ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Λάμπρος Λάμπρου, Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Παρουσίαση Πρακτικών εφαρμογών Κατηγορίες δραστηριοτήτων Δραστηριότητες αρχικές Δραστηριότητες συνεργασίας Δραστηριότητες επίλυσης προβλήματος Δραστηριότητες χαρτών και προσανατολισμού

Αλυσίδες με σχήματα(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Περιγραφή: Τα παιδιά είναι χωρισμένα σε ομάδες(8 παιδιά). Η κάθε ομάδα φτιάχνει ένα κύκλο όπου τα παιδιά κρατούν χέρια, φτιάχνοντας μια αλυσίδα. Χωρίς να σπάσει η αλυσίδα τα παιδιά φτιάχνουν: Ορθογώνιο Τετράγωνο Τρίγωνο Αστέρι Αλλάζουν επίπεδο/ μέγεθος σχήματος.

Οι βάτραχοι(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: τρία κυκλικά σημάδια για κάθε ομάδα Περιγραφή: Τα παιδιά είναι χωρισμένα σε ομάδες (3 παιδιά). Το ένα παιδί «βάτραχος» βρίσκεται πάνω στο πρώτο νούφαρο, τα άλλα δύο παιδιά μπορούν να κολυμπούν και βοηθούν το παιδί στο νούφαρο να πηδά στα νούφαρα που τοποθετούν, για να το βοηθήσουν να φτάσει στην απέναντι πλευρά χωρίς να πέσει στο νερό (τα νούφαρα να αναγκάζουν το παιδί να κάνει μικρά άλματα). Στη συνέχεια άλλος «βάτραχος» επιστρέφει με τη βοήθεια των παιδιών της ομάδας του στην άλλη όχθη. Η δραστηριότητα τελειώνει όταν και τα 3 παιδιά περάσουν από την μια όχθη στην άλλη. Παραλλαγή: Η δραστηριότητα εκτελείται συναγωνιστικά

Επικίνδυνα σακουλάκια(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Σακουλάκια, ρακέτες, στεφάνια. Περιγραφή: Η κάθε ομάδα (4-6παιδιά) προσπαθεί να μεταφέρει τα σακουλάκια σε «ασφαλισμένο» χώρο με τη βοήθεια ρακέτας, χωρίς να τα ακουμπούν με τα χέρια τους.

Σηκωθείτε όλοι μαζί(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Περιγραφή: Ο σκοπός της ομάδας (6-8 παιδιά) είναι να σηκωθούν συγχρόνως όλα τα μέλη της, μετά από μερικές δοκιμές σε ζευγάρια ή τριάδες, με τους εξής κανόνες: Όλα τα παιδιά σε κυκλική διάταξη κρατούνται από τα χέρια Όλα τα μέλη της ομάδας αγγίζουν ο ένας τον άλλο με τα πόδια Όταν σηκώνονται πάνω από το δάπεδο ξεκινούν όλα μαζί.

Το νησί(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Ξύλινη βάση ή στεφάνια γυμναστικής Περιγραφή: Πλάθουμε μια φανταστική ιστορία για τα παιδιά, π.χ. κατά την πορεία στην όχθη ενός ποταμού ξέσπασε μια καταιγίδα και το ποτάμι αρχίζει να πλημμυρίζει τις γύρω περιοχές. Η ομάδα(6-8 παιδιά) μπορεί να σωθεί μόνο επάνω σε ένα μικρό νησάκι που αποτελείται από την ξύλινη βάση διαστάσεων (60 Χ 60 εκ.) ή στεφάνια κλπ. Κανείς δεν ακουμπά το έδαφος για τουλάχιστο 10 δευτερόλεπτα. Παραλλαγές: Το νησάκι μπορεί να σχηματιστεί με τη βοήθεια ενός κομματιού υφάσματος ή με ένα κύκλο στο έδαφος ( με σχοινί) Βαθμιαία μειώνουμε το μέγεθος του νησιού και αναζητούμε τα χρονικά όρια της δυνατής εκτέλεσης

