Οι χημικές ουσίες στους χώρους εργασίας Γιώργος Λ. Καβαθάς Μηχανικός Ασφαλείας ΕΛ.ΠΕ./Β.Ε.Ε. Χημικές Ουσίες

Μορφές χημικών ουσιών Οι χημικές ουσίες, ανάλογα με την φυσική τους κατάσταση, μπορούν να ταξινομηθούν ως παρακάτω Αέρια Ατμοί Σκόνες Ίνες Καπνοί Νέφη Υγρά Χημικές Ουσίες

Σκόνες Οι σκόνες είναι στερεά σωματίδια διασκορπισμένα στον αέρα Οι σκόνες είναι σωματίδια που κατακάθονται με την επίδραση της βαρύτητας με σταθερή ταχύτητα, η οποία είναι ανάλογη της πυκνότητας και αντιστρόφως ανάλογη της επιφάνειάς τους Η διάμετρος των σωματιδίων της σκόνης κυμαίνεται από 100 μέχρι και κάτω από 1 μικρόμετρο. Ενδιαφέρον από επαγγελματική υγιεινή παρουσιάζουν τα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 10 μικρόμετρα γιατί είναι αυτά που εισέρχονται και παραμένουν στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου Χημικές Ουσίες

Ινες Οι ίνες αποτελούν μια ειδική κατηγορία σκόνης με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά Ως ίνες χαρακτηρίζονται σωματίδια που έχουν αναλογία μήκους προς πλάτος μεγαλύτερη από 3:1 Στις περισσότερες περιπτώσεις η μέτρηση ινών στον αέρα απαιτεί προσέγγιση διαφορετική από αυτή που απαιτείται για τη σκόνη Ινες είναι οι ίνες αμιάντου, οι ίνες υαλοβάμβακα, οι ορυκτές ίνες κ.τ.λ. Χημικές Ουσίες

Καπνοί Καπνοί είναι στερεά σωματίδια σε πολύ λεπτό διαμερισμό αεροδυναμικής διαμέτρου μικρότερη από 1 μικρόμετρο Οι καπνοί προέρχονται από την καύση υγρών ή και στερεών Χημικές Ουσίες

Ομίχλες Ομίχλες είναι αερομεταφερόμενα σταγονίδια χημικών ουσιών που βρίσκονται στην υγρή φάση σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος Ομίχλες σχηματίζονται από συμπύκνωση ατμών ή ψεκασμό υγρών Χημικές Ουσίες

Υγρά – Βιομηχανικοί διαλύτες Οι βιομηχανικοί διαλύτες είναι μια σειρά κυρίως οργανικών διαλυτών Οι διαλύτες είναι υγρά, τα οποία έχουν την δυνατότητα να διαλύουν, διασκορπίζουν ή εκχυλίζουν άλλα υγρά χωρίς χημική αλλαγή του υλικού ή του διαλύτη Διαλύτες χρησιμοποιούνται από πολλούς εργαζόμενους σε μια σειρά από βιομηχανικούς τομείς, όπως: Βαφές, διαδικασίες απολίπανσης, τυπογραφικές εργασίες, χημικές βιομηχανίες, στεγνό καθάρισμα, κόλλες κλπ Χημικές Ουσίες

Βιομηχανικοί διαλύτες Ακετόνη Τριχλωροαιθυλένιο Οξικός αιθυλεστέρας Τριχλωροαιθάνιο Μεθανόλη Τολουόλιο Μεθυλοαιθυλοακετόνη Γλυκολαιθέρας Τετραχλωροαιθυλένιο Στυρόλιο Βουτανόλη Εξάνιο Οξικός ισοπροπυλεστέρας Ξυλόλιο Μεθυλενοχλωρίδιο White spirit Χημικές Ουσίες

αναπνευστικού συστήματος Οδοί εισόδου στον ανθρώπινο οργανισμό Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος Είσοδος από το δέρμα Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος Χημικές Ουσίες

Κίνδυνοι για την Ασφάλεια Κίνδυνοι από διαλύτες Κίνδυνοι για την Ασφάλεια Κίνδυνοι για την Υγεία Χημικές Ουσίες

