Υπ. Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου Αθήνα, Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010 AQUA 2010 – Ειδική Συνεδρία «Το Νερό & τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη»      «Η συμβολή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην κατανόηση της ηθικής διάστασης της αειφορίας και την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων»   Νεζάμ Τζαμπερής Υπ. Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου tzaberis@rhodes.aegean.gr Αθήνα, Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010

Περιβαλλοντικά προβλήματα Κλιματική αλλαγή Ατμοσφαιρική ρύπανση Μόλυνση του νερού Εξάντληση φυσικών πόρων Επιπτώσεις: Ανισότητα Κοινωνικός αποκλεισμός Φτώχεια Εξαθλίωση

Περιβαλλοντικά προβλήματα. Αιτίες Καταλογίζονται στο σημερινό καταναλωτικό πολιτισμό (Dahl, 2007). Εντοπίζονται στο επιθετικό μοντέλο ανάπτυξης της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας που υποδεικνύει μια βαθιά κρίση αξιών (Μυλόπουλος, 2010).

Η σημερινή κοινωνία Νέο είδος οικογενειακής ζωής. Αποξένωση Πρότυπα τηλεόρασης Αλκοολισμός Εξαρτησιογόνες ουσίες Ανταγωνισμός Σχολεία: κέντρα άντλησης πληροφορίας Η δεοντολογία, η ηθική και άλλες παρόμοιες προσεγγίσεις δεν λαμβάνονται υπόψη.

Αειφορία - ορισμοί Βελτίωση της ποιότητας ζωής Διατήρηση φυσικού περιβάλλοντος Δικαιοσύνη προς τις μελλοντικές γενιές Διαχρονική ανάπτυξη Άρρηκτη σχέση κοινωνίας - οικονομίας Η βιώσιμη ανάπτυξη, είναι βασικά μια ηθική αντίληψη του δικαίου και αφορά τόσο στην υλική, όσο και την ηθική και πνευματική διάσταση (Dahl, 2004).

Αειφορία – δυσκολία στην προσέγγιση της έννοιας Η αειφορία είναι μια όμορφη λέξη και προσλαμβάνεται ως κάτι καλό, ευγενές, θετικό, δελεαστικό και άξιο να επιτευχθεί (Φλογαΐτη, 2006). Περίπλοκη έννοια Πλήθος ορισμών Σύγχυση Φαίνεται ότι δεν έχει αποσαφηνιστεί ούτε η ένταξή της στην καθημερινότητα του ατόμου έχει πραγματοποιηθεί (Dillon, 2009).

Αειφορία – πώς να επιτευχθεί; Συνύπαρξη φύσης - οικονομίας Επαναπροσδιορισμός της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον Αρμονική συνύπαρξη Συλλογικότητα και υπευθυνότητα Κατανόηση αξιών «Ιδιότητες εκείνες που επιτρέπουν στο άτομο να κατανοεί, να αισθάνεται, να διαισθάνεται τους άλλους και τον κόσμο» (Σκούλος, 2009).

Επίλυση κρίσης - ανάγκη αλλαγής σε επίπεδο αξιών Η αναζήτηση λύσεων πρέπει να στραφεί σε επίπεδο αλλαγής αξιών και σε επίπεδο οικολογικό, καθώς οι αξίες είναι αυτές που κατά τεκμήριο θεωρούνται υπεύθυνες για τη διαιώνιση της κατάστασης (Κατσίκης, 2005).

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Για να γίνει η φιλοπεριβαλλοντική συμπεριφορά μέρος της καθημερινής πρακτικής, ο πιο ασφαλής τρόπος είναι η εκπαίδευση για το περιβάλλον, τη βιωσιμότητα και την αειφορία (Καλαϊτζίδης, 2007). Ευαισθητοποίηση Κουλτούρα Γνώση Κριτική και δημιουργική σκέψη Δεξιότητες Ολιστική οπτική Συμβάλλει στη δημιουργία ενός αξιολογικού κώδικα που διασφαλίζει το ενδιαφέρον για όλα τα πλάσματα και δημιουργεί περιβαλλοντικό ήθος (Καΐλα κ.ά., 2005).