Στεφάνια κουνηθείτε(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά : Στεφάνια γυμναστικής Περιγραφή: Τα παιδιά της κάθε ομάδας (6-8 παιδιά) βρίσκονται σε κυκλική διάταξη και πιάνονται από τα χέρια. Σε ένα σημείο του κύκλου περνάμε ένα στεφάνι στο χέρι ενός παιδιού. Στόχος της δραστηριότητας είναι να περάσει το στεφάνι από όλα τα παιδιά της ομάδας χωρίς να διακόπτεται η σύνδεσή τους μέσα στον κύκλο. Παραλλαγές: το στεφάνι να μετακινηθεί από την άλλη κατεύθυνση οι ομάδες χρησιμοποιούν ταυτόχρονα 2 στεφάνια οι ομάδες παρατάσσονται σε σειρά η δραστηριότητα εκτελείται με τη μορφή διαγωνισμού

Η ομάδα στον πάγκο(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Πάγκος γυμναστικής Περιγραφή: Τα παιδιά κάθε ομάδας (6-8 παιδιά) ανεβαίνουν τυχαία σ’ ένα πάγκο γυμναστικής. Η σειρά με την οποία θα τους ζητηθεί να σταθούν μπορεί να είναι: αλφαβητική σειρά ( όνομα /επίθετο) ημερομηνία γέννησης μέγεθος παπουτσιού ύψος (χαμηλό -ψηλό / ψηλό - χαμηλό) Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας κανένα παιδί δεν κατεβαίνει από τον πάγκο. Το παιδί που θα πέσει κάτω επιστρέφει στην αρχική του θέση και ξαναδοκιμάζει. Παραλλαγές: Η δραστηριότητα μπορεί να εκτελεστεί με τη μορφή διαγωνισμού Τα παιδιά εκτελούν τη δραστηριότητα με δεμένα τα μάτια

Σκυταλοδρομία αλλιώς(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Πορτοκάλια, μπάλα αντισφαίρισης, μικρά κουτιά αναψυκτικών Περιγραφή: Κάθε ομάδα (6-8 παιδιά) πρέπει να μεταφέρει ένα αντικείμενο χωρίς τη βοήθεια των χεριών σε συγκεκριμένη διαδρομή. Το αντικείμενο είναι τοποθετημένο σε μια βάση/ καρέκλα μπροστά από την ομάδα. Το πρώτο παιδί πρέπει να πιάσει το αντικείμενο, να το σηκώσει και να το δώσει στο επόμενο. Η εκτέλεση θεωρείται πετυχημένη, όταν το αντικείμενο μεταφερθεί μέχρι το τελευταίο παιδί χωρίς να πέσει κάτω.

Μαγικό χαλί(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: ένα χαλί για κάθε ομάδα (8-10 παιδιά) μεγέθους 1.40 Χ 1.20 μ. Περιγραφή: Τα παιδιά πετούν με ένα μαγικό χαλί και διαπιστώνουν ότι πήραν λάθος κατεύθυνση. Πρέπει να αναποδογυρίσουν το χαλί για να πάνε στο σωστό μέρος. Κατά το αναποδογύρισμα όλοι βρίσκονται επάνω στο χαλί. Παραλλαγές: Ακουμπούν το χαλί μόνο με τα πόδια Διάφορα μεγέθη και σχήματα του χαλιού Ακουμπούν το χαλί μόνο με τα πόδια ενώ τα άλλα μέρη του σώματος προεξέχουν.

Ο Άτλαντας (Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: για κάθε ομάδα (6-8 παιδιά) μια μεγάλη μπάλα (fit-ball) Περιγραφή: Ο σκοπός της δραστηριότητας είναι να μεταφέρουν τα παιδιά μια μεγάλη μπάλα, από τη μια μεριά της αίθουσας στην άλλη, χωρίς να την ακουμπήσουν με τα χέρια και η μπάλα να μην ακουμπήσει το δάπεδο. Στο τέρμα πρέπει να τοποθετηθεί σε μια βάση (κιβώτιο, ελαστικό κ.λπ. ).

