Δίαιτα, Νηστεία, Υγιεινή Διατροφή Σπάρτη, 29-6-2007 Επίκουρος Καθηγητής Προκόπιος Μαγιάτης Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας & Χημείας Φυσικών Προϊόντων Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Τα περισσότερα φάρμακα που συνταγογραφούνται δεν έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα στο 30 έως και 50% των ασθενών που τα λαμβάνουν» «προτού καταφύγουμε στα φάρμακα, προτιμότερο είναι να προσπαθούμε να αντιμετωπίζουμε τις αρρώστιες με άλλα μέσα, πιο υγιεινή ζωή, όχι κάπνισμα, σωματική άσκηση, καλύτερη διατροφή». ΑΛΛΕΝ ΡΟΟΥΖΕΣ, Βρετανός διαπρεπής επιστήμονας, κορυφαίο διοικητικό στέλεχος της μεγάλης πολυεθνικής, φαρμακευτικής εταιρείας GlaxoSmithKline

Ιπποκράτης Η τροφή σου να είναι το φάρμακο σου!! Δίαιτα + Φυσική άσκηση Διαφορετική δίαιτα για κάθε άνθρωπο! Εντυπωσιακές ιδέες για εκείνη την εποχή και ιδιαίτερα επίκαιρες στις μέρες μας

Δίαιτα και Νηστεία Δίαιτα=«τρόπος ζωής, ιδίως σε σχέση με την τροφή αλλά και γενικότερα με τη φυσική άσκηση, την εργασία, τον ύπνο, την ένδυση, την ποιότητα του αέρα και την κατοικία» «Δίαιτα αδυνατίσματος» Νηστεία: «νη+εσθίω» = εκούσια αποχή από συγκεκριμένες τροφές για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα

Δίαιτα-Νηστεία-Αρχαιότητα-άλλοι λαοί Η νηστεία (διαφόρων τύπων) για θρησκευτικούς λόγους είναι γνωστή από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας και είναι γνωστή σχεδόν σε όλους τους λαούς Στην αρχαία Ελλάδα ήταν πιο διαδεδομένη η έννοια της λιτής δίαιτας και όχι τόσο της νηστείας. Η δίαιτα από τους αρχαίους Έλληνες γιατρούς θεωρούνταν ως μέσο θεραπείας διαφόρων παθήσεων

Η αλλαγή… Επί αιώνες το πρόβλημα ήταν η έλλειψη τροφής Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που μεγάλες μάζες πληθυσμών έχουν πρόσβαση σε άφθονη τροφή υψηλής ενεργειακής πυκνότητας Τώρα γνωρίζουμε τις επιπτώσεις αυτής της αλλαγής

Κύριες αιτίες θανάτου στην ΕΕ Ανεξάρτητα από ηλικία και φύλο

Η Μεσογειακή διατροφή γνωστή και ως Κρητική διατροφή Πολυάριθμες επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν: Χαμηλό ποσοστό θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα Η μελέτη των 7 χωρών μετά από 25 ετή παρακολούθηση έδειξε ότι οι θάνατοι στη Κρήτη τις δεκαετίες 1960 και 1970 από καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν 15-50 φορές χαμηλότεροι σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας ή άλλες χώρες Σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό εμφάνισης, σε σχέση με χώρες της βόρειας Ευρώπης και της Αμερικής, ορισμένων τύπων νεοπλασιών, ιδιαίτερα καρκίνο του μαστού

Η Μεσογειακή διατροφή γνωστή και ως Κρητική διατροφή Η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από την υψηλή κατανάλωση: Ελαιόλαδου και ελιών φρούτων, λαχανικών Οσπρίων Δημητριακών (κυρίως Ψωμιού) Ξηρών καρπών Ψαριού Μέτρια κατανάλωση οίνου Τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα πολυφαινολών Μειωμένη κατανάλωση κρέατος-γαλακτοκομικών προϊόντων (τυρί>γάλα) Υψηλή αναλογία μονοακόρεστων/κορεσμένα λιπαρά

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΟΤΩΝ ΚΡΕΑΣ ΜΗΝΙΑΙΑ 6 ΠΟΤΗΡΙΑ ΝΕΡΟ ΓΛΥΚΑ ΑΥΓΑ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΚΡΕΑΣ ΑΣΠΡΟ ΨΑΡΙ ΚΡΑΣΙ ΜΕ ΜΕΤΡΟ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΛΑΔΙ ΦΡΟΥΤΑ ΟΣΠΡΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΨΩΜΙ, ΖΥΜΑΡΙΚΑ, ΡΥΖΙ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΚΛΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΣΚΗΣΗ

