Ψυχικές διαταραχές συνδεόμενες με την χρήση κανναβινοειδών κούτρα αφροδίτη Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Τομέας Βιολογίας Κυττάρου & Βιοφυσικής Καθηγητής: Λουκάς Χ. Μαργαρίτης

εισαγωγή θα ξεκινήσουμε με ένα παραμύθι γραμμένο από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΤΡΙΒΙΖΑ.. «ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ» Στην παρουσίαση που ακολουθεί θα αναφερθούμε ειδικότερα στη χρήση των κανναβινοειδών

εισαγωγή χρήση: για διατροφή και κλωστικές ίνες Τα κανναβινοειδή είναι ψυχοδραστικές ουσίες που προέρχονται από το φυτό της κάνναβης και ιδιαίτερα από την ποικιλία <κάνναβη η ινδική> χρήση: για διατροφή και κλωστικές ίνες ως ευφορική-διεγερτική ουσία σε θρησκευτικές τελετουργίες ως θεραπευτική ουσία για ποικίλες ασθένειες (ρευματισμούς, επιληψία, βρογχικό άσθμα κλπ.)

Χημικά χαρακτηριστικά Η χημική ουσία στην οποία κυρίως οφείλεται η ψυχοτρόπος ιδιότητα της κάνναβης είναι η Δ-9-τετραϋδροκανναβινόλη ( Δ-9-THC ) Παρασκευάσματα του φυτού της κάνναβης με ψυχοδραστικές ιδιότητες συναντώνται με διαφορετικές ονομασίες όπως: < μαριχουάνα> ( προέρχεται από τα άνθη, τα φύλλα του επάνω τμήματος και τον μίσχο του φυτού) < χασίς> ( προέρχεται από τα διαποτισμένα από την ρητίνη φύλλα ). < χασισέλαιο> αποτελεί το συμπυκνωμένο απόσταγμα του χασίς

Τρόποι χρήσης - Ο συνηθέστερος τροπος χρήσης είναι το κάπνισμα σε μορφή τσιγάρου. Η λήψη μπορεί να γίνει και από το στόμα υπό μορφή γλυκισμάτων ή ροφημάτων. - Η ελάχιστη δόση που μπορεί να δημιουργήσει τοξίκωση είναι για το κάπνισμα μαριχουάνας η περιεκτικότητα ενός τσιγάρου σε 0,5-2% Δ-9-THC, ενώ για την λήψη από το στόμα απαιτείται 3 φορές μεγαλύτερη δόση.

Κατάχρηση- εξάρτηση Η κατάχρηση της κάνναβης χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη χρήση της ουσίας με συνέπεια: αδυναμία να ανταποκριθεί το άτομο σε οικογενειακές, ακαδημαϊκές, εργασιακές και άλλες κοινωνικές υποχρεώσεις. Την επαναλαμβανόμενη χρήση σε καταστάσεις που αυτή θέτει σε κίνδυνο το άτομο ( π.χ. οδήγηση ). τις επανειλημμένες εμπλοκές με το νόμο εξαιτίας της χρήσης. τη συνέχιση της χρήσης παρά την επίγνωση των επιπτώσεων στην κοινωνική ζωή του του ατόμου.

Κατάχρηση- εξάρτηση Η απλώς «ψυχαγωγική χρήση» της κάνναβης είναι δύσκολο να διαχωριστεί από την εξάρτηση ή την κατάχρηση της λόγω δυσκολίας να αποδοθούν στην κάνναβη προβλήματα ψυχολογικά , κοινωνικά και συμπεριφοράς . Μελέτες δείχνουν ότι η εξάρτηση από την κάνναβη δεν είναι ισχυρή και φαίνεται να περιορίζεται σε μάλλον ήπια ψυχολογική εξάρτηση. Δεν έχει βεβαιωθεί η παρουσία στερητικών συμπτωμάτων κλινικής σημασίας αν και αναφέρονται ήπια συμπτώματα ( ευερεθιστότητα, άγχος κλπ.) μετά από χρόνια χρήση της ουσίας.

Κατάχρηση- εξάρτηση Η εξάρτηση σύμφωνα με τα κριτήρια Η εξάρτηση σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-IV από την κάνναβη χαρακτηρίζεται από : Επιτακτική ανάγκη για λήψη της ουσίας Την απασχόληση για την ανεύρεσή της κατά την διάρκεια μεγάλου μέρους της ημέρας. Επιπτώσεις της χρήσης της στον οικογενειακό, ακαδημαϊκό, εργασιακό ή ψυχαγωγικό τομέατης ζωής του ατόμου. επιμονή χρήσης της παρά τηνεπίγνωση ότι προκαλεί στο άτομο προβλήματα σωματικά (π.χ. χρόνιο βήχα σαν αποτέλεσμα καπνίσματος ) ή ψυχολογικά (π.χ. υπερβολική χαλάρωση ή αδράνεια σαν αποτέλεσμα της χρόνιας χρήσης ).

