Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο, 19 Απριλίου 2013 RIS3 στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Κατευθύνσεις στρατηγικής έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση: συμπεράσματα από την συνάντηση εργασίας RIS και επόμενα βήματα Αντώνης Φυσεκίδης μέλος της ομάδος Εμπειρογνωμόνων Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γ.Δ. Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής Χίος Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο, 19 Απριλίου 2013

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Να προσδιορίζεται σε σχέση με τα χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Προωθεί τη διαδικασία της «επιχειρηματικής ανακάλυψης» (entrepreneurial discovery process) για την έξυπνη εξειδίκευση, Να εξασφαλίζει κρίσιμη μάζα στις δραστηριότητες παραγωγής και καινοτομίας, Να έχει εξαγωγικό προσανατολισμό (outward- looking), Να συνεκτιμά τις εξελίξεις στο άμεσο μέλλον (future- oriented). 5 + 6 DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

5 κατευθύνσεις για τη Στρατηγική RIS3 Ανανέωση παραδοσιακών κλάδων με τον προσανατολισμό σε δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και νέες market niches, Εκσυγχρονισμό με την υιοθέτηση και διάδοση νέων τεχνολογιών, Τεχνολογική διαφοροποίηση από υφιστάμενες εξειδικεύσεις σε συναφή πεδία, Ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων μέσω ριζικής τεχνολογικής ανανέωσης και ανατρεπτικής καινοτομίας, και Αξιοποίηση νέων μορφών καινοτομίας, όπως ανοικτή καινοτομία, καινοτομία από τους χρήστες, κοινωνική καινοτομία, καινοτομία στις υπηρεσίες. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

6 στάδια για τη Στρατηγική RIS3 Ανάλυση του περιφερειακού πλαισίου και των δυνατοτήτων για καινοτομία, Δημιουργία υγιούς δομής διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων εκ των κάτω, χωρίς αποκλεισμούς, Παραγωγή ενός κοινού οράματος για το μέλλον της περιοχής, Επιλογή ενός περιορισμένου αριθμού προτεραιοτήτων για την περιφερειακή ανάπτυξη, Δημιουργία του κατάλληλου συνδυασμού πολιτικών, έργων και δράσεων υποστήριξης της καινοτομίας, Δημιουργία μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

Έξυπνη εξειδίκευση - Τι είναι ? Έξυπνη εξειδίκευση είναι: Υποστήριξη του μετασχηματισμού της περιφερειακής οικονομίας μέσω μιας διαδικασίας «επιχειρηματικής ανακάλυψης» ευκαιριών στη διεθνή αγορά. Προϋπόθεση (ex-ante conditionality) για τη χρηματοδότηση δράσεων Ε&Α, καινοτομίας, και ψηφιακής σύγκλισης από το ΕΤΠΑ για την περίοδο 2014-2020. Στρατηγική και ευκαιρία προσδιορισμού πώς τα Διαρθρωτικά Ταμεία θα χρηματοδοτήσουν έργα και δράσεις σε κάθε Περιφέρεια! Έξυπνη εξειδίκευση δεν είναι: Χρηματοδότηση Ε&Α σε εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα. Επιλογή 1-2 κλάδων παραγωγής /clusters για χρηματοδότηση. Νέα στρατηγική – βασίζεται σε εμπειρίες 15 ετών σχετικά με την υποστήριξη περιφερειακών στρατηγικών καινοτομίας. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

Προκλήσεις: Ελληνικές περιφέρειες στην ΕΕ

Καινοτομία για κάθε περιφέρεια της Ελλάδος Από την οπτική των συστημάτων καινοτομίας, μπορούμε να διακρίνουμε 4 τύπους περιφερειών : Περιφέρειες με αναπτυγμένες ικανότητες έρευνας και τεχνολογίας (Αττική, Δυτική Ελλάδα, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη) Περιφέρειες με υψηλή ικανότητα παραγωγής και μέσο επίπεδο καινοτομίας (Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία, Ανατολική Μακ.-Θράκη) Περιφέρειες με μεγάλες δυνατότητες στον τομέα του τουρισμού (Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά) και εξαιρετικά χαμηλή καινοτομία Περιφέρειες που βασίζονται σε παραδοσιακούς τομείς παραγωγής με δυναμικό καινοτομίας σε τοπικά προϊόντα (Ήπειρος, Θεσσαλία, Πελοπόννησος). Σε κάθε τύπο περιφέρειας πρέπει να προσδιορισθεί ο καλύτερος συνδυασμός κλάδων για ενίσχυση

