ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ

Ποια είναι τα σημάδια του Αυτισμού; Αν το παιδί σας εκδηλώνει κάποια από τα παρακάτω ζητήστε τη γνώμη παιδιάτρου: Δε χαμογελά ή δεν έχει χαρούμενες εκφράσεις από την ηλικία των 6 μηνών ή έπειτα. Καμία αμφίδρομη ανταλλαγή ήχων, χαμόγελου ή άλλων εκφράσεων του προσώπου στους 9 μήνες. Δεν υπάρχει βάβισμα στους 12 μήνες. Καμία αμφίδρομη ανταλλαγή χειρονομιών όπως δείξιμο, άπλωμα με το χέρι στους 12 μήνες. Καμία λέξη σε ηλικία 16 μηνών. Δεν λέει προτάσεις 2 λέξεων με νόημα στους 24 μήνες. Απώλεια λόγου ή κοινωνικών δεξιοτήτων σε οποιαδήποτε ηλικία.

Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς (ΕΑΣ) (Applied Behavior Analysis-ABA) Είναι μία επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση με στόχο την κατανόηση της συμπεριφοράς και του πώς αυτή επηρεάζεται από το περιβάλλον. Η «συμπεριφορά» αναφέρεται σε πράξεις και δεξιότητες. Το «περιβάλλον» περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιρροή-φυσική ή κοινωνική-που πιθανόν οδηγεί σε αλλαγή της συμπεριφοράς κάποιου.

Θεραπεία βασισμένη στην ΕΑΣ Η αποτελεσματική παρέμβαση που βασίζεται στην ΕΑΣ δεν είναι ένα σύνολο τεχνικών αντίθετα, ο θεραπευτής προσαρμόζει το θεραπευτικό πλάνο στις δεξιότητες, στις ανάγκες και στις προτιμήσεις του παιδιού αλλά και της οικογενειακής κατάστασης. Έτσι το πρόγραμμα ενός παιδιού θα διαφέρει από ένα άλλο.

Τεχνικές και Φιλοσοφία της ΕΑΣ Ο θεραπευτής χρησιμοποιεί ποικιλία συμπεριφορικών-αναλυτικών τεχνικών (κύκλος συστηματικής διδασκαλίας, προγράμματα αυτοαπασχόλησης, παροχή τμηματικής βοήθειας, διδασκαλία αλυσιδωτών αντιδράσεων, κ.ά.). Οι γονείς ή/και άλλα μέλη της οικογένειας ή πρόσωπα φροντίδας εκπαιδεύονται έτσι ώστε να είναι σε θέση να στηρίξουν τη μάθηση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η ημέρα του παιδιού δομείται έτσι ώστε να παρέχονται ευκαιρίες για μάθηση-τόσο σε συνθήκες δομημένες όσο και σε αυθόρμητες με σκοπό την απόκτηση και εξάσκηση δεξιοτήτων εκ μέρους του παιδιού.

Το παιδί λαμβάνει θετική ενίσχυση (προσωδία, χάδι, επιβράβευση, φαγώσιμο, αγαπημένο παιχνίδι) για την εκδήλωση των επιθυμητών συμπεριφορών. Δίνεται έμφαση στις θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και στη μάθηση στα πλαίσια ευχάριστων δραστηριοτήτων. Δεν λαμβάνει ενίσχυση όταν εκδηλώνει διασπαστικές συμπεριφορές (κραυγές, αυτοτραυματισμοί κ.λ.π) (Δεν δίνουμε σημασία σε αυτές τις συμπεριφορές).

Χαρακτηριστικά της παρέμβασης 40 ώρες/εβδομάδα Αναλογία παιδιού-θεραπευτών 1:1 Εκπαίδευση γονέων Υπό εποπτεία ένταξη στο σχολείο Τακτική αξιολόγηση προόδου

Παράγοντες αποτελεσματικότητας της παρέμβασης1 Το παιδί λαμβάνει πρώιμη εντατική παρέμβαση τουλάχιστον 25 ώρες εβδομαδιαίως. Οι θεραπευτές πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευμένοι και να έχουν εξειδίκευση στον αυτισμό. Οι θεραπευτικοί στόχοι είναι σαφώς καθορισμένοι και ελέγχεται τακτικά η πρόοδος του παιδιού. Η παρέμβαση επικεντρώνεται στα βασικά ελλείμματα των παιδιών με αυτισμό: κοινωνικές δεξιότητες, γλώσσα, επικοινωνία, μίμηση, δεξιότητες παιχνιδιού, αυτοϋπηρέτησης και κινητικές δεξιότητες. Το πρόγραμμα παρέχει στο παιδί την ευκαιρία να συναναστραφεί με συνομηλίκους τυπικής ανάπτυξης.

Παράγοντες αποτελεσματικότητας της παρέμβασης2  Το πρόγραμμα εμπλέκει ενεργά τους γονείς, τόσο στη λήψη αποφάσεων όσο και στον τρόπο παρέμβασης. Οι θεραπευτές σέβονται τις μοναδικές ανάγκες, αξίες και στάσεις τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειάς του. Το πρόγραμμα παρέχεται από διεπιστημονική ομάδα η οποία συνήθως περιλαμβάνει: ψυχολόγο, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή και ιατρό.

Θετικά της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς Όταν η παρέμβαση είναι πρώιμη, δηλαδή πριν την ηλικία των 3 ετών, μπορεί το παιδί ακόμα και να πάψει να πληροί τα κριτήρια διάγνωσης του αυτισμού. Παρατηρούνται βελτίωση της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνιακής ικανότητας, των δεξιοτήτων μίμησης και παιχνιδιού, και μείωση των διασπαστικών συμπεριφορών και στερεοτυπιών (ιδιαίτερες κινήσεις ή ήχοι). Θετικά συναισθήματα για τους γονείς (μείωση του άγχους, της αρνητικής διάθεσης, ενίσχυση της αυτοπεποίθησης).