Το Πανεπιστήμιο στη Σύγχρονη Κοινωνία: Φοιτητικό Κίνημα/Συνδικαλισμός, Δημοκρατία, Κοινωνικοποίηση και Γκράφιτι ΕΠΑ 304: Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ελευθεράκης Θεόδωρος Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης 1

Περιεχόμενα Κοινωνικό κίνημα. Συνδικαλισμός Δημοκρατία και δημοκρατικός πολίτης Λειτουργίες και Μηχανισμοί διαμόρφωσης του πολίτη Το Πανεπιστήμιο. Ο φοιτητικός Συνδικαλισμός. Μια μορφή έκφρασης και πολιτικού αγώνα: Τα γκράφιτι. 2

Κοινωνικό κίνημα. Συνδικαλισμός

Κοινωνικό κίνημα η Κοινωνιολογία ορίζει ως: α. τη δυναμική και οργανωμένη προσπάθεια ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων β. να επιφέρουν ή να αποτρέψουν κάποια κοινωνική αλλαγή. Π.χ. α. Το 1963, για παράδειγμα, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων είχε κινητοποιήσει 200.000 διαδηλωτές στην πόλη της Ουάσιγκτον, ενώ χιλιάδες Αμερικανοί συμμετείχαν σε διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα, ζητώντας -και πετυχαίνοντας τελικά- τον τερματισμό της πολιτικής του φυλετικού διαχωρισμού στα σχολεία και στις δημόσιες υπηρεσίες. β. Χάρη στη δράση του γυναικείου κινήματος, η κοινωνία έπαψε να περιορίζει τις γυναίκες στα οικιακά καθήκοντα, μετατρεπόμενη σε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες εργάζονται μαζί με τους άνδρες σε όλα, σχεδόν, τα επαγγέλματα. 4

Κοινωνικό κίνημα Τα κοινωνικά κινήματα όπως εξάλλου και η συλλογική συμπεριφορά, εκδηλώνονται συνήθως σε περιόδους ραγδαίων μεταβολών, και πολλές φορές συμβάλλουν στην κοινωνική αλλαγή. Τόσο η συλλογική συμπεριφορά όσο και τα κοινωνικά κινήματα συνιστούν παρεκβάσεις από το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την καθημερινή ζωή και διασπούν την καθημερινότητα και τις συνηθισμένες κοινωνικές αξίες και συμπεριφορές. Σε αντίθεση, όμως, με τον αυθόρμητο και τον ανοργάνωτο χαρακτήρα της συλλογικής συμπεριφοράς, τα κοινωνικά κινήματα διακρίνονται από ένα σημαντικό βαθμό εσωτερικής οργάνωσης καθώς και συνειδητών στόχων και προσανατολισμών. Αυτή η οργάνωση (δομή και λειτουργία) είναι που δίνει στα κοινωνικά κινήματα τη δύναμη που έχουν να αμφισβητούν τους εδραιωμένους θεσμούς. 5

Κοινωνικό κίνημα Βασικός πυλώνας της έννοιας του κοινωνικού κινήματος είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να παρέμβουν στη διαδικασία της κοινωνικής αλλαγής. Οι άνθρωποι δεν είναι παθητικοί θεατές της ζωής και των προβλημάτων της, αλλά προσπαθούν ενεργά να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας. Μεγάλη σημασία έχει επίσης το στοιχείο της ανάληψης συλλογικής δράσης. Τα άτομα συνεργάζονται συνειδητά και νιώθουν ότι μετέχουν σε ένα κοινό εγχείρημα. π.χ. Ο χριστιανισμός, οι Σταυροφορίες, η θρησκευτική Μεταρρύθμιση, η Αμερικάνικη Επανάσταση, το κίνημα κατά της δουλείας, το εργατικό κίνημα, ο σιωνισμός, ο φασισμός, και πολλά άλλα κοινωνικά κινήματα επηρέασαν βαθιά τις κοινωνίες στις οποίες εκδηλώθηκαν. 6

Συνδικαλισμός Είναι η οργάνωση των εργαζομένων σε σωματεία (συνδικάτα) με σκοπό: τη βελτίωση των αμοιβών τους, των συνθηκών εργασίας και ασφάλισης καθώς και το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την οργάνωση αυτή εργαζόμενος, -η, -ο: αυτός που εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ο εργάτης ή ο υπάλληλος Σωματείο-Συνδικάτο: σύλλογος εργαζομένων σε μια επιχείρηση ή έναν τομέα 7

Δημοκρατία και πολίτης

Οι μορφές της δημοκρατίας: Η σημερινή αντιπροσωπευτική, κοινοβουλευτική έμμεση δημοκρατία δίνει σε τακτά χρονικά διαστήματα στους πολίτες το δικαίωμα της ψήφου στις εκλογές, για να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο κοινοβούλιο, αυτούς που θα ασκούν την πολιτική εξουσία εκ μέρους τους. Επίσης, στους πολίτες δίνεται η δυνατότητα να σχηματίζουν ομάδες με σκοπό την άσκηση πιέσεων και άρα τον επηρεασμό των αντιπροσώπων τους, ώστε με ένα έμμεσο τρόπο να μπορούν να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων για θέματα που τους αφορούν. Στο σώμα των πολιτών δίνεται, σπάνια βέβαια, και το άμεσο δικαίωμα συμμετοχής (άμεση συμμετοχική δημοκρατία) σε δημοψηφίσματα για τη λήψη αποφάσεων σχετικών με θεσμικά ζητήματα υψίστης σημασίας.

