Σιένα, η ωραιότερη μεσαιωνική πόλη της Ευρώπης

Σιένα, ένα μεσαιωνικό κόσμημα Σιένα, ένα μεσαιωνικό κόσμημα Εκλεπτυσμένη, ήσυχη και γεμάτη μυριάδες μεσαιωνικά θέλγητρα, αποτελεί το ιδανικό αντίδοτο στην κοσμοσυρροή και την αναγεννησιακή φιλαρέσκεια της Φλωρεντίας. Το ιστορικό κέντρο της πόλης έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Σημαίες των contrade της Σιένα Σιένα, ένα μεσαιωνικό κόσμημα Η Σιένα είναι πόλη στην Τοσκάνη της Ιταλίας, σε υψόμετρο 322 μέτρων και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Η Σιένα είναι μοιρασμένη σε δέκα επτά κοντράντε (ενορίες). Κάθε κοντράντα έχει το όνομα ενός ζώου ή κάποιου αντικειμένου, δική της εκκλησία, λέσχη, πλατεία, σήμα, σημαία, κρήνη και μουσείο. Σημαίες των contrade της Σιένα

Πανόραμα Σύμφωνα με το μύθο ιδρύθηκε από τον Σένιο και τον Άκιο, γιους του Ρέμου -αυτό εξηγεί την ύπαρξη αγαλμάτων της λύκαινας που θήλασε τους μυθικούς ιδρυτές της Ρώμης, το Ρωμύλο και τον Ρέμο. Στην πραγματικότητα, η πόλη, όπως και η Φλωρεντία, ήταν αρχικά οικισμός των Ετρούσκων και εξελίχθηκε σε ρωμαϊκή αποικία, τη Saena Julia, στις αρχές του 1ου αι μ.Χ. Κατά το Μεσαίωνα οι ακμάζουσες τραπεζικές δραστηριότητες και η υφαντουργία την ανέδειξαν σε μία από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές πόλεις.

Πανόραμα Αναπόφευκτα ήρθε σε σύγκρουση με τη Φλωρεντία και η μία διαδεχόταν την άλλη στην κυριαρχία της περιοχής. Από το 1554 η Δημοκρατία της Σιένα παραδόθηκε στο Μεγάλο Δούκα Κόζιμο Α΄ της Φλωρεντίας. Έκτοτε η Φλωρεντία εμπόδισε οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης της Σιένα, με αποτέλεσμα η τελευταία να διατηρήσει αναλλοίωτη τη μεσαιωνική όψη της.

Κάμπο Αυτό φαίνεται εντυπωσιακά στο Κάμπο ή Πιάτσα ντελ Κάμπο, μια συναρπαστική μεσαιωνική πλατεία, που δυο φορές το χρόνο αποτελεί το σκηνικό για τις ιπποδρομίες της πόλης.

Το Πάλιο Επειδή η πιο φαντασμαγορική υπαίθρια γιορτή της Ιταλίας ήταν ανέκαθεν αφιερωμένη στη Μαντόνα, οι παραδοσιακές ιπποδρομίες με την ονομασία «Το Πάλιο» (Il Palio) γίνονται κάθε χρόνο στις 2 Ιουλίου και στις 16 Αυγούστου, ημέρες εορτής της Παρθένου, στην κεντρική πλατεία της πόλης Piazza del Campo. Πρόκειται για μια εκδήλωση η οποία συνεχίζεται από το 1650 μέχρι σήμερα. Πραγματοποιούνταν μάλιστα, με διάφορες μορφές, από το 13ο αι. Το έπαθλο ήταν πάντοτε το κεντητό λάβαρο, το pallium, από το οποίο έχει πάρει το όνομά του ο αγώνας.

Ντελ Κάμπο Το Κάμπο είναι μια μεγαλοπρεπής επικλινής πλατεία σε σχήμα αχιβάδας στην καρδιά της Σιένα, μια αχανής πιάτσα που περιβάλλεται από πανύψηλους πύργους, τεράστια παλάτια και αναρίθμητα άλλα μεσαιωνικά κτήρια, στη συμβολή τριών λόφων της πόλης.