Επιδημιολογία Η κάνναβη είναι σήμερα η περισσότερο διαδεδομένη παράνομη ουσία που χρησιμοποιείται στο Δυτικό κόσμο. - Στις Η.Π.Α. διαδόθηκε από τους Μεξικανούς εργάτες στις αρχές του αιώνα μας με τη μορφή <μαριχουάνας>. - Στην Ευρώπη εμφανίστηκε στα τέλη της 10ετίας του 1960 αρχές του 1970. Η χρήση σταθεροποιήθηκε το 1980 και η χρήση της στο μαθητικό πλυθησμό εφηβικής ηλικίας βρίσκεται περίπου στο 15%.

Επιδημιολογία Στην Ελλάδα η χρήση του χασίς χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα και η εμφάνισή του συνδέεται καθοριστικά με τη δημιουργία του πρώτου προλεταριάτου. Η επιστροφή στρατιωτών από το Μικρασιατικό μέτωποκαθώς και η εγκατάσταση προσφύγων στην Ελλάδα κάτω από αντίξοες συνθήκες συνέβαλαν περαιτέρω στη διάδοση της συνήθειας του καπνίσματος της κάνναβης. Η διάδοση της σύγχρονης επιδημίας στους νέους παρατηρείται κατά κύριο λόγο στα τέλη της 10ετίας του 1970. Από έρευνες φαίνεται ότι στην χώρα μας μέχρι το 1993 υπάρχει διπλασιασμός.

Επιδράσεις και συνέπειες της χρήσης Η Δ-9-THC είναι λιποδιάλυτη και απορροφάται ταχύτατα μετά από την λήψη της.Οι επιδράσεις της στο καρδιαγγειακό (αύξηση αρτηριακής πίεσης, ταχυκαρδία) και το κεντρικό νευρικό σύστημα (νευροψυχολογικές και συναισθηματικές μεταβολές) κορυφώνονται στα 20min περίπου μετά το κάπνισμα και διατηρούνται για 2-3 ώρες. Φάση τοξίκωσης Μεταβολές στα συναισθήματα: - αίσθημα ευεξίας συμπτώματα ευφορίας χαλάρωση ή και αταραξία άγχος, δυσφορία, κοινωνική απόσυρση, παρανοϊκή σκέψη

Επιδράσεις και συνέπειες της χρήσης Η τοξίκωση από κάνναβη: - αυξάνει την ευαισθησία στην πρόσληψη των αισθητηριακών ερεθισμάτων φωτεινότερη αντίληψη των χρωμάτων, αντίληψη λεπτομερειών, αίσθημα ότι ο χρόνος διαρκεί περισσότερο. - προκαλεί νευροψυχολογικές διαταραχές στις λειτουργίες της άμεσης μνήμης, στις ικανότητες συγκέντρωσης και προσοχής, στην ικανότητα εκτέλεσης συνθετικών νοητικών διεργασιών, στην αντίληψη της διάρκειας του χρόνου, στις κινητικές δεξιότητες. - προκαλεί καταστολή του σταδίου REM του ύπνου και διάχυτη επιβράδυνση του βασικού ρυθμού στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα

Επιδράσεις και συνέπειες της χρήσης Η ένταση και η διάρκεια των επιδράσεων εξαρτάται από : τη δόση τον τρόπο λήψης την ατομική αντίδραση τις ψυχοκοινωνικές προσδοκίες που συνδέονται με το συγκεκριμένο περιβάλλον όπου γίνεται η χρήση

Χρόνιες επιδράσεις Τα στοιχεία για χρόνιες επιδράσεις από τη χρήση της κάνναβης είναι συχνά αντιφατικά και όχι επιβεβαιωμένα λόγω της συνυπάρχουσας συχνά χρήσης και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών - Σωματικές βλάβες αναφέρονται από το χρόνιο κάπνισμα κάνναβης στο αναπνευστικό και πνευμονικό σύστημα λόγω της μεγαλύτερης ποσότητας πίσσας και άλλων ερεθιστικών για το αναπνευστικό σύστημα ουσιών που υπάρχουν στα τσιγάρα της κάνναβης - Τα κανναβινοειδή ενοχοποιούνται για καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, για καρκινογόνο δράση και για επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα μέσω της ανασταλτικής επίδρασης στην έκκριση ορμονών

Ψυχικές διαταραχές Οι αναφερόμενες από το DSM-IV ψυχικές διαταραχές που συνδέονται με τη χρήση της κάνναβης είναι: Παραληρηματική διαταραχή τοξίκωσης:οργανικού τύπου διαταραχές όπως σύγχυση, αποδιοργάνωση της σκέψης, συναισθηματική αστάθεια, παραλήρημα και ψευδαισθήσεις - Tο σύνδρομο απουσίας κινήτρων (amotivational syndrome) που χαρακτηρίζεται από απώλεια ενδιαφέροντος και επιδιώξεων, απάθεια, δυσκολία στη συγκέντρωση και κοινωνική απόσυρση