Κίνδυνοι για την ασφάλεια Κίνδυνοι από ανάφλεξη και έκρηξη Οι διαλύτες είναι πτητικοί και εύφλεκτοι. Οσο πτητικότεροι είναι, τόσο ευκολότερα απομακρύνονται από τη διαλελυμένη ουσία Αρκετοί σχηματίζουν εκρηκτικά μίγματα με τον αέρα ακόμα σε κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας. Υπάρχει κίνδυνος άμεσης ανάφλεξης εάν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλότερη από το σημείο ανάφλεξης της ουσίας. ‘’Σημείο ανάφλεξης της ουσίας είναι η ελάχιστη θερμοκρασία στην οποία μπορεί να παραχθεί ικανή ποσότητα ατμών που να μπορεί να αναφλεγεί με την παρουσία φλόγας’’ Χημικές Ουσίες

Κίνδυνοι για την υγεία Χημικές Ουσίες

Οι κυριότερες επιπτώσεις των οργανικών διαλυτών στην υγεία είναι Κίνδυνος για την υγεία Οι κυριότερες επιπτώσεις των οργανικών διαλυτών στην υγεία είναι Ερεθισμός του δέρματος, των ματιών και των πνευμόνων Πονοκέφαλος Ναυτία Υπνηλία Χημικές Ουσίες

Κίνδυνος για την υγεία Πολύ υψηλές εκθέσεις σε ατμούς οργανικών διαλυτών μπορεί να οδηγήσουν σε Απώλεια συνείδησης Θάνατο Επαναλαμβανόμενη και εκτεταμένη επαφή με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει δερματίτιτδα Χημικές Ουσίες

Χημικές Ουσίες

Τι κάνει τις χημικές ουσίες επικίνδυνες Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που κάνουν τις χημικές ουσίες επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία. Η οδός εισόδου στο ανθρώπινο οργανισμό Η ποσότητα ή η δόση της χημικής ουσίας Η τοξικότητα της χημικής ουσίας Ο τρόπος απομάκρυνσής της από τον ανθρώπινο οργανισμό Χημικές Ουσίες

Εκθεση του Ανθρώπινου Οργανισμού Υπάρχουν δύο τρόποι μέσω των οποίων μια χημική ουσία μπορεί να εισέλθει στον ανθρώπινο οργανισμό και να προκαλέσει τοξικά αποτελέσματα. Αιφνίδια ή τυχαία έκθεση Επαναλαμβανόμενες εκθέσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα Χημικές Ουσίες

Είσοδος των χημικών ουσιών στον Ανθρώπινο Οργανισμό Είσοδος διαμέσου του αναπνευστικού συστήματος Είσοδος διαμέσου του δέρματος Είσοδος διαμέσου του πεπτικού συστήματος Χημικές Ουσίες

Χημικές Ουσίες

Ταξινόμηση χημικών ουσιών Ανάλογα με τις φυσικές και χημικές τους ιδιότητες οι χημικές ουσίες ταξινομούνται σε F: εύφλεκτες ουσίες F: πολύ εύφλεκτες ουσίες F+: εξαιρετικά εύφλεκτες ουσίες Χημικές Ουσίες

Ε: εκρηκτικές ουσίες Ο: οξειδωτικές ουσίες Χημικές Ουσίες

Τ+: πολύ τοξικές ουσίες Τ: τοξικές ουσίες Τ+: πολύ τοξικές ουσίες C: διαβρωτικές ουσίες Χημικές Ουσίες

Xi: ερεθιστικές ουσίες Xn: επιβλαβείς ουσίες Χημικές Ουσίες

Πρόληψη των κινδύνων Κίνδυνος είναι η δυνατότητα μιας χημικής ουσίας να απειλεί ή να επιφέρει άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων Επικινδυνότητα είναι η πιθανότητα που υπάρχει, η χημική ουσία να προκαλέσει βλάβη ή ασθένεια στους εργαζόμενους κάτω από ορισμένες ειδικές συνθήκες Χημικές Ουσίες