Διατροφικές συνήθειες το 1970 Κρήτη ΗΠΑ Χοληστερόλη 204 236 Τροφές Ψωμί 380 97 Όσπρια 30 1 γρ/ημέρα Λαχανικά 191 171 Φρούτα 464 233 Κρέας 35 273 Ψάρι 18 3 Πρόσθετα λίπη 95 33 Αλκοόλ 15 6

Δίαιτα ≡ Νηστεία ;;;; H μελέτη των 7 χωρών που ξεκίνησε το 1960 και που ανέδειξε την αξία της Μεσογειακής δίαιτας δεν έλαβε υπόψη το φαινόμενο της νηστείας (Μόνο στην Ελλάδα) Τουλάχιστον το 60% των Κρητικών που μετείχαν στη μελέτη τηρούσαν αυστηρά την παραδοσιακή νηστεία!!!!

Ποιες είναι οι επιβεβλημένες νηστείες Τετάρτη, Παρασκευή κάθε εβδομάδας Τεσσαρακοστή Πάσχα+Μεγάλη εβδομάδα (+εβδομάδα Τυρινής) Τεσσαρακοστή Χριστουγέννων Νηστεία Αγ. Αποστόλων Νηστεία Δεκαπενταύγουστου Ειδικές ημέρες νηστείας: Παραμονή Θεοφανείων, 14 Σεπτεμβρίου (Σταυρού), 29 Αυγούστου (Αγ. Ιωάννου)

Ποιά είναι τα είδη των τροφών που δεν τρώμε κατά την περίοδο της νηστείας; Κρέας Αυγά Γαλακτοκομικά Ψάρι (ανάλογα με την περίοδο) Λάδι (ανάλογα με την περίοδο)

Κατάλυση της νηστείας Από 25 Δεκεμβρίου έως 4 Ιανουαρίου Την 1η εβδομάδα του Τριωδίου Την Τυρινή εβδομάδα (όχι κρέας) Την διακαινήσιμο εβδομάδα (μετά το Πάσχα) Την εβδομάδα του Αγ. Πνεύματος

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ Νόσος της καρδιάς στένωση ή απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών

Επιφανειακές διαβρώσεις Ενδοτοιχωματική αιμορραγία Ενδιάμεσες βλάβες ή προαθήρωμα Ανάπτυξη ινώδους πλάκας Επιφανειακές διαβρώσεις Ενδοτοιχωματική αιμορραγία Επιφανειακή θρόμβωση Αφρώδη κύτταρα Λιπώδεις γραμμώσεις αθήρωμα Atherosclerosis OÙ g¦r eÙθšwj aƒ noàsoi to‹sin ¢nqrèpoisin ™pig…nontai ¢ll¦ kat¦ mikrÕn sullegÒmenai ¢qrÒwj ™kfa…nontai.

Οξέα στεφανιαία σύνδρομα (ACS)

Το πρόβλημα των κορεσμένων λιπαρών Κύρια πηγή: κόκκινο κρέας και γαλακτοκομικά Νηστεία αποφυγή κορεσμένων λιπαρών Κρεωφαγία επιτρέπεται 160-190 ημέρες το χρόνο (γαλακτομικά + 7 ημερες) Κατά μ.ο. 3-4 ημέρες την εβδομάδα (Επιθυμητή~) Ισόποση κατανομή σε κόκκινο κρέας-λευκό κρέας-ψάρι=> κόκκινο κρέας 1 φορά την εβδομάδα (max 2 φορές)

Μείωση θερμίδων=Μακροζωία Πειράματα σε ζώα έχουν δείξει ότι μείωση της κατανάλωσης θερμίδων κατά το 1/3 οδηγεί σε παράταση της ζωής κατά 20-30%!!! (Έχουν ανακαλυφθεί και τα σχετικά γονίδια) Νηστεία δεν σημαίνει μόνο αποχή από ορισμένες τροφές αλλά και από μείωση ποσότητας τροφής Πρακτικά αυτό συμβαίνει γιατί (λόγω μικρής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά) τα νηστίσιμα φαγητά συνήθως δεν οδηγούν σε γαστριμαργία…..

