντα με θετικές προοπτικές: κακάο, σοκολατοειδή – καφές – κρασί – κατεψυγμένα – προϊόντα κατεψυγμένης ζύμης– βιολογικά – έτοιμα για μαγείρεμα ή για κατανάλωση τρόφιμα – gourmet – εθνικά προϊόντα – προϊόντα υγιεινής διατροφής   17

Τρόφιμα (2)- Δασμοί Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας: παραμένουν δασμολογικές επιβαρύνσεις μόνο για τρόφιμα Σε αρκετές κατηγορίες ελληνικού ενδιαφέροντος οι δασμοί είναι υψηλοί (ποσοστώσεις...) Ενδεικτικά: αλεύρι σίτου 102,6%, τυριά έως και 180% (φέτα 180%, κεφαλοτύρι 138%, κεφαλογραβιέρα 138%), επιτραπέζιες ελιές- 19,5%, ελαιόλαδο -31,2%, μέλι 38,5%, κρασιά -50%, σύκα - 45,9%, εσπεριδοειδή - 54%, σταφύλια - 54,9%, καρπούζια - 86,4%, μήλα - 60,3%, ροδάκινα 55,8%. Για ορισμένα τρόφιμα (κυρίως επεξεργασμένα παρασκευάσματα), ο υπολογισμός του δασμού εισαγωγής γίνεται μέσω του προσδιορισμού της δασμολογικής κατηγορίας και βάσει επιμέρους συντελεστών οι οποίοι εξαρτώνται από τη σύσταση του προϊόντος (λιπαρά, περιεκτικότητα πρωτεϊνών κ.ά.).   18

ΠΟΤΑ (1) Υψηλός ΕΦΚ ΦΠΑ 18% Δασμοί στα κρασία: 50% αγορά-στόχος για μεγάλες εταιρείες (DIAGEO: εξαγορά MEY ICKI -ΥENI RAKI- εκτεταμένο δίκτυο διανομής) (-): υψηλή φορολόγηση, περιορισμοί στη διαφήμιση, ειδική άδεια πώλησης, περιορισμένα σημεία πώλησης, απαιτήσεις ετικέτας (+): άνοδος εισοδήματος, τουρισμός, χαμηλός μ.ο. ηλικίας 19

ΠΟΤΑ (2) Εισαγωγές κρασιών στην Τουρκία: έως το 2003 το ύψος τους ήταν ελάχιστο, το διάστημα 2004-2012 παρουσιάζουν ανοδική τάση (σε εκατ. €: 1,2 – 2,1 – 2,6 – 2,3 – 3,1 – 2,3- 4,2 – 5,1 - 7,2 ). 2010-11: αύξηση 21% 2011-12: αύξηση 42% Οι κυριότερες χώρες εισαγωγής (2012)είναι οι: Γαλλία (3,3 εκ.€), Ιταλία (1,8 εκ.€), Χιλή (0,9 εκ.€), ΗΠΑ, Ισπανία, Αυστραλία. Τα ελληνικά κρασιά δεν έχουν καταφέρει προς τον παρόν να διεκδικήσουν μερίδιο της τ/ αγοράς (2012: 3.416 €) Περιορισμένες εισαγωγές ελληνικής μπύρας την τελευταία διετία Ελάχιστη (<10.000€), σταθερά, είναι η ελληνική παρουσία στις κατηγορίες αποσταγμάτων από κρασί-τσίπουρων, λικέρ και ούζου. 20