Το τέρας(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Περιγραφή: Σκοπός της δραστηριότητας είναι να μετατρέψει μια ομάδα παιδιών (6-8 παιδιά) σε ένα ζωντανό τέρας, το οποίο έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό ποδιών και ένα πολυμελές σώμα. Ορίζουμε το σωστό αριθμό άκρων που επιτρέπεται να ακουμπούν στο έδαφος: ο συνολικός αριθμός των μελών μιας ομάδας πλην ένα. Τα παιδιά με διάφορες λαβές δημιουργούν ένα σύμπλεγμα με τα σώματά τους και προσπαθούν να μετακινηθούν σε απόσταση 5 μέτρων. Κατά τη διάρκεια της μετακίνησης όλοι πρέπει να είναι σε επαφή με κάποιο μέρος του σώματος του άλλου. Παραλλαγές: καθορίζουμε μια συγκεκριμένη χρονική προθεσμία για την εκτέλεση και αλλάζουμε την απόσταση της μετακίνησης για τη δημιουργία του ¨Τέρατος¨ καθορίζουμε συγκεκριμένο αριθμό άκρων, π.χ. από μια ομάδα 8 παιδιών επιτρέπεται να ακουμπούν το έδαφος 4 πόδια και 4 χέρια, ενώ όταν επιτυγχάνεται η εκτέλεση μειώνουμε τον αριθμό τους

Ποτάμι γεμάτο στεφάνια(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: έγχρωμα γυμναστικά στεφάνια ή σχοινιά. Περιγραφή: Παρομοιάζουμε το χώρο με ένα ποτάμι, μέσα στο οποίο είναι διασκορπισμένα έγχρωμα στεφάνια. Κάθε στεφάνι έχει διαφορετική λειτουργία, όπως π.χ.: Σε ένα μπλε στεφάνι μπορούν να πατήσουν περισσότερα από ένα παιδιά Το κόκκινο σημαίνει κίνδυνο, απαγορεύεται να πατήσουν μέσα σ’ αυτό Στο μαύρο επιτρέπεται να πατήσει το παιδί με ένα πόδι μόνο Το κίτρινο μπορεί να το ακουμπήσει μόνο με τα χέρια Το άσπρο με ένα χέρι μόνο κ. λπ. Σκοπός της δραστηριότητας είναι να περάσουν τα παιδιά της κάθε ομάδας (6-8παιδιά) από τη μια μεριά στην άλλη, ακολουθώντας τις συγκεκριμένες οδηγίες Παραλλαγές: Καθορίζουμε μια χρονική προθεσμία (π.χ. 10 λεπτά) για μετακίνηση των παιδιών. Προσθέτουμε κάποια εμπόδια στο χώρο

Ηλεκτρικός φράκτης (Ε΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: ένα δίχτυ πετοσφαίρισης ή σχοινί, βάσεις για το δίχτυ, πάγκος γυμναστικής Περιγραφή: Τα παιδιά (6-8) προσπαθούν να μετακινηθούν όλα από τη μια άκρη του πάγκου στην άλλη, χωρίς κανένα να ακουμπήσει το δάπεδο και το δίχτυ. Παραλλαγές: Τοποθέτηση στηρίγματος πάνω στον πάγκο και κοντά στο δίκτυ π.χ. μικρό ξύλινο κιβώτιο Τα παιδιά μεταφέρουν ένα τραυματία

Απ’ εδώ ως εκεί(ΣΤ΄ τάξη) Υλικά: 2 χοντρά σανίδια μήκους 2 μέτρων, 7 τούβλα ή κοντά ξύλινα πρίσματα Περιγραφή: Σκοπός της δραστηριότητας αυτής είναι να μετακινηθούν όλα τα μέλη της ομάδας σε μια ορισμένη απόσταση με τη βοήθεια των υλικών. Καθώς τα παιδιά μετακινούνται, δεν ακουμπούν το έδαφος και τα σανίδια ακουμπούν μόνο τα τούβλα. Πρέπει να μεταφέρουν όλα τα υλικά από την αφετηρία στο τέρμα της διαδρομής. Παραλλαγές: Αντί για σανίδια και τούβλα η ομάδα έχει στη διάθεσή της ένα συγκεκριμένο αριθμό ξύλινων πρισμάτων (10Χ10Χ45 εκ.) και τετράγωνα κομμάτια από χαλί (30Χ30 εκ.). Ο αριθμός τους είναι πάντα κατά ένα μικρότερος απ’ όσα είναι τα μέλη της ομάδας Η δραστηριότητα μπορεί να γίνει με συναγωνιστική μορφή ανάμεσα στις ομάδες Μια ομάδα παιδιών μετακινείται σε μια απόσταση πάνω σ’ ένα κομμάτι χαλί ή πλαστικό τραπεζομάντιλο, χωρίς να ακουμπάει κανείς το έδαφος.

