Η κοινωνική δικτύωση των ανηλίκων σήμερα Ζαφειρίδου Γενοβέφα Κοινωνιολόγος

Θέματα προς ανάπτυξη Κοινωνικά δίκτυα Facebook YouTube Πορνογραφία ανηλίκων

Τι είναι τα κοινωνικά δίκτυα; Είναι οι διαδικτυακές υπηρεσίες που επιτρέπουν στα άτομα να δημιουργούν ένα δημόσιο ή ημι-δημόσιο προφίλ στο διαδίκτυο, να επιλέγουν μια λίστα χρηστών με τους οποίους μοιράζονται επαφές, συνδέσεις απόψεις φωτογραφίες κ.α. (πχ. Facebook, MySpace, Twitter κ.α.) Ο χρήστης τοποθετείται στο κέντρο της διαδικασίας ροής της πληροφορίας με τρόπο που να ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση. Οι χρήστες είναι σε θέση να εκφράσουν τις απόψεις τους, να ενημερωθούν σχετικά με εκδηλώσεις, να δημοσιοποιήσουν το δικό τους περιεχόμενο, ενώ ταυτόχρονα συνδέονται με άλλους χρήστες (δημιουργία νέων φίλων ή διατήρηση υπαρχόντων).

Το Facebook Δημιουργήθηκε το 2004 από απόφοιτους του Πανεπιστημίου του Harvard Αποτελεί την 2η σε επισκεψιμότητα ιστοσελίδα παγκοσμίως με 1η τη Google και 3η το YouTube «Χάρη στο Facebook, συνδέεστε με τους κοντινούς σας ανθρώπους και μοιράζεστε πράγματα μαζί τους.» To Δεκέμβρη του 2011 σύμφωνα με μελέτη του ιδίου του website, το Facebook αριθμούσε 845 εκατομμύρια χρήστες, εκ των οποίων οι 425 συνδέονται από κινητό τηλέφωνο ή άλλη φορητή συσκευή. Η ιστοσελίδα είναι μεταφρασμένη σε περισσότερες από 70 γλώσσες. Σήμερα το FB αριθμεί περισσότερους από 1 δισ. χρήστες, δηλαδή το 1/7 του πληθυσμού της γης

Το Facebook 54% των νοικοκυριών στην Ελλάδα διαθέτουν σύνδεση στο internet. Περίπου 3.500.000 είναι οι χρήστες του Facebook στην Ελλάδα (33% του πληθυσμού). Οι χρήστες ηλικίας 13-18 ανέρχονται στους 623.000. 15% των μαθητών του δημοτικού έχουν λογαριασμό στο FB. 1% των νηπίων έχουν λογαριασμό στο FB. Ενώ το Facebook έχει κατώτατο ηλικιακό όριο τα 13 χρόνια, δεν υπάρχει μηχανισμός που να πιστοποιεί ότι οι χρήστες είναι άνω των 13 ετών.

Κίνητρα χρήσης του Facebook Παράγοντες χρήσης του Facebok (Bumgarner, 2007) Κοινωνικό εργαλείο για την επικοινωνία μεταξύ φίλων Διασυνδέσεις με άλλους χρήστες Επιθυμία των χρηστών να μαθαίνουν νέα από απόσταση σχετικά με άλλους και να συγκρίνονται με αυτούς Τρέχουσα κοινωνική τάση Ανάγκη για την αίσθηση ότι συνδέονται με άλλους Λιγότερο σημαντικά: Ανάγκη για προσωπική έκφραση Δημιουργία νέων φιλικών, ρομαντικών ή σεξουαλικών σχέσεων

Διαμόρφωση ταυτότητας στο Facebook Η ταυτότητα αποτελεί το μέρος του εαυτού, με το οποίο γινόμαστε αντιληπτοί σους άλλους (Altheide, 2000). Στα πλαίσια μιας αλληλεπίδρασης, η ταυτότητα σχηματίζεται με την παρουσία περιορισμών, τους οποίους θέτει το σώμα. Με τον ερχομό του internet, η αντίληψη αυτή αλλάζει. Το σώμα αποβάλλει το βιολογικό προορισμό του. Αν συνδέσουμε αυτό το χαρακτηριστικό με την ανωνυμία που προσφέρει το διαδίκτυο, διαμορφώνεται το κατάλληλο έδαφος για την ανάδυση μιας νέας μορφής εαυτού (Bargh, McKenna & Fitzsimons, 2002). Το άτομο έχει την δυνατότητα να αναπτύξει πολλαπλές, ευέλικτες ταυτότητες, στις οποίες το σώμα δε διαδραματίζει κανένα ρόλο.

