Θεσμοί και Αξίες Στην εποχή της κρίσης Στάθης Καλύβας 16-5-11

Αξίες: τρία επίπεδα, τρεις χρόνοι Ανθρωπολογία «Νοοτροπίες» Μακρύς χρόνος (∞) Πολιτική κουλτούρα «Ιδεολογία» Μέσος χρόνος (1974-) Πολιτική πρακτική «Θεσμοί» Βραχύς χρόνος (1981-)

1. Νοοτροπίες (ανθρωπολογία) Μακρύς χρόνος (∞) Αmoral familism (Banfield) Αδυναμία συλλογικής δράσης, «κατακερματισμένη κοινωνία» Καχυποψία και κυνισμός Γενεακή παιδεία-ναρκισσισμός (Campbell & Sherrard) Δυσπιστία απέναντι στην εξουσία Το παραμύθι του αρχικλέφτη

2. Ιδεολογία (πολιτική κουλτούρα) Μέσος χρόνος (1974-) Κουλτούρα της μεταπολίτευσης «Underdog culture» (Διαμαντούρος) Αγωνιστική κουλτούρα (Τζιόβας) Συγκρουσιακή λογική (Δημόσια) συναίνεση = συμβιβασμός Εξισωτισμός και ηθική υπονόμευση της αξιοκρατίας Επαναστατικότητα και «αριστερισμός» Ιδεολογική και πολιτική ανοχή σε φαινόμενα «πεζοδρομιακής» βίας

3. Θεσμοί (πολιτική πρακτική) Βραχύς χρόνος (1981-) Λαϊκισμός ως ιδεολογία («ο μόνος θεσμός είναι ο λαός) και πράξη (μαζικές πελατειακές πρακτικές) George Mavrogordatos. 1997. «From Traditional Clientelism to Machine Politics: The Impact of PASOK Populism in Greece,» South European Society and Politics 2/3: 1-26. Διαπλοκή ομάδων πίεσης, κομμάτων και κράτους Κομματική διάβρωση του κράτους Υπονόμευση της αποτελεσματικότητας των γραφειοκρατικών δομών

Ο (έμμεσα) αρνητικός ρόλος της ΕΕ Έμμεση ενίσχυση της πολιτικής κουλτούρας και πρακτικής Πακέτα + ΟΝΕ = Resource Curse Δευτερογενής συνέπεια: η επιτυχία ανεξάρτητη από τις επιλογές μας ή οι λάθος επιλογές γίνονται ευρύτερα αντιληπτές ως ορθές)

Από πού ξεκινάει κανείς; Νοοτροπίες, ιδεολογίας και πρακτικές διαπλέκονται Θεσμοί> Ιδεολογία> Νοοτροπίες Οι νοοτροπίες αλλάζουν πολύ αργά Οι ιδεολογίες γρηγορότερα …ιδίως στη διάρκεια οικονομικών κρίσεων Το «σημείο Χ»

Ιεράρχηση των παρεμβάσεων Πάντως, οι ρυθμοί αλλαγής των ιδεολογιών παραμένουν αργοί Έμφαση στους θεσμούς (= κανόνες) Ο μετασχηματισμός των θεσμών αλλάζει τις συμπεριφορές μέσω των κινήτρων Μετρό, μετανάστευση Σε μια πρώτη φάση, αλλάζει η συμπεριφορά χωρίς ν’ αλλάξει η νοοτροπία Σε μια δεύτερη φάση, μέσω της επανάληψης, μετασχηματίζεται και η νοοτροπία

Λογική πολλαπλών ταχυτήτων Νέοι θεσμοί με ορθό σχεδιασμό και fast-tracking Τρία παραδείγματα Συνήγορος του Πολίτη (Ανεξάρτητη Αρχή, 1997-2003) Μετρό (ΑΜΕΛ, ΑΕ, 2001) Μουσείο Ακρόπολης Ίσως να είναι πια αργά και γι’ αυτό…

Το πολιτικό πρόβλημα Τρεις διαστάσεις Ικανότητα (Capacity) εφαρμογής Πολιτικό κόστος Οι χαμένοι των μεταρρυθμίσεων βρίσκονται σε κομβικές θέσεις και υπερτερούν οργανωτικά σε σχέση με την πλειοψηφία των κερδισμένων. Δυνατότητα εκβιασμών. Πολιτική βούληση Η επανεκλογή ως ο βασικός στόχος των πολιτικών (παντού και πάντα) Το πολιτικό κόστος Αλλά και η διαπλοκή του πολιτικού συστήματος με το κράτος καθιστά τις μεταρρυθμίσεις αυτού του τύπου πρόταση αυτοκατάργησης, δηλαδή πολιτικής αυτοκτονίας

Endgame Ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος λόγω μυωπικού ορθολογισμού Υπονόμευση του λόγω της κρίσης Μια διαδικασία μετάβασης Δύο δρόμοι Ομαλή μετάβαση Ανώμαλη μετάβαση Ανάγκη άμεσου προβληματισμού για το endgame Όλες οι κρίσεις τελειώνουν. Το ζητούμενο είναι η επόμενη μέρα Συλλογική πολιτική αυτοκτονία υπό συνθήκες κρίσης και αβεβαιότητας Ivan Ermakoff. 2008. Ruling Oneself Out. A Theory of Collective Abdication. Duke University Press.