Νηστεία και χοληστερίνη 40 ημέρες φυτοφαγίας αρκούν για να μειώσουν το επίπεδο της ολικής χοληστερόλης κατά 40-50 μονάδες Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι μόνιμο και με τη συνήθη «κακή» διατροφή το επίπεδο χοληστερόλης ξανανεβαίνει

Γενετικοί παράγοντες Το πρόβλημα της υψηλής χοληστερόλης κατά ποσοστό 90% σχετίζεται με τη διατροφή Μέγιστο 10% επηρεάζεται αρνητικά από γενετικούς παράγοντες (Apolipoprotein E) Σοβαρή γενετικό προδιάθεση (1:500)

Σημασία δεν έχει μόνο η ποσότητα λίπους αλλά ο τύπος του λίπους

Μεσογειακή διατροφή & ελαιόλαδο Το ελαιόλαδο αποτελεί κυρίαρχο συστατικό της Μεσογειακής διατροφής και τη σημαντικότερη πηγή λιπαρών Η κατανάλωση σήμερα στην Ελλάδα είναι περίπου 55 γρ/ημέρα/άτομο. Η υψηλότερη στον κόσμο Το 1960 έφτανε έως και 100 γρ/ημέρα (Το 1/3 των συνολικών θερμίδων)

Olive harvest. Pot of the 6th century BC. Ελαιόλαδο το χρυσό υγρό 6000 πΧ στη Καππαδοκία 2000 πΧ στη Κρήτη Olive harvest. Pot of the 6th century BC.

Εκτός από τρόφιμο το ελαιόλαδο χρησιμοποιείτο και ως φάρμακο 3 η έκδοση της Ευρωπαϊκής Φαρμακοποιίας 2000 μΧ! Hippocrates treating a patient (Kos Archaeological Museum)

Ελαιόλαδο-το μοναδικό έλαιο που παράγεται από ολόκληρο καρπό και όχι μόνο από σπόρο (σπορέλαια) Το ελαιόλαδο περιέχει και μικρό μέρος του χυμού της ελιάς!! Το υπόλοιπο χάνεται στα ελαιουργικά απόβλητα

Χημική σύσταση του ελαιόλαδου 97% λιπαρά οξέα κυρίως μονοακόρεστα -80% (ελαϊκό ω-9, 1 διπλό δεσμό 18/1, ωφέλιμα) Πολυακόρεστα (7% λινελαϊκό ω-6, 2 διπλούς δεσμούς 18/2, λινολενικό 3% ω-3, 3 διπλούς δεσμούς 18/3, ωφέλιμα) Κορεσμένα -10% (χωρίς διπλό δεσμό, επιβλαβή) 2% πολυφαινόλες, χρωστικές, πτητικά 1% σκουαλένιο, φυτοστερόλες

Ευεργετική δράση μονοακόρεστων λιπαρών Μείωση της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων FDA approved Aντικατάσταση (όχι παράλληλα) κορεσμένων από μονοακόρεστα οδηγεί σε μείωση LDL και αύξηση HDL Προστατεύουν την LDL από οξείδωση Μείωση συγκόλλησης αιμοπεταλίων-προστασία από θρόμβωση Μείωση της έκφρασης του γονιδίου Her-2/neu, το οποίο σχετίζεται με το πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων (ιδίως του μαστού) Μείωση ανάγκης ινσουλίνης σε διαβητικούς ασθενείς Διατηρεί την ελαστικότητα της επιδερμίδας

Ευεργετική δράση πολυφαινολών 50-2000 μg/g Ισχυρά αντιοξειδωτικά, εμποδίζουν την οξείδωση της LDL, ανταγωνιστές PAF (αντιπηκτική δράση) Βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου Μείωση υπέρτασης μέσω ΝΟ Αντιφλεγμονώδεις παράγοντες (oleocanthal COX1,2) Προστατεύουν την αλλοίωση του DNA από εξωγενείς τοξικούς παράγοντες Ισχυρή αντιμικροβιακή δράση

Οίνος Μέτρια κατανάλωση κρασιού μείωση θνησιμότητας Μέτρια κατανάλωση κρασιού μείωση θνησιμότητας 2 ποτήρια την ημέρα ! Ασπίδα προστασίας

Φρούτα-λαχανικά 600 γρ/ημέρα (Αν και υπάρχει μεγάλη μείωση τα τελευταία 30-40 χρόνια, η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε. Αντιοξειδωτικά Φυτικές ίνες