Ντελ Κάμπο Το σχήματος βεντάλιας πλακόστρωτο της Πιάτσα ντελ Κάμπο, επενδυμένο με τούβλο και μάρμαρο, διαιρείται σε εννέα τμήματα, που συμβολίζουν το μανδύα της Μαντόνα, που προστατεύει την πόλη, και το Συμβούλιο των Εννέα, την κυβέρνηση της Σιένα κατά το Μεσαίωνα.

Palazzo Pubblico Στο ίδιο μέρος βρίσκεται και το εντυπωσιακό Παλάτσο Πούμπλικο, ένα τεράστιο κτήριο, με το μουσείο και τον πανοραμικό πύργο- κωδωνοστάσιο Τόρε ντελ Μάντζια.

Τόρε ντελ Μάντζα (Torre del Mangia) Ο πύργος (1338-1348) έχει ύψος 102 μέτρα, 503 σκαλοπάτια και σχεδιάστηκε από ένα διακεκριμένο Σιενέζο ζωγράφο, τον Λίπο Μέμι. Σύμφωνα με την παράδοση, το κωδωνοστάσιο πήρε το όνομά του από τον πρώτο φύλακα και κωδωνοκρούστη, τον Τζοβάνι ντα Μπαλντούτσο, έναν διάσημο mangiaguadagni (= αυτός που τρώει τα έσοδα), δηλαδή άσωτο. Η θέα από ψηλά είναι εκπληκτική. Η καμπάνα του πύργου σήμαινε κάποτε το τέλος της εργάσιμης ημέρας, καθώς και το άνοιγμα και το κλείσιμο των πυλών της πόλης το πρωί και το βράδυ.

Duomo Η δεύτερη μεγάλη πλατεία της πόλης είναι η Πιάτσα ντελ Ντουόμο, όπου δεσπόζουν ο εκπληκτικά διακοσμημένος Καθεδρικός ναός και το Μουσείο Έργων του Καθεδρικού. Ο ντουόμο της Σιένα είναι από τους ωραιότερους καθεδρικούς ναούς της Ιταλίας. Ξεπερνά αυτόν της Φλωρεντίας από κάθε άποψη (καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική), αν εξαιρέσουμε τον τρούλο του Μπρουνελέσκι, και περιέχει γλυπτά του Μιχαήλ Άγγελου, έναν υπέροχο άμβωνα και αναρίθμητα εξαίρετα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής.

Duomo Το μεγαλύτερο τμήμα του καθεδρικού ναού της Σιένα είναι γοτθικού ρυθμού, αλλά το καμπαναριό με τις μαρμάρινες ραβδώσεις είναι αντιπροσωπευτικό της ρομανικής αρχιτεκτονικής της Τοσκάνης. Σε αντίθεση με τον καθεδρικό της Φλωρεντίας, του οποίου το εσωτερικό δεν έχει ιδιαίτερη διακόσμηση, στη Σιένα μένει κανείς έκθαμβος από το εσωτερικό. Το πρώτο που παρατηρεί είναι οι πάμπολλες προτομές, έργα του 15ου και 16ου αι. Απεικονίζουν 172 διαφορετικούς πάπες και 36 αυτοκράτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Λιγότερο εντυπωσιακό αλλά πολύ πιο αξιόλογο είναι το δάπεδο, που είναι καλυμμένο με 56 εγχάρακτες πλάκες (graffito). Ο γοτθικός ρυθμός έχει ως κύρια χαρακτηριατικά το μεγάλο ύψος, τα τεθλασμένα και οξυκόρυφα τόξα, τη χρησιμοποίηση εξωτερικών τοξωτών αντηρίδων για τη στήριξη των τοίχων, τα μεγάλα παράθυρα που επιτρέπουν τον καλύτερο φωτισμό των ναών και διακοσμούνται με υαλογραφήματα, τα οποία παίρνουν τη θέση των τοιχογραφιών. Περίφημος γοτθικός ναός είναι η Παναγία των Παρισίων (12ος αι). Ο ρομανικός ρυθμός έχει ως αφετηρία τη ρωμαϊκή βασιλική και κύρια χαρακτηριστικά του είναι η συμπαγής και στέρεη δομή, οι αψίδες, τα ημικυκλικά τόξα και οι λίθινοι θόλοι, οι πύργοι των κωδωνοστασίων, η χρήση της γλυπτικής του ανθρώπινου σώματος, κυρίως στο εξωτερικό του ναού, και οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό. Εντυπωσιακό παράδειγμα ρομανικού ρυθμού στην Ιταλία είναι η μητρόπολη της Πίζας με το περίφημο κεκλιμένο κωδωνοστάσιό της (12ος αι.)