10

Προβληματισμός: Εάν, όμως, θεωρήσουμε ότι η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα και ο δημοκρατικός είναι ο καλύτερος τρόπος λήψης αποφάσεων, τότε τίθεται το εύλογο ερώτημα: γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα στους ανθρώπους να αποφασίζουν οι ίδιοι άμεσα στα σημαντικά ζητήματά τους;

Απαντήσεις α. Η συνηθέστερη απάντηση επικαλείται περί του πρακτικά αδυνάτου, όμως η πραγματική απάντηση στηρίζεται στην επικρατούσα άποψη ότι οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούν να κατανοήσουν τα γεγονότα, τα οποία οδηγούν στη λήψη συγκεκριμένων πολιτικών αποφάσεων και άρα, κατά τον Σουμπέτερ, «έργο του πολίτη είναι να επιλέγει μια ομάδα ηγετών που θα τον εκπροσωπεί και όχι η άμεση λήψη αποφάσεων». β. Ο Ρουσσώ αντιθέτως υποστήριζε, από παλιότερα, πως είναι ολέθριο σφάλμα ή ολέθρια πρακτική η παράδοση της πολιτικής εξουσίας στους αιρετούς αντιπροσώπους. γ. Μπορεί, όπως υποστηρίζει ο Miller, να υπάρχει μια δόση υπερβολής στην άποψη αυτή του Ρουσσώ, αλλά θα πρέπει να τονιστεί ότι είναι πάντοτε πολύ ανησυχητικό το γεγονός «ότι οι περισσότεροι πολίτες των σύγχρονων δημοκρατιών είναι τόσο απαθείς, ώστε δεν ελέγχουν καν τις δραστηριότητες των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους». Ο Miller συνιστά να γίνουμε «πιο συμμετοχικοί, προκειμένου να ανταποκριθούμε στο ρόλο μας ως ενεργοί πολίτες με δικαιώματα και υποχρεώσεις». Ο πολίτης δεν πρέπει να υποβαθμίζεται «στην εκλογική διαδικασία της ψηφοφορίας, αλλά [να] επιτελεί ένα ρόλο και [να] συνιστά ένα περιεχόμενο με κύριο χαρακτηριστικό την ουσιαστική συμμετοχή στις πολιτικές διεργασίες και στα κοινά», αλλιώς είναι ένας «άχρηστος και κακός πολίτης» (Μπαλάσκας, 1989: 79-80).

Η έννοια του πολίτη Η έννοια του πολίτη βρισκόταν πάντοτε στο «επίκεντρο φιλοσοφικών αναζητήσεων και ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών προβληματισμών». Στα Πολιτικά του ο Αριστοτέλης σημειώνει ότι, την εποχή εκείνη στην Αρχαία Αθήνα, για να αποκτήσει κάποιος την ιδιότητα του πολίτη και συνεπώς να ανήκει στην πολιτική κοινότητα, θα έπρεπε να πληρεί δυο κριτήρια: πρώτο το κριτήριο της συγγένειας, δηλαδή να ανήκει στη φυλή, στο δήμο ή στην ίδια οικογένεια, και δεύτερο το κριτήριο της εκπαίδευσης, για το οποίο ο ίδιος ο Αριστοτέλης αναφέρεται ως εξής: «το πιο σπουδαίο από όλα αυτά που ειπώθηκαν για τη διατήρηση των πολιτευμάτων, το οποίο στις μέρες μας όλοι παραμελούν, είναι η εκπαίδευση των πολιτών ανάλογα με το πολίτευμα (…) αν ο πολίτης δεν έχει παιδεία, τότε δεν έχει και η πόλη ολόκληρη» (Αριστοτέλης, Πολιτικά Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄). Οι Αθηναίοι της κλασσικής περιόδου, λοιπόν, κατέληξαν στο συμπέρασμα, το οποίο εφάρμοσαν και στην πράξη, πως η δραστηριότητα της πολιτικής προϋπέθετε διαπαιδαγωγημένους πολίτες, οι οποίοι, ιδιαιτέρως στο δημοκρατικό πολίτευμα, θα «είχαν τη δυνατότητα να απευθύνονται ο ένας στον άλλο με το λόγο, ο οποίος, με τη σειρά του, είναι σε τελική ανάλυση μία τέχνη που διδάσκεται. Ο λόγος προϋποθέτει τη συστηματοποίηση ιδεών, την κατασκευή επιχειρημάτων, την ικανότητα της κατανόησης του ακροατηρίου, την επίγνωση των παθών της ανθρώπινης φύσης και άλλα πολλά. Για πρώτη φορά στην ιστορία, οι δημόσιες αποφάσεις λαμβάνονταν υπό το φως της ημέρας και εκτίθονταν σε δημόσια κριτική» (Minogue, 2006: 18). Η μύηση «του πολίτη στο πολιτικό πλαίσιο και το κοινωνικό γίγνεσθαι» της ‘πόλεως-κράτους’, δηλαδή η πολιτική του κοινωνικοποίηση ήταν βασικός στόχος στην Αρχαία Ελλάδα (Καλογιαννάκη, 2003: 152).

Η έννοια του πολίτη Ακόμη δε περισσότερο η σωστή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος χρειάζεται μορφωμένους, πεπαιδευμένους πολίτες, για να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στα κοινά και στη λήψη αποφάσεων για τα θέματα που τους αφορούν, υπηρετώντας και διασφαλίζοντας, συγχρόνως, το δημοκρατικό πολίτευμα. Για το λόγο αυτό στις μέρες μας, που δεσπόζουν τα κάθε λογής δημοκρατικά πολιτεύματα, η έννοια του δημοκρατικού πολίτη αποτελεί «ένα από τα σημαντικότερα σημεία του σύγχρονου προβληματισμού στο χώρο της κοινωνίας γενικά, όσο και στο χώρο της εκπαίδευσης ειδικότερα» (Καλογιαννάκη, 2002β: 337). Στις άλλες μορφές πολιτευμάτων, μοναρχικό και ολιγαρχικό, δεν είναι άμεσα απαραίτητη η διαπαιδαγώγηση -η μόρφωση και η παιδεία- των πολιτών τους, για να λειτουργήσουν ή για να αναπαράγονται στο διηνεκές, μάλλον το αντίθετο χρειάζεται να συμβαίνει, δηλαδή οι πολίτες να δέχονται χαμηλή εκπαίδευση και παιδεία.

