Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Το DAPHNE Πρόγραμμα Μεγαλώνοντας ένα παιδί μέσα από τα κάγκελα της φυλακής Κική Πετρουλάκη, Ph.D. ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ μέσα από τα ΚΑΓΚΕΛΑ της ΦΥΛΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ, 23 Νοεμβρίου 2011

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Ταυτότητα του Προγράμματος Συντονιστής Φορέας Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (ΙΥΠ), Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, Κέντρο για την Μελέτη και την Πρόληψη της Κακοποίησης – Παραμέλησης των Παιδιών, Αθήνα, Ελλάδα Φορείς-εταίροι Babes-Bolyai University (BBU), Sociology and Social Work Faculty, Social Work Department, Ρουμανία South-West University (SWU) “Neofit Rilski”, Βουλγαρία Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας (Ε.Δ.κ.Β.), Ελλάδα Associate Partners AWAV-ARTEMIS: Association of Women Against Violence - ARTEMIS, Ρουμανία Association of Young Psychologists in Bulgaria “4th April”- Βουλγαρία Εξωτερική Αξιολόγηση SURT Foundation. Women’s foundation, Spain

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Ομάδες-στόχοι Φ.M.: Φυλακισμένες Γυναίκες – Μητέρες και έγκυες (8 Γυναικείες Φυλακές – Βουλγαρία - Ελλάδα - Ρουμανία) Π.Φ.Γ.: Παιδιά (απο)φυλακισμένων γονιών Το επιστημονικό και φυλακτικό προσωπικό (8 φυλακές) Άμεσα Ωφελούμενες Ομάδες ~ 290 Φ.Μ. ~ 120 Π.Φ.Γ. Έμμεσα Ωφελούμενες Ομάδες Γενικός πληθυσμός Φ.Μ. σε 3 Βαλκανικές χώρες (~ γυναίκες/έτος) Στην Ευρώπη (~ γυναίκες/έτος) Π.Φ.Γ. που θα συμμετέχουν σε Ομάδες στήριξης στο μέλλον Γυναικείες φυλακές και το προσωπικό τους

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Δεδομένα που δείχνουν ότι η πλειοψηφία των φυλακισμένων γυναικών:  είναι μητέρες  έχουν μόνες τους τη φροντίδα των παιδιών τους  ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου:  κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες (μετανάστριες, άνεργες, χαμηλού μορφωτικο-κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου)  που μεγάλωσαν σε δυσλειτουργικές οικογένειες  ύπαρξη ψυχολογικής διαταραχής  χρήστριες ουσιών  πιθανότητα να έχουν βιώσει σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική κακοποίηση κατά  την παιδική τους ηλικία και/ή  την ενήλικη ζωή τους

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Παράγοντες κινδύνου που αναμένεται να έχουν ήδη επηρεάσει αρνητικά  το δεσμό Φ.Μ. με τη μητέρα της  ποιότητα μητρικής φροντίδας  δεσμό μητέρας - παιδιού  γονεϊκές δεξιότητες της Φ.Μ.  ψυχική υγεία παιδιού  κίνδυνο ΚαΠα-Π ή επαναθυματοποίησης + καθημερινότητα και οικογενειακούς δεσμούς των παιδιών  ιδιαίτερα όταν φυλακίζεται η μητέρα φυλάκιση

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Επίδραση Φυλάκισης στα Παιδιά τραύμα αποχωρισμού από τη μητέρα  δεσμός μητέρας- παιδιού διατάραξη καθημερινής ζωής κοινωνικό στίγμα προβλήματα συναισθήματος και συμπεριφοράς Διαγενεακός κύκλος παραπτωματικής συμπεριφοράς και φυλάκισης Σοβαρότητα των επιπτώσεων εξαρτάται:  ηλικία και αναπτυξιακό επίπεδο παιδιού  συνύπαρξη παραγόντων κινδύνου στο γονιό (π.χ. χρήση ουσιών, προβλήματα ψυχικής υγείας)  ποιότητα δεσμού πριν από τη φυλάκιση της μητέρας  διάρκεια κράτησης, συχνότητα (ποιότητα) επισκέψεων  ποιότητα σχέσης του παιδιού με το νέο πρόσωπο φροντίδας ……

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Επίδραση Φυλάκισης στη Φ.Μ.  αποχωρισμός παιδιού/-ιών:  αισθήματα ντροπής και ενοχής  απόγνωση και κατάθλιψη  αγωνία για την ανατροφή των παιδιών (γονεϊκό στρες)  φόβος απώλειας της επιμέλειας/κηδεμονίας  αποχωρισμός συζύγου/συντρόφου  κοινωνικός στιγματισμός  η ίδια η φυλακή  προάγει την εξάρτηση  αποδυναμώνει το γονεϊκό ρόλο  (επανα-)θυματοποίηση παιδιών  Εγκυμοσύνη υψηλής επικινδυνότητας

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Το εάν ένα πρόσωπο μεγαλώνει με αξιοσημείωτη ικανότητα να κάνει καλές προσωπικές σχέσεις ή αν μεγαλώνει με πολύ ελλιπή ικανότητα γι’ αυτό εξαρτάται σημαντικά από το πώς ήταν η σχέση του με τη μητέρα του στην πρώιμη ζωή του Bowlby (1947)

