ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ Ο Ι. Ναός του Αγίου Δημητρίου χτίστηκε στα μέσα του 5ου αιώνα (413), πάνω στον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου. Στο χώρο αυτό βρισκόταν το «στάδιο» όπου γίνονταν μονομαχικοί αγώνες. Σ’ αυτό το στάδιο μονομάχησε ο πιστός μαθητής του Αγίου Δημητρίου, Νέστορας, και κατατρόπωσε τον Λυαίο. Ολόκληρο το ισόγειο συγκρότημα του αρχαίου λουτρού, όπου ήταν φυλακισμένος ο Άγιος, διατηρήθηκε και διασκευάσθηκε σε κρύπτη του ναού, η οποία έγινε για αιώνες και παραμένει κέντρο λατρείας. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο (κάθετο) κλίτος, διπλά υπερώα (γυναικωνίτες) και μακρές διπλές κιονοστοιχείες. Στην πορεία του χρόνου υπέστη δύο φορές καταστροφή, σε μεγάλο μέρος, από πυρκαγιά τον 7ο αιώνα και στις 5 και 6 Αυγούστου το 1917. Επίσης υπέστη πολλές καταστροφές και λεηλασίες κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς το 904 και από τους Νορμανδούς το 1118. Το διάστημα 1493-1912 μετατράπηκε σε τζάμι από τους Τούρκους. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 μετέβαλε σχεδόν σε ερείπια τον ιστορικό Ναό και οι αναστηλωτικές εργασίες που τον αποκατέστησαν στην αρχική του μορφή διήρκησαν έως το 1948. Από τότε λειτουργεί κανονικά και αποτελεί ως μνημείο τέχνης ένα από τα πλέον υπέροχα χριστιανικά μνημεία της ελληνικής ανατολής. Η καταστροφή του ναού από την φωτιά του 1917.

ΒΙΟΣ-ΜΑΡΤΥΡΙΟ Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη κατά τους χρόνους της βασιλείας του μεγάλου διώκτου των Χριστιανών Διοκλητιανού και Μαξιμιανού Ερκούλιου (284-305 μ.Χ Ο Άγιος Δημήτριος, ως χριστιανός, κατηχούσε και δίδασκε με ιεραποστολικό ζήλο και με τη φωτεινή παρουσία του τους Θεσσαλονικείς, που τους κατέκλυσε η ειδωλολατρία, οδηγώντας τους προς τον Χριστό και την αλήθεια Του. Ο Άγιος ομολόγησε με παρρησία την πίστη του στον Χριστό με συνέπεια να τον οδηγήσουν στη φυλακή, σ ‘ένα παλαιό δημόσιο λουτρό δίπλα στο στάδιο, όπου υπέστη πολλές κακουχίες και βασανιστήρια. Κατά τη διάρκεια αγωνισμάτων στο στάδιο, που διοργάνωναν οι βασιλείς για να διασκεδάζουν με τις θυσίες στα είδωλα, τις αιματοχυσίες και τους φόνους των ανθρώπων, ένας μαθητής του Αγίου Δημητρίου, ο Νέστορας, θέλοντας να δείξει τη δύναμη του αληθινού θεού πήγε στο λουτρό που ήταν φυλακισμένος ο Άγιος, πήρε την ευλογία και την ευχή του Αγίου, βγήκε στο στάδιο και με την επίκληση «Θεέ Δημητρίου βοήθει μοι!» νίκησε τον γιγαντόσωμο και ανίκητο Λυαίο Το γεγονός αυτό προκάλεσε οργή στο βασιλιά, ο οποίος πρόσταξε τους στρατιώτες να πάνε εκεί που ήταν φυλακισμένος ο Άγιος και να τον φονεύσουν. Οι στρατιώτες τον ελόγχευσαν σε όλο του το σώμα μέχρι θανάτου. Κάποιοι ευλαβείς Χριστιανοί ήλθαν κρυφά στο λουτρό εκείνο και ενταφίασαν το λείψανο στο μέρος στο οποίο μαρτύρησε. Αργότερα στο σημείο αυτό κτίσθηκε ναΐσκος ο οποίος περιλαμβάνει και τον ιαματοφόρο τάφο του Αγίου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ετελειώθη ο Πανένδοξος Μεγαλομάρτυς, ο Πολιούχος, το μέγα της οικουμένης θαύμα, της Εκκλησίας το ωράισμα, ο πολύς τα πάντα, και θαυματουργός και Μυροβλύτης Άγιος Δημήτριος. Άγιος Δημήτριος