Η έννοια του δημοκρατικού πολίτη Η δημοκρατική κοινωνία είναι αυτή που στηρίζεται στη «λαϊκή κυριαρχία και στη λαϊκή συμμετοχή. Που εξασφαλίζει και προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη. Που παρέχει σε όλους τη δυνατότητα να ζουν χωρίς οικονομική στέρηση. Που δεν επιτρέπει την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο ούτε την κοινωνική ανισότητα και αδικία. Που όλες οι εξουσίες δεν απορρέουν μόνο από το λαό, αλλά και υπηρετούν το λαό και υπόκεινται στον έλεγχο του λαού» (Μπαλάσκας, 1989: 79). Μια τέτοια δημοκρατική κοινωνία είναι σίγουρο ότι θα στηρίζεται σε μια δημοκρατική εκπαίδευση, η οποία θα διαμορφώνει τους αυριανούς δημοκρατικούς πολίτες της, οι οποίοι με τη σειρά τους θα βοηθήσουν, μέσω μιας αμφίδρομης σχέσης, στη δόμηση μιας ακόμη δημοκρατικότερης κοινωνίας (Ελευθεράκης, 2006: 438).

Λειτουργίες και Μηχανισμοί διαμόρφωσης του πολίτη

Πώς όμως κοινωνικοποιείται και εκπαιδεύεται ο άνθρωπος; Κοινωνικές Λειτουργίες: Α. Κοινωνικοποίηση & ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Β. Αναπαραγωγή Πάρσονς: Κοινωνικοποίηση σε 5 φάσεις. Μητέρα, οικογένεια, ομάδα συνομήλικων, σχολείο (σχολική κοινωνικοποίηση-εκπαίδευση), επάγγελμα (επαγγελματική κοινωνικοποίηση). Μπουρντιέ: πολιτισμικό κεφάλαιο μεταφέρεται από τους γονείς στα παιδιά, μέσω του βιώματος (έξις -Habitus-), και το σχολείο απλά αναπαραγάγει τις κοινωνικές ανισότητες της οικογένειας, μέσω της αξιολόγησης και της επιλογής που κάνει, σε επαγγελματικές ανισότητες. Μητητέρα Οικογένεια Ομάδα Συνομη-λίκων Σχολείο/Πανεπιστήμιο Επάγγελμα 17

Πώς όμως κοινωνικοποιείται και εκπαιδεύεται ο άνθρωπος; Συμπέρασμα: Μέσα, λοιπόν, από τις ομάδες τις οποίες ζει και κοινωνικοποιείται ο άνθρωπος αποκτά τη διαπαιδαγώγηση (γνώση, συμπεριφορά) που του παρέχεται κυρίως μέσα στις ομάδες, από τρεις μηχανισμούς: α. οργάνωση της ομάδας, β. μίμηση προτύπων και γ. κριτική (έλεγχος) που δέχεται. Έτσι, λοιπόν, ευθυγραμμίζεται με τη δυναμική των ομάδων, μέσα στις οποίες ζει, και γίνεται τελικά ένας: αυταρχικός, δημοκρατικός ή ασύδοτος (λεσέ φερ) πολίτης (Δηλ. κοινωνικοποιείται πολιτικά). 18

Τι γίνεται, όμως, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια; Οικογένεια Σχολείο: Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο (Θεσμός των Μαθητικών κοινοτήτων κ.λπ.) Πανεπιστήμιο (Φοιτητικός Συνδικαλισμός, Γκράφιτι) Επάγγελμα/Συνδικαλισμός; 19

Το δημοκρατικό σχολείο Όλες αυτές οι δραστηριότητες στο σχολείο μέσα από: 1. τις νέες στοχεύσεις των Α.Π.Σ. και 2. τις σύγχρονες μεθοδολογικές προσεγγίσεις (συνεργατικές, συμμετοχικές και βιωματικές και διαθεματικά σχέδια εργασίας) 3. Θεσμοί, δραστηριότητες σχολικές, εκδηλώσεις κ.λπ. συντελούν στο να καταστούν οι μαθητές ικανοί να διαχειρίζονται και να αντιμετωπίζουν τα δυσεπίλυτα διλήμματα κοινωνικού και ηθικού περιεχομένου που συχνά εμφανίζονται στην προσωπική και κοινωνική ζωή τους. Διαμορφώνονται, έτσι, σε μαθητές και αυριανούς δημοκρατικούς πολίτες: ενεργούς, δημοκρατικούς, υπεύθυνους, συμμετοχικούς, με γνώμη και ρόλο στα δρώμενα, αλλά και με σεβασμό και αποδοχή του άλλου που θα γνωρίζουν, θα κατανοούν το ρόλο, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, μέσα σε μια οργανωμένη και δημοκρατικά λειτουργούσα: σχολική τάξη, σχολική κοινότητα και κοινωνία. Κοινωνική ομάδα: Κοινωνία Σχολική κοινότητα Σχολική τάξη ΑμεΑ, Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία) Χαμηλή κοινωνικοοικονομική και πολιτισμική προέλευση, αλλοδαποί

2.1 Θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων Ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων και η λειτουργία του αποτελεί σημαντικό όρο για τη δημοκρατική λειτουργία της σχολικής τάξης και της σχολικής κοινότητας. Στο ελληνικό σχολείο οι προσπάθειες για τη δημιουργία Μαθητικών Κοινοτήτων ξεκίνησαν το 1923 στο Μαράσλειο Διδασκαλείο με τους δημοτικιστές Δελμούζο και Παπαμαύρο (Δελμούζος, 1929), ακολούθησαν το 1928 στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών οι προσπάθειες των καθαρευουσιάνων Εξαρχόπουλου και Παλαιολόγου, την οποία περιγράφει ο Δ. Τσιρίμπας (Τσιρίμπας, 1971) και συνεχίστηκαν, κατά διαστήματα, από πολλούς άλλους εκπαιδευτικούς, άλλοτε με μιμητική απερισκεψία, άλλοτε πιο συντονισμένα (Κουρταλίδης, 1977). Μετά την μεταπολίτευση του 1974 το Υπουργείο Παιδείας έστειλε στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης τον «κανονισμό λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων» για το σχολικό έτος 1975-76 και έναν περίπου ίδιο από το σχολικό έτος 1976-77 (Ασπρογέρακας & Θεοδωροπούλου, 1989). 21