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme  Ερευνητικές Δράσεις: συλλογή δεδομένων σε 3 EU χώρες (BG, GR, RO)  αξιολόγηση αναγκών  δημογραφικές πληροφορίες (Φ.Μ. και παιδιά)  τύπος δεσμού μητέρας και παιδιού  ψυχική υγεία παιδιών  εμπειρίες ΚαΠα-Π των Φ.Μ. και των παιδιών τους  Εμπειρίες ΒΕΣ των Φ.Μ.  Δράσεις Παρέμβασης  Δράσεις ευαισθητοποίησης – κατάρτισης επαγγελματιών  Δράσεις Διάδοσης Στόχοι  Δράσεις

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Συλλογή Δεδομένων (Φ.Μ) Αξιολόγηση ΑναγκώνΠεριεχόμενο Ερευνητικού Εργαλείου Ερωτηματολόγιο 7-ενοτήτων Μέθοδος Συλλογής Δεδομένων Δομημένη συνέντευξη 1. Δημογραφικές πληροφορίες 2. Πληροφορίες για τα παιδιά 3. Αυτοαξιολόγηση σχέσων και προβλημάτων 4. Πληροφορίες για την γονεϊκή τους οικογένεια 5. Ιστορικό φυλάκισης 6. Ιστορικό υγείας και ψυχικής υγείας 7. Στάσεις και Θέματα για •την Ομάδα Συζήτησης για Μητέρες •την Ομάδα Θεατρικού Παιχνιδιού των παιδιών

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Συλλογή Δεδομένων (Φ.Μ) Εννοιολογικό ΚατασκεύασμαΕρευνητικό Εργαλείο Τύπος ΔεσμούRS – The Relationships Structures Questionnaire Γονεϊκή ΑυτεπάρκειαTOPSE – Tool to measure Parenting Self-Efficacy Έκθεση μητέρας σε ΒΕΣ και παρενόχληση (ως ενήλικη) Θυματοποίηση Διάπραξη CTS2 – the Revised Conflict Tactics Scale ORI - The Obsessive Relational Intrusion Scale- Short Form Relational Pursuit (for Stalking perpetration) Έκθεση μητέρας σε ΚαΠα-Π (ως παιδί) ICAST-R Έκθεση Παιδιού σε ΚαΠαICAST-P Ψυχική Υγεία Παιδιού SDQ - Strengths & Difficulties Questionnaire – Parent version (children from 4 years old) Αξιολόγηση Αναγκών Ερωτηματολόγιο 7-ενοτήτων για δομημένη συνέντευξη

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Συλλογή Δεδομένων (Π.Φ.Γ.) Εννοιολογικό κατασκεύασμαΕρευνητικό Εργαλείο Τύπος Δεσμού (παιδιά > 11 ετών) RS – The Relationships Structures Questionnaire Έκθεση παιδιού σε ΚαΠα (παιδιά > 11 ετών) ICAST-CH (from 11 years old) Ψυχική Υγεία Παιδιού (παιδιά > 11 ετών) SDQ - Strengths & Difficulties Questionnaire – Child version (children from 11 years old) Ερωτηματολόγιο για Δομημένη Συνέντευξη •Δημογραφικά •Φοίτηση στο σχολείο •Πλαίσιο διαμονής – κινητικότητα παιδιού •Αδελφών •Υποκειμενική αξιολόγηση στηρικτικού πλαισίου •Φυλακή: επισκεπτήριο – τρόποι επικοινωνίας •Ικανοποίηση από οικογένεια - εαυτό •Προσδοκίες από την Ομάδα Θεατρικού Παιχνιδιού

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme  Στήριξη Φ.Μ. με στόχο:  ενίσχυση των γονεϊκών δεξιοτήτων  «χειρισμό» δικών τους εμπειριών κακοποίησης  Στήριξη παιδιών φυλακισμένων γονέων με στόχο:  ενίσχυση της ανθεκτικότητας (resilience) των παιδιών  πρόληψη ΚαΠα-Π  διακοπή του κύκλου της βίας Στόχοι «Ξεχωριστές Ημέρες» σε 8 γυναικείες φυλακές Ομάδες Στήριξης Παιδιών Φ.Γ. (CHIP-SG) σε 6 πόλεις Ομάδες Στήριξης Φ.Μ. σε 8 γυναικείες φυλακές Φυλλάδιο για Π.Φ.Γ. Φυλλάδιο για Φ.Μ.

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Ξεχωριστές Ημέρες

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Ενίσχυση της Βιωσιμότητας των δράσεων •Κατάρτιση Επαγγελματιών •Σεμινάριο Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών (3 χώρες) •Σεμινάριο Εκπαίδευσης Επιστ. Προσωπικού Φυλακής •Σεμινάριο Ευαισθητοποίησης Επιχειρησιακού Προσωπικού Υποστηρικτικό Υλικό για Επαγγελματίες

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme Έχουμε δημιουργήσει έναν αναποδογυρισμένο κόσμο… Η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι… σε εξελικτικούς όρους… πολύ ιδιόρρυθμη. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να υιοθετήσουμε λαθεμένες νόρμες. Αφού όπως ακριβώς μια κοινωνία στην οποία υπάρχει χρόνια ανεπάρκεια τροφής μπορεί να θεωρήσει ως κανόνα της ένα άθλια ανεπαρκές επίπεδο διατροφής, έτσι και μια κοινωνία στην οποία οι γονείς των νέων παιδιών εγκαταλείπονται μόνοι τους με χρόνια ανεπάρκεια αρωγής εκλαμβάνουν την κατάσταση αυτή των πραγμάτων σαν το καθιερωμένο μέτρο της. Bowlby (1988). A Secure Base: Clinical Applications of Attachment Theory

Raising a Child through Prison Bars With financial support from the EU DAPHNE Programme