Ζωντανά σκαλοπάτια(ΣΤ΄ τάξη) Υλικά: 9 γερές ράβδοι μήκους ενός μέτρου και πάχους τεσσάρων εκατοστών Περιγραφή: Ζητείται από τα παιδιά να γίνουν ζευγάρια παρόμοιου ύψους, το ένα δίπλα στο άλλο. Κάθε ζευγάρι κρατάει τη ράβδο από τις άκρες παράλληλα με το έδαφος, σε διαφορετικό ύψος, το πολύ στο ύψος των ώμων. Μ’ αυτό τον τρόπο δημιουργούμε σκαλοπάτια από τα οποία πρέπει να μετακινηθούν τα παιδιά ένα-ένα στηριζόμενα στα χέρια. Στο τέλος κατεβαίνουν κάτω με ένα άλμα και συνεχίζει το επόμενο. Παραλλαγές: Αντί για σκαλοπάτια, σχηματίζουμε μια γέφυρα με τις ράβδους. Το παιδί στηρίζεται με τα χέρια στα κεφάλια των συμμαθητών του. Δημιουργούμε μια ατέλειωτη γέφυρα, όταν το πρώτο ζευγάρι παρατάσσεται στο τέλος της σειράς. Δημιουργούμε με τις ράβδους σκαλοπάτια σε ανηφόρα, κατηφόρα, καμπύλη, ζικ-ζακ και στροφή.

Εμπιστεύομαι τον αρχηγό (Ε΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Σχοινί, μικρά εμπόδια, μαντήλια, αυλή. Περιγραφή: Κάθε ομάδα (4 παιδιά) με τη βοήθεια του αρχηγού προσπαθούν να περπατήσουν σε συγκεκριμένη διαδρομή, χωρίς αυτά να βλέπουν. Σε όλη τη διαδρομή πρέπει να κρατούν το σχοινί και να ακολουθούν τις οδηγίες του αρχηγού. Κάθε φορά αλλάζει ο αρχηγός.

Χαμένοι αριθμοί(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Τέσσερα σύνολα από καρτελάκια με διαφορετικό χρώμα (κόκκινο – κίτρινο-μπλε-πράσινο) αριθμημένα από το 1 μέχρι το 6, χάρτες Περιγραφή: Η κάθε ομάδα(4-6 παιδιά) με τη βοήθεια του χάρτη της, τοποθετεί τις καρτέλες με τους αριθμούς σε συγκεκριμένο μέρος στην αυλή του σχολείου. Οι ομάδες αλλάζουν χάρτες και προσπαθούν να εντοπίσουν τις κάρτες που έκρυψε η άλλη ομάδα, με το γρηγορότερο τρόπο. Κάθε ομάδα εργάζεται σε ξεχωριστό χώρο. Παραλλαγή: Η κάθε ομάδα βρίσκει τις καρτέλες με τους αριθμούς όπου στο πίσω τους μέρος αναγράφονται λέξεις και φτιάχνουν τη δική τους πρόταση. Περισσότερες καρτέλες (1-10).

Ο χάρτης puzzle (Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: χάρτες σε κομμάτια (9-12) Περιγραφή: Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες (4 παιδιά). Κάθε ομάδα έχει ένα αριθμό. Μέσα στην αίθουσα είναι ανακατεμένα και αριθμημένα τα κομμάτια των χαρτών. Ο στόχος κάθε ομάδας είναι να βρει τα δικά της κομμάτια, να τα φέρει και να τα συναρμολογήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται. Μέσα στο χώρο κινείται μόνο ένα παιδί από κάθε ομάδα κάθε φορά. Παραλλαγές: Η δραστηριότητα διεξάγεται σε μέρος της αυλής του σχολείου Τα κομμάτια του χάρτη δεν είναι αριθμημένα

Θυμάμαι το χάρτη(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Χάρτες, καρτέλα αποτελέσματος. Περιγραφή: Τα παιδιά της ομάδας(4 παιδιά) προσπαθούν να εντοπίσουν τους ίδιους χάρτες που υπάρχουν στις δύο πλευρές. Σημειώνουν στην καρτέλα το σωστό γράμμα με τον αριθμό που ταιριάζει.