Πίνακας με κατανάλωση φρούτων ΄90

Έλλειψη ποικιλίας Από τα 1.300 διαφορετικά είδη εδώδιμων φυτών περίπου 20 αποτελούν τη βάση της σύγχρονης ανθρώπινης διατροφής Είμαστε εξαρτημένοι από λίγα καλλιεργούμενα είδη (κυρίως δημητριακά) Έχουμε πολύ μικρότερη κατανάλωση από άγρια είδη που είναι πολύ πιο πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά σε σχέση με το παρελθόν

Νηστεία=>ποικιλία φυτικών τροφίμων Με τη βοήθεια του ελαιολάδου και με την υποχρεωτική υψηλή κατανάλωση φυτικών τροφίμων τρώμε μεγαλύτερη ποικιλία Πλούτος χημικών συστατικών Βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά συστατικά

Προστασία από την ox-LDL Η θνησιμότητα από CHD δεν σχετίζεται αναλογικά με την ολική χοληστερόλη LDL ανθεκτική στην οξείδωση λόγω διατροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικά (βιταμίνες και πολυφαινόλες)

Φυτικές ίνες Ευνοούν τη σωστή λειτουργία του εντέρου (μεγάλο καθημερινό πρόβλημα για μεγάλες ομάδες πληθυσμών) Προστασία από καρκίνο του παχέως εντέρου Μείωση απορρόφησης λιπών Με βάση την παραδοσιακή διατροφή φτάνει έως και 30-40 γρ/ημέρα Στη σύγχρονη διατροφή είναι μόνο 12-18 γρ/ημέρα

Ιχθυοφαγία Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (EPA, DHA) Ελάττωση συγκολλητικότητας αιμοπεταλίων, μείωση θρομβώσεων. Μικρή μείωση ολικής χοληστερόλης αλλά αύξηση HDL 5-10% Αναστολή σύνθεσης τριγλυκεριδίων. Μείωση κινδύνου θανατηφόρου εμφράγματος κατά 30% (Burr, 1989) (ισοδύναμο με το αποτέλεσμα των καλύτερων υπολιπιδαιμικών φαρμάκων Τα θεαματικά πλεονεκτήματα ισχύουν για μέση κατανάλωση 1-2 φορές την εβδομάδα

Ιχθυοφαγία-Παραδοσιακή διατροφική συνήθεια

Ιχθυοφαγία Τα θεαματικά πλεονεκτήματα ισχύουν για μέση κατανάλωση 1-2 φορές την εβδομάδα Περίπου 80 ημέρες το χρόνο (50-100) Νηστεία: «υποχρεωτική» ιχθυοφαγία Τεσσαρακοστή Χριστουγέννων Νηστεία Αγ.Αποστόλων Ευαγγελισμός, Κυριακή Βαΐων, Μεταμόρφωση Σύνολο (πχ για φέτος) Τουλάχιστον 50 ημέρες (+ένα ποσοστό από τις ~175 ημέρες μη νηστείας)

Κατανάλωση αυγών 3-4 αυγά την εβδομάδα θωρούνται ως η προτεινόμενη ποσότητα Προσοχή στο πλήθος των προϊόντων που είναι φτιαγμένα από αυγά και τα οποία συνήθως δεν λαμβάνουμε υπόψη 1 αυγό καλύπτει το όριο της ημερήσιας πρόσληψης χοληστερόλης (300 mg) Mε βάση τη νηστεία η κατανάλωση τους (και των προϊόντων τους) περιορίζεται σε περίπου 180 ημέρες, δηλαδή 3-4 αυγά την εβδομάδα!!!

H Φυτοφαγία δημιουργεί ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων στον οργανισμό; Όχι στην απόλυτη φυτοφαγία Ισορροπία Βιταμίνη Β12 (αποκλειστικά ζωικής προέλευσης). Υπάρχει επαρκής αποθήκευση στον οργανισμό που αρκεί για την περίοδο της νηστείας

Φυτικές-ζωικές πρωτεΐνες; Όχι στην υπερκατανάλωση πρωτεϊνών Όσπρια Η περιοδικότητα της φυτοφαγίας και η εναλλαγή πολλών φυτικών τροφίμων προστατεύει από την έλλειψη αναγκαίων αμινοξέων.