Κανονισμός λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων (1986/82) Ο ισχύων, τρίτος μεταπολιτευτικός, «Κανονισμός λειτουργίας των μαθητικών κοινοτήτων» του Υπουργείου Παιδείας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ισχύει από τις 31-3-1982, και παραμένει ουσιαστικά ο ίδιος μετά την αναδιάρθρωσή του, τον Οκτώβρη του 1986, αλλά τώρα πλέον στηρίζεται στο «Νόμο Πλαίσιο Ν. 1566/85. Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις». Στο 1ο άρθρο του Νόμου αυτού αναφέρεται ο σκοπός του σχολείου της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας: «να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε (...) να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά. (…) Να γίνονται ελεύθεροι, υπεύθυνοι, δημοκρατικοί πολίτες, να υπερασπίζονται την εθνική ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και τη δημοκρατία». 22

Κανονισμός λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων (1986/82) Στο 45ο άρθρο του «Οργάνωση της μαθητικής ζωής», παρ. 3 αναφέρεται, πως για να υλοποιηθεί ο σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να υπάρχει «συμμετοχή των μαθητών στη σχολική ζωή», άλλωστε «οι διάφορες μορφές οργάνωσης της μαθητικής ζωής» βοηθούν τους μαθητές «να αποκτήσουν υπευθυνότητα και άμεση αντίληψη της σημασίας του δημοκρατικού διαλόγου στη διαμόρφωση του συνειδητού και δημιουργικού πολίτη». Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «συγκροτούν μαθητικές κοινότητες» για την καλύτερη «συμμετοχή τους στη σχολική ζωή» και για την «οργάνωση και πραγματοποίηση κάθε είδους σχολικών εκδηλώσεων» (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 1985). 23

Κανονισμός λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων (1986/82) Ο «Κανονισμός λειτουργίας των μαθητικών κοινοτήτων» του 1986/82, λοιπόν, υποστηρίζει ότι: «Οι μαθητικές κοινότητες, [είναι] ένας καθαρά παιδαγωγικός θεσμός, που συνδέεται άρρηκτα με την εκπαιδευτική διαδικασία, είναι απαραίτητο να αποτελούν το χώρο για την ανάπτυξη της μαθητικής πρωτοβουλίας μέσα στο σχολείο, να αποτελούν κύτταρο δημοκρατικής ζωής, όπου με το διάλογο και τη συμμετοχή, οι μαθητές με πνεύμα συνεργασίας, ασκούνται στη δημοκρατική διαδικασία και στη συμμετοχή τους στα κοινά, μελετώντας και προτείνοντας λύσεις για τα προβλήματα που τους αφορούν». 24

Κανονισμός λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων (1986/82) Χαρακτηριστικό της νέας αγωγής είναι η κοινοτική ζωή. Ο όρος αυτός τονίζει τη σημασία της ομάδας, του συνόλου των μαθητών που μέσω διαφόρων δημοκρατικών διαδικασιών, επιδιώκουν ένα κοινό σκοπό. Επομένως, Μαθητική κοινότητα είναι «το σύνολο των μαθητών κάθε τάξης ή όπου οι τάξεις διαιρούνται σε τμήματα, το σύνολο των μαθητών κάθε τμήματος». Όλοι οι μαθητές κάθε τάξης αποτελούν υποχρεωτικά ισότιμα μέλη της Μαθητικής Κοινότητας και έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις Γενικές Συνελεύσεις με δικαίωμα λόγου, ελέγχου και ψήφου, ενώ όλα τα μέλη οφείλουν να συμμορφώνονται με τις διατάξεις του κανονισμού λειτουργίας και τις αποφάσεις των Μαθητικών Κοινοτήτων. 25

Κανονισμός λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων (1986/82) Επισημαίνεται πως «οι μαθητικές κοινότητες πρέπει να αποτελέσουν τη μαθητική έκφραση στα σχολικά θέματα και να πρωτοστατήσουν στην κατοχύρωση της συνεργασίας καθηγητών-γονέων-μαθητών για την ανάπτυξη του διαλόγου στη σχολική ζωή και την από κοινού αντιμετώπιση των θεμάτων που τις αφορούν». Οι δραστηριότητες που αναφέρονται στον κανονισμό και πραγματοποιούνται από τις Μαθητικές Κοινότητες είναι: η μαθητική αυτοδιοίκηση, η πραγματοποίηση κοινών εκδηλώσεων, η διοργάνωση αθλητικών αγώνων και η διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων: επιστημονικές διαλέξεις, συζητήσεις, ποιητικές ή μουσικές βραδιές, συναυλίες, εκθέσεις, θέατρο κ.ά. Προβλέπονται ακόμα συνεδριάσεις του συλλόγου καθηγητών με συμμετοχή και του προεδρείου του Μαθητικού Συμβουλίου για τη συζήτηση πολιτιστικών, αθλητικών και γενικά μαθητικών δραστηριοτήτων (ΥΠ.Ε.Π.Θ. (1986/82). Κανονισμός Λειτουργίας Μαθητικών Κοινοτήτων. Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β.). 26

Συνέπειες λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων Ο μαθητής με τη συμμετοχή του στις μαθητικές κοινότητες κοινωνικοποιείται πολιτικά, μυείται δηλαδή στο πνεύμα της δημοκρατίας. Συμμετέχει ισότιμα στη μαθητική κοινότητα και έχει ελευθερία στο να αποφασίζει ο ίδιος για τον εαυτό του. Αποκτά δημοκρατική συνείδηση και προετοιμάζεται για το ρόλο του ως ενεργητικού πολίτη (Ασπρογέρακας & Θεοδωροπούλου, 1989). Οι Μαθητικές κοινότητες όταν διαπνέονται από δημοκρατικό, μη αυταρχικό πνεύμα, τότε το σχολείο επιτελεί το έργο του, το οποίο συνίσταται στη διαπαιδαγώγηση και προετοιμασία των παιδιών για ομαλή ένταξη σε μια κοινωνία ελεύθερη και δημοκρατική. Ωστόσο, οι έρευνες έδειξαν ότι πρόκειται για έναν κανονισμό μέσω του οποίου δεν διασφαλίζονται οι όροι και οι συνθήκες προπαρασκευής και συνειδητοποίησης από μέρους των μαθητών που θα μπορούσαν να εγγυηθούν την επιτυχία του θεσμού. Εξάλλου και η ίδια η εφαρμογή του κανονισμού από μέρους των μαθητών φαίνεται συχνά να έχει χαρακτήρα επιφανειακό και ευκαιριακό. 27