Προσφορά παιδιών στον άγιο Δημήτριο Ο Άγιος Δημήτριος με τους Κτήτορες ΨΗΦΙΔΩΤΑ Προσφορά παιδιών στον άγιο Δημήτριο Βρίσκεται πίσω ακριβώς, στη δυτική πλευρά του νοτίου κλίτους και παριστάνει τον Άγιο Δημήτριο μπροστά στο Κιβώριο με τα χέρια υψωμένα σε προσευχή. Δεξιά μία γυναίκα οδηγεί στον Μάρτυρα ένα παιδί κρατώντας το από τους ώμους, ενώ αυτό απλώνει τα χέρια του προς τον Άγιο. Είναι θαυμάσιο ψηφιδωτό του 5ου αιώνα. Ο Χριστός ένθρονος Κάτω ακριβώς, από το ψηφιδωτό του Αγίου Σεργίου, υπάρχει τοιχογραφία που παριστάνει τον Χριστό ένθρονο, βαστάζοντα ανοιχτό Ευαγγέλιο. Η επιγραφή αναφέρει "Αντιφωνητής". Ο Άγιος Δημήτριος με τους Κτήτορες Στον πεσσό στη νότια - δεξιά πλευρά του ιερού βήματος είναι το ψηφιδωτό με τους κτήτορες, έναν εκκλησιαστικό και έναν πολιτικό άρχοντα. Κάτω υπάρχει η επιγραφή: "Κτίστας θεωρείς του πανενδόξου δόμου εκείθεν ένθεν μάρτυρος Δημητρίου, του βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλων μετατρέποντος και πόλιν λυτρουμένου"

Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΕ ΕΝΑ ΔΙΑΚΟΝΟ (7ος αιών)  Βρίσκεται στον δεξιό πεσσό του ιερού βήματος από την πίσω πλευρά - ανατολικά. Παριστάνει τον Άγιο Δημήτριο με το δεξί χέρι πάνω στον ώμο του κληρικού, που πιθανόν είναι ο διάκονος του ναού, και το αριστερό σε στάση προσευχής. Η επιγραφή που βρίσκεται στο κάτω μέρος του ψηφιδωτού αναφέρει χαρακτηριστικά: "Πανόλβιε του Χριστού μάρτυς φιλόπολις φροντίδα τίθει και πολιτών και ξένων" (Μακάριε Μάρτυρα του Χριστού, που αγαπάς την πόλη σου, φρόντιζε και τους πολίτες της και τους ξένους). Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ (5ος αιών)  Από την πίσω ακριβώς πλευρά του τοίχου, που βρίσκεται ο τάφος του Λουκά Σπανδούδη, υπάρχει ψηφιδωτό όπου εικονίζεται άγγελος Κυρίου μέσα σε πολύχρω-μο ουρανό ο οποίος σαλπίζει βλέποντας τον Άγιο Δημήτριο που στέκει κάτω όρθιος ντυμένος με υπατική χλαμύδα. Πλάι στον Άγιο διακρίνεται ορεινό τοπίο και δεξιότερα και πιο πάνω φτερά άλλων αγγέλων. ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ (7ος αιών)  Πάνω ακριβώς από το πηγάδι του αγιάσματος, στον πεσσό, είναι το ψηφιδωτό που εικονίζει τον Άγιο Γεώργιο με δύο παιδιά. Τα παιδιά, που είναι ντυμένα με χλαμύδα και δείχνουν αρχοντική καταγωγή, απλώνουν σε ικεσία τα χέρια τους που είναι σκεπασμένα με τα ενδύματά τους. Το ψηφιδωτό είναι του 7ου αιώνα.

Εντυπώσεις Αυτά που μας εντυπωσίασαν περισσότερο από το ναό του Αγίου Δημητρίου είναι αρχικά η επιβλητικότητα του. Είναι βασιλική που βρίσκεται υπό την προστασία της Ουνέσκο. Επίσης, τα υλικά της είναι μεν απλά μάρμαρα, τούβλα κ.α. που μεταξύ τους όμως δένουν ωραιότατα δίνοντας ένα πολύ εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Επιπλέον, έχουν καταφέρει να διατηρηθούν στο εσωτερικό του ναού τμήματα από την παλιά βασιλική του Αγίου, π.χ. κίονες, παραστάσεις με ψηφιδωτά εξαιρετικής τέχνης, κιονόκρανα, το ιερό του παλιού ναού. Ακόμη, εντυπωσιάζει και το ύψος της κατασκευής του. Υπάρχει επίσης το μικρό παρεκκλήσι με το κενοτάφιο του αγίου, το οποίο προσφάτως αποκαταστάθηκε, διότι ήταν ολόμαυρο από τη πυρκαγιά του 1917. Τέλος, οι φυλακές που βρίσκονται όπου τάφηκε ο άγιος και ο τάφος του που μυρόβλησε, εξού και Μυροβλήτης, όπως επίσης και τα λείψανα του Αγίου Γρηγορίου, καθώς και η κάρα του Μυροβλήτη.

Ξυγγόπουλος Α. (Η Βασιλική του Αγίου Δημητρίου Θεσ/νίκη) Βιβλιογραφία www.el.wikipedia.org/wiki/Ιερός_Ναός_Αγίου_Δημητρίου_Θεσσαλονίκης www.inad.gr www.google.gr Ξυγγόπουλος Α. (Η Βασιλική του Αγίου Δημητρίου Θεσ/νίκη) Ξυγγόπουλος Α. (Τα ψηφιδωτά του ναού Αγίου δημητρίου Θεσ/νίκης) Σωτηρίου Γ κ’ Μ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ Βαγγέλης Ηλιάδης Ελένη Πηλαβάκη Αναστασία Κοϊμτζόγλου Βασίλης Παπουτσόπουλος Δημήτρης Στούπης