Πρόληψη και έλεγχος των κινδύνων Αν οι κίνδυνοι για τους εργαζομένους δεν μπορεί να προληφθούν πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα ελέγχου για την εξάλειψη ή τη μείωση των κινδύνων που απειλούν την υγεία των εργαζομένων Χημικές Ουσίες

Τα μέτρα ελέγχου που πρέπει να λαμβάνονται είναι Πρόληψη και έλεγχος των κινδύνων Τα μέτρα ελέγχου που πρέπει να λαμβάνονται είναι Σχεδιασμός παραγωγικών διαδικασιών και χρησιμοποίηση κατάλληλου εξοπλισμού και υλικών ώστε να μειώνεται η ελευθέρωση των χημικών ουσιών Εφαρμογή μέτρων συλλογικής προστασίας στην πηγή του κινδύνου (τεχνικές λύσεις για την ελαχιστοποίηση της συγκέντρωσης στην περιοχή έκθεσης) και κατάλληλων οργανωτικών μέτρων (ελαχιστοποίηση του αριθμού των εκτιθέμενων εργαζομένων, καθώς και της διάρκειας και της έντασης της έκθεσης Οταν η έκθεση δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί με άλλα μέσα, επιβάλλεται η χρήση μέσων ατομικής προστασίας Χημικές Ουσίες

Νομοθεσία 91/155 Ο εργοδότης οφείλει να γνωρίζει τους κινδύνους για την υγεία των εργαζομένων και δικαιούται να ζητά από τον παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προμηθευτή των χημικών ουσιών πληροφορίες για τους κινδύνους που συνεπάγονται για την υγεία των εργαζομένων όσο και τις μεθόδους ασφαλούς χρήσης τους Δεν επιτρέπεται η χρήση ή η διακίνηση στους χώρους εργασίας χημικών παραγόντων σε συσκευασίες και με τρόπους που δεν πληρούν την νομοθεσία Χημικές Ουσίες

Τα πρόσωπα που παρασκευάζουν, εισάγουν, θέτουν σε κυκλοφορία ή παραχωρούν με οποιοδήποτε τρόπο παράγοντες για επαγγελματική χρήση πρέπει: Να βεβαιώνονται ότι οι παράγοντες αυτοί δεν παρουσιάζουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων που τις χρησιμοποιούν εφόσον χρησιμοποιούνται κατάλληλα για την εργασία που έχουν προδιαγραφεί Να παρέχουν γραπτές πληροφορίες σχετικά με τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά των παραγόντων και τους κινδύνους για την υγεία των εργαζομένων που εκτίθενται σε αυτούς, καθώς και γραπτές οδηγίες για την ορθή χρήση και τον τρόπο προφύλαξης από τους γνωστούς κινδύνους Να διεξάγουν μελέτες και έρευνες και να ενημερώνονται με οποιαδήποτε τρόπο για την εξέλιξη των επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων Χημικές Ουσίες

Χημικές Ουσίες

Πληροφόρηση εργοδοτών (Η ετικέτα....) Η ετικέτα ενημερώνει αμέσως το χρήστη για το προϊόν. Η ετικέτα επιτρέπει την αποφυγή λάθων χειρισμών Η ετικέτα βοηθάει στην οργάνωση της πρόληψης Η ετικέτα βοηθάει στην ασφαλή αποθήκευση των προϊόντων Η ετικέτα είναι πολύτιμη σε περίπτωση ατυχήματος Η ετικέτα συμβουλεύει για την αποτελεσματική διαχείριση των απορριμάτων και για την προστασία του περιβάλλοντος Χημικές Ουσίες

Οι οριακές τιμές έκθεσης αποτελούν όρια ελέγχου των συνθηκών εργασίας Πληροφόρηση εργοδοτών (Οριακές τιμές έκθεσης....) Οι οριακές τιμές έκθεσης σε χημικές ουσίες παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την εκτίμηση και την διαχείριση των κινδύνων Οι οριακές τιμές έκθεσης αποτελούν όρια ελέγχου των συνθηκών εργασίας TWA: Επιτρεπόμενη συγκέντρωση στον χώρο εργασίας για οκτάωρη συνεχή εργασία STEL: Επιτρεπόμενη συγκέντρωση στον χώρο εργασίας για 15λεπτη συνεχή εργασία Χημικές Ουσίες