Επιχειρώντας, τώρα, να ερμηνεύσουμε αυτή τη δυστοκία κατά τη σύγχρονη εφαρμογή του θεσμού, θα μπορούσαμε να προβούμε στις εξής διαπιστώσεις: Α) Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση απουσιάζει η θεσμική κατοχύρωση των μαθητικών κοινοτήτων, έτσι η εφαρμογή του θεσμού αφήνετε στην ευχέρεια του δασκάλου και του νηπιαγωγού. Β) Η ύπαρξη, εκ των προτέρων και από τα πάνω, στη σύγχρονη εποχή του κανονισμού λειτουργίας μαθητικών κοινοτήτων, ο οποίος συντάχθηκε και στάλθηκε σε όλα τα σχολεία από το ΥΠ.Ε.Π.Θ. και ο οποίος καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας και τις αρχές των μαθητικών κοινοτήτων, τελικά, μάλλον λειτουργεί ανασταλτικά για την καλή λειτουργία του. Γ) Η ομοιομορφία που δημιουργείται από την ύπαρξη ενός ενιαίου κανονισμού στις σύγχρονες μαθητικές κοινότητες δημιουργεί προβλήματα στη σωστή εφαρμογή των, καθότι δε λαβαίνει τις τοπικές κ.ά. ιδιαιτερότητες του κάθε Γυμνασίου και Λυκείου, δε λαβαίνει υπόψη του, τελικά, «το στάδιο αναπτύξεώς τους και τις πρωτοβουλίες των μαθητών» (Κουρταλίδης, 1992). Δ) Στην εφαρμογή ενός θεσμού πάντοτε παίζει σημαντικό ρόλο ο ανθρώπινος παράγοντας τη σημερινή εποχή οι νηπιαγωγοί, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές δεν έχουν την κατάλληλη επιμόρφωση και την αντίστοιχη ευαισθητοποίηση για να επιτελέσουν τέτοιο σημαντικό έργο σε βάθος. Ε) Πρόβλημα μεγάλο στην εφαρμογή του θεσμού, όπως τονίζεται από πολλούς, είναι η κομματικοποίηση του, σήμερα, με αποτέλεσμα να εκτρέπεται είτε προς μια αντιδημοκρατικότητα και αυταρχικότητα, είτε, τελικά, προς μια ελευθεριότητα και ασυδοσία. Στ) Υπάρχει πρόβλημα στην εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματός (Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ., όλης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης -Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου- 2001-03), το οποίο αν και προβάλλει νέες παιδαγωγικές αντιλήψεις, μεθοδολογικές και διδακτικές προσεγγίσεις το σχολείο μας παραμένει στις παθητικές και δασκαλοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας ενός παραδοσιακού/γνωσιοκεντρικού σχολείου, όπου οι μαθητές ακόμη σπρώχνονται στην απομνημόνευση και στον ανταγωνισμό με βασικό στόχο την επιτυχία τους στις εισαγωγικές εξετάσεις, οι οποίες κυριολεκτικά «παραμονεύουν και κατακρεουργούν» κάθε έννοια μιας συνολικότερης αγωγής στο Λύκειο και στο Γυμνάσιο, κυρίως, αλλά και κατ’ επέκταση δημιουργούν παρενέργειες και στη λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου μα και του Νηπιαγωγείου. 28

Παρεξήγηση της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έτσι, ενώ υπάρχει πρόοδος στη θεωρία στην πράξη υπάρχει προσκόλληση στο παραδοσιακό σχολείο. Επίσης, όμως φαίνεται ότι υπάρχει στην ελληνική πραγματικότητα η εξής παρεξήγηση της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ : Δηλαδή, ξεχνάμε ότι αυτή έχει δυο όψεις, α. Δικαιώματα β. Υποχρεώσεις Και, συγχρόνως, από τη μια άκρη (Αυταρχισμός) φτάσαμε στην άλλη άκρη (Ασυδοσία = Πολυαυταρχισμός). Ενώ, η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ βρίσκεται κάπου στο μέσο, σ’ αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμασαν ΑΡΜΟΝΙΑ και σε πολιτικό επίπεδο το ονόμασαν έτσι, δηλ. δημοκρατία. (Αρμονία των αντιθέτων απόψεων = ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ). 29

Τι συμβαίνει εδώ;;; 30

Πανεπιστήμιο και Φοιτητικό κίνημα. Γκράφιτι

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός Σχετική έρευνα, που έγινε σε 200 φοιτητές της Σχολής Επιστημών Αγωγής στο Παν. Κρήτης το 2014, δείχνει τα εξής συμπεράσματα: 1. Μόλις το 2% των φοιτητών συμμετέχουν πολύ συχνά σε συζητήσεις πολιτικού περιεχομένου, σχετικές ή μη με το Πανεπιστήμιο, ενώ πάνω από τα 3/4 (75,4%) λίγες φορές ή ποτέ. 2. Πάνω από τα 3/4 (77%) των φοιτητών δεν έχουν συμμετάσχει σε κοινές δράσεις φοιτητών σχετικές ή μη με το Πανεπιστήμιο. 3. Πάνω από τα 2/3 (67%) των ερωτηθέντων δεν θεωρούν την ύπαρξη των παρατάξεων απαραίτητη για την πολιτικοποίηση και το συνδικαλισμό των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο. 4. Το 1/3 (33%) των φοιτητών συμφωνούν με την ύπαρξη φοιτητικών παρατάξεων στο Πανεπιστήμιο, ενώ τα 2/3 (67%) διαφωνούν από αρκετά έως απολύτως. 5. Περίπου 9 στους 10 φοιτητές (88,5%) θεωρούν πως οι παρατάξεις στη σημερινή τους μορφή βοηθούν από λίγο έως καθόλου στην προάσπιση των δικαιωμάτων των φοιτητών και στο συνδικαλισμό (συμμετοχή) της φοιτητικής κοινότητας. Την ίδια στιγμή, μόλις το 1% υποστηρίζει ότι βοηθούν ουσιαστικά. 32