Γαλακτοκομικά προϊόντα –ασβέστιο; Ψάρι-Όσπρια-Δημητριακά: πηγές Ca Περιοδικότητα κατανάλωσης-Μικρός χρόνος αποχής Δεν έχει παρατηρηθεί έλλειψη ασβεστίου (πιθανότατα απορροφάται καλύτερα παρότι η συνολική πρόσληψη είναι σαφώς μειωμένη)

Περιοδική φυτοφαγία και σίδηρος Δεν παρατηρείται έλλειψη σιδήρου σε ανθρώπους που νηστεύουν Ιδιαίτερη σημασία ξηρών καρπών

Η απομάκρυνση από την παραδοσιακή διατροφή Μέσα σε 30-40 χρόνια αύξηση 40% χοληστερόλης τροφής Πχ 400% αύξηση της κατανάλωσης τυριού!! Η μεγαλύτερη κατανάλωση στον κόσμο 62 γρ/ημέρα>Γαλλία

Οι συνέπειες….. Σήμερα: Ελλάδα 314/100.000, UK 223/100.000

Κι όμως οι Έλληνες εξακολουθούν να νηστεύουν Ποσοστό Ελλήνων που νηστεύουν για θρησκευτικούς λόγους έστω και περιστασιακά Υπάρχει το υπόβαθρο Χρειάζεται στήριξη Ταχυφαγεία με νηστίσιμα μενού!! Ηλικία 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75+ Άνδρες % 45.8 45.5 50.3 60.3 62.1 57.8 Γυναίκες% 61.7 62.2 70.9 80.3 83.7

Παρεξηγημένες αντιλήψεις για τη νηστεία Η Νηστεία δεν είναι δίαιτα αδυνατίσματος Η νηστεία δεν έχει καθιερωθεί επειδή ο Θεός ευχαριστείται, όταν δεν τρώνε οι άνθρωποι Η νηστεία δεν είναι αυτοτιμωρία, αυτοβασανισμός Μόνο με τη δίψα και την πείνα δεν εξαλείφονται και δεν διορθώνονται τα σφάλματα της ζωής Καμία τροφή δεν είναι ακάθαρτη…

Ο άφρων πλούσιος «…αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου….» Λουκά ιβ, 16-21 Η προσκόλληση στα υλικά αγθά Έλλειψη αυτοκυριαρχίας πάνω στο φαγητό προκαλεί το πάθος της λαιμαργίας και της πολυφαγίας Κατάχρηση του ποτού οδηγεί στο πάθος της μέθης και του αλκοολισμού

Ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός της νηστείας Η νηστεία είναι μέσο ασκήσεως του χριστιανού Αυτοκυριαρχία και υπερνίκηση των παθών Να βοηθήσει τον άνθρωπο να πάψει να εξαρτάται από τα πράγματα αυτού του κόσμου και να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον του στα πράγματα της βασιλείας του θεού. Η ενίσχυση του πνεύματος του ανθρώπου ώστε να μην υποκύπτει στους κάθε είδους πειρασμούς της ζωής.

Η νηστεία σε συνδυασμό με την αγάπη και την προσευχή Η γνήσια και τέλεια χριστιανική νηστεία συνδυάζεται απαραίτητα με την αγάπη και την προσευχή Η αγάπη προς τους άλλους είναι το θεμέλιο της νηστείας.

Ο Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος «Τι ωφέλεια θα έχουμε όταν δεν τρώμε κοτόπουλο ή ψάρι, ωστόσο όμως δαγκώνουμε και κατατρώμε τους αδελφούς μας;»

Εξαιρέσεις από τη νηστεία Παιδιά κάτω των 12 ετών Άρρωστοι Ηλικιωμένοι Άνθρωποι με εξασθενημένο οργανισμό Περίοδος εγκυμοσύνης, γαλουχίας

Το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας Η Ελλάδα 1η χώρα σε παχύσαρκα παιδιά Αποφυγή λιπαρών τροφών Τα παιδιά πρέπει να εξοικειώνονται με την έννοια της νηστείας και της υγιεινής διατροφής

Σωστή διατροφή=κοινωνικό πρόβλημα Έλλειψη εκπαίδευσης Έλλειψη χρόνου για σωστή επιλογή και προετοιμασία της τροφής Η υγιεινή διατροφή και ιδιαίτερα τα νηστίσιμα φαγητά απαιτούν πολύ περισσότερο χρόνο (+μαγειρική ικανότητα) για να ετοιμαστούν και συνήθως περισσότερο χρόνο και κατάλληλες συνθήκες για να καταναλωθούν Είναι πολύ δυσκολότερο να τα βρεις έτοιμα (τα τελευταία χρόνια κάτι αλλάζει!!)