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Παράδειγμα ΕΕ: Βαλεαρίδες νήσοι, Ισπανία -Ο τομέας του τουρισμού είναι κινητήρια δύναμη της οικονομίας των Βαλεαρίδων. -Περιφερειακή πολιτική ανάπτυξης βασισμένη σε ΕΤΑΚ που συμβάλλει στην τεχνολογική αναβάθμιση του δραστηριοτήτων γύρω από τον τουρισμό -Ολοκληρώνει πολλές τεχνολογίες. -Οδηγεί στην ανάπτυξη εξειδικευμένων δραστηριοτήτων έντασης γνώσεων. DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Απαραίτητο βήμα για την ΠΒΑ αλλά και όλες τις ελληνικές περιφέρειες: Πειστική στρατηγική ΤΠΕ ανά παραγωγικό τομέα. Παραδείγματα Πρωτογενής τομέας & ΤΠΕ για έλεγχο ποιότητας Τρόφιμα-ποτά & ΤΠΕ για e-commerce Ευφυείς μεταφορές & ΤΠΕ για μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και αύξηση της αξιοπιστίας των δημοσίων υπηρεσιών μεταφοράς Ενέργεια - Περιβάλλον & ΤΠΕ για Smart-grid εφαρμογές Υγεία & ΤΠΕ για e-health Νέες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από τις περιφερειακές υπηρεσίες Ανάπτυξη των νέων ψηφιακών δικτύων πρόσβασης (NGN) επόμενης γενιάς Ενεργή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε δραστηριότητες ΤΠΕ DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

Προτάσεις για τον σχεδιασμό της RIS3 της ΠΒΑ Η στρατηγική καινοτομίας να εστιαστεί στο παραγωγικό πλέγμα Βιο-οικονομίας – Τουρισμού - Πολιτισμού - ΤΠΕ για τον εντοπισμό τεχνολογιών και συνεργιών που θα αυξήσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα της ΠΒΑ. Τομείς Βιο-οικονομίας που σχετίζονται άμεσα με την ΠΒΑ: αγροκαλλιέργεια, αλιεία, κτηνοτροφία, μεταποίηση τροφίμων και ποτών. Έμφαση σε ενα ‘συστημικό μοντέλο’ καινοτομίας γύρω από την συνεργασία Πανεπιστημίου Αιγαίου, ενώσεων παράγωγων αναδιοργανωμένων επιμελητηρίων γύρω από την παροχή υπηρεσιών στις ΜΜΕ και της περιφέρειας σε ανοιχτές πλατφόρμες καινοτομίας που διευκολύνουν την συμμετοχή των επιχειρήσεων σε δράσεις καινοτομίας. Έμφαση στην αύξηση των ικανοτήτων και στην ανανέωση του διανοητικού κεφαλαίου των επιχειρήσεων μέσω εκπαίδευσης αλλά και μέσω από Υπηρεσίες μετάδοσης κεκτημένης επιχειρηματικής γνώσης και εμπειρίας (mentoring) από ειδικούς ανα θεματική περιοχή DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Τα 9 νησιά της ΠΒΑ ως ξεχωριστές, αυτοτελείς χωρικές μονάδες –Ανάγκη για σχέδια ανάδειξης των 9 χωρικών περιοχών με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα ξεχωριστά προϊόντα Κουλτούρα επιχειρηματικότητας - Νέα επιχειρηματικά μοντέλα - Ομάδες παραγωγών Επένδυση στην αναβάθμιση της ποιότητας τοπικών προϊόντων και σύνδεσης τους με τον τουρισμό και την φιλοξενία Προσπάθεια απόκτησης ταυτότητας αειφορίας σε επίπεδο Περιφέρειας Ανάγκη για Διαχείριση αποβλήτων – προστασία περιβάλλοντος Ανάγκη για μηχανισμούς ενημέρωσης των ΜΜΕ και υποστήριξης τους για Δικτύωση με αγορές μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας Μέντορες Ανάγκη για κατάρτιση των Επιχειρήσεων DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Η Καινοτομία όχι μόνο στην τεχνολογική της μορφή αλλά και ως Καινοτομία υπηρεσιών. Λύσεις μέσα από το μοντέλο ‘Open Innovation’ με την συνεργασία Επιχειρήσεων – ερευνητικών εργαστηρίων από τον ελληνικό και διεθνή ερευνητικό ιστό. Η Καινοτομία ως συνεχή αλληλεπίδραση με το εξωτερικό περιβάλλον Η Έρευνα δεν ενεργεί ως το κύριο ερέθισμα της καινοτομίας, αλλά παρέχει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αναζήτησης καινοτομικής δραστηριότητας. Προσέγγιση της Καινοτομίας ως ‘λύσεις που φέρνουν εισόδημα στην τοπική οικονομία και αγορά΄ DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Η σημασία του ανθρώπινου διανοητικού κεφαλαίου παντού ‘Less is More’ (Mies Van de Rohe) σημαίνει λιγότεροι πόροι – περισσότερο στοχευμένες δράσεις – περισσότερη προσπάθεια πιο θετικές επιπτώσεις στην οικονομία της περιφέρειας -Συνεργασία με άλλες Περιφέρειες με παρόμοια χαρακτηριστικά τόσο στην Ελλάδα (Νότιο Αιγαίο, Ιόνια αλλά και Κρήτη) για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στην έξυπνη εξειδίκευση όσο και στο εξωτερικό (Iles Baleares αλλά και άλλες νησιωτικές περιφέρειες) -Συνειδητοποίηση του πολλαπλού ρόλου των περιφερειακών διοικήσεων όχι μόνο ως χρηματοδότης (τελικός δικαιούχος) των δράσεων αλλά και ως: Φορέας λήψης αποφάσεων με ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο στην καθοδήγηση των προγραμμάτων Μηχανισμός ανάπτυξης, δικτύωσης, πληροφόρησης, κατάρτιση και ενδυνάμωσης των συμμετεχόντων φορέων Δυνητικός χρήστης για την εισαγωγή καινοτομιών τόσο στην τοπική οικονομία όσο και στην δημόσια διοίκηση (facilitator of demand-led innovation) Θεματοφύλακας της ποιότητας των παραδοτέων των δράσεων DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