Διαμόρφωση ταυτότητας στο Facebook Φωτογραφίες: προβολή φυσικών χαρακτηριστικών και παρουσίαση φίλων (χαρακτηριστικά ταυτότητας) Ο «οπτικός εαυτός» γίνεται αντιληπτός ως «κοινωνικός παράγοντας» → δημιουργούνται εντυπώσεις για την ταυτότητα του χρήστη που αφορούν κατά βάθος τις κοινωνικές του σχέσεις. Ανάρτηση εικόνων, στις οποίες δεν απεικονίζονται πρόσωπα, παρέχουν επίσης στοιχεία έκφρασης του εαυτού.

Διαμόρφωση ταυτότητας στο Facebook Γραπτές πληροφορίες: «Το παράθυρο που οδηγεί στις προσωπικές πεποιθήσεις ή απολαύσεις κάποιου» (Estoisia, 2009) Σκοπός των στοιχείων αυτών, να παρουσιάσουν την επιθυμητή εικόνα του κάθε χρήστη. Μπορεί να συμπεριλαμβάνουν ενδιαφέροντα, δραστηριότητες, προτιμήσεις, θρήσκευμα, πολιτικές πεποιθήσεις κ.α. Η προβολή ή απόκρυψη ενός στοιχείου ταυτότητας στο FB, δεν συνδέεται αποκλειστικά με τον τρόπο έκφρασης του χρήστη, αλλά με την διάθεση και τις προσδοκίες που διαμορφώνει χρησιμοποιώντας την online κοινωνική δικτύωση.

Η έννοια της εμπιστοσύνης Υπάρχει θεμελιώδης διαφορά μεταξύ της επικοινωνιακής συναλλαγής σε offline επίπεδο, σε σχέση με αυτή που τελείται σε online δίκτυα όπως το Facebook. Μια αλληλεπίδραση σε πραγματικό χώρο και χρόνο πιθανότατα δε θα αφήσει ίχνη, επομένως το περιεχόμενο της δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον (ιδιωτικότητα). Τα κοινωνικά δίκτυα κρατούν αρχείο αλληλεπιδράσεων και συνομιλιών, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ποικίλους τρόπους (απροσδιόριστη ιδιωτικότητα). Στοιχεία: ημερομηνία γέννησης, τόπος καταγωγής και κατοικίας, σεξουαλικός προσανατολισμός, τηλεφωνικός αριθμός, κατάσταση σχέσης, εργασία, εκπαίδευση κ.α. Εργοδότες

Θετικά και Αρνητικά χαρακτηριστικά του Facebook Θετικά χαρακτηριστικά Αρνητικά χαρακτηριστικά Πλούσιο επικοινωνιακό εργαλείο (επικοινωνία με φίλους) Εργαλείο ενημέρωσης (ενημέρωση ποικίλου περιεχομένου μέσω Groups) Ψυχαγωγικό εργαλείο (παιχνίδια και άλλες δραστηριότητες) Κακή διαχείριση χρόνου Εξάρτηση Διαρροές προσωπικών δεδομένων (ζητήματα ασφάλειας) Αποξένωση / απομόνωση (επιδερμικές σχέσεις, μη υγιής κοινωνικότητα)

Το YouTube Ιδρύθηκε το 2005. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας ηλεκτρονικός ιστότοπος, ένα κοινωνικό δίκτυο, όπου οι χρήστες μοιράζονται και αναπαραγάγουν βίντεο ποικίλου περιεχομένου (ταινίες και κινούμενα σχέδια, αυτοκίνητα, μουσική, ζώα, αθλητικά, ταξίδια, παιχνίδια, πρόσωπα, κωμωδία, διασκέδαση, ειδήσεις και πολιτική, εκπαίδευση, τεχνολογία κ.α.). Το 2006 αγοράστηκε από τη Google, όπου λειτουργεί μέχρι και σήμερα ως θυγατρική της.