Μαντόνα και βρέφος Το tondo, πάνω από την είσοδο για το νότιο εγκάρσιο κλείτος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ανήκει στον Ντονατέλο.

Maestà, Duccio di Buoninsegna, Τέμπερα σε ξύλο, 214 x 412 cm, Museo dell' Opera del Duomo φιλοξενείται ένα από τα μεσαιωνικά καλλιτεχνικά αριστουργήματα της Ευρώπης, ο πίνακας της Maestà που φιλοτέχνησε ο Ντούτσο.

Η Maestà, ή Maestà του Duccio απαρτίζεται από πολλά επιμέρους έργα και ανατέθηκε από την πόλη της Σιένα το 1308 στον καλλιτέχνη Duccio di Buoninsegna. Μέχρι το 1505 κοσμούσε την Αγία Τράπεζα του καθεδρικού. Το εμπρός τμήμα συνθέτουν μια μεγάλη ενθρονισμένη Madonna και ο Υιός με αγίους και αγγέλους, και predella από την παιδική ηλικία του Χριστού με προφήτες. Η αντίστροφη πλευρά έχει το υπόλοιπο του συνδυασμένου κύκλου της ζωής της Παναγίας και τη ζωή του Χριστού σε ένα σύνολο σαράντα τριών μικρών σκηνών. Διάφορα τμήματα είναι τώρα διασκορπισμένα ή έχουν χαθεί. Αν και χρειάστηκε μια γενιά για να γίνουν πραγματικά αισθητές οι συνέπειες της Maestà του Duccio, το σύνολο της ιταλικής ζωγραφικής μπαίνει σε μια πορεία που οδηγεί μακριά από τις ιερατικές παραστάσεις της βυζαντινής τέχνης προς μια πιο άμεση παρουσίαση της πραγματικότητας. (Maestà, είναι η ιταλική λέξη για το «μεγαλοπρεπής» και ορίζει μία εικονική φόρμα της ένθρονης Madonna ως βασίλισσας των Ουρανών με τον Ιησού παιδί, είτε συνοδεύεται είτε όχι από αγγέλους και αγίους. Maria Regina είναι ένα συνώνυμο των ιστορικών της τέχνης για αυτή την απεικόνιση).

Εθνική Πινακοθήκη Μια από τις μεγαλύτερες πινακοθήκες αποτελεί η Εθνική Πινακοθήκη (Pinacoteca Nazionale). Σε αυτή μπορεί να μελετήσει κανείς το ιδιαίτερο ύφος ή σχολή που οι ζωγράφοι της Σιένα δημιούργησαν κατά τους αιώνες που προηγήθηκαν της Αναγέννησης. Αποτελείται από 2 ορόφους. Ο πρώτος αξιοποιείται συχνά για περιστασιακές εκθέσεις. Στον δεύτερο παρουσιάζεται η πρώιμη περίοδος της σχολής της Σιένα, κατά την οποία είναι έντονη η επίδραση της τεχνοτροπίας των Βυζαντινών (στιλιζαρισμένη εμφάνιση, αυστηρή ομορφιά, προτίμηση για χρυσό φόντο). Οι άλλες αίθουσες οδηγούν σε έργα των Ντούτσο και Σιμόνε Μαρτίνι, που θεωρούνται από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του Μεσαίωνα, πριν από την έλευση των πρωτοπόρων της Αναγέννησης, όπως ο Τζότο.