Παιδεία και όχι μόνο εκπαίδευση «Παιδευμένος είναι ο μορφωμένος, ο καλλιεργημένος, ο ευαίσθητος. Όχι ο άνθρωπος που ξέρει πολλά, αλλά ο άνθρωπος που αισθάνεται πολύ, που η ψυχή του είναι χυμένη από το καλό, το ηθικό, το ωραίο και από τα ευγενικά δημιουργήματα του πολιτισμού όλων των αιώνων. Εκείνος που πρωτίστως ζητάει τη γνώση μέσα του… που διαλέγεται με τον εαυτό του… και ύστερα με τις γνώσεις έξω από αυτόν» (Τσολάκης, 2010).

Γνώση – πηγή πλούτου «Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που περικλείει το μέλλον, ο άνθρωπος βλέπει στην εκπαίδευση το απαραίτητο αγαθό στην προσπάθειά του να διατηρήσει το ιδανικό της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης» (Delors, 1996).

Περιβαλλοντική εκπαίδευση - διεπιστημονικότητα Η περιβαλλοντική εκπαίδευση θα μπορούσε να «είναι μία ευκαιρία να συμπλεύσει το εκπαιδεύειν και το μεταρρυθμίζειν με το αναπτύσσειν και το συναναπτύσσειν» (Καΐλα, 2007). Καλλιεργεί το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο ώστε οι κοινωνίες να λειτουργούν συλλογικά και υπεύθυνα με δικαιοσύνη και αλληλεγγύη (Φλογαΐτη, 2009).

Ηθική διαπαιδαγώγηση Διδασκαλία της ηθικής συμπεριφοράς στις περιστάσεις της καθημερινής ζωής. Ανάπτυξη μιας αυτόνομης ηθικής συνείδησης. Ηθική πράξη: Συλλογική και ατομική υπευθυνότητα Εμβάθυνση στις έννοιες ηθική και αξία Σύγκλιση στα ηθικά διλήμματα Η σημερινή θεώρηση: Αντιπαραθέσεις περιεχόμενου και μεθόδων

Ηθική – φιλοσοφική άποψη Είναι ένα είδος αρετής: Κανόνες Έθιμα Συνήθειες Αρχές Η ηθικότητα ουσιαστικά είναι το μέρος της προσωπικότητας που εκφράζει το δεσμό του ατόμου με την κοινωνία (Hoffman, 1992).

Ηθική – θρησκευτική άποψη Ινδουισμός Βουδισμός Ιουδαϊσμός Χριστιανισμός Ισλάμ Μπαχάι

Συμπεράσματα Επομένως, η ανάπτυξη για τη βιωσιμότητα προϋποθέτει την ενσωμάτωση των κατάλληλων αξιών σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα. Υιοθέτηση αξιών για προώθηση συμφερόντων ολόκληρης κοινωνίας Αίσθηση του πνευματικού σκοπού Δέσμευση στις αλλαγές που απαιτούνται στην κοινωνία Ηθική και δεοντολογία - μέτρο σύγκρισης των πράξεων Απεμπλοκή από αντιγραφές πρακτικών και πολιτικών Επικέντρωση σε ένα ηθικό- δεοντολογικό πλαίσιο αξιολόγησης

Συμπεράσματα Μολονότι η πολιτική των κρατών μπορεί να διαφέρει μεταξύ τους, η ηθική πλευρά της κατάστασης παραμένει ακλόνητα η ίδια για όλη την ανθρωπότητα. Αφύπνιση της συνείδησης Ένας ενιαίος λαός Παγκόσμια βιώσιμη κοινότητα Αίσθηση αλληλεγγύης Σεβασμός προς τις μελλοντικές γενιές

Ευχαριστώ για την προσοχή σας! «Η αξία του ανθρώπου βρίσκεται στην υπηρεσία και στην αρετή και όχι στη λαμπρότητα των αγαθών και του πλούτου... Αποθέστε την εμπιστοσύνη σας στο στρατό της δικαιοσύνης, φορέστε την πανοπλία της σοφίας και ας είναι στολίδι σας η συγχώρεση... και ό,τι χαροποιεί τις καρδιές...» Baha’u’llah Ευχαριστώ για την προσοχή σας!