Η γραμμή(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: χάρτης για κάθε ομάδα (3 παιδιά), μολύβια Περιγραφή: Η κάθε ομάδα ακολουθεί τη δική της σημαδεμένη γραμμή πάνω στο χάρτη μέσα στην αίθουσα. Η διαδρομή δημιουργείται με τη βοήθεια γυμναστικών οργάνων και πάνω σ’ αυτά σημαδεύουμε «σταθμούς ελέγχου». Τα παιδιά προσπαθούν να σημειώσουν στο χάρτη τους τα σημεία αυτά (για αρχή η κάθε ομάδα έχει να σημειώσει 5-6 σταθμούς). Παραλλαγές: Τα παιδιά έχουν να σημειώσουν τα υλικά (8- 10) σταθμών Η δραστηριότητα γίνεται στην αυλή του σχολείου

Η σκυταλοδρομία(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: χάρτης με σημαδεμένους και αριθμημένους σταθμούς ελέγχου για κάθε ομάδα (4 παιδιά), καρτέλα- χάρτης. Περιγραφή: Κάθε ομάδα ξεκινά και, αφού συναντήσει το πρώτο σταθμό ελέγχου, ένα παιδί τρέχει στην αφετηρία και σημειώνει το υλικό στο χάρτη τους. Στη συνέχεια επιστρέφει στην ομάδα του, και το επόμενο παιδί συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο να σημειώσει το υλικό του δεύτερου σταθμού. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται όταν τα παιδιά σημειώσουν τα υλικά όλων των σταθμών ελέγχου (10-12 σταθμοί).

Ανακαλύπτω τους κωδικούς(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: Χάρτης, καρτέλα σταθμών, μολύβια, χρονόμετρο. Περιγραφή: Η κάθε ομάδα (4 παιδιά) προσπαθεί να εντοπίσει τους 8 «σταθμούς ελέγχου», που βρίσκονται σκορπισμένοι στην αυλή του σχολείου, με τη βοήθεια του χάρτη τους. Οι «σταθμοί ελέγχου» έχουν ένα κωδικό (γράμμα, λέξη, σχήμα). Τα παιδιά σημειώνουν στην καρτέλα τους τον κωδικό κάθε σταθμού. Αφού ολοκληρώσουν την καταγραφή επιστρέφουν στην αφετηρία. Για κάθε σωστό κωδικό οι ομάδες ανταμείβονται με βαθμούς. Παραλλαγές: Περισσότεροι σταθμοί (12 ) Στο πάρκο

Οι θησαυροί βρίσκονται παντού(Δ΄-ΣΤ΄ τάξεις) Υλικά: ετοιμασία 5-6 σταθμών μέσα στο χώρο, φάκελος οδηγιών, χρονόμετρο, κάθε ομάδα (3-5 παιδιά) μια ορισμένη διαδρομή Περιγραφή: Κάθε ομάδα παίρνει ένα φάκελο με τους κανόνες του παιχνιδιού και με την πρώτη οδηγία, για να αρχίζει η αναζήτηση του κρυμμένου θησαυρού. Παραδείγματα των οδηγιών: Κοντά σε ένα στρώμα γυμναστικής που βρίσκεται δίπλα στο βόρειο τοίχο, θα βρείτε την επόμενη οδηγία. Από αυτό το μέρος που βρίσκεστε τώρα, προχωρήστε 10 μέτρα νότια, εκεί βρίσκεται ένα γυμναστικό όργανο, πάνω στο οποίο θα βρείτε την επόμενη πληροφορία. Σε κάθε γωνιά της αίθουσας βρίσκεται ένα χάρτινο κουτάκι. Ένα από αυτά περιέχει την επόμενη οδηγία. Η επόμενη οδηγία κρέμεται πάνω σε ένα πολύζυγο, στη δυτική μεριά της αίθουσας. Ο θησαυρός βρίσκεται σε ένα μέρος, που είναι 3 μέτρα από τη νότια μεριά και 2 μέτρα από τη δυτική μεριά της αίθουσας.

Βιβλιογραφικές αναφορές Neuman J. (2004). Περιπετειώδη παιχνίδια με φαντασία, για άσκηση και ψυχαγωγία. Θεσαλλονίκη: Εκδόσεις Salto. Neuman J. (2004). Παιχνίδια και ασκήσεις στη φύση. Jan Neuman. Θεσαλλονίκη: Εκδόσεις Salto. Beaumont G. (1998). Curriculum Bank Physical Education key stage 2. Warwickshire : Published by scholastic Ltd.