Απενοχοποίηση Τις ημέρες μη νηστείας η κατανάλωση των «λιπαρών» τροφών γίνεται χωρίς …τύψεις Μεγαλύτερη ευχαρίστηση Πνευματική ικανοποίηση αυτοκυριαρχίας

Ερευνητικές δραστηριότητες του εργαστηρίου Φαρμακογνωσίας σε σχέση με προϊόντα διατροφής Προϊόντα ελιάς (λάδι, ελιές, φύλλα) Προϊόντα αμπέλου (κρασί, φλοιός σταφυλιού) Ξηροί καρποί (Σουσάμι, φυστίκια) Άγρια χόρτα (Κιχώριο, Scorzonera) Αρωματικά φυτά (Ρίγανη, τσάι του βουνού) Όσπρια (φασόλια, φάβα)

Βοτανική κατανομή της Olea europaea

Παγκόσμια Παραγωγή Ελαιόλαδου 2.000.000 τόνοι Ευρώπη 80% Αφρική 9% Ασία 6% Αμερική 3% Αυστραλία 2%

Παραγωγή και κατανάλωση στην Ευρώπη Χώρα Παραγωγή Κατανάλωση Ισπανία 620.000 460.00 Ιταλία 530.000 640.000 Ελλάδα* 350.000 200.000 Πορτογαλία 45.000 50.000 Γαλλία 5.000 40.000 Σύνολο 1.550.000 1.390.000 * 75% έξτρα παρθένο ελαιόλαδο!

Αύξηση της παραγωγής, αλλά σε βάρος της ποιότητας? Έτος Αριθμός δένδρων Παραγωγή (tn) 1961 75.000.000 200.000 . 1981 99.000.000 230.000 2000 125.000.000 350.000 Αύξηση της παραγωγής, αλλά σε βάρος της ποιότητας?

Χημική σύσταση του ελαιόλαδου Η παρουσία των πολυφαινολών δεν είναι σταθερή! Ποικιλία ελαιόδεντρου (20 ποικιλίες!) Ωρίμανση του καρπού Κλιματολογικές συνθήκες Τρόπος παραλαβής! Παραδοσιακός τρόπος (ψυχρής έκθλιψης) Φυγοκεντρικά (3 φάσεων προσθήκη νερού) Φυγοκεντρικά (2 φάσεων χωρίς προσθήκη νερού) 90%των πολυφαινολών συχνά χάνεται κατά τη διαδικασία παραγωγής. Δυνατότητα ανάκτησης από τα απόβλητα των ελαιοτριβείων (MINOS:ΤΟP-20 AWARD LIFE PROGRAMS IN EU 2005)

Έκθλιψη και Μάλαξη Χαμηλή θερμοκρασία!

Olea europaea Κυριότερες πολυφαινόλες της ελιάς O H C l e u r o p i n 3 l e u r o p i n y d x T s E c a L t Olea europaea Κυριότερες πολυφαινόλες της ελιάς

Oleuropein Ester of glucosylated elenolic acid and hydroxytyrosol Ελευροπαϊνη C25H32O13 MW 540.52 Ελαιόλαδο, καρπό ελιάς, φύλλα

Φαρμακολογική αξιολόγηση Κλινικές μελέτες Αντιυπερτασική δράση Πειραματικές μελέτες (in vivo) Αντιφλεγμονώδη δράση και πρόληψη της οστεοπόρωσης Προστατευτική του καρδιαγγειακού συστήματος Αντικαρκινική δράση Πειραματικές μελέτες (in vitro) Νόσο του Alzheimer Δερματικές παθήσεις Πολλά υποσχόμενο μόριο!

Διάσπαση της Ελευροπαϊνης + glucose

Επεξεργασία φύλλων για απομόνωση ελευρωπαΐνης σε μεγάλη κλίμακα Ύψος: 60 cm Διάμετρος: 12 cm Χωρητικότητα: 500 Lt

Επεξεργασία 100 kg σκόνης φύλλων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ Μελέτη για την αντι-ισχαιμική, αντιοξειδωτική και υπολιπιδαιμική δράση της ολευρωπεΐνης σε αναισθητοποιημένους κονίκλους (Καθ. κ. Δ. Κρεμαστινός και Ερευνητική ομάδα της Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Αττικό») H δόση που χορηγήθηκε αντιστοιχούσε στον άνθρωπο στην ποσότητα που προέρχεται από την ημερήσια κατανάλωση 50 gr ελαιολάδου και 15 ελιών I. Andreadou, E. Iliodromitis, E. Mikros, M. Constantinou, A. Agalias, P. Magiatis, A. Skaltsounis, E. Kamber, A. Tsantili-Kakoulidou, D. Kremastinos J. Nutrition 2006, 136, 2213-2219.