Τ/ κατασκευαστικός τομέας Δυναμικός- 2ος παγκοσμίως Αντιπροσωπεύει το 6% του ΑΕΠ της Τουρκίας Περίπου 100 εργοληπτικές εταιρείεςέχουν αναλάβει το 90% των έργων. Πολλές από αυτές ανήκουν σε μεγάλες holding c.με διάφορους τομείς δραστηριότητας (ενέργεια, τουρισμός, υγεία...) Αιτίες ανάπτυξης: οικονομική σταθερότητα, χαμηλά επιτόκια δανεισμού και σχετική ευκολία χορήγησης δανείων, αύξηση πληθυσμού - μεγάλη τάση αστικοποίησης- νέος πληθυσμός που επιθυμεί να αποκτήσει κατοικία, αύξηση εισοδήματος, προτίμηση για απόκτηση κατοικίας αντί ενοικίασης, επιθετική πολιτική ΤΟΚΙ Διεθνής παρουσία 2012: 33 τ/ κατασκευαστικές εταιρείες περιλαμβάνονταν στον κατάλογο “The World’s Top 225 International Contractors" σύμφωνα με το περιοδικό "ENR - Engineering News Record« - 2η θέση στην κατάταξη Συμβόλαια σε (ανάλογα με όγκο εργασιών): Τουρκμενιστάν, Αιθιοπία, Ιράκ, Σ.Αραβία, Ρωσία, Καζακστάν, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Μαρόκο, Αζερμπαϊτζάν κ.ά. 21

Μεταβολή κατασκευαστικού τομέα (%) Ανάπτυξη κατασκευαστικού τομέα Μεταβολή ΑΕΠ (%) Μεταβολή κατασκευαστικού τομέα (%) 1999 -3.4 -3.1 2000 6.8 4.9 2001 -5.7 -17.4 2002 6.2 13.9 2003 5.3 7.8 2004 9.4 14.1 2005 8.4 9.3 2006 6.9 18.5 2007 4.7 5.7 2008 0.7 -8.1 2009 -4.8 -16.1 2010 9.2 18,3 2011 8.5 11.3 2012 (6μηνο) 3.1 1.5 22

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ -ΤΑΣΕΙΣ Θετικές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά με συγκράτηση του ρυθμού ανάπτυξης, λόγω: του μεγάλου αριθμού αδιάθετων κατοικιών, του περιορισμού χορήγησης δανείων, συγκρατημένων προσδοκιών καταναλωτών Πραγματοποίηση έργων υποδομών (αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια, σήραγγες, μετρό, ενέργεια). Η χρηματοδότησή τους σε μεγάλο βαθμό προέρχεται και από το εξωτερικό Εξαγγέλθηκαν προσφάτως 112 μεγάλα έργα αξίας 8,96 δισ.δολ.: 16 φράγματα, 49 υ/η σταθμοί, αρδευτικά συστήματα, συστήματα επεξεργασίας και καθαρισμού υδάτων. Μεγάλα έργα δρομολογούνται: αυτοκινητόδρομος Κων/πολης-Σμύρνης (αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες), δορυφορικές πόλεις σε Σμύρνη-Κων/πολη-Άγκυρα, 3η γέφυρα Βοσπόρου, μεγάλα έργα στην Άγκυρα (μετρό κ.ά.), αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια/μαρίνες, έργα στο χώρο της υγείας μέσω συμβάσεων ΡΡΡ, έργα που σχετίζονται με την ανάδειξη της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου Αλλοδαπές εταιρείες αναλαμβάνουν σχετικά έργα μέσω κοινοπραξιών με αντίστοιχες τουρκικές, δυνατότητα παροχής τεχνογνωσίας.. Κατασκευή κατοικιών, εμπορικών κέντρων, έργων που σχετίζονται με τον τουριστικό τομέα, έργων αναπαλαίωσης και ανοικοδόμησης στο ιστορικό κέντρο πόλεων, κατοικίες με αντισεισμική προστασία. Δυνατότητες στον τομέα υπηρεσιών και έργων που προσανατολίζονται προς τη μείωση του κόστους ενέργειας, την ανάγκη μεγαλύτερης ενεργειακής επάρκειας, την ανάγκη μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων 23