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός 6. Η γνώμη των φοιτητών διχάζεται στο αν οι φοιτητικές παρατάξεις θα έπρεπε να ασχολούνται μόνο με θέματα που αφορούν αποκλειστικά τη φοιτητική και πανεπιστημιακή κοινότητα ή το αντίθετο. 7. Η συντριπτική πλειοψηφία (97%) των φοιτητών πιστεύει ότι οι φοιτητικές παρατάξεις δεν πρέπει να συνδέονται με πολιτικά κόμματα. 8. Και στη συνέχεια, σχεδόν το σύνολο των φοιτητών (98,5%) διαπιστώνει ότι οι φοιτητικές παρατάξεις στο Πανεπιστήμιο Κρήτης συνδέονται, από λίγο έως πολύ, με πολιτικά κόμματα, ενώ μόλις το 1,5% πιστεύει ότι δε συνδέονται καθόλου. Το 74,9% όσων απάντησαν θετικά, δηλ. ότι οι παρατάξεις συνδέονται με πολιτικά κόμματα, υποστηρίζει ότι επηρεάζονται από τα κόμματα στις πολιτικές τους κινήσεις και δράσεις. Ταυτόχρονα, το 32,8% θεωρεί ότι οι φοιτητικές παρατάξεις ενισχύονται οικονομικά από τα πολιτικά κόμματα. 9. Η πλειοψηφία των φοιτητών (86,5%) πιστεύουν ότι οι απόψεις και οι δράσεις των φοιτητικών παρατάξεων εξυπηρετούν άλλα συμφέροντα, άσχετα με αυτά της φοιτητικής και πανεπιστημιακής κοινότητας, ενώ μόλις το 13,5% πιστεύει το αντίθετο. 10. Περίπου το 60% έχει γνώση της ύπαρξης Συλλόγων Φοιτητών, σε κάθε Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ ένα αξιόλογο ποσοστό της τάξης του 40% έχει άγνοια. 33

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός 11. Πάνω από τα 3/4 (75,9%) των ερωτηθέντων φοιτητών δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του Καταστατικού Λειτουργίας, αλλά και από αυτούς που γνωρίζουν την ύπαρξή του μόλις 1 στους 10 το έχει διαβάσει. 12. Το συντριπτικό ποσοστό της τάξης του 92,4% δεν γνωρίζει πως, σύμφωνα με το Καταστατικό, μέλη του Συλλόγου Φοιτητών είναι όλοι οι φοιτητές του Τμήματος που αποδέχονται το Καταστατικό, εκτός αν είναι μέλη ή συνεργάζονται με φασιστικές οργανώσεις. 13. Το καταστατικό δεν θεωρεί ότι για να εκλεγεί ένας φοιτητής ως εκπρόσωπος των φοιτητών πρέπει να είναι ενταγμένος σε παράταξη και με αυτό συμφωνεί το 90,8% των ερωτηθέντων. 14. Μόλις 4 από τους 200 ερωτηθέντες φοιτητές (2,0%) δηλώνουν ότι είναι ενταγμένοι σε κάποια φοιτητική πανεπιστημιακή παράταξη. Παρατηρείται ότι από τους 4 φοιτητές που απάντησαν θετικά στην προηγούμενη ερώτηση (Ε:14α), οι 3 αναφέρουν ότι ο λόγος ένταξής τους σε συγκεκριμένη παράταξη είναι η ενεργός δράση στο να προασπίζεται τα δικαιώματα των φοιτητών, να συνδικαλίζεται και να αναλαμβάνει δράσεις και πρωτοβουλίες. Επιπροσθέτως, οι μισοί (2/4) απάντησαν ότι αντιπροσωπεύει την ιδεολογία τους, ενώ αναφέρουν ότι εντάχθηκαν στην παράταξή τους από περιέργεια. 34

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός 15. Μόλις το 3% των ερωτηθέντων φοιτητών παρακολουθεί συχνά τις Γενικές Συνελεύσεις, ενώ περίπου 9 στους 10, δηλ. (84,5%) τις παρακολουθούν λίγες φορές ή ποτέ. 16. Στο 87% των φοιτητών δεν αρέσουν αρκετά έως πολλά στοιχεία της Γενικής Συνέλευσης, ενώ μόλις το 6,4% δεν εντοπίζει κανένα πρόβλημα στη διαδικασία. Παρατηρείται ότι 8 στους 10 φοιτητές (81,1%) ενοχλούνται από την έντονη έλλειψη σεβασμού μεταξύ των παρευρισκομένων (μεταξύ ομιλητών, μεταξύ ομιλητών και ακροατών) στις Γενικές Συνελεύσεις, σχεδόν τα 3/4 των φοιτητών (72%) θεωρούν αποτρεπτικές τις συνθήκες διεξαγωγής (ακατάλληλος χώρος, αποπνικτική ατμόσφαιρα, συνωστισμός, κ.λπ.), ενώ 6 στους 10 (60,4%) βρίσκουν το κλίμα των Γενικών Συνελεύσεων από καθόλου φιλικό έως εχθρικό. Περίπου οι μισοί φοιτητές (50,6%) βρίσκουν τις συζητήσεις και τη θεματολογία συχνά άσχετες με τα προβλήματα της φοιτητικής και πανεπιστημιακής κοινότητας (εξωπανεπιστημιακά θέματα, προσωπικές διαφορές-διαφωνίες των παρατάξεων, κ.λπ.), πάνω από το 1/4 (27,6%) δυσανασχετεί με το περιεχόμενο των συζητήσεων, ενώ το 17,7% με τη θεματολογία τους. Το 57,9% των φοιτητών δηλώνει πως ενοχλείται από το γεγονός ότι στις Γενικές Συνελεύσεις συμμετέχουν μόνο οι φοιτητές που είναι μέλη κάποιας παράταξης. Σημειωτέον ότι σχεδόν 4 στους 10 φοιτητές (38,4%) αμφισβητεί την εγκυρότητα της ψηφοφορίας (φανερή ψηφοφορία, πρόχειρη διαδικασία, κ.λπ.). 35