Τομεακές και τεχνολογικές προτεραιότητες 2014-2020 Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Αύξηση της ανταγωνιστικότητάς των ΜΜΕ στους σχετικούς τομείς τομείς της Βιο-οικονομίας. Έμφαση σε τοπικά προϊόντα και στο καλάθι προϊόντων της περιφέρειας. Αύξηση των βιολογικών προϊόντων και προώθησή τους στην ελληνική και διεθνή αγορά. Αξιοποίηση της χρήσης των ΤΠΕ από τις τοπικές ΜΜΕ και την Περιφερειακή Δημόσια Διοίκηση ως Key Enabling Technology (KET) Ποιοτική βελτίωση του τουριστικού επιχειρηματικού μοντέλου. Επέκταση της τουριστικής περιόδου μέσω θεματικού τουρισμού Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και χρήσης ΑΠΕ από τις ΜΜΕ Σύνδεση της γνώσης που προκύπτει από Εργαστήρια και μεταπτυχιακές σπουδές με τομείς σχετικούς με την οικονομία της Περιφέρειας και αξιοποίηση από τις τοπικές ΜΜΕ σχετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων Ενίσχυση νεανικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Για την συνέχεια: Ομάδα Εργασίας Μια προσέγγιση ‘bottom – up’ (βέλτιστη πρακτική σε πολλές Ευρωπαϊκές περιφέρειες για τον εντοπισμό τεχνολογικών αναγκών των ΜΜΕ που είναι απαραίτητο βήμα στον σχεδιασμό της RIS3 και της δομής διακυβέρνησης) Η αποστολή της Ομάδας Εργασίας την ΠΒΑ θα συμβάλει στην δυναμική διαδικασία καταγραφής της επιχειρηματικότητας που θα εντοπίσει τις τεχνολογικές ανάγκες της ΠΒΑ στο βασικό παραγωγικό πλέγμα: αγροκαλλιέργειες, κτηνοτροφία, αλιεία μεταποίηση τοπικών προϊόντων, πολιτισμός και τουρισμός-φιλοξενία. Θα μελετήσει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που κατατέθηκαν χθες σχετικά με: Ψηφιακή οικονομία και πολιτική ΤΠΕ Εξειδίκευση και δυνητικά clusters – Δίκτυα στήριξης των ΜΜΕ Σύνδεση συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας της ΠΒΑ με ακαδημαϊκό ερευνητικό δυναμικό της ΠΒΑ αλλά και άλλων Ελληνικών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων για την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών μεταφοράς τεχνογνωσίας Πρώτο βήμα προς τις ανοιχτές πλατφόρμες καινοτομίας DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece Εργαστήρια Ε&Α Προσανατολισμός στη βιομηχανική έρευνα Συμβόλαια με επιχειρήσεις Μεγάλη δραστηριότητα σε FP Διαχείριση ερευνητικών υποδομών και test-beds Επιλογή επιχειρήσεων Μεγάλος κύκλος εργασιών Υψηλός ρυθμός ανάπτυξης Μεγάλες εξαγωγές Συμμετοχή σε έργα Ε&Α FP Πετυχημένα start-ups Δημόσια διοίκηση Περιφερειακές αναπτυξιακές εταιρείες Εκπροσώπηση των γεωγραφικών ενοτήτων Ικανότητα διαχείρισης έργων Χρήστες και ΜΚΟ Ανοικτές πρωτοβουλίες Δίκτυα παραγωγών Μη κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες γνώσης Πρωτοβουλίες open source DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece

Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σας Υποστήριξη από την Σεβίλλη: Join the S3 Platform Πλατφόρμα υποστήριξης από το JRC Seville προς κάθε Περιφέρεια με υπηρεσίες Κείμενα καθοδήγησης Ανταλλαγή καλών πρακτικών από άλλες Περιφέρειες Κατάρτιση για περιφερειακές διοικήσεις και σεμινάρια Διευκόλυνση αξιολογήσεων της (peer reviews) Από την Ελλάδα έχουν ήδη εγγραφεί οι Περιφέρειες: Αττικής - Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/home Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σας DG REGIO - RIS for Smart Specialisation in Greece