Δομικά υλικά Ο κλάδος παραγωγής δομικών υλικών είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Τουρκία Η Τουρκία κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην παραγωγή και στις εξαγωγές: τσιμέντου, έτοιμου σκυροδέματος, αεριζόμενου σκυροδέματος, σωλήνων από χάλυβα, υαλοπινάκων, υαλοπετασμάτων, κεραμικών υλικών επιχρίσματος, κεραμικών ειδών υγιεινής, δομικών επιχρισμάτων, φυσικών λίδων, ακατέργαστου μαρμάρου – τραβερτίνη, πλαστικών κουφωμάτων παραθύρων, πλαστικών προκατασκευασμένων στοιχείων, δομικών υλικών από αλουμίνιο Προοπτικές εισαγωγής: κυρίως για πιο εξελιγμένα προϊόντα Τομείς: κατασκευή πατωμάτων , μονωτικά, κουφώματα, ηλεκτρολογικό υλικό, σωληνώσεις και σύνδεσμοι, επιχρίσματα, χρώματα, θερμαντικά σώματα, υλικά αλουμινίου, ΟSB κ.ά. 24

Φαρμακευτικά Δεν επιβάλλονται δασμοί εισαγωγής από ΕΕ σημαντική εγχώρια παραγωγή αλλά με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα και τεχνολογία – εξάρτηση από εισαγωγές (κυρίως πρωτότυπα) – εγχώρια (κυρίως γενόσημα) μη συνταγογραφούμενα: χαμηλό ποσοστό (περίπου 10%) Την τελευταία δεκαετία οι εισαγωγές τριπλασιάστηκαν σε αξία Το 2012 οι εισαγωγές ήταν 4 δισ.δολ.- μειώθηκαν κατά 15% Το 2012 οι εισαγωγές από την Ελλάδα ανήλθαν σε 7,6 δισ.€, μείωση κατά 31% (Περιλαμβάνουν κυρίως συσκευασμένα φάρμακα σε μορφή δόσεων) Δεν επιβάλλονται δασμοί εισαγωγής από ΕΕ Καταχώρηση από τουρκικά φυσικά/νομικά πρόσωπα Απαιτούνται: πιστοποιητικό συμμόρφωσης (conformity certificate Υπ. Υγείας), πιστοποιητικό Ορθής Παραγωγικής Πρακτικής (GMP) - καθυστερήσεις 25

Αγορά καλλυντικών – ειδών προσωπικής περιποίησης (1) ρυθμοί ανάπτυξης αγοράς 10% περίπου ετησίως (αυξανόμενος αριθμός των εργαζόμενων γυναικών, νεαρός πληθυσμός, αλλαγή στα καταναλωτικά πρότυπα, ανάπτυξση κέντρων wellness & spa) Ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας αλλά με έντονη εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες Υψηλός ανταγωνισμός αγοράς - οι μεγαλύτερες πολυεθνικές δραστηριοποιούνται και στην τ/ αγορά καλύπτοντας μεγάλο μερίδιο αγοράς Ενδιαφέρον για τα φυσικά προϊόντα Άνοδος αντιηλιακά (ενημέρωση, τουρισμός) Ευαισθησία σχέση τιμής/αξίας Λιανική πώληση Αλυσίδες λιανικής καλλυντικών: Sevil Kozmetiks, Tekin Acar, Αltug Parfumeri, επίσης Sephora, MAC, Body Shop, Clinique, Lush, Yves Rocher, L’ occitane πωλήσεις στα super market   26

Ελληνικές εξαγωγές καλλυντικών 2012: αξία συνολικών τ/ εισαγωγών 1δισ. USD, μείωση 4% - διπλασιάστηκαν σχεδόν από το 2004. 2010-11 αύξηση ελληνικών εξαγωγών 67%, 2011-12 αύξηση εξαγωγών 71% 2012 ελληνικές εξαγωγές 8,8 εκατ. € Κυριότερα προϊόντα: Προϊόντα για τη φροντίδα δέρματος 5,3 εκατ. €, αύξηση 127% Προϊόντα για τα μαλλιά 2,7 εκατ. €, αύξηση 66% Διάφορα μείγματα ευωδών ουσιών – πρώτες ύλες 0,7 εκατ. € Αιθέρια έλαια 160 χιλ. €, αύξηση 53%   27

ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ Ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά πλαστικών - Η παραγωγή πλαστικών εξαρτάται από εισαγωγές πετροχημικών για την παραγωγή πλαστικών προϊοντων για την εγχώρια αγορά και τις αγορές του εξωτερικού - Η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόλις το 15% της ζήτησης με μικρή προοπτική αύξησης στο άμεσο μέλλον PETKIM (κρατική έως 2008, οπότε πωλήθηκε το 51% - 2,04 δισ.USD στη SOCAR Αζερμπαϊτζάν) καλύπτει 85% εγχώριας παραγωγής 28

ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ – Κάλυψη ζήτησης από εισαγωγές ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ – Κάλυψη ζήτησης από εισαγωγές 2010 εισαγωγές (εκ. USD) 2011 - Αναμενόμενη αύξηση εισαγωγών σε USD (%) Εισαγωγές/ζήτηση (%) με βάση ποσότητα PE 1.609 43 73,4 PP 2.137 33 91,6 PS 780 34 100,0 PVC 860 30 83,4 Ακρυλικά πολυμερή 306 22 PET 982 46 77,1 Πολυαμίδια 201 Ρητίνες 368 36 Σιλικόνες 94 18 Κυτταρίνες 121 42 Άλλα 163 ΣΥΝΟΛΟ 7.621 37 85,1 29

ΑΠΕ Η εγχώρια πρωτογενής παραγωγή ενέργειας στην Τουρκία αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 1/3 της κατανάλωσης - αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες Ανάγκες προώθησης ΑΠΕ: κυρίως υ/η ενέργεια, αιολική Παραγωγή από φ/β ελάχιστη, περιορισμοί Νόμος 6094/2010 για ΑΠΕ, δίνει επαρκέστερα κίνητρα για την προσέλκυση επενδυτών. Οι εγγυημένες τιμές που προβλέπονται είναι: - Εγγυημένη τιμή για αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια 0,073 USD/ΚWh - Εγγυημένη τιμή για γεωθερμική ενέργεια 0,105 USD /ΚWh - Εγγυημένη τιμή για ηλιακή ενέργεια και βιομάζα 0,133 USD /ΚWh 30

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αφίξεις Τούρκων τουριστών στην Ελλάδα: 2009: 202.348 2009: 202.348 2010: 561.198, αύξηση 180% 2011: 552.090, μείωση 2% 2012-9μηνο: 466.166, αύξηση 10,2% Μικρός αριθμός διανυκτερεύσεως Θεωρήσεις εισόδου σε 5 νησιά το 2012-Κέντρα θεωρήσεων σε τ/ παραλιακές πόλεις Προώθηση κοινών προσφορών προς τρίτες αγορές (π.χ. Κίνα) 31

ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 70 ναυπηγεία (κυρίως Μαρμαρά) Ειδίκευση κυρίως στα μικρά σκάφη, τελευταία προσπάθειες για μεγαλύτερα πλοία Ευκαιρίες για εισαγωγές ναυτιλιακού εξοπλισμού: υλικών και εξαρτημάτων υψηλής τεχνολογίας (πχ μηχανές και συστήματα πλοήγησης) 32

Υλικά συσκευασίας -Εμπορικό Ισοζύγιο Κατηγορία Ξύλο Γυαλί Χαρτί-χαρτόνι Μέταλλο Πλαστικό Σύνολο 2010 εξαγωγές ($) 29.939.628 31.679.798 462.254.395 245.758.774 1.609.213.015 2.378.845.609 2010 εισαγωγές ($) 8.619.326 68.838.884 1.386.169.586 160.914.171 1.181.255.190 2.805.797.156 2010 ισοζύγιο 21.320.302 -37.159.086 -923.915.191 84.844.603 427.957.825 -426.951.547 33

Πρεσβεία Αγκύρας-Γραφείο ΟΕΥ ecocom-ankara@mfa.gr Πρεσβεία Αγκύρας-Γραφείο ΟΕΥ ecocom-ankara@mfa.gr Γενικό Προξενείο Κωνσταντινούπολης- Γραφείο ΟΕΥ ecocom-istanbul@mfa.gr Ιστοσελίδα: http://agora.mfa.gr 34