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός 17. Περίπου τα 3/5 (58,5%) των φοιτητών θεωρούν εφικτή τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού συστήματος ψηφοφορίας στις Γενικές Συνελεύσεις. 18. Παρατηρείται ότι 7 στους 10 (68,7%) θα προτιμούσαν μια ηλεκτρονική διαδικασία ψηφοφορίας από αυτή που ακολουθείται σήμερα. 19. Από τους 200 φοιτητές, οι 126 (63%) δεν ψήφισαν στις προηγούμενες εκλογές. Παρατηρείται ότι από τους 126 φοιτητές που δεν ψήφισαν στις προηγούμενες φοιτητικές εκλογές (63%), το 1/3 (33,3%) των φοιτητών δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον για τις φοιτητικές εκλογές, ενώ για 1 στους 10 φοιτητές (11,1%) η αποχή αποτελεί πολιτική θέση. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι το 13,5% των φοιτητών δεν γνώριζαν για τις φοιτητικές εκλογές. 20. Ένα μικρό ποσοστό 8% μόνο των φοιτητών είναι αποφασισμένοι τι θα ψήφιζαν αυτή τη στιγμή, ενώ το 34% δεν έχει αποφασίσει ακόμη, το 30% θα απείχε ή θα έδινε λευκή ή άκυρη ψήφο και ένα σημαντικό ποσοστό 28,5% επέλεξε να μην απαντήσει στην ερώτηση. 36

Πανεπιστήμιο και φοιτητικός συνδικαλισμός 21. Από την τελευταία ερώτηση ανοιχτού τύπου συλλέχθηκαν τα εξής: α. Διάφορα παράπονα και έλλειψη ενημέρωσης β. Αλλαγές και προτάσεις: Αρκετοί είναι εκείνοι που τονίζουν ότι «πρέπει να αλλάξουν πολλά». Χαρακτηριστικά, μάλιστα, διατυπώνεται η άποψη ότι πρέπει να βρεθεί λύση στο πρόβλημα του φοιτητικού συνδικαλισμού, «ώστε (οι φοιτητές) να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία». Κοινή είναι η άποψη των φοιτητών ότι είναι «απαραίτητη» η ενεργοποίηση του συνδικαλισμού και της συμμετοχής τους στα κοινά, ενώ πρέπει ο συνδικαλισμός «να έχει ως γνώμονα το κοινό συμφέρον των φοιτητών», να γίνει «πιο ανθρώπινος» και «να υπάρξει μια πιο δημοκρατική προσέγγιση όλων των καταστάσεων». Τέλος, να αλλάξει «ο τρόπος που διεξάγονται οι συζητήσεις». γ. Κατά κοινή ομολογία, οι στόχοι των παρατάξεων πλέον δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες των φοιτητών και «κινητοποιούνται μόνο όταν θέλουν να μαζέψουν ψήφους». Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν το «νέο φοιτητή να ασχολείται όλο και λιγότερο με το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι». δ. Επίσης, προτείνεται ότι θα ήταν καλύτερο, από το να χωριζόμαστε σε παρατάξεις, να ενωθούμε όλοι οι φοιτητές σε ένα κοινό μέτωπο με σκοπό την προάσπιση των δικαιωμάτων μας και τη διεκδίκηση όσων είναι αναγκαία. ε. Υπάρχει έντονη επιρροή από τα κόμματα (κομματικοκρατία) και είναι ανάγκη ανεξαρτητοποίησης των φοιτητικών παρατάξεων. Ερώτημα: Η δικιά σας άποψη ποια είναι; 37

Πανεπιστήμιο και Γκράφιτι: Μια μορφή πολιτικής έκφρασης και αγώνα

Η περίπτωση των Graffiti στα Πανεπιστήμια Ομάδα Α: Περιεχόμενο /λέξεις-κλειδιά (Διδακτικό βιβλίο: Καλογιαννάκη, Π. & Καρράς, Κ. (2013). Η 'ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ'. Τα graffiti στα Πανεπιστήμια την εποχή της 'κρίσης'. Αθήνα: Δαρδανός) Πολιτικό σύστημα Σύστημα Πολιτικό σύστημα Κράτος Κράτος-Τρομοκράτης Εξουσία Νόμοι Κανονισμοί Κυβέρνηση Εκλογές Κάλπη Κόμματα Κομματόσκυλα Υπουργείο   Κοινωνία-Πολιτική στάση Λαός Πάλη λαϊκή Επανάσταση Εξέγερση Ξεσηκωμός Αγώνας Αγώνας διαρκείας Αγώνας επαναστατικός Αγωνιστικές κινήσεις Αναταραχή Ανατροπή Ανυπακοή Αντίσταση Αγανάκτηση Αντεπίθεση Αναρχία Συλλαλητήριο Συμπόρευση Διαδηλώσεις Πορεία Απεργία Πολιτική απεργία Μέτωπο Μέτωπο λαού Μαύρο μέτωπο Σαμποτάζ Πόλεμος Αφεντικά Εργάτης Εργασιακός Μεσαίωνας Εργατική αυτονομία Σωματεία Ιμπεριαλισμός Λαϊκή Εξουσία Ταξική πάλη Μίσος ταξικό Μικροαστοί Λαϊκή συσπείρωση Προλετάριοι Κοινωνική απελευθέρωση Κοινωνία Άλλη κοινωνία Αλληλεγγύη Δίκαιο Αξιοπρέπεια 39