Ένθρονη Μαντόνα, Σιμόνε Μαρτίνι Ένθρονη Μαντόνα, Σιμόνε Μαρτίνι Σιένα, Πόλη της Θεοτόκου Η «ένθρονη Μαντόνα» του Σιμόνε Μαρτίνι, κυριαρχεί στη Σάλα ντελ Παλαμόντο του Παλάτσο Πούμπλικο. Tο θέμα αυτό, γνωστό ως «Μαεστά», ήταν το αγαπημένο των Σιενέζων ζωγράφων.

Ο Μυστικός γάμος της Αγίας Αικατερίνης, του Μπεκαφούμι (Εθνική Πινακοθήκη) Στο καλλιτεχνικό ζενίθ της Σιένα, την ύστερη χρονικά περίοδο του 14ου και του 15ου αι., εκτός από τον Sodoma, ξεχωριστός ζωγράφος είναι και ο τοσκανικής καταγωγής Ντομένικο Μπεκαφούμι.

San Domenico Σημαντικές είναι και οι εκκλησίες Σαν Ντομένικο, Σαν Φραντζέσκο και Σάντα Μαρία ντέι Σέρβι, καθώς και το αρχαιολογικό μουσείο. Η Βασιλική San Domenico (Αγ. Δομίνικος) είναι ένας λιτός ναός από κόκκινο τούβλο. Ιδρύθηκε από τους Δομινικανούς το 1125. Συνδέεται στενά με την Αγία Αικατερίνη της Σιένα, επίσης προστάτιδος της πόλης αλλά και ολόκληρης της Ιταλίας- μαζί με τον Άγιο Φραγκίσκο- καθώς εδώ θαυματούργησε, έγινε δομινικανή μοναχή και εμφάνισε τα στίγματα (τις πληγές του Χριστού). Η σημερινή εκκλησία του San Domenico χρονολογείται από το 1226. Είναι μια τεράστια, σοβαρή δομή που προεξέχει πάνω από ένα σύγχρονο τμήμα της πόλης και προσφέρει ωραία θέα στο Duomo και στις στέγες της Σιένα.

Cappella di Santa Caterina Η Cappella di Santa Caterina (παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης) μέχρι τη μέση του δεξιού τοίχου φέρει τοιχογραφίες με σκηνές από τη ζωή της αγίας. Όλα εκτός από το δεξιό τοίχο (όπου το 1593 ζωγράφισε ο Francesco Vanni την Αγία να εκτελεί έναν εξορκισμό) είναι νωπογραφίες από τον Τζοβάνι Αντόνιο Μπάτσι, γνωστό ως Sodoma (παρατσούκλι που πιθανόν οφείλεται στη γεμάτη υπερβολές εξιστόρηση του βίου του από τον κριτικό της Αναγέννησης Αντόνιο Βαζάρι, που τον μισούσε), το 1526. Αυτό το παρεκκλήσι στεγάζει την κάρα (το κεφάλι) και το δάχτυλο της Αγίας Αικατερίνης στη μαρμάρινη λειψανοθήκη πάνω στο βωμό, που ανάγεται στο 15ο αι. Ο κύριος ναός της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται κάτω από το λόφο στο σπίτι της οικογένειάς της, και το υπόλοιπο σώμα της είναι σε τάφο στη Santa Maria Sopra Minerva στη Ρώμη.

Φόντε Μπράντα Η μεσαιωνική κρήνη Φόντε Μπράντα και πίσω της η εκκλησία του Σαν Ντομένικο, του 13ου αι.

Benvenuti a Siena e arrivederci… Φιλική και προσιτή η πόλη κερδίζει αμέσως τον επισκέπτη, κατάμεστη όπως είναι με έργα τέχνης, εξαίρετες εκκλησίες, ενδιαφέροντα μουσεία, αμέτρητα ήσυχα δρομάκια και κρυφές γραφικές γωνιές, όπου μπορείς να συναντήσεις προσόψεις απλών κτηρίων της όμορφης Ιταλικής πόλης, όπως αυτές. Ποτέ δεν έχεις δει τόσα διαφορετικά καφέ μαζεμένα. Ή τόσο όμορφα! Μεσαιωνικό χρώμα στο μέλλον, που σε ταξιδεύει στο χρόνο μαζί του…