Μελέτη για την αντι-ισχαιμική, αντιοξειδωτική και υπολιπιδαιμική δράση της ολευρωπεΐνης σε αναισθητοποιημένους κονίκλους 21 μέρες 21 μέρες 30’ 180’

Επίδραση της χορήγησης ολευρωπεΐνης στην έκταση του εμφράγματος (εκφρασμένη σαν ποσοστό επί της ισχαιμικής περιοχής) στο μυοκάρδιο του κονίκλου μετά από 30 min ισχαιμίας και 180 min επαναιμάτωσης * * Μειώνει την έκταση του εμφράγματος του μυοκαρδίου σε φυσιολογικούς κονίκλους και σε μεγαλύτερη δόση σε υπερχοληστερολεμικούς

Μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης κατά 28.7% και 33.1% Επίδραση της χορήγησης ολευρωπεΐνης στα επίπεδα ολικής χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων σε υπερλιπιδαιμικούς κονίκλους * * * * Μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης κατά 28.7% και 33.1% και των τριγλυκεριδίων κατά 41.1% και 61.4% (10 και 20 mg/Kg/BW/day αντίστοιχα).

# * 20ο λεπτό ισχαιμίας 1ο λεπτό επαναιματωσης 20ο λεπτό επαναιματωσης Επίδραση της χορήγησης ολευρωπεΐνης στη συγκέντρωση της μηλονικής διαλδεΰδης στο πλάσμα Προστατεύει από την οξειδωτική βλάβη κατά τη διάρκεια ισχαιμίας- επαναιμάτωσης

* # 20ο λεπτό επαναιματωσης 20ο λεπτό ισχαιμίας Επίδραση της χορήγησης ολευρωπεΐνης στη δραστικότητα της ολικής υπεροξειδικής δεσμουτάσης # * 1ο λεπτό επαναιματωσης 20ο λεπτό επαναιματωσης 20ο λεπτό ισχαιμίας

Χημική σύσταση 7 από τις πιο κοινές ποικιλίες ελαιοδένδρου που καλλιεργούνται στην Ελλάδα Olea europaea var. Koroneiki Agouromanaki Chrysoelia Megaritiki Mastoides Throuba Gaidouroelia

Vacuum Evaporation Extraction Hexane Methanol Olive Oil Extraction AcOEt MPLC Separation Dry Extract Olive leaves or fruits, lixiviation with water Mixture Analysis Structural Identification of Major Compounds LC-MS/MS HPLC-UV High Field NMR Analysis

Variety: KORONEIKI Variety: AGOUROMANAKI Elenolic acid Oleuropein HO-Tyrosol Oleuropein Variety: AGOUROMANAKI Elenolic acid HO-Tyrosol

HPLC ανάλυση καρπών ελιάς Olive fruit water extract Variety: “megaritiki” Hydroxytyrosol HPLC ανάλυση καρπών ελιάς Concentration of hydroxytyrosol = 2mg/olive fruit Olive fruit water extract Variety: “θρούμπα” Hydroxytyrosol Oleuropein

Αντιοξειδωτική δράση πολυφαινολών της ελιάς Μέθοδος DDPH

Μελέτη της προστατευτικής δράσης των συστατικών της ελιάς σε χημικά επαγόμενη βλάβη του DNA (Comet assay) Τα κύτταρα εκτίθενται στην επίδραση H2O2, που παράγεται με τη βοήθεια ενζύμων (οξειδάση της γλυκόζης) Η προκαλούμενη βλάβη στο DNA υπολογίζεται με ηλεκτροφόρηση Τα κύτταρα, όταν επωάζονται μαζί με τα συστατικά της ελιάς, πριν την έκθεσή τους στο H2O2, προστατεύονται από τις βλάβες του DNA, με χρονο-και δοσοεξαρτώμενο τρόπο.