Πληροφόρηση εργοδοτών (Δελτία δεδομένων ασφαλείας....) Ενα Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας (Material Safety Data Sheet – MSDS) πρέπει να περιλαμβάνει: Στοιχεία της ουσίας και της επιχείρησης που το παράγει Σύσταση και στοιχεία για τα συστατικά του παρασκευάσματος και προσδιορισμός των κινδύνων, πρώτες βοήθειες Μέτρα για την καταπολέμηση της πυρκαγιάς Μέτρα για την αντιμετώπιση τυχαίας έκλυσης Τρόπους χειρισμού, αποθήκευσης, ελέγχου της έκθεσης στο προϊόν και ατομική προστασία Χημικές Ουσίες

Πληροφόρηση εργοδοτών (Δελτία δεδομένων ασφαλείας....) Φυσικές και χημικές ιδιότητες Στοιχεία σταθερότητας και δραστικότητας Τοξικολογικά στοιχεία Οικολογικά στοιχεία Μεθόδους εξάλειψης της ουσίας ή του παρασκευάσματος Στοιχεία σχετικά με τη μεταφορά Στοιχεία σχετικά με τις κανονιστικές διατάξεις Αλλα στοιχεία Χημικές Ουσίες

Κανόνες Ασφάλειας Επαληθεύστε την καλή κατάσταση των συσκευασιών και των δοχείων, έτσι ώστε να αποφύγετε τις διαρροές Φροντίστε την αποφυγή δημιουργίας αερίων, καπνών, ατμών ή σκονών Φοράτε ΜΑΠ Προσέχτε τις πιθανές πηγές ανάφλεξης Διατηρείτε τις ουσίες αποκλειστικά σε κατάλληλα δοχεία με την σωστή επισήμανση Μην τις μεταγγίζετε ποτέ σε μπουκάλια ή άλλα δοχεία Διατηρείτε τις επικίνδυνες ουσίες σε ειδικά προστατευόμενους χώρους με κατάλλληλη σήμανση Χημικές Ουσίες

Κανόνες Ασφάλειας Αποφύγετε οποιαδήποτε επαφή με το στόμα Μην τρώτε, μην πίνετε, μην καπνίζετε εάν χρησιμοποιείτε επικίνδυνες ουσίες ή εάν βρίσκεστε σε χώρο όπου χρησιμοποιούνται Να εργάσεστε προσεκτικά Αποφύγετε κάθε έκθεση ή απορρόφηση ουσίας μέσω του δέρματος Πλένετε τα χέρια σας Βγάζετε τα βρώμικα ρούχα εργασίας πριν το φαγητό Περιποιηθείτε και προστατέψτε αμέσως τις πληγές Χημικές Ουσίες

Κανόνες Ασφάλειας Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα Πλύσιμο με άφθονο νερό και σαπούνι. Απομάκρυνση λερωμένων ρούχων. Καλέστε ιατρό. Σε περίπτωση επαφής με τα μάτια Απομακρύνετε τον παθόντα από την περιοχή του περιστατικού. Πλύνετε με άφθονο νερό για 15 λεπτά. Καλέστε ιατρό. Σε περίπτωση εισπνοής Μεταφορά σε καθαρό αέρα. Δώστε οξυγόνο. Αν χρειαστεί κάντε τεχνητή αναπνοή και μαλάξεις στη καρδιά. Καλέστε ιατρό. Σε περίπτωση κατάποσης Μεταφορά σε καθαρό αέρα. ΜΗΝ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΤΕ ΕΜΕΤΟ εάν ο παθόντας έχει χάσει τις αισθήσεις του. Ξεπλύνετε το στόμα με άφθονο νερό. Χημικές Ουσίες

Εσωτερικές Διαδικασίες Β.Ε.Ε. Πηγές ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. Εσωτερικές Διαδικασίες Β.Ε.Ε. Handbook of Health Hazard Control in the Chemical Process Industry Χημικές Ουσίες