Το YouTube Την δυνατότητα να ανεβάζουν βίντεο στο YouTube έχουν όλοι οι χρήστες – μέλη, οι οποίοι έχουν κάνει εγγραφή σε αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι το κάθε βίντεο δε θα ξεπερνά τα 15 λεπτά. Αναπαραγωγή των αποθηκευμένων βίντεο μπορεί να γίνει από τον οποιονδήποτε, απλά με την επίσκεψη στον ιστότοπο. Έχει επιπλέον την δυνατότητα – εάν είναι εγγεγραμμένο μέλος – να το προσθέσει σε κάποια λίστα αναπαραγωγής, να το δημοσιεύσει αυτόματα στο Facebook, στο Twitter ή στο Google+. Το δημοφιλέστερο τραγούδι παγκοσμίως για το 2012 είναι το PSY – Gangnam Style (971,518,818 views) στις 18-12-2012. Σήμερα έχει 300.000.000 περισσότερες προβολές (αύξηση 31%).

Πορνογραφία Ανηλίκων Αποτελεί μια από τις πλέον κερδοφόρες βιομηχανίες του Internet. «Η φωτογραφική ή άλλη απεικόνιση, ήτοι ατόμων κάτω των 18 ετών, ή ατόμων που φαίνονται πολύ νέα, τα οποία ποζάρουν γυμνά με εστιασμό στα γεννητικά τους όργανα, ή ευρισκόμενα σε τέτοιες στάσεις ώστε να εγείρουν σεξουαλική επιθυμία, κυρίως με την επίδειξη σεξουαλικών πράξεων με ενηλίκους ή άλλα παιδιά, προβάλλοντας δε συχνά ιδιαίτερα βίαιες εικόνες.» Εικόνες παιδικής κακοποιήσης ή εικόνες σεξουαλικής εκμετάλευσης παιδιών

Πορνογραφία Ανηλίκων Η παραγωγή και διακίνηση πορνογραφίας ανηλίκων στο διαδίκτυο ανθίζει από το 1995, καταλαμβάνοντας το 2007 το 20% του συνολικού πορνογραφικού υλικού (Εθνικό Κέντρο Αγνοουμένων και Κακοποιημένων παιδιών Η.Π.Α.). Μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις με καθαρό κέρδος 2 με 3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Τα εγκλήματα κατά των παιδιών αναπτύχθηκαν από το 1997 έως το 2005, κατά 1500%. Κάθε βδομάδα στην Ευρώπη εμφανίζονται πάνω από 3.000 ιστοσελίδες με υλικό παιδικής πορνογραφίας και 20.000 φωτογραφίες παιδιών με άσεμνες στάσεις, από οκτώ μηνών μέχρι 17 ετών, οι οποίες προωθούνται στις περισσότερες από 100.000 πορνογραφικές ιστοσελίδες.

Προφίλ των δραστών Τυχαίος πλοηγός Φαντασιωνόμενος Αλιευτής – πολυσυλλέκτης Επισφαλής συλλέκτης Ασφαλής συλλέκτης Διαδικτυακός σταβλίτης Εκμεταλλευτής ανηλίκων Παραγωγός Διανομέας Βρίσκει τυχαία πορν. υλικό και αποφασίζει να το κρατήσει Επιθυμεί σεξ. δραστηριότητα με παιδί αλλά δεν την πραγματοποιεί, συγκεντρώνει πορν. υλικό. Συλλέγει γενικά πορν. υλικό όχι μόνο ανηλίκων Κατεβάζει ή ανταλλάσσει πορν υλικό επώνυμα Περισσότερο οργανωμένος και δικτυωμένος καλύπτει την ταυτότητα του Σκοπός η σεξουαλική δραστηριότητα (πραγματική ή ηλεκτρονική). Χρησιμοποιεί πορν υλικό πριν την επαφή για να μειώσει τις αναστολές του θύματος ενεργός – καταγράφει τη σεξουαλική δραστηριότητα για δική του χρήση. Το πορν υλικό χρησιμοποιείεται συμπληρωματικά Συμμετέχει στην κακοποίηση και την καταγράφει με σκοπό την προώθηση Ενδέχεται να μην ενδιαφέρεται – διανέμει πορν υλικό για οικονομικούς λόγους