Η περίπτωση των Graffiti στα Πανεπιστήμια Ομάδα Α: Περιεχόμενο /λέξεις-κλειδιά (Διδακτικό βιβλίο: Καλογιαννάκη, Π. & Καρράς, Κ. (2013). Η 'ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ'. Τα graffiti στα Πανεπιστήμια την εποχή της 'κρίσης'. Αθήνα: Δαρδανός) Εκπαιδευτικά επίκαιρα ζητήματα Πανεπιστήμιο Νέο Πανεπιστήμιο Πανεπιστήμιο της Αγοράς Πανεπιστήμιο του τίποτα Αυτοδιαχείριση του Πανεπιστημίου Νόμος-Πλαίσιο Μνημόνιο της Παιδείας Αυτόνομη Παιδεία η Δημόσια-Δωρεάν Παιδεία Εκπαίδευση για όλους Πολυτεχνείο Άσυλο Σίτιση Στέγαση Σπουδές Εξεταστική Συνελεύσεις Καταλήψεις Πτυχία Πτυχία με αξία Πρύτανης Καθηγητής Φοιτητοπατέρες Φοιτητής Ανάγκες φοιτητή Φοιτητικό Κίνημα Νεολαία    Οικονομικο-κοινωνικά προβλήματα Ανεργία Δουλειά με δικαιώματα Χρέος ΔΝΤ Ε.Ε. Έξοδος από την Ε.Ε. Αποδέσμευση από την Ε.Ε. Μνημόνιο Τρόικα Αρνηση πληρωμών Διαγραφή χρέους Μεσοπρόθεσμο Εξαθλίωση Οικονομική εξαθλίωση Ανθρώπινος εμπαιγμός φτώχια- Ανεργία Πλουτοκρατία Πολυεθνικές Μονοπώλια Καπιταλισμός Κοινωνική Απαλλοτρίωση Νέα μέτρα Ειδικοί φόροι Χρεοκοπία Χρέη Κρίση 40

Η περίπτωση των Graffiti στα Πανεπιστήμια Ομάδα Α: Περιεχόμενο /λέξεις-κλειδιά (Διδακτικό βιβλίο: Καλογιαννάκη, Π. & Καρράς, Κ. (2013). Η 'ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ'. Τα graffiti στα Πανεπιστήμια την εποχή της 'κρίσης'. Αθήνα: Δαρδανός)   Κοινωνικο-πολιτική επικαιρότητα Μπάτσοι_ Δημοσιογράφοι Μ.Μ.Ε._ Συγκοινωνίες Μετακίνηση_Τράπεζες Κοινωνικο-πολιτικοί προβληματισμοί Φασίστες_Νεοναζί_Προδότες_Κρατίστες_Ρατσισμός_Μετανάστες_Ξένοι_Διαφθορά_Ρουσφέτι_Διαπλοκή Απορουφιάνωση_Συμμορία_Γραφειοκρατία_Γραφειοκράτες ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Αν κάνετε εργασία με το βιβλίο για τα γκράφιτι (Καλογιαννάκη, Π. & Καρράς, Κ. (2013). Η 'ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ'. Τα graffiti στα Πανεπιστήμια την εποχή της 'κρίσης'. Αθήνα: Δαρδανός) θα ψάξετε να βρείτε: γκράφιτι που εξηγούν -ή δίνουν ιδέες- για τη δημιουργία των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και γκράφιτι που προτείνουν -ή υπαινίσσονται- τρόπους για την αντιμετώπισή τους, θα τα ομαδοποιήσετε και θα τα παρουσιάσετε σχολιασμένα. Καταλήγοντας στα συμπεράσματά σας στο: πώς δηλ. σχηματίζονται και πώς καταπολεμούνται οι εκπαιδευτικές ανισότητες (διαφορετική σχολική επίδοση στη γνώση και στη συμπεριφορά). 41

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και ΣΥΓΧΙΣΗ!!! ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ (κυρίως αυταρχική) Που μεταφράζονται σε: εγωκεντρισμό, δογματισμό, διαφθορά, απαξίωση, απάθεια, αναποτελεσματικότητα, κομματικοκρατία, περισσότερο φασισμό/αυταρχισμό κ.λπ. … ΕΥΘΥΝΗ: α. Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΠΑΝΤΑ ΕΧΕΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ, ΠΑΣΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ. β. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΑΓΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ γ. ΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝ ΣΙΓΑΣΟΥΝ ΣΤΑΜΑΤΑ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ 42

Ερωτήματα Τι είναι κατά την κοινωνιολογία το κοινωνικό κίνημα και δώστε παραδείγματα. Ποιες μορφές παίρνει η δημοκρατία; Ποιες δυνατότητες έκφρασης της υπάρχουν στη σημερινή κοινωνία; και γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα στους ανθρώπους να αποφασίζουν οι ίδιοι άμεσα στα σημαντικά ζητήματά τους; Αναπτύξτε τις διαφορετικές απόψεις και τη δική σας. Ποια είναι τα κριτήρια που πρέπει να έχει κάποιος, κατά τον Αριστοτέλη, για να αποκτήσει την ιδιότητα του πολίτη; Σε ποιο από αυτά και γιατί πρέπει να στηρίζουμε τις προσπάθειές μας, ιδιαιτέρως, στο δημοκρατικό πολίτευμα για να πετυχαίνουμε τη σωστή λειτουργία του; Τι είναι ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων στο σχολείο και ποιες είναι οι δυσκολίες που παρουσιάζονται στην ορθή εφαρμογή τους στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Τι είναι ο φοιτητικός συνδικαλισμός; Ποια είναι η άποψη των φοιτητών, από την έρευνα 2014, Παιδαγ. Τμήματα Παν. Κρήτης, για τη λειτουργία του και αναφερθείτε και στη δική σας άποψη. Αναφερθείτε στη μορφή πολιτικής έκφρασης των γκράφιτι, γιατί νομίζετε ότι οδηγείτε ο φοιτητής ή ομάδα φοιτητών να λειτουργήσει έτσι -αίτια- και εσείς συμφωνείτε με αυτό τον τρόπο έκφρασης και γιατί;