Ψυχικές διαταραχές - Ψυχωτική διαταραχή: Υψηλές δόσεις κάνναβης μπορεί να προκαλέσουν παροδικές παρανοειδείς διαταραχές ή σε σπάνιες περιπτώσεις τυπικές ψυχωτικές διαταραχές. - Αγχώδης διαταραχή: Έντονο άγχος αλλά και κρίσεις πανικού. Οι αντιδράσεις αυτές τροφοδοτούνται από παρανοειδείς σκέψεις που δημιουργούν περίεργους και υπερβολικούς φόβους. - Συμπτώματα όπως κατάθλιψη, υπομανία, διαταραχές ύπνου, συμπτώματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Οι διαταραχές αυτές είναι συνήθως αναστρέψιμες μετά από σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη διακοπή της χρήσης.

Ψυχικές διαταραχές - Δεν θα πρέπει να υποτιμάται παρ ’όλα αυτά η ενδεχόμενη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου, καθώς μελέτες σε ζώα αποδεικνύουν ότι η παρατεταμένη χορήγηση Δ-9-THC φαίνεται να προκαλεί δομικές και λειτουργικές μεταβολές στους νευρώνες του ιππόκαμπου.

Θεραπεία Ο χρήστης κάνναβης αρνείται συνήθως να αποδεχθεί ότι κάνει βαριά χρήση της ουσίας, γεγονός που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην αναζήτηση θεραπείας. Συχνά η αναζήτηση θεραπείας προκύπτει από προβλήματα που εμφανίζονται λόγω της παράλληλης χρήσης οινοπνευματωδών ή άλλων ουσιών. Οι συνηθέστερες μέθοδοι που εφαρμόζονται στη θεραπεία της κατάχρησης και εξάρτησης από κάνναβη είναι οι ψυχοκοινωνικές, σε «στεγνά» προγράμματα.

Θεραπεία Η θεραπεία ψυχικών διαταραχών που προκαλούνται από τη χρήση κάνναβης αντιμετωπίζονται κατά κύριο λόγο με υποστηρικτικές παρεμβάσεις, ιδιαίτερα στις αγχώδεις διαταραχές. Στις πιο σοβαρές αγχώδεις ή άλλες ψυχιατρικές διαταραχές εφαρμόζεται συμπτωματική και βραχεία φαρμακευτική αγωγή.

Η διαμάχη για τη χρήση της κάνναβης Η διαμάχη για τη χρήση της κάνναβης Συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη αντιφατικότητα για το αβλαβές ή μη της χρήσης της. ο διαχωρισμός των ναρκωτικών σε <σκληρά > και <μαλακά> με τις ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις επιτείνει τη σύγχυση. Πόλωση μεταξύ δύο θέσεων: η χρήση της κάνναβης είναι εντελώς ακίνδυνη και χρησιμοποιείται για διασκέδαση ότι η χρήση της κάνναβης είναι ζημιογόνος και προκαλεί δυσάρεστα επακόλουθα σε ποικίλους τομείς της ζωής του χρήστη και για το λόγο αυτό θα πρέπει να απαγορεύεται

Η διαμάχη για τη χρήση της κάνναβης Η διαμάχη για τη χρήση της κάνναβης η κάνναβη δεν αποτελεί μία απλή ουσία αλλά ότι συνίσταται από 60 διαφορετικά κανναβινοειδη τα οποία περιέχουν περισσότερα από 400ενεργά δραστικά συστατικά καλλιεργούνται νέες μορφές κάνναβης με αυξημένη περιεκτικότητα σε Δ-9-THC. Θα πρέπει να διερευνηθούν επιστημονικά ο βαθμός εξάρτησης και οι πιθανές βλαβερές συνέπειες που τα νέα αυτά προΐόντα της κάνναβης προκαλούν στον οργανισμό του χρήστη

πολιτική αντιμετώπιση το αποτέλεσμα της εφαρμογής διαφορετικών κρατικών πολιτικών σχετικά με τη χρήση της κάνναβης είναι δύσκολο να καθοριστεί. προκύπτει επιτακτική ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός σοβαρού σκεπτικού και λήψη αποφάσεων λόγω: - της σταθερά συνεχιζόμενης αυξητικής πορείας της χρήσης και τις προσπάθειες που κάνουν τα κράτη για τον ελεγχό της. - η εμπλοκή της χρήσης της κάνναβης στην καθημερινή εφαρμογή της ιατρικής δημιουργεί την ανάγκη στους γιατρούς για ξεκάθαρες απαντήσεις.

πολιτική αντιμετώπιση Εάν δε γίνουν όλα αυτά, τα κράτη θα συνεχίσουν να παραμένουν σε μια ανώριμη θέση τροφοδοτώντας συνεχώς τις ατέρμονες και καταστροφικές διαφωνίες πάνω σ’ αυτό το θέμα. - χρειάζονται χρήματα - διεθνείς συνεργασίες - καλά σχεδιασμένες επιστημονικές ερευνες - αντικειμενικές απόψεις

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!