Research Indicates Many Therapeutic Uses for HIDROX™ Olive polyphenols, including hydroxytyrosol, have been the subject of numerous in vitro, in vivo and human studies pointing toward their benefits in many different areas, including: • Prevention of atherosclerosis, through protection of LDL (“bad”) cholesterol from lipid peroxidation • Promotion of intestinal and respiratory health, through anti-bacterial activity • Prevention of cancer, through a potent inhibitory effect on free radicals associated with colon and breast pathologies • Protection of vital tissues from second-hand smoke, as hydroxytyrosol reduces the consequences of smoke-induced oxidative stress • Scavenging of superoxide and other ROS (Radical Oxygen Species) • Antimicrobial activity 

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΟΥ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟ Οξεία χορήγηση του εμπλουτισμένου σε πολυφαινόλες κλάσματος (1/3 κλάσμα/μαλτοδεξτρίνη). Αγγειοδιαστολή μέσω ροής της βραχιόνιας αρτηρίας (Flow Mediated Dilatation) σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο. Συμμετείχαν 30 ασθενείς ανδρικού φύλου. Κριτήρια αποκλεισμού ήταν η ηλικία άνω των 70 ετών, ένα πρόσφατο (<2 μηνών) οξύ στεφανιαίο επεισόδιο, μία bypass επέμβαση στη στεφανιαία αρτηρία και η στένωση αορτής.

Χωρίστηκαν με τυχαίο τρόπο σε 2 ομάδες των 15 ατόμων. Στη μία ομάδα έγινε οξεία χορήγηση του εξεταζόμενου πολυφαινολικού κλάσματος (600 mg κλάσματος διαλυμένου σε 20 ml H2O) και στην άλλη 20 ml H2O (placebo). Η δοσολογία αντιστοιχεί στη μέγιστη ημερήσια διατροφική δόση. Όλες οι μετρήσεις έγιναν τις πρωινές ώρες. Μη σίτιση το προηγούμενο βράδυ και διακοπή λήψης νιτρωδών για 24 h.

Μέτρηση της διαμέτρου της δεξιάς βραχιόνιας αρτηρίας και της ΄΄baseline΄΄ της αιματικής ροής στο αντιβράχιο σε κατάσταση ηρεμίας, με μία συσκευή υπερήχων. Αύξηση αιματικής ροής στο αντιβράχιο και πραγματοποίηση ανάλογων μετρήσεων. Η πορεία αυτή ακολουθήθηκε 30, 60 και 120 min μετά τη λήψη του δείγματος. FMD= % αλλαγή της διαμέτρου της αρτηρίας. Υπεραιμία= % αύξηση της αιματικής ροής. Ανάλογες μετρήσεις κατά την υπογλώσσια χορήγηση νιτρογλυκερίνης.

Χορήγηση του πολυφαινολικού μίγματος (n=15) Baseline 30 min 60 min 120 min Χορήγηση του πολυφαινολικού μίγματος (n=15) Διάμετρος αρτηρίας σε κατάσταση ηρεμίας (mm) 4.78±0.5 4.67±0.45 4.7±0.44 4.71±0.48 Ροή αίματος σε κατάσταση ηρεμίας (ml/min) 152.6±51 135±62 151±68 139±54 Υπεραιμία (%) 190±96 235±105 225±110 235±141 FMD (%) 2.6±1.5 3.73±2.1 4.52±1.34 4.1±2.6 Placebo χορήγηση (n=15) 4.5±0.28 4.6±0.28 4.58±0.3 4.5±0.37 107±67 109±57 114±59 140±78 257±78 278±107 274±123 248±123 2.75±1.85 2.62±1.65 2.64±1.8 2.73±1.8

ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΟΚΙΜΗ Αύξηση τιμής FMD. Άρχισε στα 30 min και κορυφώθηκε στα 60 min μετά τη λήψη του πολυφαινολικού κλάσματος. Ευεργετικά αποτελέσματα στη λειτουργία του ενδοθηλίου, σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο.

Δημοσίευση αποτελεσμάτων επίδρασης πολυφαινολικού κλάσματος από στέμφυλα, σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο. John Lekakis, Loukianos S. Rallidis, Ioanna Andreadou, Georgia Vamvakou, Georgios Kazantzoglou, Prokopios Magiatis, Alexios-Leandros Skaltsounis, and Dimitrios Kremastinos. European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 2005, Vol. 12, No 6, 596-600.

Ας ξαναβρούμε τις ρίζες μας Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το γενετικό μας υλικό…. Μπορούμε όμως να αλλάξουμε τις συνήθειες μας