Προφίλ των θυμάτων Οποιοσδήποτε ανήλικος δύναται να θυματοποιηθεί, από οποιοδήποτε οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον. με μόνο κοινό χαρακτηριστικό την χρήση του διαδικτύου. Δράστες στοχεύουν περισσότερο σε ανήλικους που είναι υπό την κηδεμονία του κράτους, παιδιά μονογονεικών οικογενειών που ο γονέας αδυνατεί να εποπτεύσει, ανηλίκους που στο παρελθόν έχουν κακοποιηθεί, συναισθηματικά ανώριμους ή μπερδεμένους ως προς την σεξουαλική τους ταυτότητα κ.α.

Επιδράσεις παιδικής πορνογραφίας στους εικονιζόμενους ανήλικους Η πλειονότητα των παιδιών δεν έχουν απαχθεί ή σωματικά εξαναγκαστεί να συμμετέχουν στις πράξεις, στις οποίες απεικονίζονται. Οι περισσότεροι ανήλικοι γνωρίζουν τον παραγωγό τους (συχνά ανήκει στο συγγενικό τους περιβάλλον) και οδηγούνται στην διάπραξη σεξουαλικών ενεργειών με πιο επιδέξιο τρόπο. Ο ανήλικος θυματοποιείται όχι μόνο την πρώτη φόρα, αλλά κάθε φορά που αναπαράγεται το πορνογραφικό υλικό.

Επιδράσεις παιδικής πορνογραφίας στους εικονιζόμενους ανήλικους Η απεικόνιση παιδιού σε πορνογραφικές εικόνες (ανεξάρτητα με την χρήση βίας ή μη) έχει καταστροφικές συνέπειες για την σωματική, ψυχολογική και κοινωνική εξέλιξη του ανηλίκου. Σύμφωνα με έρευνες (Wortley & Smallbone, 2006), οι συνέπειες της εκμετάλλευσης εμμένουν τόσο κατά το πρώτο διάστημα, όσο και σε απώτερο χρόνο. Οι ανήλικοι εξέφρασαν ότι ένιωθαν πόνο κατά τη διάρκεια της κακοποίησης, ενώ αργότερα υπέφεραν και από άλλα συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, αϋπνίες, ψυχολογικές διαταραχές, άγχος, φόβο κ.α.

Επιδράσεις παιδικής πορνογραφίας στους εικονιζόμενους ανήλικους Η πλειονότητα τους δήλωσαν ότι ένιωσαν πίεση προκειμένου να συνεργαστούν και να μην αποκαλύψουν το δράστη. Σε απώτερο χρόνο, το αίσθημα της ντροπής μπορεί να γίνει εντονότερο και να μετατραπεί σε απελπισία και έλλειψη αυτοσεβασμού. Η εμπειρία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό διεστραμμένου προτύπου σεξουαλικότητας, αλλά και αδυναμία δημιουργίας μιας υγιούς συναισθηματικής και σεξουαλικής σχέσης στο μέλλον.

Νομοθεσία Όποιος με πρόθεση παράγει, διανέμει, δημοσιεύει, επιδεικνύει, εισάγει στην Επικράτεια ή εξάγει από αυτήν, μεταφέρει προσφέρει, πωλεί ή με άλλον τρόπο διαθέτει, αγοράζει, προμηθεύεται, αποκτά ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή διαδίδει ή μεταδίδει πληροφορίες σχετικά με την τέλεση των παραπάνω πράξεων, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ (Νόμος 3625/2007). Η παιδική πορνογραφία ή πορνογραφία ανηλίκων αποτελεί ένα τεράστιο ζήτημα. Ο εντοπισμός των δραστών αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία εξαιτίας της ανωνυμίας που προσφέρει το διαδίκτυο. Βασικός στόχος πρέπει να είναι η προστασία των ανηλίκων από την ίδια την οικογένεια.

Σας ευχαριστώ!