Οι εκπαιδευτικοί: Τουλιόπουλος Φώτης Λεκτική Βία Αναστασία Γιακουμάκη Γιάννης Νεμποτάκης Τσαμπίκος Ράπκα Γιώργος Δημητριάδης Αλεξάνδρα Κοροπούλη Οι εκπαιδευτικοί: Τουλιόπουλος Φώτης Σταφυλάκη Όλγα

Εισαγωγή Ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών σε δημοτικά και γυμνάσια έχει υποστεί κάποια μορφή λεκτικής βίας, όπως κοροϊδίες, πειράγματα, απειλές, βρισιές κ.ά. Οι περισσότεροι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μόνοι τους και σπάνια απευθύνονται σε γονείς και εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα αυτό να διογκώνεται.

Ορισμός Ο λεκτικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων. Ο λεκτικός εκφοβισμός αποτελεί την πιο συχνή μορφή του σχολικού εκφοβισμού και είναι πολύ σύνηθες σε παιδιά, τόσο του δημοτικού όσο και του γυμνασίου. Η λεκτική βία είναι αφανής και δε διακρίνεται τόσο εύκολα, όσο η σωματική βία. Περνά απαρατήρητη από το σχολικό περιβάλλον.

Μορφές Στην λεκτική βία δεν υπάρχουν μόνο οι βρισιές, αλλά και λέξεις που αγνοούν τα συναισθήματα του παιδιού. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού όπως κοροϊδία και διακρίσεις. Λεκτική βία έχουμε όταν κάποιος ειρωνεύεται, κακολογεί, προσβάλει ή κατηγορεί κάποιον χωρίς λόγο. Εμπεριέχει απειλές, βρισιές, υποτιμητικές ή εξευτελιστικές φράσεις και κάθε είδους λεκτικές επιθέσεις.

Η λεκτική βία από τους ενήλικες στα παιδιά Κάποιες φράσεις που χρησιμοποιούν οι ενήλικες όταν αναφέρονται σε παιδιά αποτελούν μορφές λεκτικής βίας. Παράδειγμα: Όταν σου μιλάω να ακούς! Έχεις δει κανένα παιδάκι να κάνει σαν εσένα; Άντε κουνήσου, τι κάνεις μια ώρα; Δεν σε ρώτησα! Με κούρασες.

Τα θύματα Συνήθως η λεκτική βία ασκείται σε αδύναμους μαθητές που μερικές φορές απειλούνται με ξυλοδαρμό αν δε δώσουν χρήματα που τους ζητούν ή αν δεν κάνουν αυτό που προσπαθούν να τους επιβάλλουν. Τα παιδιά που δέχονται το λεκτικό εκφοβισμό είναι συνήθως συνεσταλμένα, δεν αντιδρούν επιθετικά τα ίδια και δέχονται παθητικά τις επιθέσεις που τους γίνονται. Είναι άτομα εσωστρεφή και μοναχικά, με χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Όταν υφίστανται λεκτικές επιθέσεις εμφανίζουν: Έλλειψη αυτοπεποίθησης Παθητική αποδοχή της βίας Φόβο πως αν το πουν σε κάποιον ενήλικα τα πράγματα θα χειροτερέψουν Έντονο άγχος, απόγνωση Τέλος είναι σίγουρα πως κανείς δε μπορεί να τους βοηθήσει. Ούτε ενήλικας ούτε συνομήλικος

Συνέπειες Η λεκτική βία ασκεί ψυχολογική πίεση και παρεμβαίνει στη συναισθηματική πίεση του παιδιού. Δημιουργεί τύψεις και ενοχές στο παιδί. Δεν θέλει να ξαναπάει σχολείο ή να παίξει. Οδηγεί σε μαθητική αποτυχία Εμφανίζει ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, ενούρηση Το παιδί που δέχεται λεκτική βία έχει αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει κατάθλιψη, επιθετικότητα και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς.

Πώς αντιλαμβανόμαστε ότι ένα παιδί είναι θύμα λεκτικής βίας Παρουσιάζει άρνηση να πάει στο σχολείο Κάνει αδικαιολόγητες απουσίες Παρουσιάζει απότομη πτώση στη σχολική του επίδοση Προτιμά να περνά τα διαλείμματα κοντά στους εκπαιδευτικούς Χάνει συχνά τα πράγματά του

Ζητά συχνά χρήματα γιατί έχει χάσει τα δικά του Παρουσιάζει ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του Δε θέλει να συμμετέχει σε σχολικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες Παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα

Τρόποι αντιμετώπισης Ο συνηθέστερος τρόπος που υιοθετούν οι μαθητές για να αντιμετωπίσουν τη λεκτική βία είναι το να την αγνοούν. Η αντιμετώπιση της λεκτικής βίας είναι το να κατευθυνθούμε αμέσως στους δασκάλους και στους γονείς μας.

Ο ρόλος του σχολείου Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συζητούν με τους μαθητές για τα δικαιώματά τους, τους κανόνες συμπεριφοράς και τους τρόπους αντιμετώπισης της λεκτικής βίας. Θα πρέπει να ενισχύουν τη φιλία ανάμεσα στους μαθητές τους και να αναδεικνύουν την αλληλεγγύη της παρέας ως μέσο αντιμετώπισης του φαινομένου. Να αυξήσουν την επίβλεψη του σχολικού χώρου Να αντιμετωπίζουν άμεσα το φαινόμενο και να μη το αγνοούν ως κάτι φυσιολογικό για τα παιδιά Να δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ένταξη των νεοφερμένων μαθητών

Ο ρόλος των γονέων Οι γονείς πρέπει να επαγρυπνούν για να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα που δείχνουν πως το παιδί τους αντιμετωπίζει προβλήματα λεκτικής βίας στο σχολείο. Πρέπει να συζητήσουν με το παιδί τους και να το ακούσουν προσεκτικά Απαραίτητο είναι να απευθυνθούν στον εκπαιδευτικό της τάξης και από κοινού να βρουν τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου

Συνεργασία σχολείου και γονέων Και τα δύο μέρη οφείλουν να εξηγήσουν στο παιδί θύμα πως δεν ευθύνεται αυτό για αυτό που του συμβαίνει Να του υπενθυμίσουν πως ενδιαφέρονται για αυτό και πως θα κάνουν τα πάντα για να το βοηθήσουν Να γίνει συζήτηση στην τάξη ώστε να επέμβουν οι συμμαθητές του Τέλος καλό είναι να ζητηθεί η βοήθεια ενός ψυχολόγου